UDHËTIMI DREJT VETVETES nga Ardian Dedi

*
Atëherë u kujtua se këtë javë kishte aktivitete kulturore, artistike të gjithanshme, u zymtësua edhe më dhe iku në shtëpi. Një i

dashuruar kishte shkruar në një mur pranë shtëpisë së tij: “Vali të dua!”.
Një xhips i zbuluar me altoparlantë i kaloi përbri, ku një djalë e ngiste, ndërsa vajza me kaçurela të zeza, me xhinkse pa mëngë dhe një rryp të lidhur në ballë, hidhnin në ajër programet e aktiviteteve që do të zhvilloheshin. Do të zhvilloheshin aktivitete kulturore si në pjesën muzeale të qytetit, ashtu edhe në pjesën e poshtme të tij, ndaj mori një fletushkë dhe e lexoi:
- Grupe rroku
- Grupe që përhapin fenë
- Klounë cirku
-Grupe balerinash
- Sfilatë mode

Kur kaloi afër pazarit karakteristik, vështrimi i tij ndeshi me atë të tellallit. I mbështetur rrëzë murit, me trupin e harkosur nga përkulja, me daullen pranë dukej i mërzitur dhe plot mllef .
- Po ju ç’doni këtu? – iu hakërrua ai xhipsit. – Këtu ka tridhjetë vjet që përveç zërit tim, s’dëgjohet gjë tjetër.
- Dakort, – iu përgjigjën ata, – po ti s’ke zbritur poshtë të shohësh, gjërat kanë ndryshuar, nuk janë ashtu siç kujton ti.
- Po unë, ku bëj pjesë? – thirri gati me zë Arkeologu. – Në qytetin e lartëm apo të poshtëm, sa kohë do të vazhdojë kjo histori.

*
Të nesërmen arkeologu doli herët në mëngjes. Kaloi pranë një dyqani ku në vend të mureve kishte pasqyra. Manekinë, meshkuj dhe femra të veshur me një gjuhë shprehëse i shprehnin dashurinë njeri – tjetrit me gjeste dramatike, ndërsa po konkurronin me statujat antike në parkun përbri, të cilat në vetminë apostolike të tyre të ngjallnin një pikëllim. Një vajzë budallaçkë, me qime në fytyrë, e palarë me flokët e pakrehur, me bark të madh e veshur keq, i tërhoqi vëmendjen.

Ndërkohë të çmendur dhe gra shtatzëna shiheshin gjatë nëpër pasqyra, gjithë ngulmim në vështrim, sikur donin të deshifronin një mesazh të fshehtë. Zhurma e një shatërvani dëgjohej plot monotoni. Frynte një fllad i lehtë, që ai mendoi ta ndiqte, kur papritur u gjend përpara varrezave. Tek porta e varrezave Mjeku me flokë të gjata të zeza, të varura poshtë, pa e ngritur kokën, me fytyrë të mekur ulur në një karrike luante në violinçel, i cili shpreh melankoli burri. Lule gjithandej nën një qiell të vranët, që nuk rrezatonte dritë, por vranësirë. Drita e vërtetë çlirohej prej mermerit të varreve. Mbi qafat e statujave dhe gjokset e zbuluara rrëshqiste butë duke i përkëdhelur tufa e ngrohtë e flladit. Në pozat e skulpturave ndihej finesa, spikaste virgjëria, me një përulje deri në vetmohim, bashkë me një dhimbje të heshtur, dhe respekt për vetveten. Disa skulptura të tjera ishin me gjunjë të përthyer, këmbë të ngjitura, që vështronin anash me përvuajtje. Disa të tjera, ishin me trup të harkosur nga brenda, me shpinë të kthyer nga qielli, që ndërreshin duke përkulur kokën me mundim. Brenda në varreza një vajzë luante në flaut. Nëpër trup i kalonte rryma e muzikës. Befas iu bë se pa vegim, por balerina me fustane të kaltra, u shkundën papritur dhe vallëzuan, derisa u lodhën dhe pushuan të vdekura mbi varre me poza mbresëlënëse. Materia eklipsohet prej kristalizimit të lotëve. Lëndinë lotësh.

Del pyetja kush bën ligjin. Dihet që ligjet i kanë ndërtuar të parët dhe janë trashëguar sipas formulës së trashëgimisë brez pas brezi.

Karakteri i së Keqes është aksion asgjësues ndaj së Mirës, e cila, përballë këtij presioni, sigurisht që është e pambrojtur, sepse i bindet disa rregullave, normave. Nëqoftëse karakteri i së Keqes vazhdon të jetë po kaq agresiv karshi brezave njerëzorë, atëherë ligji i xhunglës do të kthehet në testament dhe hakmarrja është e pashmangshme. Këtu del pyetja se a duhet marrë seriozisht jeta. Serioziteti ka të bëjë me largpamësinë, e cila zhvillohet duke eksploruar Njohurinë, e cila s’është gjë tjetër veçse testament i Arsyes.
Nëqoftëse fuqia e krijimit është bazuar tek rastësia, atëherë kjo rastësi duhet parë si një mundësi me orientim drejt Domosdoshmërisë. E Mira lind nga e Keqja dhe e Keqja ka lindur si pasojë e lulëzimit të krizës në kushtet e luftës për ekzistencë. Por edhe nëse e mira pushton tokën , asaj do t’i vërsulen të gjithë për ta përvetësuar. Do të rritet numri i popullsisë jashtëzakonisht shumë dhe, vetëm nëpërmjet krizave, uljes së çmimeve, teknologjia ka për të pushtuar jetët njerëzore. Ndërkohë një krizë, nëse arrin maksimumin, kemi të bëjmë me zhvlerësimin e edukatës, kulturës, qytetërimit, demokracisë, tolerancës dhe njeriut që ka shpikur këtë tokë. Pra kthimi në kafshëri. E mira e ka një fund. Askund në Univers, natyrë, nuk duken shënjat e përjetësisë, si te gjallesat në tokë, te Planetet, Yjet. Misioni lider, në këtë rast, është misioni për mbijetësë: një makth i verbër ky për ekzistencë.
Mërzia, kotësia pjellin përmendoren e përjetësisë. Ky durim shfrytëzon momentin, veprat e të cilit janë të pavetëdijshme , por madhështore. Këto themel kanë ëndrra, sakrificë, gjak. Ky moment me ëndrra ideale, mbetet i pavdekshëm dhe tregon

nivelin e arsyes , kur dashuria vdes. Ky investim i shndërruar në vepër, është pasuri, vlera e së cilët është e përjetshme. Zëri anonim, që udhëheq intuitën, nuk të zhgënjen. Kështu jeta merr kuptim.
Por instikti është shumë herë më i fuqishëm se arsyeja. Jetojmë të rrethuar prej artit, fantazisë, por që s’është veçse një realitet i dyzuar, që, për shkak të egos, të interesit, të shurdhërisë së përditshme të mbërthyer në vetminë e një bote virtuale dhe të verbër, e cila është shumë larg së vërtetës. Kjo është kriza e arsyes. Midis galaktikave ka hapësira gjigande boshe, ashtu, sikundërse njeriu, bie në boshllëk. Gjithashtu ka galaktika të largëta, drita e të cilave nuk vjen deri te ne.

Në galaktikën “Udha e Qumështit” ekzistojnë dy yje, jo me madhësi të njëjtë, të cilët rrotullohen rreth njëri - tjetrit. Ylli më i vogël duket se ka dalë në pension, ndërkohë që, njëkohësisht, rreth tyre rrotullohet edhe një planet, ku ekzistojnë qenie që i kanë të dy sekset. Duke eksploruar në thellësi kemi të bëjmë me kostelacione yjesh, ose edhe yje me planet , në të cilët nuk ka jetë. Por çfarë bën ylli në këtë rast? Me rrezet e tij ai e shkatëron, djeg planetin. Por dhe ky yll, që përvëlon planetin, do të shkatërrohet një ditë.

Në këtë rast e keqja është inspirim. Në shqip fjala “kolaps”, rrënja e së cilës vjen nga greqishtja, duke u bashkuar me fjalën shqipe “hap” do të thotë : verbëri, kotësi, shkatërrim, punë pa bereqet. E ngjashme , e përafërt me “kolaps” është dhe fjala greke “kolasi”, që do të thotë “ferr”.

Teoria e kostelacionit të Yjeve dhe sistemeve planetare, ose i ashtëquajturi “kolaps”, shfaqet në tokë me grabitqarët, të cilët janë vrasës gjakftohtë. Në kushtet e lartpërmendura, pra në kushtet e

mungesë së jetës, ky helm mund të konsiderohet edhe si farë vrasëse. Vrimat e zeza janë materie që gëlltit materie. Roli i grabitqarëve në ekosistem është pozitiv. Ata i ka thirrur në skenë themelimi i jetës dhe janë domosdoshmëri. Ndoshta e kundërta e fjalës “kolaps” është “apokalips”, e cila vjen nga greqishtja dhe do të thotë “zbulesë”.
Ky është misioni i arsyes një projekt tepër ambicioz.
Ky sistimulim i racës njerësore, ky shumim i pashmangshëm i saj, kjo luftë për pushtet është qesharak dhe tragjikomike, por rikonfirmon edhe luftën për drejtësi. E mira është e destinuar të dështojë, nëse nuk përqafon dijen .

DASHURI E VERBËR + ETJE PËR DIJE = ENERGJI POZITIVE Këtu kemi të bëjmë më dy stanjacione: të së vjetrës dhe të së resë, ku peshorja e ndërgjegjes anon dukshëm nga kjo e fundit.Në momentin që E Keqja etikohet, si E Vjetër dhe cilësohet prej të gjithëve , duke u urryer me shpirt, atëherë ajo do të jetë përjetësisht e mundur, pavarësisht ekzistencës së saj. Njeriu për hir të rrethanave të rënda, në kushte presioni kryen veprime për të cilat, më vonë, pendohet. Megjithatë ke të drejtën e fleksibilitetit. Kjo është dhe shumë njerëzore.Në shqip ekziston shprehja: “Të kalla datën”, e cila është një shprehje hipnotizuese, frikësuese. Fjalë për fjalë, kjo shprehje, do të thotë : “Të kalla datën e vdekjes!” Sigurisht vrasja është shkencë. Nëse çon deri në fund me inat, deri në vetsakrifikim të plotë, një luftë, që ka si themel vrasjen, e cila udhëhiqet prej idesë pasionante të egoizmit dhe ekzistencës, duke varrosur, injoruar një herë e përgjithmonë luftën për drejtësinë, atëherë e nesërmja vihet në diskutim.

Liria mbështetet mbi instiktin, arsyeja mbi diktatin.Populli ynë ka një varg, i cili i referohet dëshmorëve të rënë në luftrat e shumta për liri: “
Të pashuar Yjet”.

Ky varg është njëkohësisht aspiratë e fuqishme e të gjithë njerëzimit.
Ky moral është Ndërgjegja e qetë e një vrasësi, për të cilin Ndërgjegja s’bëhet kurrë pishman.

Në një dyluftim kafshësh ka fitues dhe humbës. Humbësit i del gjak, mishin ia shqyen fitimtari dhe kjo është një skenë krimi, por fitimtarit nuk i bën përshtypje kjo gjë: Ka uri. Pavarësisht kësaj kemi të bëjmë me një kafshë të lirë, të aftë për të mbijetuar dhe shumuar, që përballet gjithmonë me kushtet e vështira natyrore dhe kjo e bën më grabitqar. Sa të ardhme ka ky akt? Pa e marrë shumë seriozisht mund të shprehesh: “Është botë instiktesh”. Po, nëse e merr seriozisht, e kupton se kjo është e përkohëshme. Ky status i përkohëshëm dublohet pafundësisht, në përjetësi.

Kafshët e kuptojnë miqësinë e njeriut.
- Dikur isha i ri, - mendoi Arkeologu, - plot pasion dhe dashuroja fuqishëm. Kisha ëndrra të mëdha për jetën.
Kur dëgjonte ndonjë lajm për vrasje, reagonte me neveri. Por sa më shumë që rritej, aq më shumë lajme për vrasje dëgjonte.
Një ditë i lindi pyetja: “Si janë njerëzit që vrasin!”
Kështu filloi të dëgjonte dhe shikonte “Kronikën e Zezë” në televizor. I dukej acaruese që një konflikt mund të zgjidhej me vrasje.

Njerëzit vlojnë përbrenda. Është botë pasionesh. Megjithatë, kur pa fytyrën e një vrasësi, nuk u habit shumë.
Asgjë të jashtëzakonshme nuk kishte aty. Gjithkush mund të kishte ato tipare.

I impresionur nga këto ide, u zhyt në lexim librash, ku vuri re se vrasja shtrihej në një thellësi mijëvjeçarësh. U shkëput tërësisht nga bota dhe, kur shkarrazi, u pa në pasqyrë, ndenji një hop.
U qetësua dhe u mundua të depertojë përtej qelqit. Kishte marrë përsipër të kryente një udhëtim të vështirë, nxitur prej pasionit, ideve, idealit dhe, vetëm tani, duke parë veten në pasqyrë, e vinte re se ai shkëlqim nuk ishte më në ata sy. Tashmë vrasja i dukej diçka e zakonshme. Pasioni i kishte vdekur. Kjo ishte epoka e qëndresës, ku të thyen ëndrrat dhe rikthimi tek ideali të bën të huaj për shoqërinë.

Bota përreth po jetonte një periudhë paqeje dhe krize njëkohësisht.
- Cili është fundi?- pyeti veten një natë që nuk e zinte gjumi.
Kush do të fitojë: Instikti i vrasjes apo idetë pasionante?
Instikti i vrasjes dhe mendimi shkojnë në unitet.

Gjithçka, që është arritur, ka mund dhe djersë dhe të kumton hapur se kjo arritje është dhe evolucion i Universit. Por, edhe nëse gjithçka vazhdon, është absurde të mendosh se kjo kotësi e njëtrajtshme do të përfshijë fund e krye një mentalitet krejt të ri.
Duhen bërë ndryshime. Ky moment duhet konsideruar si i kaluar, duke i lënë ideales, pranverës së re, një hapësirë më të gjërë.
Pas një pasioni të fuqishëm vjen monotonia.

Sa ishte parashikuar ky udhëtim i njeriut në kohë? Njeriu, dikur ishte qenie e pafuqishme përballë forcave të natyrës. Ai pati ambicien e ndryshimit më të madh të historisë, gjë që nuk e arritën dot as dinosaurët. Kjo është një manovër e dhunshme, shkatërruese karshi natyrës, por është një ndërhyrje e suksesshme.

E reja ka çarë kurdoherë rrugën e historisë. Si ndërhyrje e parë ajo ka dhe të meta, megjithatë, me anë të shkollave, universiteteve, është bërë prezent arsyeja.
Lufta e Ndërgjegjes për fitore është e përjetëshme. Qëndrimi deri në fund është një përpjekje, që ka të bëjë me fundin. Ndoshta ky fund ka të bëjë me një fillim të ri.
Kjo luftë e Idealit me Vdekjen mos vallë ka karakter vetasgjësues dhe të verbër? Kur të shuhet dielli, do të vdesë dhe e mira me të keqen.

Njeriu ka deklaruar evolucionin e tij dhe, ky fakt, me siguri, njihet dhe nga Krijuesi.
Midis të Drejtës dhe vdekjes qëndron ndjenja.
Tema është të shkatërrosh apo të ndërtosh?
Dashuria të shtyn për të ndërtuar. Kjo, ndoshta, është drita e së Vërtetës. Filozofia e njeriut është: Lufta drejt Lumturisë.
Kur e pyetën një plak: “Përse mbjell?”

Ai u përgjigj: “Mbollën të tjerët që hëngra unë. Tani do të mbjell unë që të hanë të tjerët”.
Në përgjithësi e vërteta ecën përpara nëpërmjet profecisë së rreme.
Jeta s’ka kuptim, ndërkohë që vrasja është instikti bazë.
Dashuria dhe instikti janë të verbër, ç’kuptim ka atëherë arsyeja?