Çka përmban plani i Atisarit për Kosovën?

ANEKSI V


TRASHËGIMIA KULTURORE DHE FETARE

Neni 1 Emri, organizimi i brendshëm dhe pasuria e Kishës ortodokse serbe

1.1 Kisha ortodokse serbe (KOS) e Kosovës do të gëzojë mbrojtje dhe gëzim të të drejtave
të veta, privilegje dhe imunitete, ashtu siç parashikohet me këtë Aneks. Ushtrimi i këtyre të drejtave, privilegjeve dhe imuniteteve bartë me vete edhe detyra dhe përgjegjësi për të vepruar në pajtim me ligjet e Kosovës, dhe për të mos shkelur të drejtat e të tjerëve.

1.2 Kosova do ta njeh Kishën ortodokse serbe të Kosovës, duke përfshirë manastiret, kishat
dhe objektet tjera që shfrytëzohen për qëllime fetare, dhe si pjesë integrale e Kishës ortodokse serbe me seli në Beograd.

1.3 Kosova do ta respektojë emrin edhe organizimin e brendshëm të Kishës ortodokse
serbe, duke përfshirë këtu edhe hierarkinë dhe aktivitetet e saj.

1.4 Kosova garanton që prona e luajtshme dhe e paluajtshme si dhe pasura tjetër e Kishës
ortodokse serbe, është e paprekshme dhe nuk do të jetë objekt i eksproprijimit.

1.5 Kisha ortodokse serbe në Kosovë do të ketë diskrecion (liri të plotë veprimi) të plotë në
menaxhimin e pasurisë së vet dhe qasjes në objektet e veta. Autoritetet e Kosovës do të kenë qasje në objektet të cilat janë pasuri e Kishës ortodokse serbe të Republikës së Serbisë, vetëm me pëlqimin e dhënë nga Kisha, në rastet e urdhrit gjyqësor të lëshuar në lidhje me aktivitetet ilegale, ose në rast të rrezikut të drejtpërdrejtë për jetën dhe shëndetin.

Neni 2 Përkrahja ekonomike dhe përkrahja tjetër

2.1 Kisha ortodokse serbe e Kosovës do të jetë e lirë të pranojë donacione dhe të përfitojë nga përkrahja tjetër nga çdo institucion brenda ose jashtë Kosovës. Këto donacione do të jepen në mënyrë plotësisht transparente.

2.2 Kosova do t’i ofrojë Kishës ortodokse të Serbisë privilegje doganore dhe tatimore, krahas atyre privilegjeve të cilat i gëzojnë të gjitha fetë e Kosovës, për aktivitetet ekonomike të Kishës që janë specifike për vetë qëndrueshmërinë financiare, siç janë, të qëndisurat dhe veshjet fetare, qirinjtë, ngjyrat për ikona, punimet e drurit dhe zdrukthëtarisë, verërat, rakia, mjalti dhe produktet tjera të bletës. Këto privilegje do të përfshijnë, importimin dhe blerjen e produkteve relevante, materialeve, veglave dhe aparateve; dhe eksportimin e produkteve të cilat rezultojnë nga aktivitetet e lartpërmendura.

Neni 3 Siguria për objektet kulturore dhe fetare

3.1 Kishës ortodokse serbe, manastireve dhe kishave të saj, dhe objekteve tjera fetare dhe kulturore të rëndësisë të veçantë për komunitetin serb të Kosovës, do t’i ofrohet siguria e nevojshme.

3.1.1 Përgjegjësia kryesore për garantimin e sigurisë të trashëgimisë kulturore dhe fetare të Kosovës, do të bie mbi organet kosovare të zbatimit të ligjit, e në veçanti mbi Shërbimin Policor të Kosovës (SHPK). Mbrojtja e objekteve kulturore dhe fetare serbe do të jetë detyrë e veçantë operacionale për SHPK-në. Misioni i sundimit të ligjit të MEPSM-së, në konsultim me Praninë Ushtarake Ndërkombëtare (PUN), do ta monitorojë, do të kujdeset dhe do ta këshillojë SHPK-në në realizimin e kësaj detyre.

3.1.2 Në periudhën menjëherë pas Marrëveshjes, PUN do të ofrojë sigurinë për manastirin e Graçanicës, Deviçit, Zoçishtit, Arkangjelit të Shenjtë, Budisavcit, Goriçit, Deçanit, Patrikanën e Pejës dhe monumentit memorial të Gazimestanit. Ofrimi i sigurisë për këto objekte do të vazhdojë edhe deri atëherë kur PUN, pas konsultimeve me PCN-në dhe misionin e MEPSM-së, të vendosë se janë plotësuar kushtet për bartjen e këtyre përgjegjësive tek SHPK-ja.

3.1.3 Për shkallën dhe kohëzgjatjen e masave specifike për ofrimin e sigurisë fizike për këto objekte, nga ana e PUN-së, do të merren parasysh, inter alia, (në mes tjerash) 1. vlerësimi i sigurisë, i kryer nga PUN; 2. këshillat e pranuara nga Këshilli implementues dhe monitorues (KIM), dhe në pajtim me nenin 5 të këtij Aneksi.

3.1.4 KIM do të ketë për qëllim ndërtimin e nivelit më të lartë të besimit dhe besueshmërisë dhe punës drejt normalizimit të gjendjes së sigurisë përreth këtyre objekteve. Kapacitetet e SHPK-së do të zgjerohen sa më shpejtë që është e mundur me qëllim që PUM të ketë mundësi të ç’angazhohet nga këto detyra jo ushtarake.

3.2 Kosova do të garantojë lirinë e lëvizjes për klerin dhe anëtarët e Kishës ortodokse serbe brenda Kosovës dhe sipas nevojës do të ofrojë aranzhime të nevojshme sigurie për këtë lëvizje.

Neni 4 Zonat e mbrojtura

4.1 Një numër i zgjedhur i manastireve të Kishës ortodokse serbe, si dhe kishave, dhe objekteve tjera fetare, si dhe objektet historike dhe kulturore të rëndësisë të veçantë për komunitetin serb të Kosovës, do të gëzojnë mbrojtje të veçantë përmes përcaktimit të “Zonave të mbrojtura”. Objektivat e zonave mbrojtëse janë: të sigurohet një ekzistim dhe funksionim paqësor i objekteve që duhet mbrojtur; të ruhet mjedisi historik, kulturor dhe natyral, duke përfshirë mënyrën e jetës të manastirit dhe klerit; dhe të parandalohet zhvillimet negative përreth tyre, duke siguruar kushtet më të mira të mundshme për zhvillim harmonik dhe të qëndrueshëm të komuniteteve të cilat banojnë në hapësirat përreth këtyre objekteve. Gëzimi i të drejtave pronësore në zonat e mbrojtura mund të kufizohet në mënyrën si në vijim:

4.1.1 Do të ndalohet çdo aktivitet i ri nga fushat si në vijim:

a) Ndërtimi ose zhvillimi industrial, sikur: eksploatimi i resurseve minerale; ndërtimi i centraleve për prodhimin e energjisë ose rrjetit të energjisë elektrike, furrave dhe fabrikave.
b) Ndërtimi ose zhvillimi i objekteve, siç janë: strukturat ose godinat më të gjata se manastiri/kisha/monumenti kulturor nën mbrojtje; përdorimi i materialeve të rrezikshme në çdo ndërtim të ri (duke përfshirë objektet banesore): nëpër rrugë, pompa të benzinës dhe qendra të riparimit të automjeteve; supermarkete; klube nate.

4.1.2 Kur rrethanat e kërkojnë, mund të kufizohet çdo aktivitet nga këto fusha. Para kryerjes së aktiviteteve nga fushat si në vijim, komuna përkatëse duhet të konsultohet me KOS ose me komunitetin serb:

a) Ndërtimet ose zhvillimet komerciale, siç janë: ndërtimi i rrugëve, ndërtimi i
depove, punëtorive, dyqaneve, restoranteve, lokaleve të natës, kafiterive, kiosqeve dhe shtandeve të ushqimit, dhe çdo ndërtim më i madh nëpër rajonet rurale;
b) Tubimet publike, rekreative dhe zbavitëse;
c) Urbanizimi i tokës bujqësore.

4.1.3 Kosova do të sigurojë që planet hapësinore për rajonet brenda zonave të mbrojtura të jenë në pajtim me kufizimet e përcaktuara në 4.1.1 dhe 4.1.2

4.1.4 Zonat e mbrojtura për lokacionet si në vijim do të përcaktohen me hartat e bashkëngjitura:

Manastiri i Deçanit, Deçan
Patrikana e Pejës
Manastiri i Graçanicës
Kisha e Virgjëreshës, Lipjan
Manastiri i Deviçit, Skenderaj
Manastiri i Gorioçit, Istog
Manastiri i Budisavcit, Klinë
Manastiri i Sokolicës, Zveçan
Manastiri i Draganacit, Gjilan
Manastiri i Arkangjelit të Shenjtë, Prizren
Manastiri i Banjskës, Zveçan
Manastiri i Zoçishtës, Zoqishtë, Rahovec
Fshati Hoqë e Madhe, Rahovec
Manastiri Duboki Poto, Zubin Potok
Kisha e Shën Gjergjit, Gornjasellë, Prizren
Manastiri i Soçanicës, Leposaviq
Kisha e vetmisë, Uljaricë, Klinë
Monumenti memorial i Gazimestanit, Obiliq
Kështjella mesjetare e Zveçanit
Qyteti mesjetar i Novobërdës
Ura mesjetare e Vojnoviqëve, Vushtrri
Vetmia e Petrit të Shenjtë në Korishë, Prizren

4.1.5 Zona e mbrojtur për objektet si në vijim do të përkufizohet në 100 metra hapësirë rreth perimetrit të tyre:

Manastiri i Petkut të Shenjtë, Leposaviq
Manastiri i Shëruesve të Shenjtë, Leposaviq
Manastiri i Virgjëreshës së Shenjtë të Hvosnos, Skenderaj
Manastiri i Markut të Shenjtë, Korishë, Prizren
Manastiri i Treshit të Shenjtë, Mushtisht, Suharekë
Kisha e Virgjëreshës së Shenjtë, Sredskë, Prizren
Manastiri i Uroshit të Shenjtë, Nerodime, Ferizaj
Manastiri i Binaçit, Buzovik, Viti

4.1.6 Zona e mbrojtur për objektet si në vijim do të përkufizohet në 50 metra hapësirë rreth perimetrit të tyre:

Manastiri i Dollacit, Klinë
Kisha e Shën Nikollës, Gjurakoc, Istog
Kisha e Virgjëreshës së Shenjtë në Hodegetri, Mushtitsht, Suharekë
Kisha e Nikollës së Shenjtë, Shtërpcë
Kisha e Teodorit të Shenjtë, Biti e Poshtme, Shtërpcë
Kisha e Nikollës së Shenjtë, Gotovushë, Shtërpcë
Kisha e Virgjëreshës së Shenjtë, Gotovushë, Shtërpcë
Kisha e Shën Gjergjit, Biti e Epërme, Shtërpcë
Kisha e Nikollës së Shentjë, Mushnikovë, Prizren
Kisha e Nikollës së Shentjë, Drajçiq, Prizren
Kisha e Nikollës së Shentjë, Sredskë, Prizren
Kisha e Apostujve të Shenjtë (ose Petkut të Shenjtë), Mushnikovë, Prizren
Kisha e Shën Gjergjit, Serdskë, Prizren

4.1.7 Zona e mbrojtur për Qendrën Historike të Prizrenit do të përcaktohet nga organet komunale të Prizrenit në bashkëpunim me KIM dhe do të përfshijë objektet e Kishës ortodokse, objektet otomane, katolike, të folurën dhe objektet tjera të rëndësisë së veçantë historike dhe kulturore. Objektet kulturore dhe fetare serbe si në vijim, do të përshihen në zonë të mbrojtur: Kisha e Virgjëreshës së Shenjtë e Levishës; lagja e vjetër “mëhalla Marash” ; Kisha e Shpëtimtarit të Shenjtë; shkolla ortodokse për priftërinj e Kirilit dhe Metodit të Shenjtë; dhe Rezidenca Episkopike me Kishën e Shën Gjergjit.

4.2 Fshati Hoqë e Madhe, do ta ketë të drejtën, që në konsultim me komunën e Rahovecit, të ushtrojë autorizime të kufizuara në aktivitetet nga fusha e mbrojtjes dhe promovimit të trashëgimisë kulturore dhe fetare, dhe nga fusha e planifikimit rural në lidhje me zonat e mbrojtura, dhe në pajtim me nenin 5.2 të Rregullores së UNMIK-ut 2000/45 për vetëqeverisjen e komunave të Kosovës. Këshilli implementues dhe monitorues (KIM) do t’i mundësojë (lehtësojë) këto konsultime në pajtim me nenin 5.4 të këtij Aneksi.

Neni 5 Këshilli implementues dhe monitorues

5.1 Këshilli implementues dhe monitorues (KIM) do të themelohet, dhe do të thirret rregullisht për të monitoruar dhe lehtësuar zbatimin e dispozitave të kësaj Marrëveshjeje, që ka të bëjë me mbrojtjen e trashëgimisë kulturore dhe fetare serbe në Kosovë.

5.2 KIM do të kryesohet nga një zyrtar i lartë ndërkombëtare i cili do të caktohet nga Përfaqësuesi civil ndërkombëtar (PCN) i Kosovës.

5.3 Përveç kryesuesit, KIM do t’i ketë shtatë (7) anëtarë tjerë. Përfaqësuesit e institucioneve si në vijim, do të shërbejnë në KIM: Ministria e Kulturës e Kosovës, Institucioni për mbrojtjen e monumenteve në Prishtinë, Kisha ortodokse serbe, Instituti për mbrojtjen e monumenteve në Leposaviq, OSBE-ja, Këshilli i Evropës, dhe UNESCO.

5.4 KIM, do të:
a) Këshillojë dhe paraqesë rekomandime për PCN-në lidhur me zbatimin e dispozitave të Marrëveshjes e që kanë të bëjnë me mbrojtjen e trashëgimisë kulturore dhe fetare serbe në Kosovë;
b) Mbikëqyrë përcaktimin e kufijve të zonave të mbrojtura në terren dhe zbatimin e tyre;
c) Rekomandon ndryshimet në kufijtë administrativ të zonave të mbrojtura dhe aplikimin e kufizimeve atëherë kur këto arsyetohen nga rrethanat;
d) Ndërmjetësojë zgjidhjen e kontesteve (konflikteve) midis Kishë ortodokse serbe dhe autoriteteve qendrore dhe lokale të Kosovës, në lidhje me zbatimin e dispozitave të këtij Aneksi;
e) Rekomandojë PDN-së masat për korrigjimin e mangësive të mundshme në zbatimin e dispozitave të Marrëveshjes, që kanë të bëjnë me mbrojtjen e trashëgimisë kulturore dhe fetare serbe në Kosovë;
f) Këshillojë organet e Kosovës për zbatimin e ligjit, Praninë ushtarake ndërkombëtare dhe misionin e MEPSM-së lidhur me çështje e sigurisë të cilat ndikojnë në objektet e trashëgimisë kulturore dhe fetare.

5.5 KIM do të mbështetet nga sekretariati i cili do të jetë përgjegjës për monitorimin e përditshëm të zbatimit të këtij Aneksi, dhe do të përbëhet nga personeli ndërkombëtar dhe vendor të cilët i raportojnë drejtpërsëdrejti kryesuesit.

5.6 Autoritetet e Kosovës dhe Serbisë do të pajtohen për mekanizmin e tanishëm të restaurimit të objekteve të Kishës ortodokse serbe, me Komisionin për zbatimin e rindërtimit, ose me pasardhësin e tij.

5.7 KIM do të punojë ngushtë me Komisionin për zbatimin e rindërtimit, ose me pasardhësin e tij, në çështjet e ruajtjes dhe rindërtimit të trashëgimisë kulturore dhe fetare serbe.

Neni 6 Kthimi i artefakteve arkeologjike dhe etnologjike

6.1 Republika e Serbisë brenda 120 ditëve nga hyrja në fuqi e kësaj Marrëveshjeje, do t’i kthejë artefaktet arkeologjike dhe etnologjike të cilat janë marrë hua nga muzetë e Kosovës për ekspozim të përkohshëm në Beograd gjatë viteve 1998-1999.

ANEKSI VI


BORXHI NDËRKOMBËTAR

Neni 1 Dispozitat e Përgjithshme

1.1 Kosova do të merr përsipër pjesën e vet të borxhit ndërkombëtar të Republikës së
Serbisë. Borxhi ndërkombëtar i cili do të ndahet përfshin ndër të tjera, borxhin ndaj Bankës Botërore, dhe kreditorëve të klubit të Parisit dhe klubit të Londrës. Pjesa e Kosovës do të përcaktohet përmes negociatave, në mes Kosovës dhe Republikës së Serbisë duke pasur parasysh parimet e caktimit të borxhit individual në rast të ndarjes nga Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë, në marrëveshje me kreditorët relevantë.

Neni 2 Obligimet e Servisimit të Borxhit

2.1. Përderisa borxhi nuk është përmbushur plotësisht dhe nuk është i rindarë në marrëveshje me kreditorët, Republika e Serbisë në pajtim me përgjegjësitë e veta si huamarrëse/garantuese e pavarur do të sigurojë vazhdimësinë e servisimit të borxhit. Kosova do t’i kompensojë Republikës së Serbisë pjesën e caktuar në mënyrë të rregullt për Kosovën, të borxhit të servisimit të cilin Republika e Serbisë e ka paguar në pritje të kompletimit të procesit të përmbushjes së borxhit.

Neni 3 Arbitrimi

3.1. Nëse, brenda një viti pas hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshjeje, Kosova dhe Republika e Serbisë nuk janë pajtuar për përmbushjen dhe caktimin e borxheve, Grupi Drejtues Ndërkombëtar do të emërojë një arbitër ndërkombëtar pas konsultimit me palët, për ndarjen e borxhit ndërkombëtar të Republikës së Serbisë në mes të Republikës së Serbisë dhe Kosovës, në atë pjesë të borxhit ndërkombëtar për të cilin nuk është arritur ujdi nga palët, në marrëveshje me kreditorët relevantë.

3.2. Caktimi i borxhit nga arbitri do të jetë i parevokueshëm dhe do të vendos se cilat borxhe do t’i transferohen Kosovës.

ANEKSI VII


PRONA DHE ARKIVI

Neni 1 Ndërmarrjet Publike

1.1. Të drejtat e pronësisë në ndërmarrjet publike (NP) dhe obligimet e ndërlidhura, duke
përfshirë, por jo kufizuar në, detyrimet para korporatizimit do t’i transferohen Kosovës. Të drejtat e pronësisë dhe obligimet e ndërlidhura të NP-ve të cilat ofrojnë shërbime vetëm në ndonjë komunë specifike apo në numër të kufizuar të komunave, posaçërisht në fushat e ujërave të zeza, ujitjes dhe ngrohjes do t’i transferohen asaj komune ose komunave përkatëse.

1.2. Pavarësisht nga këto të drejta pronësore, organet kompetente të Kosovës marrin masa
të duhura për implementimin e parimeve të Bashkimit Evropian për qeverisjen dhe liberalizimin e korporatave. Masat e theksuara më lart do të përjashtojnë posaçërisht rikthimin e Statusit të NP-ve të inkorporuara si Kompani të pavarura Aksionare dhe strukturave qeverisëse të korporatës të cilat janë implementuar brenda tyre.

Neni 2 Ndërmarrjet Shoqërore

2.1. Administrimi i ndërmarrjeve shoqërore (NSH) dhe aseteve të tyre do të ushtrohet nga institucioni pasardhës i Agjencisë Kosovare të Mirëbesimit (AKM), e themeluar me Rregulloren e UNMIK-ut 2006/xx e ndryshuar me Rregulloren 2001/12 e ndryshuar.
2.2. Për qëllim të monitorimit, posaçërisht të përputhshmërisë me parime e Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive Themelore të Njeriut (KEDNJ) dhe me legjislacionin përkatës të privatizimit dhe likuidimit të NSH-ve. PCN emëron:

a. Tre (3) anëtarë ndërkombëtarë të bordit të drejtorëve të institucionit pasardhës i AKM-së;
b. Drejtorin e Sekretariatit Ekzekutiv të Bordit të drejtorëve të institucionit pasardhës të AKM-së;
c. Një (1) anëtar nga secili komision i likuidimit.

2.3. Anëtarët ndërkombëtarë të bordit të drejtorëve kanë kompetenca, që në veprim të përbashkët dhe unanimisht, të pezullojnë vendimin e institucionit pasardhës të AKM-së nëse ata gjejnë se një vendim i tillë është në kundërshtim me parimet e KEDNJ-së Protokolleve të saj dhe ligjit të aplikueshëm, dhe të referojnë çështjen në Dhomën e Posaçme pranë Gjykatës Supreme për të marrë vendim. Dhoma e Posaçme për raste të tilla vendosë me nguti.

2.4. Pagesa e secilit individ nga mjetet e privatizimit dhe likuidimit të grumbulluara në Fonde trusti, kërkon pajtimin e anëtarëve ndërkombëtarë të bordit të drejtorëve, të cilët veprojnë bashkërisht dhe unanimisht, përveç nëse Dhoma e Posaçme tashmë ka lëshuar vendim për pagesat që duhet bërë.

2.5 Dy donatorët më të mëdhenj ndërkombëtarë të institucionit pasardhës të AKM-së kanë të drejtë të marrin pjesë në takimet e bordit të drejtorëve të institucionit pasardhës të AKM-së në cilësinë e vëzhguesve.

Neni 3 Procesi i Shqyrtimit të Kërkesave në AKM

3.1. Caktimi përfundimtarë i pronësisë dhe shqyrtimi i kërkesave do të vazhdoj të bëhet nga Dhoma e Posaçme në Gjykatën Supreme e themeluar për këtë qëllim me Rregulloren e UNMIK-ut 2003/13.

3.2. Do të jenë pesë kolegje të specializuara në Dhomën e Posaçme, për të shqyrtuar fushat e kompetencave si në vijim: (i) kërkesat mbi privatizimin; (ii) kërkesat mbi listat e punëtorëve; (iii) kërkesat mbi pronësinë e përgjithshme dhe kreditorë; (iv) kërkesat mbi likuidimin; (v) kërkesat e riorganizimit të ndërmarrjes. Secili kolegj i specializuar përbëhet nga dy (2) gjyqtarë ndërkombëtar dhe një gjyqtar kosovar.

3.3. Pranë Dhomës së Posaçme do të ekzistojë kolegji i apelit për shqyrtimin e vendimeve të Dhomës së Posaçme. Kolegji i apelit përbëhet nga tre (3) gjyqtarë tjerë ndërkombëtarë dhe dy (2) gjyqtarë kosovar.

Neni 4 Agjencioni Kosovar i Pronës (AKP)

4.1. Rregullorja e UNMIK-ut 2006/10, e ndryshuar me Rregulloren e UNMIK-ut 2006/50 për Shqyrtimin e Kërkesave të Pronës së Paluajtshme Private, duke përfshirë pronën bujqësore dhe komerciale, vazhdon të jetë në fuqi dhe zbatohet në përputhshmëri me dispozitat e kësaj Marrëveshjeje. Shqyrtimi i rasteve pronësore do të finalizohet deri më 31 dhjetor 2007, me vështrim në kompletimin e implementimit të vendimeve jo më vonë se 31 dhjetor 2008.

4.2. Postet në vijim do të plotësohen nga përfaqësuesit ndërkombëtarë sipas emërimit nga PCN:

a: Tre (3) anëtarë ndërkombëtarë të Bordit Mbikëqyrës, përfshirë edhe kryesuesin e tij;
b: Drejtori i Sekretariatit Ekzekutiv;
c: Dy (2) anëtarë ndërkombëtarë të Komisionit për Shqyrtimin e Ankesave, përfshirë edhe kryesuesin e tij;
d: Dy (2) gjyqtarë ndërkombëtar, në përputhshmëri me nenin 5 të këtij aneksi

Neni 5 Procesi i Shqyrtimit të Ankesave në AKP

5.1. Ankesat kundër vendimeve të Komisionit për Shqyrtimin e Ankesave të AKP-së vendosen nga kolegjet prej tre gjyqtarëve në Gjykatën Supreme të përbëra prej dy (2) gjyqtarëve ndërkombëtar dhe një (1) gjyqtari vendor.

5.2. Kosova implementon masa shtesë, në konsultim me PCN-në, për të siguruar që procesi i shqyrtimit për kthimin/kompensimin e kërkesave pronësore është efikas dhe vendimet zbatohen në mënyrë efektive.

Neni 6 Kthimi i pronës

6.1. Kosova gjithashtu adreson çështjet e kthimit të pronës, përfshirë edhe ato që kanë të bëjnë me Kishën Ortodokse Serbe, si çështje me prioritet. Kosova do të themeloj mekanizma të pavarur për formulimin e politikave, kornizave legjislative dhe institucionale për adresimin e çështjeve të kthimit të pronës. Përfaqësuesit e komunitetit ndërkombëtar ftohen për të marrë pjesë në mekanizma të tillë, të cilët përfshijnë përfaqësues të komuniteteve joshumicë.

Neni 7 Arkivi

7.1. Arkivi, duke përfshirë regjistrat kadastral dhe dokumentet e lidhura me Kosovën dhe banorët e saj të cilat janë zhvendosur nga Kosova, do të kthehen në Kosovë. Pjesët e Arkivit Shtetëror të Republikës së Serbisë, të nevojshme për administrim normal të Kosovës do të transferohen në Kosovë sipas parimit të rëndësisë funksionale, pavarësisht se ku ka qenë apo është i vendosur arkivi.

7.2. Republika e Serbisë do të kthej apo transferoj të gjithë arkivat brenda gjashtë muajve të hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshjeje. Derisa arkivi të jetë kthyer apo transferuar, Republika e Serbisë do të lejojë qasje të lirë, të papenguar dhe efektive në to.

ANEKSI VIII


SEKTORI I SIGURISË NË KOSOVË

Neni 1 Siguria në Kosovë

1.1. Përveç aty ku është specifikuar në këtë Marrëveshje, Kosova do të ketë kompetenca mbi zbatimin e ligjit, sigurisë, drejtësisë, sigurisë publike, inteligjencës, organeve civile emergjente dhe kontrollit të kufijve në territorin e saj.

1.2. Institucionet e sigurisë në Kosovë do të operojnë në përputhshmëri me standardet demokratike dhe të drejtat e komuniteteve dhe pjesëtarëve të saj, ashtu siç është paraparë në aneksin II.

1.3. Kosova do të themelojë një komision parlamentar për mbikëqyrje të sektorit të sigurisë në përputhshmëri me këtë Marrëveshje.

1.4. Kosova do të themelojë Këshillin e Sigurisë të Kosovës (KSK), i cili i raporton kryeministrit. KSK zhvillon strategjinë e sigurisë në përputhshmëri me këtë Marrëveshje. Kosova do të hartoj kornizë legjislative mbi komponentët e sektorit të sigurisë në përputhshmëri me këtë Marrëveshje, me dispozita të duhura buxhetore dhe të mbikëqyrjes.

1.5. Në ato fusha të sektorit të sigurisë ku vazhdohet përfshirja ndërkombëtare në përputhshmëri me këtë Marrëveshje, Kosova, në bashkëpunim me PCN-në dhe PUN-në me kohë do të zhvillojë strategji për transferim të plotë të përgjegjësisë te autoritetet kosovare.

1.6. Procesi i zhvillimit të sektorit të sigurisë në Kosovë do të jetë plotësisht transparent ndaj fqinjëve të Kosovës, dhe Kosova do të themelojë masa të duhura të ndërlidhjes dhe ndërtimit të besimit me fqinjët e saj rajonal.

1.7. Kosova do të përmbushë standardet e OKB-së, OSBE-së dhe BE-së dhe praktikat në terren të sigurisë dhe kontrollit të armëve, si dhe marrëveshjet tjera rajonale dhe deklaratat nën fushëveprimin e OSBE-së.

Neni 2 Policia

2.1. Një zinxhir i unifikuar i komandës së shërbimeve policore do të ruhet në gjithë Kosovën.

2.2. Kufijtë e stacioneve policore rajonale do të jenë të njëjta me kufijtë komunal.

2.3. Përbërja etnike e policisë brenda komunës deri në masën e mundshme do të reflektoj përbërjen etnike të popullatës në komunë.

2.4 Këshillat e përbërë nga përfaqësuesit komunal dhe të policisë duke përfshirë edhe komandantët e stacioneve do të bëhen plotësisht funksional në mënyrë që të lehtësojnë bashkëpunimin në mes të Shërbimit Policor dhe autoriteteve komunale/udhëheqësve lokal të komunitetit. Këshillat udhëhiqen nga kryetarët e komunave.

2.5. Komandantët e stacioneve lokale informohen paraprakisht për operacionet nga forcat policore qendrore apo speciale brenda perimetrit të stacioneve policore lokale përveç nëse kërkesat operacionale kërkojnë ndryshe.

2.6. Në komunat me shumicë serbe në Kosovë, komandantët e stacioneve lokale zgjedhën sipas procedurës në vijim: Kuvendi komunal propozon së paku dy emra për komandant stacioni të cilët i përmbushin kërkesat minimale të profesionit ashtu siç është paraparë në legjislacionin e Kosovës. Ministria e Punëve të Brendshme mund të emëroj një kandidat nga kjo listë brenda 15 ditëve të pranimit të listës. Në rast se asnjëri nga kandidatët nuk pranohen nga ministria, Kuvendi Komunal do të sigurojë listën e dytë me së paku dy kandidatë të ndryshëm për shqyrtim nga ministria, të cilët janë nga radhët ekzistuese të Shërbimit Policor të Kosovës dhe të cilët përmbushin të gjitha kërkesat minimale të profesionit ashtu siç kërkohet nga legjislacioni i Kosovës. Ministria pastaj obligohet që të emëroj një kandidat nga lista e dytë brenda 15 ditëve të pranimit të saj.

Neni 3 Kufiri

3.1. Kosova në koordinim me PCN-në dhe PUN-në zhvillon një strategji për mundësimin e dorëzimit e përgjegjësive, me faza, për kontroll të kufijve dhe udhëheqjes së tyre të asociuar dhe integruar në Shërbimin Policor të Kosovës.

3.2. Territori i Kosovës do të definohet nga vija kufitare e Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës brenda Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë ashtu siç kanë qenë këto vija kufitare më 31 dhjetor 1988, përveç ndryshimit të vijës kufitare nga marrëveshja e demarkacionit në mes të Republikës Federative të Jugosllavisë dhe Republikës Federative të Maqedonisë më 23 shkurt 2001.

3.3. Kosova do të angazhohet me Republikën Jugosllave të Maqedonisë për themelimin e një komisioni të përbashkët teknik brenda 120 ditëve nga hyrja në fuqi e kësaj marrëveshjeje, për të shënuar vijën fizike të kufirit dhe për adresimin e çështjeve tjera që dalin nga zbatimi i marrëveshjes së vitit 2001 në mes të Republikës Federative të Jugosllavisë dhe ish-Republikës Jugosllave të Maqedonisë. Puna e komisionit teknik do të përfundojë brenda një viti nga data e themelimit të saj. PCN dhe PUN do të përfaqësohen në këtë komision për të lehtësuar diskutimet në mes të dy palëve, ata mund të marrin pjesë në procesin e demarkacionit të kufirit me kërkesë të secilës palë.

Neni 4 Shërbimet e Inteligjencës

4.1. Kosova do të themeloj një agjencion vendor të sigurisë për të monitoruar kërcënimet ndaj sigurisë së brendshme në Kosovë, në përputhshmëri me aneksin IX. Ky agjencion do të jetë profesional, apolitik, shumetnik dhe nën mbikëqyrje të Parlamentit dhe administratës civile.

Neni 5 Forca e Sigurisë e Kosovës

5.1 Në Kosovë do të themelohet një Forcë e Sigurisë (FSK), e cila do të jetë profesionale dhe shumetnike. Ajo nuk do të krijojë një barrë të panevojshme financiare për burimet e Kosovës. Qeveria do të themeloj një organizatë civile për të siguruar një kontroll civil mbi FSK-në, në përputhshmëri me anekset IX dhe XI.

5.2. FSK do të jetë e armatosur lehtë dhe nuk do të posedojë armë të rënda si, tanke, artileri të rëndë apo kapacitet ajror ofanziv. FSK do të përbëhet prej më tepër se 2500 pjesëtarëve aktiv dhe 800 pjesëtarëve rezervë.

5.3 Ndryshimet ndaj kufizimeve të përcaktuara në nenin 5.2 të këtij aneksi do të përcaktohen nga PUN, në koordinim me PCN-në. Një vlerësim i plotë i këtyre kufizimeve do të bëhet jo më herët se 5 vite nga data e hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshjeje.

5.4. Fillimisht, FSK do të jetë kryesisht përgjegjëse për përgjigjen ndaj krizave, asgjësimin e mjeteve eksplozive dhe mbrojtjen civile. Pastaj FSK do të dizajnohet dhe përgatitet për përmbushjen e funksioneve tjera të sigurisë, të cilat nuk janë të përshtatshme për policinë apo organizatat tjera të zbatimit të ligjit. PUN në koordinim me PCN-në do të themelojnë një proces të standardizuar të monitorimit me qëllim të përcaktimit se kur do të autorizojnë FSK-në për angazhim në këto funksione të sigurisë.

5.5. Pjesëtarët e FSK-së do të rekrutohen nga e gjithë shoqëria. Një procedurë formale e përzgjedhjes do të zhvillohet nga Kosova së bashku me PUN-në. Rekrutimi do të filloj menjëherë pas hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshjeje në mënyrë që të sigurohen aftësitë fillestare brenda një viti të hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshjeje.

5.6. Pajisja e FSK-së do të jetë një përpjekje e përbashkët në mes të Kosovës dhe komunitetit ndërkombëtar, pasi të jenë siguruar fondet dhe burimet. Kosova do të bëjë të njohura për PUN-në të gjitha burimet dhe fondet dhe pajisjet e siguruara për FSK-në nga jashtë.

Neni 6 Trupat Mbrojtëse të Kosovës (TMK)

6.1. TMK-ja do të shpërbëhet. PUN, në konsultim me PCN-në dhe Kosovën, do të ushtrojë mbikëqyrje ekzekutive të TMK-së, dhe do të vendosë rreth kohës së shpërbërjes së saj. Shpërbërja do të bëhet brenda një viti të hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshjeje. Procesi i demobilizimit dhe i ri-integrimit do të zhvillohet nga bashkësia ndërkombëtare për këta pjesëtarë të TMK-së.

Neni 7 Kontrolli i hapësirës ajrore

7.1. Kosova do të ketë pronësi, përgjegjësi dhe llogaridhënie të plotë për hapësirën e saj ajrore. Do të themeloj Autoritetin Civil të Aviacionit (ACA) për të rregulluar veprimtaritë e Aviacionit Civil në Kosovë, dhe PUN do të ketë të drejtë të rivendosë kontroll ushtarak ndaj hapësirës ajrore, ashtu siç është paraparë në nenin 2 të aneksit XI.
ACA gjithashtu do të caktoj një kompani për shërbimet e navigacionit ajror.

ANEKSI IX


PËRFAQËSUESI CIVIL NDËRKOMBËTAR

Neni 1 Objektivat

1.1 Kosova do të jetë përgjegjëse për menaxhimin e çështjeve të veta, bazuar në parimet
demokratike të sundimit të ligjit, përgjegjshmërinë e qeverisë dhe mbrojtjen e promovimin e të drejtave të njeriut, të drejtave të pjesëtarëve të të gjitha komuniteteve dhe mirëqenien e përgjithshme të qytetarëve të saj. Duke kuptuar se për përmbushjen e përgjegjësive që i janë caktuar Kosovës sipas kësaj marrëveshjeje lipset të zhvillohen një varg veprimtarish të ndërlikuara dhe të rënda, një Përfaqësues Civil Ndërkombëtar (PCN) do ta mbikëqyrë zbatimin e kësaj marrëveshjeje dhe do t’i mbështesë përpjekjet relevante të autoriteteve të Kosovës.

Neni 2 Mandati dhe autoriteti i përfaqësuesit civil ndërkombëtar

2.1 Sa i përket mbikëqyrjes së përgjithshme të zbatimit të kësaj marrëveshjeje, PCN-ja:

a. do të jetë autoriteti final në Kosovë sa i përket interpretimit të aspekteve civile të kësaj marrëveshjeje;
b. do ta sigurojë zbatimin efektiv të kësaj marrëveshjeje nëpërmjet kryerjes së detyrave specifike që i janë caktuar PCN-së në pjesët e tjera të kësaj marrëveshjeje;
c. do të ndërmarrë masa korrigjuese për ta përmirësuar, nëse ka nevojë, çdo veprim që ndërmerret nga autoritetet e Kosovës, që PCN-ja konsideron se përbën shkelje të kësaj marrëveshjeje, se e rrezikon seriozisht sundimin e ligjit apo se, në ndonjë mënyrë tjetër, bie ndesh me kushtet dhe frymën e kësaj marrëveshje. Masat e tilla korrigjuese mund të përfshijnë, por nuk kufizohen me anulimin e ligjeve apo vendimeve që miratohen nga autoritetet e Kosovës;
d. në rastet e dështimeve serioze apo të vazhdueshme në vënien në jetë të thelbit apo frymës së kësaj marrëveshjeje dhe/apo në rast të pengesave serioze në punën e PCN-së dhe/ose MEPSM-së, PCN-ja do ta ketë autoritetin ta sanksionojë apo largojë nga detyra çdo zyrtar publik apo të ndërmarrë masa të tjera, sipas nevojës, për ta siguruar respektimin e plotë të kësaj marrëveshjeje;
e. do ta monitorojë, nëpërmjet zyrës së tij/të saj apo nëpërmjet krijimit të mekanizmave të duhur raportues nga akterët dhe organizatat e tjera ndërkombëtare që mund të jenë të pranishme në Kosovë, implementimin e të gjitha aspekteve civile të kësaj marrëveshjeje.

2.2 Krahas autoritetit të tij/të saj për të emëruar, siç është përcaktuar në pjesët e tjera të
kësaj marrëveshjeje, PCN-ja do ta ketë autoritetin e emërimit të drejtpërdrejtë apo dhënies së pëlqimit për emërimin e posteve si vijon:

a. Auditori i Përgjithshëm do të jetë ndërkombëtar që do të emërohet nga PCN-ja.
b. Pas skadimit të mandatit të anëtarëve ndërkombëtarë të tanishëm të Bordit të Drejtorëve të Trustit të Kursimeve Pensionale të Kosovës (TKPT), PCN-ja do ta emërojë një përfaqësues ndërkombëtar si anëtar të Bordit të Drejtorëve të TKPT-së.
c. Gjyqtarët dhe prokurorët ndërkombëtarë do të përzgjidhen nga MEPSM-ja, për emërimin e të cilëve do të lipset, para emërimit të tyre, pëlqimi i PCN-së;
d. Drejtori Gjeneral i Shërbimit të Doganës, Drejtori i Administratës Tatimore, Drejtori i Thesarit dhe Drejtori Menaxhues i Autoritetit Qendror Bankar të Kosovës (AQBK) do të emërohen nga autoritetet kompetente për emërim, pas marrjes së pëlqimit nga PCN-ja;
e. Gjatë ushtrimit të autoritetit të tij/të saj për emërime, PCN-ja do t’i marrë parasysh kualifikimet profesionale të kandidatëve, reputacionin e integritetit të tyre dhe do ta përcjellë zbatimin rigoroz dhe të paanshëm të ligjit.

2.3 Pushteti dhe kompetencat e PCN-së dhe pushteti dhe kompetencat e PSBE-së do t’i mvishen të njëjtit person. PSBE-ja do t’i ketë këto kompetence ne sferën e sundimit të ligjit, përfshirë, në veçanti, gjyqësorin, policinë, doganën dhe shërbimet korrektuese, të cilat do të ushtrohen në emër të tij/të saj nga MEPSM-ja, siç parashihet me nenin 12 të kësaj marrëveshjeje, nëpërmjet modaliteteve që do të përcaktohen nga Këshilli i BE-së në përputhje me këtë marrëveshje, PSBE-ja do t’i ketë kompetencat si vijon:

a. Autoritetin që të sigurojë zhvillimin e hetimeve të duhura ndaj rasteve të krimeve të luftës, terrorizmit, krimit të organizuar, korrupsionit, krimeve ndëretnike, krimeve ekonomike/financiare dhe krimeve të tjera serioze sipas ligjit, përfshirë, kur konsiderohet me vend, nga ana e hetuesve ndërkombëtarë që do të veprojnë së bashku me autoritetet e Kosovës apo në mënyrë të pavarur;


b. Autoritetin që të sigurojë që ndaj rasteve që janë përshkruar në nenin 2.3a të këtij aneksi të ndërmerren masa të duhura të ndjekjes penale përfshirë, kur ka nevojë, nga ana e prokurorëve ndërkombëtarë që do të veprojnë së bashku me prokurorët e Kosovës apo në mënyrë të pavarur. Përzgjedhja e rasteve për aktvendime do të bazohet në kriteret objektive dhe masat mbrojtëse procedurale, si të përcaktohen nga Kryesuesi i MEPSM-së. Prokurorët ndërkombëtarë do të veprojnë sipas legjislacionit të Kosovës;


c. Autoritetin për të siguruar që rastet e përshkruara në nenin 2.3a të këtij aneksi dhe rastet civile që kanë të bëjnë me pronësinë të gjykohen si duhet, përfshirë, nëse ka nevojë, nga ana e gjyqtarëve ndërkombëtarë që do të punojnë në mënyrë të pavarur apo në panele me gjyqtarë të Kosovës në gjykatën përkatëse që ka juridiksion mbi rastin e dhënë. Përzgjedhja e rasteve për gjykim ku përfshihen gjyqtarë ndërkombëtarë do të bazohet në kriteret objektive dhe masat mbrojtëse procedurale, si të përcaktohen nga Kryesuesi i MEPSM-së. Gjyqtarët ndërkombëtarë do ta gëzojnë pavarësinë e plotë në kryerjen e detyrave të tyre gjyqësore dhe do të shërbejnë në sistemin gjyqësor të Kosovës sipas ligjit;


d. Përgjegjësinë për të siguruar që vendimet që merren mbi rastet që janë përshkruar në nenin 2.3a të këtij aneksi të zbatohen si duhet dhe sipas ligjit nga autoritetet kompetente të Kosovës;


e. Autoritetin për të marrë përgjegjësi të tjera në mënyrë të pavarur apo nën mbështetjen e autoriteteve kompetente të Kosovës, për ta garantuar ruajtjen dhe promovimin e sundimit të ligjit, rendin publik dhe sigurinë;


f. Në konsultim me PCN-në, autoritetin për t’i kthyer për rishqyrtim apo anuluar vendimet operative që merren nga autoritetet kompetente të Kosovës, sipas nevojës, për ta garantuar ruajtjen dhe promovimin e sundimit të ligjit, rendin publik dhe sigurinë;


g. Autoritetin për të mbikëqyrur, për të drejtuar dhe për të ofruar këshilla në të gjitha sferat që kanë të bëjnë me sundimin e ligjit. Autoritetet e Kosovës duhet t’i lehtësojnë përpjekjet e tilla dhe të ofrojnë qasje të menjëhershme dhe të plotë tek çdo vend, individ, veprimtari, procedim, dokument, apo çështje a ngjarje tjetër në Kosovë;


h. Autoritetin për ta siguruar zbatimin e efektshëm të kësaj marrëveshjeje përmes kryerjes së detyrave që i janë caktuar PSBE-së në pjesët e tjera të kësaj marrëveshjeje;


i. Autoritetin për t’i emëruar anëtarët e personelit të MEPSM-së për t’i kryer detyrat që i janë caktuar MEPSM-së.

2.4 PCN-ja do ta mbikëqyrë zhvillimin e institucioneve civile të Kosovës, përfshirë kontrollin civil mbi institucionet e saja të sigurisë, pa paragjykuar përgjegjësitë e NATO-s dhe të PUN-së në zhvillimin e FSK-së dhe mbikëqyrjen e saj civile, siç parashihet me nenin 13.5 të kësaj marrëveshjeje.


2.5 PCN-ja do ta mbikëqyrë zhvillimin e Agjencisë Vendore të Sigurisë, siç është specifikuar në aneksin VIII të kësaj marrëveshjeje.


2.6 PCN-ja do ta ketë autoritetin e krijimit të një mekanizimi për rishikimin e kompetencave të tij/të saj dhe të PSBE-së, pa paragjykuar privilegjet dhe imunitetet që i gëzon PCN-ja dhe PSBE-ja sipas kësaj marrëveshjeje.