"Jetari" vepër e shkrimtarit Kristaq F. Shabani

Tashmë
miku e kolegu im.





Një dashamirës permanent e i palodhur, që njeh një
ngritje rrufe në kualifikimin e tij shkencor e akademik. Mosha e tij,
eksperienca e tij, përvoja e tij, pjekuria e tij, mençuria e tij, arritjet e
tij, personaliteti i tij, vlerat e tij, po jepnin frytet e tyre.

Mbrojti doktoraturën, filloj të botojë një sërë librash e
me tej të fitoj titullin “Prof. asoc.
Dr.”. Tashmë ishim bërë më shumë se shokë, dy kolegë, dy miq të mirë të gatshëm
t’i gjendeshim shoqi – shoqit në çdo kohë. Herë pas herë, si vegime të largëta,
por të freskëta, vinin në copëzat e bisedave tona pasazhe të ngjarjeve të atyre
viteve, kur jeta na prezantoi për herë të parë.
Vasua tashmë, sigurisht më parë se unë, kishte hyrë në moshën e
prodhimtarisë. Arritjet e njëpasnjëshme si lektor në fushën akademike nuk e
penguan aspak që ai, me temperamentin e tij, me pasionin e tij, me vullnetin e
tij, të ngelej pas si aktivist shoqëror
e si intelektual, që, kur bëhet fjalë për vlera, të dalë në plan të parë.
Për të gjitha këto shoqëria e çmonte dhe e vlerësonte, duke e ngjitur deri në
postin e Prefektit të Prefekturës së Gjirokastres. Pikërisht i palodhuri për
shoqërinë, vendin dhe shtetin do të
mbyllte sytë nga një aksident tragjik si
një shtetar i lartë e i paepur në
pranverën e viti 2004, për të ngelur për të gjithë ne një shembull i njeriut të
paepur e të papërtuar, një burim frymëzimi, një mik i paharruar.





Gjirokastër,
shkurt 2005

A mund të venitet bota ekujtimeve?








@


Ka nga ato lloj kujtimesh që
lënë gjurmë të thellë e zënë vend natyrshëm në kujtesën tonë. Të tilla janë ato
për shkollën; hapat e para që hedhim me ndrojtje në rrugën e dijes e mbi të
gjitha për mësuesit që na orientojnë në horizontete e pafudme të diturisë. Edhe
kur harresa zë e i venit nga pak kujtimet e fëmijërisë tonë imazhi i
edukatorëve dhe mësuesve tanë qëndron i dlirë e i pastër mbi çdo imazh tjetër,
duke mbjellur, mbijetuar përtej çdo informacioni që “bombardon” çdo ditë trurin
tonë. Ato kujtime që vijnë nga fëmijëria janë si e vetmja sfidë për t’i
shpëtuar tjetërsimit që na afron çdo çast ekzistenca jonë. Në këto kujtime ne
ndjejmë se jemi origjinalë dhe të papërsëritshëm.

I imti dhe shikimpërzëmërti

Shumë vjet më parë, kur isha ende fëmijë e vazhdoja shkollën 8 vjeçare
në fshatin Buz - Golemaj të Tepelenës, ndërsa kishin fare pak kohë që prisnim
mësuesin e ri të lëndës Gjuhë – Letërsi,
na u shfaq një djalosh shtatlartë, i imët e me një vështrim të përzëmërt. Ky ishte mësuesi i ri,
Vasil Bici. Gjatë kohës së qëndrimit në
shkollën tonë ne u lidhëm dhe u miqësuam gati si të ishim shokë të një moshe.
Ai vinte nga një hapësirë gjeografike disi e largët, nga Zagoria në Trebeshinë
që janë zgjatim i njëri – tjetrit, por që edhe kanë

shumë gjëra të përafërta në zakone, sjellje
,kulturë e tjerë. Kuriozë e të etur, siç
ishim për shkak të moshës, gjetëm te mësuesi i ri njeriun që do të na çonte më
tej kërshërinë për botën, dijen, artin, gjuhën e tjerë. Mbaj mend se si në orët e pushimit luanim së
bashku volejboll, futboll, lexonim gjer në orët e vona të mbasdites në
bibliotekën e shkollës dhe mësues Vasili ishte kurdoherë mes nesh në këto
veprimtari që mbushnin jetën tonë. Së bashku

me të ngritëm një bibliotekë, të cilën e kishin zili të gjitha shkollat e tjera.
Thuajse çdo javë, nën nxitjen e Vasilit, ne organizonim diskutime, recensionime
për librat e rinj që merrnim në bibliotekën e shkollës. Nuk mund të mos e
kujtoj veçanërisht Rrethin Letrar të shkollës, madje, edhe gazetën e murit, ku
afishonim poezitë dhe skicat e para për botën që na rrethonte. Këndi i “LETRARIT TË RI” dhe gazeta
ndërroheshin në mënyrë periodike me numra të rinj. Ishte pasioni, këmbëngulja
dhe përpjekjet sistematike të Vasos, që bënë që ne si rreth letrar i shkollës
në Konkursin për nder të përvjetorit të
Naim Frashërit, të zinim vendin e parë në shkallë rrethi. Shumë herë në
veprimtari të tilla jemi ndjerë krenarë për veten dhe mësuesin tonë.

Njeriu i gjurmës së pashlyeshme


… Ende pa mbaruar shkollën 8
vjeçare, një ditë Vasua, ashtu siç pat ardhur me “karrierën” e fshatit, iku
duke na përshëndetur përzëmërsisht. Ai na la përgjithmonë një gjurmë të
pashlyeshme, respektin dhe dashurinë që rrezatojnë edukatorë të tillë. Këtë
respekt e dashuri ai e la kudo tek banorët, të rinjtë, prindërit e tjerë.

Takimi, mësimi i hapur, biblioteka e
skeduar

Takimi i dytë me Vason do të ndodhte për mua në kushte të tjera, në
shkollën 8 vjeçare të Damësit, në një seminar a mësim shembullor, tashmë si
kolegë, ku Vasili ishte drejtor shkolle. Dijet e atij mësuesit të ri tashmë
janë pasuruar me eksperiencën në shumë shkolla të Tepelenës. Në këtë takim ke
se çfarë mëson për ekzigjencën e lartë të mësuesit e drejtuesit të palodhur. Përsëri në shkollën
e Damësit, ku Vasili i dha edhe
drejtimin e jetës familjare, u dallua për punë të palodhur e plot pasion.
Megjithëse ishte

drejtor shkolle, kujdeset për
bibliotekën dhe punën me librin, që e
drejton vetë.


Biblioteka e Damësit është
cilësuar vazhdimisht si një nga më të mirat në rreth. Binte në sy, jo vetëm
pasuria e titujve, por edhe skedimi, sistemimi e rregullimi sipas parimeve
bibliografike.

Binomi i pandashëm


Vitet rrodhën dhe me Vason
puna na lidhi drejtpërdrejt e më afër në Departamentin e Gjuhë – letërsisë të
Universitetit “Eqrem Çabej”. Tashmë shokë e kolegë.


Këto fjalë për Vason ishin një
binom i pandashëm, mbartin një kuptim domethënës. Njeriu dhe edukatori, shoku
dhe kolegu tek ai ishin gjithmonë të shkrira në një. Vështirë të dalloje në
portretin e Vasos një hije zëmërimi edhe kur mendoje se kishte arsye ta bënte këtë gjë. Në qenien e tij ai
zotëronte natyrshëm prirjen për kompromis, marrëveshje , dialog. Dhe këtë dinte
ta bënte mjeshtërisht në çdo mjedis, në
auditor, në kafe, në rrugë, me kolegët dhe studentët.


Të shpejtë, të qeshur, të
gjallë; kështu e përfytyroj gjithnjë Vasilin.


Edhe në atë ditë fatale të
aksidentit, në atë mbasdite tragjike, teksa nxitonte si gjithnjë i përkushtuar
për punën, ruaj kujtimin e disa orëve më parë në mjediset e Universitetit me
atë gjallërinë dhe energjinë e tij të zakonshme.


Në se koha atë ditë u ndal
përgjithnjë për Vasilin, kur siç na thoshte shpesh kishte shumë gjëra për t’i
thënë jetës, ka diçka që e tejkalon dhe ngrihet mbi falsitetin dhe vdekjen e
çdo njeriu, e kjo është bota e kujtimeve, mbresave dhe veprave që lë ai pas…


Gjirokastër, më 5 Mars 2005 Dr. Gëzim Rredhi



Universiteti “Eqrem Çabej”

Me dhimbjen, që e kam
bashkudhëtare, fillova të hedh kujtimet e një jete të pasur nga përmbajtja, të
ndritshme nga harmonia, të begatë nga pasardhësit, por me një shkëputje
jetësore të paparashikueshme dhe tronditëse, që fiku “neonet” shpirtërore të
asaj jete inkandeshente. Që në fillesë s’ma bën zemra të shkruaj në trajtën
foljore ”ishte, ishte, ishte…”,pasi humbet shkëlqimi i një jete të ndritshme në
shtatë ditët e javës.

Po më buzëqeshte një fat…


Damës Tepelenë. Ishte viti
1973. Në një ditë të bukur njoha drejtorin e Shkollës 8 vjeçare të Damësit tim.
Përveçse drejtor i kësaj shkolle ai ishte edhe i Shkollës së mesme bujqësore.
Prej kësaj shkolle vareshin edhe tri
shkolla të ciklit të ulët të fshatrave përreth. Gjatë dy viteve të para të
punës së tij në Damës, unë vazhdoja Shkollën Pedagogjike “Shejnaze Juka” në
Shkodër. Më së fundi unë e përfundova shkollën dhe më emërojnë në Damës. Kështu
me Vason u bëmë kolegë.

Që në ditët e para të punës
nga mësuesit, prindërit dhe fëmijët, nga të moshuar dëgjoja që flisnin me shumë
respekt për të. Respekti kishte ardhur si rrjedhojë e pasionit për veprimtarinë
mësimore e të gjithanshme, të cilën realizonte në këtë shkollë si dhe nga puna
e tij gjithplanshe në fshat e më gjerë. Pasi e njoha, më bëri përshtypje
fisnikëria e tij, sinqeriteti që ishte pronë e shpirtit të tij të gjallë, fjala
e tij e matur, e cila shpesh herë më ngjasonte me urtësinë e fjalës së urtë.
Fjala e tij kishte dhe një veçanti tjetër: të bindte me forcën e saj, ndaj
impononte respekt. Veshja e tij shumë serioze si dhe dalja i kullarosur të jepte përshtypjen e një djali të burrëruar
para kohe. Këtu, ndoshta, ndikonte kultura e trevës së Zagories, detyra e tij
si drejtues për t’u dukur e paraqitur në sens sa më të hijshëm .

Kështu unë eca në rrjedhat
jetësore dhe po ndjeja se po njihja një djalë të mrekullueshëm, ku
gërshetoheshin dhe spikatnin cilësitë më të mira, që do t’i kishte zili një
vajzë si unë.

Shkodra me civilizimin e saj, me

kulturën e madhe, më kishte çelur ëndrrën për të pretenduar për
një lidhje martesore në qytet. Me këtë ëndërr kisha “zbritur” atë ditë nga
autobuzi në Damës, kur isha shkëputur me një farë “dhimbje” nga qyteti i
Shkodrës. E kuptoja se po nisja një rrugë të re. Papritmas, ëndrrat e mia u
objektivizuan në fshatin tim. U përqëndruan tek djaloshi i burrëruar para kohe…
Në mendjen time kishte filluar të fokusohej Vasua dhe po e kuptoja që po më
buzëqeshte një fat…

Rrezatim në profesion





Kishte një vizion të gjërë për
profesionin. Thelbi i këtij vizioni ishte përgatitja e tij, pasioni dhe
përkushtimi, ndaj ai rrezatonte kulturë, edukatë dhe fisnikëri. Personaliteti i
Vasos kishte këto cilësi të forta dhe të admirueshme, ndaj ai u bë një
figurë e njohur, një drejtues korrekt,
rigoroz, i përkushtuar. Në këtë kuadër u vlerësua puna e tij nga Presidiumi, i
atëhershmi, i Kuvendit Popullor me medalje “Naim Frashëri”; iu dha distinktiv
nga Ministria e Arsimit si mësues e drejtues dhe si aktivist shoqëror. Ky
vlerësim ishte shprehje e koncentruar e përpjekjes reale dhe e vlerësimit të
punës së tij të palodhur e pasionante.

Ishte njeri me kërkesa të
mëdha ndaj jetës, por shpresat për në qytet ishin të pakta. Shefi i Seksionit
të arsimit të rrethit, Nustret Çina, kishte një respekt të madh e të veçantë
për Vason, pasi shkolla e Damësit ishte një ndër shkollat më të dalluara. E
aktivizonte Vason në grupet e kontrollit në shkollat e rrethit dhe dëshira e
tij ishte ta merrte inspektor në Tepelenë, por Vasua kishte “një cen” në
biografi dhe e ardhmja e tij ishte e kufizuar, kurse fotografia i tij ishte për vite me radhë në
qendrën e emulacionit. Ai bëri dhe historikun e shkollës dhe të fshatit.
Shtëpinë e Kulturës e kompletoi me të gjithë komoditetet e duhura. Vasua u
nderua edhe u respektua në Tepelenë, ku u dalluan dhe u shfaqën katërcipërisht
vlerat e tij.

Respekti reciprok




E ndiente veten në Damës sikur ishte djalë i fshatit. Në trupën tonë
pedagogjike: Çumani, Seiti, Shefkiu, Novruzi, Fejziu, Mitati, Abazi, Lefteria,
Fajkatja, Pëllumbi, Leta e tjerë, të gjithë ishin vendas, vetëm Vasoja ishte i
ardhur. Kolektivi ynë ishte i mrekullueshëm dhe e kuptonte Vason, por edhe
Vasoja e respektonte atë. Ai rrethohej nga shokë të mirë e të sinqertë, me
intelektualë të profesioneve të ndryshme, të cilët kalonte mbasditen së bashku,
si: Hekurani, që ishte Kryetari i Kooperativës,Hajdari mekanik,

Astriti elektriçist, Njazi,
sekretar i Partisë, Fejziu mësues e shumë të tjerë, që i shikoje duke pirë një
gotë, të lexonin libra dhe gazeta.

Lidhja jonë dhe Esmeralda


E kujtoj sot atë ditë që
bashkuam ëndrrat tona dhe vendosëm të krijonim familjen tonë.


Lidhja jonë ende nuk ishte
bërë publike. Nuk kishim rënë në sy të të tjerëve. Vasili solli babanë në Damës
pë të më kërkuar mua në familje, ku babai i tij më shkoi një unazë në gisht dhe
të nesërmen ne u quajtëm të fejuar {Unaza,
që nuk e hoqa 24 vjet nga gishti, u pre
ditën e aksidentit nga doktorët, në Spitalin e Janinës}. Kjo ndodhi në vitin
1978. U gëzuan të gjithë për lidhjen tonë, e cila kishte precipituar qartë dhe
bukur.

Pesë vjet jetuam në dhomën e
beqarit Vaso, në ish çerdhen e fëmijëve të fshatit. Aty krijuam ambiente të
këndshme. Krijimi i ambienteve të tilla u bë profesion dhe lajtmotiv i Vasos, i
cili vinte në punë energjitë e tij, duke i novatorizuar. Këtu na lindi dhe
gëzimi i parë, vajza jonë, Esmeralda.


Në atë kohë babai i Vasos,
Aristidhi, i cili u gëzua shumë për vajzën, na tha: “Emrin kësaj vajze do t’ia
vë vetë… Ju keni kohë për të vënë vetë emra…”.


Vasoja nuk ia prishi babait,
por buzëgaz i tha:


”E di, që do t’i do të vësh
emër të bukur.”

“Po, do t’i vë një emër të
bukur, pavarësisht se ju mund të keni menduar një listë të gjatë me emra”.


“Mezi presim ta dëgjojmë,
baba,”- I thamë të dy njëzëri.


“Vajzën do ta quajmë
Esmeralda,”- tha dhe qeshi.


Ne e dinim që ai, sapo
kishte përfunduar një libër të bukur,
dhe protagonistja e këtij libri ishte heroina me emrin Esmeraldë.


Vasua u gëzua shumë për vajzën
dhe i përkushtohej shumë asaj. Madje dhe çokollatat ia blente për një javë.