UDHËTIMI DREJT VETVETES nga Ardian Dedi

Ardian Dedi





UDHËTIMI
DREJT
VETVETES





Dhjetor 2010

Një nga gjërat më të rëndësishme në botë është shkrimi i drejtë i historisë. Një gabim, sado i vogël, është i pafalshëm, sepse fshin dhe mbulon me velin e gënjeshtrës, ndërgjegjen e njeriut.

INSPIRIM

Një ditë e premte monotone jepte shpirt. Dielli i zjarrtë kishte perënduar me kohë. Mbasditja e majit
të nxehtë po i linte vend natës. Intuita e shtyu atë të kalonte nga Akademia e Arteve. Papritur t’i kthehej mendja ndërroi rrugë. Sandalet i shkisnin nga gurët e kalldrëmit. Borselinat e kalimtarëve i vështronte shtrëmbër nga pjerrësia e rrugës. S’kaloi shumë dhe ai vërejti se rruga, të cilën e ngjiste me mundim, u zotërua nga disa tinguj të lehtë pianoje. Një instikt i padukshëm e urdhëroi të hynte brenda. Kaloi derën e lënë hapur dhe me padurim hyri. Në korridorin e gjatë dhe të ngushtë, me drita të zbehta dëgjoheshin gjithfarë zërash. Nga vrima e çelësave, të çarat e dyerve si të ishin fije peri, rrëshqisnin britmat e dirigjentit tek bënte zap një orkestër të tërë. Një kontrabas i çmendur tregonte zërin e ngjirur pa pasur frikë nga askush. Një korno çirrej së bashku me një trompë se kush arrinte nota më të larta. Një derë e hapur përgjysmë tregoi një çift balerinash tek vallëzonin në një liqen akulli.

I mahnitur ai humbi orientimin. Ariani studionte për pikturë në Akademinë e Arteve dhe përkundej nga ëndrrat e Parajsës, nuancat e së cilës nëpërmjet bojës i shprehte në mëyrë madhështore dhe shumëdimensionale në telajo. Akademia e Arteve ishte tempull i dijes.

Mendimi lulëzonte me gjithë logjikën e tij, nëpërmjet patentave të natyrës. Njerëzit jetonin të gëzuar, në harmoni me kafshët dhe shoqërinë. Një lumë si burimi i jetës që rridhte mes sipërfaqeve të gjelbëruara, bënte që të lulëzonin shumëllojshmëria e luleve.

Flutura me krahë të pikturuar, rendnin nëpër petalet e shumëngjyrëshme të luleve në lëndinë duke organizuar gjithçka. Aroma e luleve që shpërndahej shërbente si një parfum natyror.
Për ditë organizoheshin festa që simbolizonin bukurinë e jetës. Njerëzit pagëzoheshin tek burimi i jetës dhe s’ngopeshin së mësuari gjuhën e dijes, respektonin të tjerët dhe veten, dhe pinin qumështin e jetës.
Një këngë triumfi në formë ere malli që trazonte petalet e luleve, thyhej mes stërkalave të ujit nëpër ujëvara, rrudhte sipërfaqen e kaltër të lumit, ndërkohë që drita e Diellit puthte majat e maleve dhe jepte tonalitete të ndryshme të ngjyrës.

Nga malet blu të mbuluara me dëborë rridhnin ujëvara që të pastronin shpirtin. Ajri i kthjellët i kuq i agimeve mëngjesore, të ftonte në një shumëllojshmëri frutash të shijshme, që portretizonin fuqinë e Dijes.
Në mbasdite kur perëndonte dielli dhe gjithçka kthehej në një blu të bukur, në qiell shndriste hëna, duke të udhëhequr drejt shtëpisë së ngrohtë, vatrës familjare, dhe një gjumi të bukur.
Ky ishte shndërrimi i jetës në art.
“Ku vallë mund t’i gjeje ata tinguj pianoje”, - mendoi.
Dera e fundit e korridorit e mbushur me ulërima bëri që ai të dëgjonte notat e dëshiruara. Pa drojë dhe si i gëzuar që gjeti vendin e duhur, hapi derën i ngarkuar me ankth të pashpjegueshëm dhe pa se një vajzë me profil kishte rënë mbi piano. E përshkruar tërësisht prej tensionit artistik, gjithë qenia e saj tregonte një përhumbje të përgjithshme, që e mbante larg asaj

rrëmuje korridori. Era e lehtë që hyri brenda sikur e zgjoi atë dhe pas habisë sytë e saj u bënë pyetës.
- Mund të rri dhe unë të dëgjoj, - tha Ariani, - më pëlqen muzika.
- Posi, por mbylle pak derën se fryn erë.
Kolltuku i butë që i ofroi i vuri në pah se kishte të bënte me një vajzë me flokë të zinj, lëkurë të bardhë që rrezatonte nga mosha e rinisë. Midis tyre një mrekulli ishin sytë e zinj, të cilët pasqyronin një qetësi absolute.
Aty shndrinin si dy smeralde të ujshëm një vizion madhështor largpamës.
Në ata dy sy ai dalloi të vizatuara ëndrrat e tij.

Karshi veprave të këqija këta sy ishin dritëshkurtër dhe rrezegjatë kundrejt kualitetit të së mirës

Fustani ngjyrë jeshil dhe sandalet e zeza dëshmonin për finesën dhe shijen e hollë në të veshur. Mollëzat e dala të bardha si kodra me dëborë, vetullat thikë dhe veshët e vegjël si të fisnikëve, nënshkruanin përsosmërinë.
Dhoma e mbushur me muzikë e ndihmoi Arianin për një përshkrim të mprehtë. Gishtat e hollë të saj, të cilëve ua detyronte këtë muzikë, lëviznin hijshëm mbi tastierë. Gishtat heshtën dhe në dhomë zbriti qetësia. Ajo u ngrit e duke iu afruar dritares, iu drejtua Arianit:
- Të pëlqeu, - dhe anoi pak kokën mbi atë trup të drejtë.
Flokët e zinj treguan gjithë bukurinë e tyre. Reflekse të panumërta të dritës së neonit, rrëshqitën aty.

- Muzikë e këndshme,... Me kënaqësi do të dëgjoja dhe diçka tjetër nën pushtetin e këtyre gishtrinjve.
Teksa shqiptonte këto fjalë, ndjeu një shplodhje të butë të përgjithshme t’i binte si flokë dëbore në trup.
Ajo ndiente në gjithë trupin rrëshqitjen e vështrimit të Arianit dhe, megjithëse ishte mbështetur në parmakun e dritares, nuk vështronte jashtë. Kraharori ngrihej dhe ulej i gufuar prej një doze ajri shtesë, që jepte përshtypjen e thellësisë. Si vullkani afër shpërthimit gjestet e papërmbajtura e lajmëronin atë se nuk ishte e zakonshme, kjo që po i ndodhte. I digjej shpirti për t’i dhuruar një kënaqësi, për të luajtur diçka tjetër. Ndiente erën e së papërsëritshmes në këto sekonda. Diçka po i ndodhte dhe e vriste pyetja, nëse po ndodhte dhe tek ai diçka e tillë.

“Ç’po lodhem kot me filozofinë, - mendoi më vonë, - dashurinë s’e kanë krijuar filozofët, dashuria është një si për filozofin dhe për budallain. Ajo është krijuar nga të gjithë; gjithkush ka vendosur një gur në pallatin e pavdekësisë së Erotikës. Filozofia është vetëm një lule që zbukuron dashurinë”.

Ajo u kthye, ra mbi piano dhe tingujt e “Valsit të martesës ” të F. M. Bartoldit nënshtruan çdo mendim të Arianit. E ëmbël, e lehtë muzika i hyri thellë në shpirt dhe, ashtu si pa kuptuar, ndjeu një thirrje në zemër përzier me admirim për këtë vajzë simpatike. Tingujt ngadalë filluan t’i ngrenë fole në shpirt dhe kënaqësia pa kufi, që ndjeu, bëri që të mos i shpëtonte gjë. Hijeshisë së duarve tashmë u përgjigjej me një përkulje të lehtë të trupit, sa herë që donte të theksonte shkallën e ëmbëlsisë. Tingujt e shtruar të rrjedhshëm, që prodhoheshin nga magjia e gishtave të saj i shihte në çdo cep të dhomës.

Mendonte se po të fshinte pluhurin e kolltukut, andej do të rridhnin tinguj, se po të ngrinte dorën në ajër do të prekte tinguj. - Mrekulli, - mendoi. Dhomë magjike. Diku kishte dëgjuar se një mur i tillë ekzistonte. Kush kalon pranë një muri të gjelbër, me habi ndjen se po dëgjon muzikë, që ndërthuret bukur me hapat e tij. Çdo lëvizje shkakton një tingull. Mahnitja mbretëron tek ky mur. Një lumturi kishte hapur krahët dhe e shtrëngonte në gji. Shpirti po i bënte plazh në këtë mjedis melodie. Ashtu si pas një pune të rëndë rraskapitëse, ku trupi të dehet nga lodhja dhe gjumi të vjen i ëmbël trallitës, pa ëndrra, ishte nën këta tinguj. Kishte ndjesinë se diçka po i ndodhte në gjoks. Diçka fluturake që po merrte krahë dhe rritej nga çasti në çast. Gjithmonë i kishte pëlqyer muzika , por asnjëherë si tani.

Aroma e tingujve në dhomë e kishte trullosur, dhe përveç qenies së ngjitur vajzë - piano, asgjë s’i hynte në sy. Po e kaplonte një ëmbëlsi, mirësi për gjithçka. Në gjoks po i rritej një hapësirë deri në pafundësi. Nuk dinte se kujt ia detyronte këto dridhje të njëpasnjëshme ndjenjash. Melodisë apo kësaj vajze, apo ndoshta të dyjave. Ishte një gërshetim i papërsërithsëm.
Është , e bukur... , - gati sa s’thirri me zë.

Si një rrufe i ra në kokë ky mendim. Kjo muzikë e madhërishme kishte aftësinë ta robëronte. Dinte se njerëzit e artit në përgjithësi janë shumë të ndjeshëm dhe udhëhiqen nga ndjenja në jetë. Në krye kryeson fisi i muzikantëve. Të arrish përkryerjen në artin e të luajturit në piano duhet që tingujt të hyjnë thellë në shpirt.
Vrapi i duarve mori fund dhe tingujt e përhapur mbetën pezull. Sikur të kishte ngrënë apo të kishte shijuar diçka shumë të shijshme nga trallisja, s’mblidhte dot veten. Duart e hapura, trupi

si pak i fundosur në butësinë e kolltukut dhe sytë që kishin humbur shprehje e vërtetonin këtë, një vëllim i madh mendimesh nuk gjente rrugën për të dalë. Donte të fliste, por pa sukses. Ishte një entuziazëm në shpirt që e ndalonte, duke paralajmëruar turbull se çdo hapje buzësh do ta prishte këtë mrekulli.
Ajo u ngrit dhe lëvizjet e prera sikur e zgjuan Arianin.
- Më pëlqen muzika, por me kalimin e kohës u kufizova vetëm duke dëgjuar muzikë klasike. Kam dëshirë shumë të luaj në piano dhe do të më vinte mirë të ma mësoje edhe, sepse kam sedër, dhe e mësoj, kur ma mëson një vajzë si ty.
Në sy asaj i çelën petale gëzimi. Lëkura gati - gati iu bë e tejdukshme.

Sytë e magnetizuar të Arianit sikur po e hipnotizonin dalëngadalë atë.
Të besonte ose më shumë të përmendej se mos ndodhej në një nga ëndrrat e shumta të mesnatës, ai hapi dritaren. Ndërkohë kishte ardhur nata dhe dritat rrëzëllenin. Ajri i freskët me një vel gëzimi i ledhatoi fytyrën dhe e shtyu ta pyeste për emrin.
- Si të quajnë?
- Eva , - u përgjigj.
Ariani dëgjonte turbull fjalët e saj të rrokulliseshin si shkëmbinj nëpër dhomë, duke tundur heshtjen nga themelet. Diçka e padukshme e digjte. Njëlloj si ai që shpëton shokët nga zjarri dhe tani i djeg shpirti për vete.
Me duar të futura thellë në xhepa dhe me buzë gjak të kuqe, pak të hapura, ku zbardhnin dhëmbët e rregullt, ajo vështronte Arianin ose diku jashtë dritares. Qetësi. Si në një balet pa lëvizje, nën melodinë e mendimeve:

Më pëlqen të shikoj portokalle,
T’jua heq me zemërim xhelozinë,
Pastaj asaj zemre të përgjakur vajze,
Me ëndje t’i flas për dashurinë.

Ja që kështu është, gjithçka e bukur dhe e lumtur s’jeton gjatë. Çdo situatë e veprim ka nisje, zhvillim dhe fund. Ligjet e natyrës janë mizore. Do të ishte e pamundur të kishte zhvillim të përjetshëm vetëm për një person apo grup njerëzish. Është vdekja në mes, nën maskën e zhvillimit fshihet vazhdimësia e një pune kolosale, nënshkruar nga grupe të ndryshme njerëzish në breza të ndryshëm.
Ishte lidhur në këtë dhomë nga litarët e tingujve, qetësia freskuese dhe nga ajo figurë që s’e kishte ndeshur kurrë më parë. Sikur të ecte me këmbët e dikujt tjetër duke parë veten me sytë e saj, trupi i ngjau krejtësisht i huaj. Pjesën më të madhe të vetvetes po e linte të shpërndarë në eter tek kjo dhomë, duke marrë vetëm një grumbull kockash që mezi bindeshin. Më në fund ky ëndërrim simetrik u prish.

- Kalova një mbasdite me të vertetë të bukur, - tha Ariani, - do të shihemi.
Eva buzëqeshi, si e zënë në faj, dhe sikur të kishte ftohtë futi më thellë duart në xhepa.
- Mirupafshim, - përshëndeti ngadalë, gjithë ngrohtësi, duke përshëndetur me dorë.
Me gjendje shpirtërore të dyzuar hapi derën. Gëzimi ishte mpleksuar dhe lidhur ngushtë me hidhërimin. Psherëtinte pa

kuptuar, kur i kishte sytë me dritë. Kaloi korridorin kështu, kur një e qeshur e ca vajzave të bukura bllokoi derën e Akademisë. Ato hynë dhe mëse të shkujdesura humbën në thellësi. Nisi të vraponte lehtë dhe zhurmën e kalimtarëve e shtypte me mendimet e tij. Rrugës nuk kishte zbuluar ndonjëherë kaq bukuri sa sot. Degët e pishave që zgjateshin mbi asfalt shndrisnin nga dritat. Hëna e plotë, më e mirë se asnjëherë, dhuronte dritë të artë me bujari. Fletët e pemëve dukeshin se kishin një gëzim të pashprehur. Nuk ishte i aftë të përcaktonte se ku ndodhej. Ngado kundërmonte erë e mirë. Ishte në një ëndërr me sy hapur. Ishte i zgjuar me sy të mbyllur. Nuk ishte në tokë, por as në qiell. Mekanikisht bënte ç’i thoshnin, por shpirti i fluturonte tjetërkund. Herë sekondat i dukeshin orë dhe herë orët sekonda. Kapërthente duart dhe mbyste një mendim. Ishte në mbretërinë e përrallës.

Nuk arrinte të ndante vegimin nga realiteti, kur dalloi pëlhurën e rrezeve të hënës, që ndriçonte amfiteatrin.
Një ushtri e panumërt e ulur sipas hierarkisë, e përbërë prej gjykatësve, regjisorëve, aktorëve, infermierëve, shkencëtarëve, berberëve, rrobaqepësve dhe studentëve të ndryshëm, ishte ulur në shkallët e amfiteatrit, ndërsa në qendër ishte Mjeku, që mbante një fjalim dhe që ishte njëkohësisht edhe regjisor.
Ai rrezatonte urtësi.

Gjykatësi, Berberi dhe Rrobaqepësi, pak më larg qendrës ishin edhe aktorë edhe infermierë. Ata ishin si një familje e madhe që, në tërësi të përbashkët, formonin një qelizë të vetme të shëndetshme, ku mbizotëronte urdhëri. Kishin mundur të zbulonin kodin e zhvillimit gjenetik të njeriut dhe kjo i lejonte të kontrollonin

evolucionin e tij. Ata themeluan kanunin dhe patriakatin dhe krijuan statusin e familjes.
Mjeku ishte një fëmijë i braktisur i familjarizuar me rrezikun. Por, pasi rreziku kalon natyra egocentrike e njeriut, bën që të lindi egoizmi, individualizmi, ndjenja prej narcisi, e cila e shoqëruar prej një pushteti absolut, ka pasoja të diskutueshme.
Që të gjesh të drejtën duhet të gabosh, por çështja pas kësaj shtrohet se a duhet themeluar institucioni i së Drejtës.

Populli i ishte përkushtuar me shpirt Mjekut, vullneti i të cilit theu gjithë botën dhe shkaktoi gjithë ato ndryshime.
Periudhat e vështira kalohen nëpërmjet diktaturave dhe zhvillimit të traditës. Ata ngrinin në pushtet individë duke i bekuar në pushtimin e botës, ndërkohë që dihet që varfëria të fisnikëron, të gjithë në unanimitet votuan për fundosjen e kohës në hapësirat e së shkuarës, ku njeriut do t’i zhdukej çdo mundësi për të gjetur vetveten, në mënyrë të tillë që ai të dashuronte lirinë, duke i ngritur himn asaj.