"Jetari" vepër e shkrimtarit Kristaq F. Shabani

Duke dashur të mbrojë e theksoj karakterin
kombëtar të shkollës, ai kundërshton arsimin në gjuhë të huaj duke u shprehur: “Shkolla greke është për ndriçimin e brezit
të ri grek, por jo shqiptar”. “Shkollat
e fqinjve, - thotë Koto Hoxhi t’i ndjekim, pasi të mbarojmë shkollat

shqipëtare.
E që të mos jemi ndër ta robër”, duke vazhduar kështu
idenë e rilindësit tjetër arbëresh të
Greqisë, Anastas Kulluriotit, i cili thotë:
“Gjuha, arsimi dhe shkolla e huaj nuk imponohen dot me forcën e popujve, që
kanë gjuhën dhe kulturën e tyre mijëvejeçare, siç është populli shqiptar”. Në
tërë sistemin pedagogjik të tij Kotoja vendos në qendër përsosjen e vazhdueshme
morale të njeriut, edukimin e virtyteve të tilla si: dashuria për punën, për
mjeshtëritë artizanale, shkencën e humanizmin, dinjitetin e karakterin, besimin
në të ardhmen e vendit dhe tek Perëndia. “Por,
- tërheq vëmendjen ai, - kush nuk do Shqipërinë, nuk do as Perëndinë”.

Kotoja mësues, për t’u bërë më tërheqëse i
kuptueshëm, i përçon njohuritë tek nxënësit, duke përdorur poezinë didaskalike.
Një shembull me pak fjalë, një strofë apo distik paraqet një dukuri natyrore me
finesë e rreptësi shkencore, që mbahen mend lehte. Sa për ilustrim sjellin:


“Dielli ku len, - atje
perëndon”


Rrotull i vjen dheu, ditë e natë dëfton”.

Duke qëmtuar veprën e tij të shpërndarë në shumë organe
shtypi të kohës, edhe pse Koto Hoxhi nuk na la ndonjë traktat a vepër të
veçantë, ku të shprehë pikpamjet e tij filozofike, shoqërore e pedagogjike,
arrijnë në përfundimin se idetë, mendimi pedagogjik dhe vetë puna e tij e
gjallë si mësues, sintetizojnë mendimin e përparuar të kohës që falë aftësive e
talentit të tij të veçantë, u transmetua në breza nxënësish e mësuesish me
forma nga më tërheqëset e ndikueset.

Deviza
e tij “Le të humbasë jeta”, atdheu të fitojë, sepse edhe po të vdesin, siç
thotë ai, jo “për kishë e për xhami”, por për mësim, qytetëri, - vritemi për
Shqipëri”.


Koto Hoxhi në veprën e tij patriotiko – didaktike, është
njeriu dhe predikuesi, tek e cila fjala, vepra
dhe sjellja në jetë mbeten të pandara. Ndaj shëmbulli i tij i mirë mbeti
bindës, tërheqës i paharruar për shumë breza në këtë 100 vjeçar.


Gjirokastër,m ë 14.06.1996

Hapësira e Shoqërisë Civile


Të përshtypëzon koncepti dhe veprimtaria e tij në Shoqërinë Civile. Ai kishte një koncept të
qartë për Shoqërinë Civili, hapësirat e lira, që krijon ajo dhe aftësinë për të
lëvruar natyrshëm e bindshëm në të.

Për dijeni të të
gjithë shoqatës “Çajupi”


Në gazetën
“Zagoria” të dhjetorit 2002 u botua letra e
Kryetarit të Degës së Shoqatës “Çajupi” Gjirokastë,r z. Vasil Bici,që
bënte fjalë për 6o vjetorin e rënies së Heroit të Popullit Themo Vasi.


Kryesia e Shoqatës
për këtë ngjarje përkujtimore dhe për të
shpalosur vlerat atdhetare, mendon të krijohet një komision organizator
si më poshtë: Vasil Bici, Evjen Peri, Jorgo Bulo,Thimjo Peçi, Anastasi Dushi.
Komisioni harton programin e detajuar me hollësi,cakton persona përgjegjës dhe
merr masa organizative për të zhvilluar aktivitete për këtë ngjarje që do të
zhvillohet në tetor 2003.



Kryesia


(Marrë nga gazeta “Zagoria” Nr. 50 Maj 2001)

Lidhësitë e mia



Kisha
pak kohë që isha kthyer nga Greqia me sërë botimesh të suksesshme dhe në kokën
time bluhej mendimi për krijimin e një
shoqate krijuesish letrare, i cili u bë fakt i kryer vetëm pak më vonë. Në atë
kohë kisha mjaft kërkesa për të prezantuar librin tim “Pulsi i Dhimbjes”,
vëllim poetik, i cili ishte botuar në Athinë nga studiuesi Aristidh Kolja.
Vasili ishte nga të parët, që e mori librin, të cilin siç më tha : “E
lexova me një frymë. Më pëlqeu shumë.
Dalloj gjendje të reja… ” duke më evidentuar poezinë e karakterit filozofik dhe
duke më përgëzuar. U vendos që ky libër, midis vendeve të tjera të
prezantohesh, edhe në Sofratikë, ku unë kisha filluar shkollën, klasën e parë
në dy gjuhë: shqip dhe greqisht. Ky fakt i bukur promovues i pëlqeu Vasilit, i
cili u tregua i gatshëm që të mbante dhe një kumtim të shkurtër sipas
programit, që kishte hartuar Drejtoria e Shkollës 8 vjeçare Sofratikë. Donte
s’donte Drejtoria Arsimore, e cila drejtohej nga z. LL. R. ( i cili kishte

mbajtur
qëndrim të çuditshëm dhe pyetës si dhe pse drejtoria e Sofratikës prezantonte
veprën e një poeti zagorit, s’i s’kishin zgjedhur një tjetër), dërgoi dhe
përfaqësuesit e saj, por prezenca e Vasil Bicit, Dr. Koço Andonit në këtë
ceremonial përurimi ishte një eveniment, që tregonte lidhësinë tonë intelektuale dhe respektin për
krijuesit e letërsisë si dhe asfiksoi ‘bumerangun”. Tashmë pas rreth 7 vjetësh rifutem në substancën e
këtij mendimi kritik dhe veçova një frazë të thënë nga Vasili në këtë kumtim.
Ishte një pritje e ngrohtë dhe një zbërthim analitik i vlerave të veprës.

Dhimbjen
ta zbukurojmë me vellon e jetës





Mendim kritik





Gjeografia
e poezisë, gjeografia e dhimbjes





Është domethënës ky promovim, pikërisht këtu në Sofratikë.
Poeti, ish nxënës i kësaj shkolle, mund ta promovonte librin e tij në Tropojë
aqsa dhe në Lliar, në Prishtinë, aqsa në Athinë. Dhe kudo do të ndjehej qytetar
njësoj i nderuar, se zemra e tij njerëzore e shpirti i tij i madh poetik do të
pulsonte me të njëjtën rrahje e me të njëjtën dhimbje.

Gjeografia poetike e Kristaqit është gjeografia e jetës së tij. Ai na shëtit me
poezinë e tij në të gjithë Shqipërinë dhe jashtë saj, duke na treguar se kudo
dhimbja pulson njësoj. Tokmaku i saj herë ngjason si ritmi i jetës e herë si
kambanë e vdekjes. Poezia etij jo rrallë na lë në udhëkryq si për të na lënë në
mëdyshjen e zgjedhjes: të jetojmë dhimbjen apo dhimbjen ta zbukurojmë me vellon
e jetës; të jetës së trazuar me hallet, cfilitjet, gëzimet, hovet dhe brofet,
me dhimbjen e bukur që pulson njerëzisht. Poeti i jep mision njerëzor vargut:
“të mundë xhindin me syrin e shpirtit që ndrit si diamant’. Me këtë diamant ai
pret pasqyrën e jetës duke shumfishuar në qindra shembëlltyra pamjet e shumta
të saj: të zymta, të errëta, të ndritshme, të zhurmshme. T’u japë shkëlqim
pllakave të mermerta duke u rënë fort kambanave të vargjeve e duke thirrur që
të mos i vrasin në bark të nënës foshnjat – vargje.

Thirrja oshëtin në Jorgucat e përplas jehonë te
Ura e Valbonës, ngrihet në Sheshin “Omonia” e përplaset në Kalanë e
Gjirokastrës e në Babinë të Tropojës, e merr era e Tepelenës e thërrmon te
Gurra e Picarit për ta prurë shpejt në Sofratikën e fëmijërisë së poetit.

Kristaqi na mblodhi këtu te shkolla e vjetër, tek shkolla
disa vjet më e vjetër se ai, si për të treguar vitet e shkollës, si për të treguar se ajo jeton në jetën e
nxënësve të saj, në veprat e shumta që ai pret të botojë, apo në vargjet e
ardhshme që ende s’janë thënë.


Urojmë që poeti t’i thotë ato sa më shpejt e me sukses,
që “Pulsi i dhimbjes” të pulsojë pa reshtur e në shumë rrëmba.


Udhë
të mbarë, Poet! Urime, Kristaq!


Sofratikë, më 16.01.1998

Duete
të bukura veprimtarish








KUJTESA LETRARE





NË GJIROKASTËR jan
ëzhvilluar mjaft veprimtari. Spikat veprimtaria e organizuar në UNIVERSITETIN “
EQREM ÇABEJ” NGA LIDHJA LETRARE “PEGASI” DHE DEGA E SHOQATËS “ÇAJUPI”
GJIROKASTËR kushtuar FATOS TH . PEÇIT .

Në këtë veprimtari
të organizuar me një program të detajuar
dhe “ndryshe” pjesëmarrësit e shumtë që kishin mbushur auditorin ndoqën
me interes “fjalën” e KRYETARIT TË DEGËS SË SHOQATËS ATDHETARE “ÇAJUPI” DR .
VASIL BICI , KRYETARIT TË LIDHJES SË KRIJUESVE
“PEGASI”me qendër në Gjirokastër
poetit KRISTAQ F. SHABANI, poetit PETRO DUDI, interpretimet e aktorëve
të Teatrit dhe Estradës së Gjirokastrës N. Skëndi A.Pilo .


“Antena Jug” e Ing. Edmond Andoni dha një shkurtesë filmike.

NJË FJALË POETIKE E PRERË NË MES…




LE TË KUJTOHET PËRJETË POETI DUKE IA KËNDUAR
KËNGËN


Dy fjalë . . .





Të nderuar pjesëmarrës !


Na mblodhi sot kujtimi i Fatosit tonë poet
dhe , për këtë përjetim
ndjenjash e detyrim fisnik njerëzor, unë falënderoj në emër të degës së
Shoqatës “Çajupi”, iniciatorët e organizatorët e veprimtarisë , drejtuesit e
veprimtarët e Lidhjes së lirë letrare “Pegasi”
.

Ndoqëm fjalë të bukura , fjalë poetike e fjalë zemre, për
fjalën e prerë në mes, për poetin e këngëve të pakënduara që gdhendi magji
poetike në fletushkën e tij të shtrenjtë të poezive.

Jemi sot bashkë me Fatosin në shpalosjen e një përmase
pak të njohur të personalitetit të tij , të një përmase që të befason me forcën
e ndjenjës e që zhbiron në heshtjen e thellë e misterioze të temperamentit të
tij njerëzor që na shfaqej deri në ditën e tij të ndarjes.

Ai që ndrydhi brenda vetes deri në mbytje të tyre të
gjitha ngjyrat e jetës, madje dhe grinë e mallkuar që e sfiliste me vetminë e
saj ndjellakeqe, ai që e kërkonte fuqinë nga nata e pashpirt për të shkuar dinjitoz në funeralin e tij,
iku në prag të vjeshtës pa pritur të
merrte naforen e saj të verdhë .


Iku duke lënë veten në ato pak poezi e në kujtimet e
shumta , për t’u kujtuar përherë si zagoriti me botë të pasur e enigmatik, si
vetë poezia e tij e ndierë.


Bilbil në këngët e tij të bukura zagorite, kur këndonte labçe, ai qenkesh bilbil dhe në vargjet e tij, bilbil që këndoi pak e s’pati kohë t’i thoshte të gjitha , por që tha aq sa për të na treguar se kush ishte.


Le të jetë kjo veprimtari një homazh për poetin, djalin,
bashkëshortin e babanë, një nderim për
antarin e shoqatës sonë, që do të jetë gjithmonë në vëmëndjen e miqve e të dashamirësve të tij, në shoqërinë e
kolegëve të tij poetë që e kujtuan sot
aq bukur e me preokupacion qytetar .


Le të kujtohet për jetë poeti, duke ia kënduar këngën!


Faleminderit !

N ë këtë veprimtari që s’kishte “presidium”, por fotografinë e Fatos Peçit
të zmadhuar, unë në mbajta kumtimin e mëposhtëm:


“ B U S T I “ I NJË
POETI





TË
NDERUAR PJESËMARRËS !

Ishte
një obligim për ne të grupoheshim në veprimtari të tilla me përmasa të mëdha
humane, duke respektuar Ndjenja shpirtërore e shpërthime të vrullshme të NJË
BOTE TË PASURUAR, që flet me spikatje, që ngrihet me pathos dhe përkushtohet
për këtë “rruzullor” shpërthyes.

Kush më mirë se poetët ndiejnë, kush
më mirë se poetët këndojnë me atë formën e tyre magjepse, kush më shumë se
poetët “alarmojnë” për të sotmen rakitike dhe e duan të nesërmen të Bukur, të
stolisur në “LIVADHIN E NUSEVE “, kush më mirë se ata hedhin hove, vrull, hapin
sipare dhe notojnë në lumenjtë me prurje të jetës me një admiratë të pëlqyeshme
dhe të tejskajshme, kush më shumë se ata përflaken, ndjejnë Diellin që s’e ka
aftësinë ngrohëse, Hënën që s’mbron dot dashuritë e krijesave, Yjet të flasin
të çoroditur dhe të harrojnë identitetin e tyre? Kush më
shumë se ata ngrihen dhe vargu i tyre ëmbëlson dhe vetë të hidhurën, shëron dhe
sëmundjet më të pashërueshme të Globit të sakatuar? Sonatat, Aktet finalizuese,
Dramat,

Komeditë më prestigjoze, Operat dhe vetë Natyra
me kapriçiot e saj kanë brenda THARMIN e
TEATRIT POETIK, i cili këndon me zë
melodioz... Poeti është i pari ai që zbulon se Dielli ka humbur identitetin dhe
ndryshuar rolin, se bota mbushet me lypsarë të të gjitha rangjeve, që
interpretojnë me suflerë të plotfuqishëm. Poeti dallon se veprimet matematike
s’bëhen me rregullin standart dhe klasicizmin e fëmijve ëngjëllorë që kanë e
ruajnë kapriçion e ëmbël të tyre, por që merren, shkërmoqen se shoqëria i shfytyron. Poeti dallon i pari
rënien e gjetheve të verdha, pa u zverdhur ende, dallon shpirtërat e tharë pa u
sëmurur ende, dallon smogun shoqëror që të mbyt
e të kthen në asmatik, dallon veten tek e përcjellin në Prehje, duke
mbartur vetë veten . . .

Ndriçimi që i bëjmë sot bustit të një poeti,
që ,ndoshta, dje do të kish dalë me një vepër të tillë të botuar për t’u bërë
pronë e njerëzve, që e duan poetin dhe
që sot edhe në këtë gjëndje shoku shoqëria i do, ne sot japim kontribut modest
publik për të thënë atë, të cilën duhet të themi për poetin e radhëve tona, për
mikun e njerëzve të bukur të shpirtit dhe të moralit, për njeriun e virtytit
që, për fisnikërinë e pashëmbullt që shkroi në heshtje, duke u nisur nga
ajo madhështi transmetimi e popullit të mençur : “MBILL , MBILL , MBILL
SOT” që të kesh mosharresën dhe
kontributin nesër, Poeti mbjell vargje dhe mbi shpirtin e tij
nënëshkruhet: MOSHARRESA .

Kështu
shfaqet poeti – mjek FATOS TH . PEÇI që
sot është bashkë me ne i ulur atje në poltronin e Madhështisë dhe ndjek i
entuziazmuar veprimtarinë tonë për të dhe duket sikur na thotë me fjalën e tij
të ëmbël , me një thjeshtësi tejet të madhe e me një pyetje të ngulur : “ SI
SHUMË PO BËNI PËR MUA, O MIQTË E MI! . .
.”


Vargjet tona kurorëzojnë METEORIN . . .