"Jetari" vepër e shkrimtarit Kristaq F. Shabani

E LIDHURA PA
TITULL

Poemë

1.

Gëzhojat

Dëshmitarë të zëmëratës
së shpërthyer,

2.

Copra granatash

andej këtej përhapur nga
plasjet,

3.

Ndezëzat

mbetur jetimë në një
lëndinë lotësh…

4.

Helikopteri

qan nga dhimbjet e plagëve…,

5.

Nënat presin zëmërdredhur fëmijët.

6.

Mallkuar qofshin këmbët e gjarprit

dhe ngjyra e larme!

7.

Mos ndoshta

këtu kanë kaluar

Ushtritë e Botës?

8.

Arkivolizohet dhimbja…

9.

A mund të digjet dhimbja

si një formular,

apo një akt

huamarrje i padhënë kurrë…

10.

Dhëmbzbardhur vështron

strukur HILEJA E MADHE

e “Gjeneralëve”

që s’njohin as gradën e Tetarit të brishtë?

11.

Durimi

nuk
martohet

dot me heshtjen…

12.

Lindja

nuk

pret

dot

Lindjen,

Ia

merr

Mendjen

Perëndimi.

Universi i Çerçiz Myftarit: Vendlindja

Dr. Vasil Bici, Universiteti “Eqrem Çabej”Më shumë se një çerekshekull që “vargëzon” e boton. Në vitin 1975, Shtëpia Botuese “Naim Frashëri” Tiranë botoi poemën e tij “Lundërtari”. Për një kohë të gjatë, pas këtij botimi, rishfaqet me librin poetik “Fytyrën lumi e lë në Det”, botim po i Shtëpisë botuese “Naim Frashëri”. Duke filluar nga viti 1998 boton njëri pas tjetrit katër libra: “Gega e Labërisë” poemë, “Më thërrasin Ëngjëjt” vëllim me poezi, viti 1999, “Mbretëresha e bletëve”, përralla,viti 2001 dhe libri i tij i fundit, i dalë vetëm para do kohësh nga botimi, titullohet “Prushi vatra e mallit”. Të gjitha botimet e fundit janë të Shoqatës “Vjosa”, Tepelenë. Vëllimi i ri i Myftarit ka në epiqendër vendlindjen e tij. Duke përdorur poetikisht “nostalgjinë” e tij të fuqishme për vendlindjen ai arrin përjetime të fuqishme ideo – emocionalo - estetike

dhe jep me nota po të fuqishme për këtë epiqendër ndikim në moralizim shoqëror.

Universi i tij fillon te vendlindja dhe mbaron te vendlindja, por ngushtësia e këtij rrethi është me perimetër poetik të gjerë. Ai tregon përmasat, hapësirat e mendimit të tij. Tharmi poetik i gjetur, përdorimi i një gjuhe buronjë nga folklori popullor, përçapjet për fjalëformime si dhe risi të tjera, duhet të tërheqim vëmendjen e lexuesve, të studiuesve dhe të kritikës letrare…

Botuar në gazetën letrare “Pegasi” Gjirokastër, Nr.7 Dhjetor 2002

Jo pa qëllim, botohet ky shkrim i gazetës “Pegasi”, të cilin Vasoja ma kishte dhënë mua dorëshkrimin për autorin e librit, poetin Çerçiz Myftarin, të cilin e kishte shumë mik. Ai, nëpërmjet meje, i kishte dërguar dhuratë një libër të tillë. Më merr një orë të vonë në telefon. Unë isha duke punuar, si zakonisht, por e dija se dhe ai e shfrytëzonte “natën”për të shkruar. Shpesh herë thoshte:” Shkruaj deri në orën 01.00 të ditës së re”. (Ne e merrnim shumë shpesh njëri - tjetrin në telefon për të ditur për shëndetin, për të uruar në rast festash, për problemet e ndryshme, për degën e Shoqatës Atdhetare - Kulturore, për ngjizjen e veprimtarive që do të përgatitnim, për takimet që do të zhvillonim, për Lidhjen “Pegasi” e tjera).

Pasi më pyeti për shëndetin, më tha i emocionuar: “Më mori Doktori (Çerçizi) dhe më falënderoi për shkrimin sentencë në “Pegasi”. I ishte bërë shumë qejfi për fjalët që kisha shkruar. Më foli me admirim dhe respekt për ty… Gazeta duhet të vazhdojë dhe padyshesë do të fitojë popullaritet… Ju lumtë që bëni reklamë dhe e shpërndani në gjithë Shqipërinë dhe jashtë vendit…”

Unë e falënderova Vasilin dhe mendoja me vete: “Sa i mirë është Vasili dhe sa ndritohesh të bashkëpunosh me të dhe të krenohesh që e ke bashkëkrahinas… “ Edhe kur kishim ndonjë mërziti unë e merrja dhe qetësohesha duke dialoguar me të.

####

U pa e nevojshme që në këtë libër të zinin vend këto dy shkrime për të cilat kemi diskutuar së toku me Vasilin, për t’u bërë pronë e kolanës, që unë kisha filluar: “Intelekt 2001…”, libra me strukturë të veçantë, ku sprintoi puna për pasqyrim të trevës sonë inteligjente në të gjithë kompleksitetin e saj.

Në vëllimin e parë, se me çfarë do të paraqitej Vasili, këtë ne e zgjidhëm shumë shpejt, mbasi shkrimi i tij për Ilia Dilo Sheperin ishte mjaft substancial dhe ai kishte shumë kohë që punonte për ndriçimin e figurës së këtij kolosi gjuhësor e patriot, siç ishte Ilia Dilo Sheperi, figurës së tij ai kishte disa dekada që i ishte përkushtuar. Karakteristike ishte se, siç shprehej dhe ai vetë, unë dua të zbuloj gjithçka, ky përkushtim i madh e kishte rrjedhojën e dhe te afërsia e tij familjare me Ilian (gjysh nga mamaja). Dhe jo pa qëllim ai u dashurua me gjuhën dhe kishte qëllim të finalizohej në gjuhë, për t’i ngjasuar gjyshit gjuhëtar, që ia kishin sfumuar për vite me radhë dhe vetëm pas ndryshimeve demokratike doli në pah natyraliteti, shkëlqimi i kësaj figure që i kishte dhënë kaq shumë gjuhës shqipe.

Ndërsa, kur u diskutua për vëllimin e dytë të “Intelekt 2001…”, ai më tha:

“Dua që të paraqes një shkrim për Çajupin. Ti e di që unë këtë e kam pasion… (Kishte korrur sukses në emërtimin e një shkolle të qytetit të Gjirokastrës, duke e quajtur “Andon Zako Çajupi”. “Pse, më kishte thënë një ditë, a nuk e meritonte kolosi Çajup, një nder të tillë?” Pyetja e tij ishte retorike dhe mori tundjen e kokës dhe buzëqeshjen time. Të njëtën gjë i kishte thënë dhe Alqi Janit, i cili ishte i përpjekur për gjëra të tilla, pra ishte për të një pasion të emëronte shkollat me emra të mëdhenj të identitetit tonë kombëtar) . “Në sintezë në këtë shkrim kam trajtuar një konceptim të ri për veprën e Çajupit, trajtesat që bën ai për raportet burrë – grua dhe e kam titulluar : “Çajupi lufton një mentalitet dhe jo një ves”. Këtë shkrim e kam kumtuar dhe në Sheper dhe është pritur mirë. Ja merre, shikoje dhe më thuaj…”.

Unë e mora, e lexova dhe u befasova nga aftësia e re trajtuese, që tregonte se studiuesin Vasil e kishte brejtur prej vitesh ky thelb, ngacmimi disavjeçar e kishte ngacmuar dhe kishte krijuar një substancë të trajtuar ndryshe nga të tjerët. Kjo tregonte se ai eksploronte fuqishëm në mendim dhe përmirësonte “struktura apo strukturime të hedhura, pa u thelluar nga të tjerët”. Mendova se do ta botonim me një “okelio” domethënëse, apo siç shprehemi ne të gjetur.

Të nesërmen e dija që do ta gjeja në Universitet. Ndaj vendosa që të shkoja ta takoja në zyrën etij. Ishte Kancelar i Universitetit. Sa u futa në zyrë, më priti me buzëqeshjen e tij karakteristike, të dashur, miqësore dhe më vështroi me sytë e tij, të cilët donin të bënin zbulesën që në zanafillë të mendimit tim konkludiv.

Qesha dhe i parashtrova në sentencë të gjitha ç’ka thashë më lart.

U entuziazmua dhe më tha: “ Poet, kam kohë për një kafe”. Unë s’doja ta pengoja nga puna, pasi vetë, duke u marrë me profesion të lirë kisha do kohë të lirë. Biseduam për shumë gjera dhe dhe më pyeti nëse e kisha ndërtuar kompozicionin e veprës. U ndamë me fjalët: “Sot më kënaqe! Po punon i përkushtuar dhe me shumë sukses.. E arthmja do të bëjë punën e saj.”

Ka çfarë të mësohet nga ky shkrim dhe të thyhet si “qelq” mendimet që janë fiksuar dhe nuk lëvizin nga faqet e librave tanë të teorisë së letërsisë e tjerë.

ILIA DILO SHEPERI – ATDHETARI QË LUFTOI ME ARMËN E GJUHËS

nga Dr. VASIL BICINë fushën e letrave shqipe, ku Gjirokastra me bijtë e saj, si Kadareja dhe Çabej, është matur me botën e zhvilluar, Sheperi i vogël në Zagorien e pasmalit, duket sikur ka dashur “të hajë inat” me Gjirokastrën tek sa nxjerr një Çajup dhe një Dilo, që kontribuan denjësisht në formimin e kulturës sonë kombëtare.

E lënë në harresën absurde të qëndrimeve klasore të sistemit të rrëzuar, figura e Ilia Dilo Sheperit ka qenë si ai prushi i mbuluar nga hiri i patrazuar e që shfaq zjarrin e vet sa fillon e gërmon pak mbi hirin e shtresëzuar nga koha e harresës. Studimet dhe përkujtimet që janë bërë për figurën e Dilos me inisiativën e Universitetit “Eqrem Çabej” dhe shoqatës “Çajupi”, e evidentojnë atë si patriot, edukator dhe intelektual erudit, si gramatikan, filolog e gjuhëtar i mirëfilltë që me veprën e tij tërhoqi vëmendjen e një opinioni të lartë shkencor brenda e jashtë vendit.

Gjirokastra e njohu Dilon si Profesor të Liceut, vatrës më të ndezur të kulturës dhe të atdhetarizmës në atë kohë. Me seriozitetin, prestigjin e lartë, kulturën dhe aftësitë profesionale, ai mbahet mend si figura që rrezatonte fisnikëri e mençuri, patriotizëm e guxim e që linte gjurmë në jetën shoqërore të qytetit. Kur duheshin hartuar peticione e protesta kundër synimeve aneksioniste të shovinistëve fqinjë, kur duheshin ndërmarrë udhëtime e

deleguar në momente të rëndësishme të jetës së vendit, kur i duhej dhënë përgjigje një gazete apo organizmi, kur duheshin organizuar njerëzit në shoqëri patriotike apo kur duhej bërë thirrje për atdhetarizëm në tubime të posaçme a në festa, ishte firma dhe mendja e tij me shokë, ishte thirrja dhe protesta e tij energjike që mbanin lart moralin patriotik të bashkëqytetarëve,

ngrinin e ndiznin vetëdijen kombëtare dhe konturonin figurën e tij si intelektual i njohur patriot e i ditur. Sekretari i shoqërisë “Vëllazëria” dhe bashkëthemeluesi i shoqërisë “Kandili”, Ilia Dilo Sheperi, ishte dhe një ndërlidhës me shoqëritë e ndryshme patriotike në shoqëritë shqiptare jashtë atdheut si me atë të Sofjes, Bukureshtit, Stambollit, Misirit etj. Si shumë patriotë të tjerë , bindjet patriotike i shkaktuan atij shumë trazira, një jetë me peripeci e mundime, transferime, pushime nga puna, dëbime nga atdheu deri në dënime me vdekje siç qe ai i Patriarkanës, që e cilësoi mësuesin e shqipes “të mallkuar”, duke i dhënë për shumë vjet rrugët e arratisë e të dëbimit nga atdheu.

Si mësues Diloja qe gjithmonë shumë më tepër se kaq. Me fuqinë e autoritetit të shëmbullit të tij të lartë, ai arriti që t’i kthejë të gjitha shkollat e Zagories në shkolla shqipe, duke përgatitur e vendosur vetë mësuesit e përshtatshëm në to. Në fshatrat e Përmetit, ku punoi si mësues shumë kohë, bashkë me abc-në, predikoi shqiptarizmën dhe mbajti ndezur frymën patriotike. Në tubimet e njohura në Tepelenë, Gjirokastër e gjetkë, kërkoi bashkimin e shqiptarëve.

» Në fron “Jetari” : Ali Podrimja... Nga Kristaq F. Shabani
» Interviste e poetit Kristaq F. Shabani
» GJIROKASTRA : KRISTAQ F. SHABANI, BASHKEPUNETOR ABI, USA
» Metafora e “luleve” nga Kristaq F. Shabani
» "Kur lind Nënta" nga KRISTAQ F. SHABANI