Çka përmban plani i Atisarit për Kosovën?

Çka përmban plani i Atisarit për Kosovën?


PROPOZIMI GJITHËPËRFSHIRËS PËR MARRËVESHJEN PËR STATUSIN E KOSOVËS


Tabela e përmbajtjes


Dispozitat e përgjithshme


Aneksi I - Dispozitat Kushtetuese


Aneksi II - Të Drejtat e Komuniteteve dhe Pjesëtarëve të Komuniteteve


Aneksi III - Decentralizimi
Shtojcë Aneksit III - Përkufizim i komunave të reja


Aneksi IV - Sistemi Gjyqësor


Aneksi V - Trashëgimia Fetare dhe Kulturore


Aneksi VI - Borxhi Ndërkombëtar

Aneksi VII - Prona dhe Arkivi

Aneksi VIII - Sektori i Sigurisë së Kosovës

Aneksi IX - Përfaqësuesi Civil Ndërkombëtar

Aneksi X - Misioni Evropian për Politika të Sigurisë dhe Mbrojtjes

Aneksi XI - Prania Ushtarake Ndërkombëtare

Aneksi XII - Agjenda Legjislative

Neni 1 Dispozitat e përgjithshme


1.1 Kosova do të jetë shoqëri shumetnike, e cila qeveriset në mënyrë demokratike, dhe me respektim të plotë të sundimit të ligjit, përmes institucioneve të veta legjislative, ekzekutive dhe gjyqësore.


1.2 Ushtrimi i autoritetit publik në Kosovë do të bazohet në barazinë e të gjithë qytetarëve dhe respektimin e nivelit më të lartë të drejtave dhe lirive themelore të njeriut ndërkombëtarisht të pranuara, si dhe në promovimin dhe mbrojtjen e të drejtave dhe pjesëmarrjes së të gjitha komuniteteve dhe pjesëtarëve të tyre.


1.3 Kosova do të miratojë Kushtetutën. Kushtetuta e Kosovës do të përshkruajë dhe garantojë mekanizmat ligjorë dhe institucionalë, të cilët janë të domosdoshëm për tu siguruar se Kosova qeveriset sipas standardeve më të larta demokratike, dhe e cila do të promovojë bashkëjetesën paqësore dhe prosperitetin e të gjithë banorëve të saj. Kushtetuta do të përfshijë parimet dhe dispozitat e përfshira në Aneksin I të kësaj Marrëveshjeje, por nuk do të kufizohet vetëm në to.


1.4 Kosova do të ketë ekonomi të hapur të tregut me konkurrencë të lirë.


1.5 Kosova do të gëzojë të drejtën e negocimit dhe lidhjes së marrëveshjeve ndërkombëtare dhe të drejtën për të kërkuar anëtarësim në organizata ndërkombëtare.

1.6 Gjuhë zyrtare në Kosovë do të jenë gjuha shqipe dhe serbe.


1.7 Kosova do të ketë simbolet e veta të veçanta kombëtare, përfshirë flamurin, stemën dhe himnin, të cilat pasqyrojnë karakterin shumetnik të saj.


1.8 Kosova nuk do të ketë pretendime territoriale ndaj asnjë shteti apo pjese të ndonjë shteti dhe nuk do të kërkojë bashkim me asnjë shtet apo pjesë të ndonjë shteti.


1.9 Kosova do të bashkëpunojë plotësisht me të gjitha entitetet e përfshira në implementimin e kësaj Marrëveshje dhe do të ndërmarrë të gjitha obligimet që parashihen për të me këtë Marrëveshje. Kosova dhe Republika e Serbisë inkurajohen të bashkëpunojnë në mirëbesim sa i përket çështjeve që kanë të bëjnë me implementimin dhe realizimin e kushteve të kësaj Marrëveshjeje.


1.10 Komuniteti ndërkombëtar do të mbikëqyrë, monitorojë dhe do të ketë tërë pushtetin e domosdoshëm për të siguruar implementimin efektiv dhe efikas të kësaj Marrëveshjeje, sipas përkufizimeve të ofruara në Anekset IX, X, XI. Kosova gjithashtu do të ftojë bashkësinë ndërkombëtare që t’i ndihmojë Kosovës në përmbushjen e suksesshme të obligimeve të saja.

Neni 2 Të Drejtat dhe Liritë Themelore të Njeriut

2.1 Kosova do të promovojë, mbrojë dhe respektojë nivelin më të lartë të drejtave dhe lirive themelore të njeriut, përfshirë të drejtat dhe liritë e përcaktuara në Deklaratën Universale për të Drejtat e Njeriut, Konventën Ndërkombëtare për të Drejta Civile dhe Politike, dhe Konventën Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive Themelore të Njeriut dhe Protokolleve të saj. Kosova do të ndërmarrë të gjitha masat e domosdoshme drejt ratifikimit të Konventës Evropiane për Mbrojtjen e Drejtave dhe Lirive Themelore të Njeriut dhe Protokolleve të saj.


2.2 Të gjithë njerëzit e Kosovës kanë të drejtë të gëzojnë drejtat e njeriut dhe liritë themelore, pa diskriminim të çfarëdo lloji në bazë të racës, ngjyrës, gjinisë, gjuhës, fesë, mendimeve politike apo mendimeve tjera, prejardhjes kombëtare apo shoqërore, lidhjes me ndonjë komunitet, pronës, lindjes apo statusi tjetër. Të gjithë njerëzit në Kosovë janë të barabartë para ligjit dhe kanë të drejtë, pa diskriminim, në mbrojtje të barabartë ligjore.


2.3 Parimet e mos-diskriminimit dhe mbrojtjes së barabartë para ligjit do të zbatohen dhe respektohen, posaçërisht në fushat e punësimit në administratë publike dhe ndërmarrje publike, dhe qasjen në financa publike.


2.4 Kushtetuta e Kosovës do të përshkruajë mekanizmat ligjorë dhe institucionalë për mbrojtjen, promovimin, dhe zbatimin e drejtave të njeriut për të gjithë njerëzit e Kosovës, siç përcaktohet në Aneksin I të kësaj Marrëveshjeje.


2.5 Kosova do të promovojë dhe respektojë në plotësi procesin e pajtimit mes të gjitha komuniteteve të saj dhe pjesëtarëve të tyre. Kosova do të zbatojë një qasje gjithëpërfshirëse, me ndjeshmëri gjinore, për tu ballafaquar me të kaluarën e saj, e cila do të përfshijë një varg të gjerë iniciativash kalimtare të drejtësisë.


2.6 Të gjitha autoritetet kompetente në Kosovë do të bashkëpunojnë me, dhe do t’i ofrojnë qasje të papenguar të gjithë mekanizmave apo organizatave të njohura ndërkombëtarisht për monitorimin e të drejtave të njeriut.

Neni 3 Të Drejtat e Komuniteteve dhe Pjesëtarëve të Tyre


3.1 Banorët që i përkasin të njëjtit grup kombëtar apo etnik, gjuhësor, apo grupi fetar tradicionalisht prezent në territorin e Kosovës (më tej Komunitete) do të kenë të drejta të veçanta, të përcaktuara në Aneksin II të kësaj Marrëveshjeje, krahas të drejtave dhe lirive themelore të njeriut të përcaktuara në Nenin 2 të Aneksit I të kësaj Marrëveshjeje.

3.2 Kosova do të garantojë mbrojtjen e identitetit kombëtar, etnik, kulturor, gjuhësor dhe fetar të të gjitha komuniteteve dhe pjesëtarëve të tyre. Kosova do të krijojë mekanizma kushtetues, ligjorë dhe institucionalë të nevojshëm për promovimin dhe mbrojtjen e drejtave të të gjithë pjesëtarëve të komuniteteve dhe për përfaqësimin dhe pjesëmarrjen e tyre efektive në proceset politike dhe vendimmarrëse, siç përcaktohet me Anekset I dhe II të kësaj Marrëveshjeje.


3.3 Autoritetet e Kosovës do të udhëhiqen në politikat dhe praktikat e tyre nga nevoja për të promovuar frymë të paqes, tolerancës dhe dialogut ndërkulturor dhe ndërfetar mes komuniteteve të saj dhe pjesëtarëve të tyre.

Neni 4 Të Drejtat e Refugjatëve dhe Personave të Zhvendosur


4.1 Të gjithë refugjatët dhe personat e zhvendosur nga Kosova do të kenë të drejtën e kthimit dhe kërkimit të pronës së tyre dhe posedimeve personale, në pajtim me ligjet vendore dhe ndërkombëtare.


4.2 Kosova do të ndërmarrë të gjitha masat e nevojshme për të mundësuar dhe krijuar një atmosferë të favorshme për kthim të sigurt dhe të denjë të refugjatëve dhe personave të zhvendosur, bazuar në vendimet e tyre të lira dhe të bazuara në informata të sakta, përfshirë përpjekjet për të promovuar dhe mbrojtur lirinë e tyre të lëvizjes dhe mbrojtjen nga kërcënimi.


4.3 Kosova do të bashkëpunojë plotësisht me Komesarin e Lartë për të Drejta të Refugjatëve të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, i cili do t’i ndihmojë autoritetet kompetente në ofrimin e mbrojtjes dhe ndihmës për të kthyerit, dhe i cili, mes tjerash, do të kryejë vlerësime periodike dhe do të ofrojë raporte publike mbi kushtet e kthimit dhe situatën e personave të zhvendosur brenda Kosovës, dhe gjithashtu do të ofroj bashkëpunimin me organizata të tjera të përfshira në procesin e kthimit.

Neni 5 Personat e zhdukur


5.1 Kosova dhe Republika e Serbisë, në pajtim me normat dhe standardet vendore dhe ndërkombëtare, do të ndërmarrin të gjitha masat e duhura për të përcaktuar dhe ofruar informata sa i përket identitetit, vendndodhjes dhe fateve të personave të zhdukur, në bashkëpunim të plotë me Komitetin Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq (KNKK) dhe partnerët tjerë relevantë ndërkombëtarë.

5.2 Kosova dhe Republika e Serbisë do të vazhdojnë të marrin pjesë në mënyrë kuptimplotë, efektive dhe pa vonesa të panevojshme në Grupin Punues për Persona të Zhdukur, të themeluar sipas kornizës së “Dialogut të Vjenës” dhe të kryesuar nga KNKK, apo ndonjë mekanizmi tjetër pasardhës i cili mund të themelohet. Kosova dhe Republika e Serbisë do të fuqizojnë institucionet përkatëse qeveritare të ngarkuara me këtë çështje me mandat ligjor, autoritet dhe resurse të nevojshme për të mbajtur dhe intensifikuar këtë dialog, dhe për të siguruar bashkëpunim aktiv të të gjitha administratave gjegjëse.

Neni 6 Vetëqeverisja Lokale dhe Decentralizimi


6.1 Komunat do të jenë njësi themelore territoriale të vetëqeverisjes lokale në Kosovë.

6.2 Vetëqeverisja lokale në Kosovë do të bazohet në parimet e qeverisjes së mirë, transparencës, dhe efikasitetit dhe efektivitetit gjatë ofrimit të shërbimeve publike, duke i kushtuar kujdes të posaçëm nevojave dhe brengave specifike të komuniteteve jo-shumicë dhe pjesëtarëve të tyre.

6.3 Komunat në Kosovë do kenë të drejtë për bashkëpunim ndërkomunal dhe tejkufitar në çështjet me interes të përbashkët gjatë ushtrimit të përgjegjësive të tyre, siç parashihet në Aneksin III të kësaj Marrëveshjeje.

6.4 Kufijtë e komunave të reja do të përkufizohen në pajtim me Shtojcën e Aneksit III të kësaj Marrëveshjeje.

Neni 7 Trashëgimia Fetare dhe Kulturore


7.1 Kosova do të sigurojë autonominë dhe mbrojtjen e të gjitha konfesioneve fetare dhe tërësisë së objekteve fetare brenda territorit të saj.


7.2 Kishës Ortodokse Serbe në Kosovë (KOS), përfshirë klerin dhe pjesëtarët, aktiviteteve dhe pronave të saj, do t’i ofrohet siguri shtesë dhe masa tjera mbrojtëse për gëzimin e plotë të drejtave, privilegjeve dhe imuniteteve të tyre, siç parashihet me Aneksin V të kësaj Marrëveshjeje.


7.3 KOS do të jetë e vetmja pronare e pronës së saj në Kosovë, me diskrecion të plotë sa i përket menaxhimit të pronës së saj dhe qasjes ndaj premisave të saj, siç parashihet me Aneksin V të kësaj Marrëveshjeje.


7.4 Përfaqësuesi Civil Ndërkombëtar (PCN) do të themelojë një Këshill Implementues dhe Monitorues (KIM), i cili do të monitorojë dhe ndihmojë zbatimin e plotë të dispozitave dhe masave mbrojtëse të posaçme të cilat i ofrohen KOS dhe lokacioneve fetare e kulturore Serbe, siç parashihet me Aneksin V të kësaj Marrëveshjeje.

Neni 8 Çështjet Ekonomike dhe Pronësore


8.1 Kosova do të zbatojë politika ekonomike, sociale dhe fiskale të domosdoshme për një ekonomi të qëndrueshme. Për të përkrahur veçanërisht sistemin e qëndrueshëm të llogarive publike, Kosova do të themelojë, me Komisionin Evropian dhe në bashkëpunim të ngushtë me Fondin Monetar Ndërkombëtar, një sistem të mbikëqyrjes fiskale. Kosova gjatë përgatitjes së buxhetit të saj do të këshillohet me PCN.


8.2 Të gjitha borxhet e Republikës së Serbisë të cilat i ngarkohen Kosovës, si rezultat i procesit të alokimit të borxheve, siç parashihet me Aneksin VI të kësaj Marrëveshjeje, do të konsiderohen detyrime financiare të Kosovës.


8.3 Prona e luajtshme dhe paluajtshme e Republikës Federative të Jugosllavisë apo e Republikës së Serbisë, e cila ndodhet brenda territorit të Kosovës në momentin e Marrëveshje, do t’i kalohet në pronësi Kosovës.
8.4 Ndërmarrjet publike dhe obligimet e ndërlidhura me to, dhe ndërmarrjet shoqërore dhe asetet e tyre, aktualisht nën jurisdikcion të Agjensionit Kosovar të Mirëbesimit (AKM), do të rregullohen siç parashihet me Aneksin VII të kësaj Marrëveshjeje.

8.5 Kosova do të njohë, mbrojë dhe fuqizojë ushtrimin e drejtave të personave mbi pronat e tyre private të luajtshme dhe paluajtshme të në Kosovë, në pajtim me norma dhe standarde të njohura ndërkombëtarisht. Kërkesat lidhur me pronat private të paluajtshme, përfshirë pronat bujqësore dhe komerciale, edhe më tej do të adresohen nga Agjensioni Kosovar i Pronave (AKP), sipas nevojës, siç parashihet me Aneksin VII të kësaj Marrëveshjeje. Kosova do t’i adresojë me prioritet të gjitha çështjet e kthimit të pronave, përfshirë ato të Kishës Ortodokse Serbe, siç parashihet me Aneksin VII të kësaj Marrëveshjeje.


8.6 Kosova dhe Republika e Serbisë do të tentojnë të zgjidhin në mënyrë të drejtpërdrejtë mes tyre të gjitha mosmarrëveshjet, të cilat nuk adresohen nga kjo Marrëveshje, me pajtim të dyanshëm, duke marrë parasysh normat dhe standardet relevante ndërkombëtare. Kosova dhe Republika e Serbisë pritet të sigurojnë trajtim të barabartë dhe jodiskriminues ndaj kërkesave pronësore dhe financiare të qytetarëve të njëra tjetrës, dhe do të sigurojnë qasje të barabartë dhe jodiskriminuese në juridiksionet dhe mekanizmat e vet për zgjidhje të kërkesave.

Neni 9 Sektori i sigurisë


9.1 Përveç në rastet e përcaktuara ndryshe me këtë Marrëveshje, Kosova do të ketë pushtet mbi zbatimin e ligjit, sigurinë, drejtësinë, sigurinë publike, shërbimet e inteligjencës, reagimin emergjent civil dhe kontrollin e kufijve të territorit të saj.


9.2 Institucionet Kosovare të sigurisë do të veprojnë në pajtim me standardet demokratike ndërkombëtarisht të njohura dhe të drejtat e njeriut, dhe do të sigurojë përfaqësim të barabartë proporcional të komuniteteve në të gjitha nivelet e gradimit.

9.3 Përfaqësuesi Civil Ndërkombëtar (PCN) dhe Prania Ushtarake Ndërkombëtare (PUN), në pajtim me dispozitat e kësaj Marrëveshje dhe sipas mandateve të tyre gjegjëse, do të mbikëqyrin dhe udhëzojnë zhvillimin e mëtejmë të institucioneve Kosovare të sigurisë.


9.4 Do të themelohet një forcë e re, profesionale dhe shumetnike, Forca e Sigurisë e Kosovës (FSK), e cila do të zhvillojë një kompozicion të armatosur lehtë, i aftë për të kryer funksione specifike të sigurisë, siç parashihet me Aneksin VIII të kësaj Marrëveshjeje.


9.5 Kosova do të themelojë një organizatë civile brenda Qeverisë e cila do të ushtrojë kontroll civil mbi FSK, në pajtim me këtë Marrëveshje.

9.6 TMK, pasi që ka arritur qëllimet e parapara, përfshirë mundësimin e rimëkëmbjes së Kosovës pas konfliktit, do të shpërbëhet një vit pas hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshjeje.


9.7 Të gjitha organizatat e paautorizuara me ligj për të kryer veprimtari në sektorin e sigurisë në Kosovë do të ndalojnë së vepruari.

Neni 10 Komisioni Kushtetues dhe Zgjedhjet

10.1 Menjëherë pas hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshjeje, Kryetari i Kosovës, në këshillim me Kryesinë e Kuvendit të Kosovës, do të thërret një Komision Kushtetues për hartimin e Kushtetutës, në këshillim me Përfaqësuesin Civil Ndërkombëtar, në pajtim me këtë Marrëveshje.

10.2 Komisioni Kushtetues do të përbëhet nga njëzetenjë (21) anëtarë Kosovarë, të cilët duhet të kenë kualifikimet relevante profesionale dhe ekspertizën e duhur për arritjen e këtij qëllimi, dhe i cili do të pasqyrojë shumëllojshmërinë e shoqërisë së Kosovës, duke marrë parasysh parimet ndërkombëtarisht të njohura të barazisë gjinore, siç parashihet me instrumentet e të drejtave të njeriut të përcaktuara në Nenin 2 të Aneksit I të kësaj Marrëveshjeje. Pesëmbëdhjetë (15) anëtarë do të emërohen nga Kryetari i Kosovës, në këshillim me Kryesinë e Kuvendit. Tre (3) anëtarë do të emërohen mes deputetëve të Kuvendit që mbajnë ulëset e rezervuara për komunitetin Serb në Kosovë, dhe tre (3) anëtarë do të emërohen mes deputetëve të Kuvendit të cilët mbajnë ulëset e rezervuara për komunitetet tjera joshumicë në Kosovë.


10.3 Komisioni do të themelojë një mekanizëm kuptimplotë i cili do të informojë anëtarët dhe opinionin publik mbi punën e vet. PCN do të emërojë përfaqësues të cilët do të ndihmojnë punën e Komisionit, përfshirë hartimin e rregullave të punës dhe vlerësimin e modeleve ndërkombëtare për hartimin e kushtetutës.


10.4 Kuvendi nuk mund të miratojë formalisht Kushtetutën përderisa PCN mos ta vlerësojë se ajo është në pajtim me kushtet e parapara me këtë Marrëveshje. Kuvendi do ta miratojë formalisht Kushtetutën brenda 120 ditësh nga hyrja në fuqi e kësaj Marrëveshje, me votim të deputetëve aktual të Kuvendit të Kosovës, me dy të tretat e deputetëve të pranishëm që votojnë, pas këshillimeve të duhura me deputetët e Kuvendit që përfaqësojnë komunitetet joshumicë në Kosovë. Pas miratimit formal, Kushtetuta do të vlerësohet si e miratuar nga Kuvendi i Kosovës dhe do të hyjë në fuqi ditën e parë pas kalimit të periudhës tranzitore, që parashihet me Nenin 14.1 të kësaj Marrëveshjeje.

10.5 Jo më vonë se nëntë muaj nga hyrja në fuqi e kësaj Marrëveshjeje, Kosova do të organizojë zgjedhje të përgjithshme dhe komunale në pajtim me kushtet e kësaj Marrëveshjeje dhe kufijve të ri komunal, të përcaktuar me Aneksin III të kësaj Marrëveshjeje. Zgjedhjet do të certifikohen se i kanë përmbushur standardet ndërkombëtare nga një autoritet ndërkombëtar kompetent.

Neni 11 Përfaqësuesi Civil Ndërkombëtar


11.1 Një Grup Drejtues Ndërkombëtar (GND), i cili do të përbëhet nga akterët kyç ndërkombëtar, do të emërojë Përfaqësuesin Civil Ndërkombëtar (PCN) dhe do të kërkojnë nga Këshilli i Sigurimit i Organizatës së Kombeve të Bashkuara miratimin e emërimit. PCN dhe Përfaqësuesi Special i Bashkimit Evropian (PSBE), i emëruar nga Këshilli i Bashkimit Evropian, do të jenë i njëjti person.


11.2 GND do të përkrahë dhe do t’i japë udhëzime Përfaqësuesit Civil Ndërkombëtar në përmbushjen e mandatit të tij/saj.


11.3 PCN do të ketë përgjegjësi të përgjithshme për mbikëqyrjen, dhe do të jetë autoriteti përfundimtar në Kosovë për sa i përket interpretimit të kësaj Marrëveshjeje, siç parashihet me Aneksin IX, e veçanërisht nenin 2, të kësaj Marrëveshjeje.

11.4 Siç parashihet me Aneksin IX të kësaj Marrëveshjeje, PCN-së do t’i besohet ushtrimi i autoriteteve të caktuara për sigurimin dhe mbikëqyrjen e implementimit të plotë të kësaj Marrëveshjeje, përfshirë autoritetin për të ndërmarrë masa, sipas nevojës, për parandalim dhe përmirësimin e shkeljeve të kësaj Marrëveshjeje. Kompetenca do t’i akordohen PCN-së edhe në cilësinë e tij/saj si PSBE, siç parashihet me Nenin IX të kësaj Marrëveshjeje.


11.5 PCN do të mbajë rolin e përgjithshëm bashkërendues mbi aktivitetet e organizatave tjera ndërkombëtare në Kosovë, përderisa ato ndërlidhen me përgjegjësitë e PCN-së për monitorimin dhe sigurimin e zbatimit të plotë të kësaj Marrëveshjeje, siç parashihet në Aneksin IX të saj.


11.6 Mandati i PCN-së do të vazhdohet përderisa Grupi Drejtues Ndërkombëtar të vlerësojë se Kosova ka përmbushur kushtet e parapara me këtë Marrëveshje. GND do të ofrojë udhëzime për zvogëlimin deri në tërheqjen përfundimtare të PCN-së.


11.7 GND do të kryejë rishikimin e parë të mandatit të PCN-së, bazuar në gjendjen e implementimit të kësaj Marrëveshjeje, jo më vonë se dy vite pas hyrjes së saj në fuqi.

Neni 12 Përkrahja Ndërkombëtare në Fushën e Sundimit të Ligjit


12.1 Bashkimi Evropian do të themelojë Misionin Evropian për Politika të Sigurisë dhe Mbrojtjes (MEPSM).


12.2 MEPSM do t’i ndihmojë autoritetet Kosovare në përparimin e tyre drejt qëndrueshmërisë dhe përgjegjësisë dhe në zhvillimin e fuqizimin e mëtejmë të gjyqësorit të pavarur, shërbimit policor dhe doganor, duke siguruar se këto institucione veprojnë jashtë ndikimit politik dhe në pajtueshmëri me standardet ndërkombëtarisht të pranuara dhe praktikat më të mira evropiane.


12.3 MEPSM do të përkrahë implementimin e kësaj Marrëveshjeje dhe do të ofrojë mentorim, monitorim dhe këshillë në fushën e sundimit të ligjit në përgjithësi, duke mbajtur autoritete të caktuara, në veçanti sa i përket gjyqësorit, shërbimit policor, doganor dhe korrektues, nën modalitetet dhe përgjatë një periudhe kohore të përcaktuar nga Këshilli i BE-së, në pajtim me Anekset IX dhe X të kësaj Marrëveshjeje.

Neni 13 Prania Ushtarake Ndërkombëtare

13.1 NATO do të krijojë një Prani Ushtarake Ndërkombëtare (PUN) për të përkrahur implementimin e kësaj Marrëveshjeje, siç parashihet me Aneksin XI të saj.


13.2 Kjo PUN do të udhëhiqet nga NATO dhe do të veprojë nën autoritetin e Këshillit Veriatlantik dhe do t’i nënshtrohet udhëzimeve dhe kontrollit politik të tij, përmes zinxhirit komandues të NATO-s. Prania ushtarake e NATO-s në Kosovë nuk parandalon krijimin e një misioni përcjellës në të ardhmen nga ndonjë organizatë tjetër ndërkombëtare të sigurisë, pas rishikimit të mandatit.

13.3 PUN do të bashkëpunojë ngushtë dhe do të përkrahë punën e PCN-së, MEPSM-së dhe organizatave tjera ndërkombëtare që mund të jenë të pranishme në Kosovë, për të mbikëqyrur dhe siguruar zbatimin e plotë të kësaj Marrëveshjeje.


13.4 PCN do të jetë përgjegjës për ofrimin e një mjedisi të sigurt në tërë territorin e Kosovës, në bashkëveprim me PCN-në dhe në përkrahje të institucioneve të Kosovës, deri në atë kohë që institucionet e Kosovës janë në gjendje të marrin përsipër përgjegjësitë, të shqyrtuara një nga një, sa i përket detyrave të sigurisë të kryera nga PUN-i. Me kalimin e kohës, Kosova, përkrahur nga PCN-ja dhe PUN-i, do të zhvillojë një proces për të parashtruar një plan të tranzicionit për bartjen e përgjegjësive të sigurisë së PUN-it.


13.5 PUN do të ketë përgjegjësinë e përgjithshme për zhvillimin dhe trajnimin e Forcës së Sigurisë të Kosovës, dhe NATO do të ketë përgjegjësi të përgjithshme për zhvillimin dhe themelimin e një organizate civile të qeverisë për të ushtruar kontroll civil ndaj kësaj Force, pa paragjykim ndaj përgjegjësive të PCN-së, siç parashihet në Aneksin IX të kësaj Marrëveshjeje.

Neni 14 Aranzhimet kalimtare dhe dispozitat përfundimtare


14.1 Pas hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshjeje, do të parashihet një periudhë kalimtare prej 120 ditëve:


a) Gjatë periudhës së tranzicionit, UNMIK-u do të vazhdojë të ushtrojë mandatin e vet në pajtim me rezolutat përkatëse të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara (KSOKB), në konsultim me Përfaqësuesin Civil Ndërkombëtar (PCN). PCN do të ketë pushtet për të monitoruar implementimin e Marrëveshjes gjatë periudhës së tranzicionit dhe për t’i rekomanduar UNMIK-ut mbi veprimet që duhet ndërmarrë për të siguruar pajtueshmërinë me këtë Marrëveshje.

b) Korniza Kushtetuese për Vetëqeverisjen e Përkohshme dhe ligjet tjera në fuqi do të mbesin në fuqi deri në përfundim të periudhës së tranzicionit, përderisa nuk bien në kundërshtim me këtë Marrëveshje.


c) Kuvendi i Kosovës do të miratojë formalisht Kushtetutën e re para përfundimit të kësaj periudhe të tranzicionit në pajtim me kushtet e kësaj Marrëveshjeje.


d) Nëse deri në fund të periudhës së tranzicionit, Kushtetuta e re nuk miratohet formalisht, UNMIK-u do të ndryshojë Kornizën Kushtetuese të Vetëqeverisjes së Përkohshme në pajtim me kushtet e kësaj Marrëveshjeje. Korniza e ndryshuar Kushtetuese për Vetëqeverisjen e Përkohshme do të mbetet në fuqi deri në momentin e miratimit të kushtetutës së re nga Kuvendi.


e) Gjatë periudhës së tranzicionit, Kuvendi i Kosovës, në këshillim me PCN-në do të miratojë formalisht legjislacionin e nevojshëm, në veçanti siç parashihet me Aneksin XII të kësaj Marrëveshjeje për të implementuar plotësisht kushtet e kësaj Marrëveshjeje. Legjislacioni i tillë, i cili nuk kërkon miratimin e mëtejmë apo shpalljen nga ana e UNMIK-ut, do të trajtohet si i miratuar formalisht nga Kuvendi i Kosovës dhe do të hyjë në fuqi menjëherë pas përfundimit të periudhës së tranzicionit nëse është në pajtim me këtë Marrëveshje dhe Kushtetutën e re apo Kornizën Kushtetuese për Vetëqeverisjen e Përkohshme siç është ndryshuar nga UNMIK-u. Deri në hyrjen në fuqi të këtij legjislacioni, autoritetet kompetente në Kosovë do të ndërmarrin të gjitha masat e nevojshme për të siguruar që nuk merren veprime që janë në kundërshtim me këtë Marrëveshje.

f) Gjatë periudhës së tranzicionit, UNMIK-u dhe PCN-ja, apo përfaqësuesi i tij/saj do të bashkë-kryesojnë grupet punuese për të formuluar, me Kosovën , detajet dhe modalitetet e transferim të kompetencave.


g) Në fund të periudhës së tranzicionit, mandati i UNMIK-ut do të skadojë dhe të gjitha pushtetet legjislative dhe ekzekutive të cilat i mvishen UNMIK-ut do të transferohen en bloc tek autoritetet qeverisëse të Kosovës, përveç nëse parashihet ndryshe në këtë Marrëveshje. Në këtë kohë, PCN dhe PUN do të marrin përsipër përgjegjësi të plotë për ushtrimin e mandatit të tyre, siç parashihet në këtë Marrëveshje.

h) Regjimi ligjor që qeveris zgjidhjen e të gjitha përgjegjësive të mbetura të UNMIK-ut do të krijohet gjatë periudhës së tranzicionit përmes një marrëveshjeje në mes të OKB-së (UNMIK) dhe Kosovës, në konsultim me PCN-në.

14.2 Në bashkëpunim të ngushtë me PCN-në, UNMIK-u do të sigurojë tranzicion të rregullt të kornizës ligjore nga ajo që aktualisht është në fuqi në kornizën ligjore të themeluar përmes kësaj Marrëveshjeje.


14.2.1 Rregulloret e UNMIK-ut të shpallura nga ana e PSSP-së, në pajtim me Rezolutën e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara 1244, përfshirë urdhëresat administrative dhe vendimet ekzekutive të nxjerra nga PSSP-ja dhe ligjet e shpallura të miratuara nga Kuvendi i Kosovës do të vazhdojnë së zbatuari, përveç nëse përcaktohet ndryshe në këtë Marrëveshje, deri në skadimin e vlefshmërisë së tyre, apo deri në anulimin apo zëvendësimin e tyre me legjislacionin që rregullon të njëjtën çështje në pajtim me dispozitat e kësaj Marrëveshjeje.

14.2.2 Kosova do të vazhdojë të jetë e obliguar, në baza të reciprocitetit, sipas nevojës, nga të gjitha marrëveshjet ndërkombëtare dhe aranzhimet tjera në fushën e bashkëpunimit ndërkombëtar, të nënshkruara nga UNMIK-u për Kosovën dhe në emër të saj dhe të cilat janë në fuqi në datën e hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshjeje. Obligimet financiare të ndërmarra nga UNMIK-u për Kosovën dhe në emër të saj, në pajtim me këto marrëveshje apo aranzhime do të respektohen nga Kosova.

ANEKSI I


DISPOZITAT KUSHTETUESE


Kushtetuta e ardhshme e Kosovës do të përfshijë, mirëpo nuk do të jetë e kufizuar, në parimet dhe elementet në vijim.


Neni 1 Dispozitat themelore


Kushtetuta e Kosovës:


1.1 Do të jetë në të gjitha dispozitat e saj në pajtim me këtë Marrëveshje dhe do të
interpretohet në pajtim me këtë Marrëveshje; në rast të mospërputhjeve mes dispozitave të kushtetutës dhe dispozitave të kësaj Marrëveshjeje, do të mbizotërojnë këto të fundit.


1.2 Do t’i inkorporojë dispozitat e parashikuara në nenin 1, Parimet e Përgjithshme, të kësaj Marrëveshjeje.


1.3 Do të konfirmojë që Kosova është shoqëri shumetnike, që bazohet në barazinë e të
gjithë qytetarëve dhe në shkallën më të lartë të të drejtave dhe lirive themelore të njeriut të njohura ndërkombëtarisht, si dhe promovimin dhe mbrojtjen e të drejtave dhe pjesëmarrjes së të gjitha komuniteteve të saja dhe pjesëtarëve të tyre.


1.4 Do të konfirmojë që Kosova nuk ka fe zyrtare dhe që do të jetë e paanshme në çështjet e orientimeve fetare.


1.5 Do të konfirmojë përgjegjësinë e autoriteteve kosovare për të promovuar dhe lehtësuar kthimin e sigurt dhe me dinjitet të të gjithë refugjatëve dhe personave të zhvendosur nga Kosova dhe për t’i ndihmuar ata në kthimin e pronave dhe posedimeve të tyre.

1.6 Do të parashikojë të drejtën e të gjithë qytetarëve të ish Republikës Federative të
Jugosllavisë të cilët kanë qenë banorë të përhershëm të Kosovës më 1 janar të vitit 1998 dhe pasardhësve të tyre të drejtpërdrejtë për ta fituar nënshtetësinë e Kosovës, pavarësisht nga vendbanimi i tyre i tanishëm dhe çfarëdo nënshtetësie tjetër që ata mund të kenë.

Neni 2 Dispozitat për promovimin dhe mbrojtjen e të drejtave dhe lirive themelore të njeriut


2.1 Kushtetuta do të parasheh që të drejtat dhe liritë e parapara me instrumentet dhe
marrëveshjet ndërkombëtare në vijim do të jenë të zbatueshme drejtpërdrejt në Kosovë dhe të kenë prioritet ndaj të gjitha ligjeve të tjera; asnjë ndryshim në Kushtetutën e Kosovës nuk do t’i pakësojë këto të drejta:


Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut


Konventa Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive Themelore të Njeriut dhe Protokollet e saj;


Konventa Ndërkombëtare për të Drejtat Civile dhe Politike dhe Protokollet e saj;


Konventa Kornizë e Këshillit të Evropës për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare;


Konventa për Eliminimin e të Gjitha Formave të Diskriminimit Racor;


Konventa për Eliminimin e të Gjitha Formave të Diskriminimit Kundër Gruas;


Konventa për të Drejtat e Fëmijës;


Konventa Kundër Torturës dhe Trajtimeve dhe Ndëshkimeve tjera Mizore, Jonjerëzore dhe Poshtëruese;


2.2 Kushtetuta do të konfirmojë parimin që të gjithë personat në Kosovë gëzojnë të drejtat dhe liritë themelore të njeriut, siç parashihet me nenin 2.1 të këtij Aneksi pa diskriminim të çfarëdo lloji në bazë të racës, ngjyrës, gjinisë, gjuhës, fesë, mendimit politik apo mendimi tjetër, origjinës kombëtare apo sociale, lidhjes me ndonjë komunitet, pronës, statusit të lindjes apo ndonjë statusi tjetër. Kushtetuta gjithashtu do të konfirmojë parimin që të gjithë personat në Kosovë janë të barabartë para ligjit dhe të kenë të drejtë, pa diskriminim, në mbrojtje të barabartë para ligjit.


2.3 Kushtetuta do të inkorporojë nenet prej 1 deri në 3 të Drejtave të Komuniteteve dhe Pjesëtarëve të tyre, siç parashihet me Aneksin II të kësaj Marrëveshje.


2.4 Kushtetuta do të parashikojë të drejtën për individët, të cilët pretendojnë se të drejtat dhe liritë që u garantohen atyre me kushtetutë janë shkelur nga ndonjë autoritet publik, që të parashtrojnë ankesë pranë Gjykatës Kushtetuese, pas shfrytëzimit të të gjitha mjeteve të tjera juridike.

Neni 3 Kuvendi i Kosovës


Sa i përket Kuvendit të Kosovës, Kushtetuta do të parashikojë, mes tjerash, si vijon:


3.1 Kuvendi do të ketë 120 deputetë të zgjedhur me votim të fshehtë në bazë të listave të hapura, nga të cilët 100 ulëse do t’u ndahen të gjitha partive, koalicioneve, iniciativave qytetare dhe kandidatëve të pavarur në përpjesëtim me numrin e votave të vlefshme që ata i kanë marrë gjatë zgjedhjeve për Kuvend. Listat e kandidatëve do t’i kushtojnë një kujdes të duhur parimeve të njohura ndërkombëtarisht për barazinë gjinore, siç pasqyrohen në instrumentet e të drejtave të njeriut të përmendura në nenin 2 të këtij Aneksi.


3.2 Për dy mandatet e para zgjedhore pas miratimit të Kushtetutës, Kuvendi i Kosovës do të ketë (20) ulëse të rezervuara për përfaqësim të komuniteteve të cilat nuk janë shumicë në Kosovë, në mënyrën si në vijim: Dhjetë (10) ulëse do t’i ndahen partive, koalicioneve, iniciativave qytetare dhe kandidatëve të pavarur të cilët janë deklaruar se përfaqësojnë komunitetin serb të Kosovës dhe dhjetë (10) ulëse do t’i ndahen komuniteteve të tjera si në vijim: komuniteti rom një (1) vend; komuniteti ashkali një (1) ulëse; komuniteti egjiptas një (1) ulëse ; dhe një (1) ulëse shtesë do t’i jepet cilitdo komunitetit rom, ashkali apo egjiptas që ka numrin më të madh të votave të përgjithshme; komuniteti boshnjak tri (3) ulëse ; komuniteti turk dy (2) ulëse dhe komuniteti goran një (1) ulëse . Çdo ulëse e fituar në kuvend nëpërmjet të zgjedhjeve do të jenë ulëse shtesë përveç dhjetë (10) ulëseve të rezervuara të cilat ju ndahen komunitetit serb të Kosovës dhe komuniteteve të tjera respektivisht.


3.3 Pas dy mandateve të para zgjedhore:


3.3.1 Partitë, koalicionet, iniciativat qytetare dhe kandidatët e pavarur të cilët janë deklaruar se përfaqësojnë komunitetin serb të Kosovës do të kenë gjithsej numrin e ulëse ve në kuvend të fituar nëpërmjet të zgjedhjeve të hapura më minimum dhjetë (10) ulëse të garantuara nëse numri i ulëse ve të fituara është më i vogël se dhjetë (10).


3.3.2. Partitë, koalicionet, iniciativat qytetare dhe kandidatët e pavarur të cilët janë deklaruar se përfaqësojnë komunitetet tjera do të kenë gjithsejtë numrin e ulëse ve në kuvend të fituar nëpërmjet të zgjedhjeve të hapura me minimumin e ulëse ve të garantuara siç parashihen me nenin 3.2, nëse numri i ulëse ve të fituara nga secili komunitet është më i vogël se numri i ulëse ve të parashikuara me nenin 3.2.


3.4 Grupi i anëtarëve të Kuvendit të cilët mbajnë ulëse t e rezervuara apo garantuara për komunitetin serb të Kosovës si dhe grupi i anëtarëve të Kuvendit të cilët mbajnë ulëse të rezervuara apo garantuara për komunitetet e tjera do të kenë secili më së paku një (1) përfaqësues në Kryesinë e Kuvendit.

3.5 Së paku një zëvendës kryesues i secilit komision parlamentar do të jetë nga radhët e komunitetit tjetër nga ai të cilit i përket kryesuesi.

3.6 Pushtetet dhe procedurat e tanishme të komisionit për të drejtat dhe interesat e komuniteteve do të mbeten ashtu siç janë. Sa i përket përbërjes, pjesëtarët e komuniteteve do të përfaqësohen, mirëpo jo më shumë se një e treta (1/3) e anëtarëve të komisionit për të drejtat dhe interesat e komuniteteve do të përfaqësojnë grupin e anëtarëve të kuvendit të cilët mbajnë ulëse të rezervuara për komunitetin serb të Kosovës dhe jo më shumë se një e treta (1/3) e anëtarëve të tij do të përfaqësojnë grupin e anëtarëve të Kuvendit që mbajnë ulëse të rezervuara apo garantuara për komunitetet e tjera të cilat nuk janë në shumicë në Kosovë.

3.7 Për miratimin, ndryshimin apo shfuqizimin e ligjeve të paraqitura si në vijim do të kërkojnë shumicën e anëtarëve të pranishëm të Kuvendit gjithashtu edhe shumicën e anëtarëve të Kuvendit të cilët mbajnë ulëse të rezervuara apo garantuara për përfaqësuesit e komuniteteve të cilat nuk janë në shumicë.


a) Ligjet të cilët ndryshojnë kufijtë komunal, themelojnë apo shuajnë komunat, përkufizojnë shtrirjen e pushteteve të komunave dhe pjesëmarrjen e tyre në marrëdhëniet ndërkomunale dhe tejkufitare;


b) Ligjet të cilat implementojnë të drejtat e komuniteteve dhe pjesëtarëve të tyre përpos atyre të parashikuara me kushtetutë;


c) Ligjet për përdorimin e gjuhëve;


d) Ligjet për zgjedhjet lokale;


e) Ligjet për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore;


f) Ligjet për lirinë fetare apo për marrëveshjet me komunitetet fetare;


g) Ligjet për arsimin;


h) Ligjet për përdorimin e simboleve (përfshirë simbolet e komunitetit) dhe festat publike

3.8 Pavarësisht nga dispozitat e nenit 3.7 të këtij Aneksi, çdo ligj i tillë që kërkohet për implementimin e kushteve të kësaj marrëveshje siç parashihen me Aneksin XII të saj nuk do jetë objekt, gjatë miratimit të tij fillestar, i kërkesave të nenit 3.7 të këtij Aneksi.

3.9 Asnjëri nga ligjet që i nënshtrohen kërkesave të nenit 3.7 apo propozimeve të cilat janë në kundërshtim me çfarëdo dispozite të kësaj marrëveshje nuk mund të jetë objekt i referendumit.


3.10 Kuvendi do të themelojë rregulloren e vet të punës e cila do të jetë në pajtim me parimet e ndershmërisë dhe transparencës në vendim-marrjen demokratike.

Neni 4 Kryetari i Kosovës


Sa i përket Kryetarit të Kosovës, Kushtetuta do të parashikojë në mes tjerash si në vijim:


4.1 Kryetari i Kosovës do të përfaqësojë unitetin e popullit.


4.2 Kryetari i Kosovës mundet ti kthejë kuvendit për shqyrtim çfarëdo propozim ligji që ai e konsideron si të dëmshëm për interesat legjitime të një apo më shumë komuniteteve.

Neni 5 Qeveria e Kosovës


Sa i përket Qeverisë së Kosovës, Kushtetuta do të parashikojë në mes tjerash si në vijim:


5.1 Do të jenë së paku dy zëvendës ministra nga komuniteti serb i Kosovës dhe dy zëvendës ministra nga komunitetet tjera joshumicë të Kosovës; nëse janë më shumë se dymbëdhjetë (12) ministra, do të jetë edhe një zëvendës ministër i tretë që përfaqëson komunitetin serb të Kosovës dhe një zëvendës ministër tjetër që përfaqëson komunitetin tjetër joshumicë të Kosovës.


5.3 Përbërja e shërbimit civil do të pasqyrojë shumëllojshmërinë e popullit të Kosovës duke i dhënë një konsideratë të duhur parimeve të njohura të barazisë gjinore siç pasqyrohen në instrumentet e të drejtave të referuara në nenin 2 të këtij Aneksi. Një këshill i pavarur mbikëqyrës për shërbimin civil do të sigurojë respektimin e rregullave dhe parimeve që rregullojnë shërbimin civil dhe pasqyrojnë shumëllojshmërinë e popullit të Kosovës.

Neni 6 Gjykata Kushtetuese dhe Sistemi i Drejtësisë

Sa i përket Gjykatës Kushtetuese të Kosovës, Kushtetuta do të parashikojë në mes tjerash si në vijim:


6.1 Gjykata Kushtetuese do të përbëhet nga nëntë gjyqtarë, të cilët do të jenë juristë të shquar me karakterin më të lartë moral.


6.1.1 Gjashtë (6) gjyqtarë do të emërohen nga Kryetari me propozim të Kuvendit. Nga gjashtë gjyqtarët e emëruar për mandatin e parë pas hyrjes në fuqi të Kushtetutës, dy (2) gjyqtarë do të shërbejnë për një mandat tre vjeçar pa mundësi zgjatje. Mëtutje, çdo gjyqtar i emëruar në Gjykatën Kushtetuese do të emërohet për një mandat nëntë vjeçar pa mundësi zgjatje. Gjyqtarët mandati i të cilëve pritet të skadojë në fund të periudhës fillestare prej tre apo gjashtë vjet do të zgjidhen si grup nga Kryetari i Kosovës menjëherë pas emërimit të tyre.


6.1.2 Sa i përket katër (4) nga gjashtë pozitat gjyqësore, vendimi për të propozuar një person si gjyqtar të Gjykatës Kushtetuese do të kërkojë shumicën prej dy të tretave në Kuvend; sa i përket dy pozitave të tjera, do të kërkohet pëlqimi i shumicës së anëtarëve të Kuvendit përfshirë këtu edhe pëlqimin e anëtarëve të Kuvendit të cilët mbajnë ulëse t e rezervuara apo garantuara për përfaqësuesit e komuniteteve të cilët nuk janë në shumicë në Kosovë.


6.1.3 Tre gjyqtarë ndërkombëtar do të emërohen nga Kryetari i Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut pas këshillimit me Përfaqësuesin Civil Ndërkombëtar.


6.2 Dhjetë apo më shumë deputetë të Kuvendit në mes tjerash do të kenë të drejtën që të kontestojnë kushtetueshmërinë e çfarëdo ligji apo vendimi të miratuar nga Kuvendi pranë Gjykatës Kushtetuese sikur për çështjet materiale gjithashtu edhe ato procedurale.


6.3 Komunat munden të kontestojnë kushtetueshmërinë e ligjeve apo akteve të qeverisë të cilat cenojnë përgjegjësitë e tyre apo zvogëlojnë të hyrat e tyre pranë Gjykatës Kushtetuese.


Sa i përket sistemit të drejtësisë në Kosovë, Kushtetuta do të parashikojë në mes tjerash si në vijim:


6.4 Gjyqtarët dhe prokurorët do të emërohen dhe shkarkohen nga Kryetari i Kosovës pas propozimit të bërë nga Këshilli Gjyqësor i Kosovës (KGJK). Të gjitha konkurset për pozita të gjyqtarit apo prokurorit duhet të shpallen publikisht dhe të jenë të hapura për të gjithë kandidatët e kualifikuar të cilët do të zgjedhen për propozim nga KGJK-ja në baza meritore në pajtim me ligjin në fuqi dhe dispozitat e nenit 6.6 të këtij Aneksi.


6.5 Këshilli Gjyqësor i Kosovës do të ketë pavarësi të plotë në kryerjen e funksioneve të tij me qëllim të sigurimit të një sistemi të integruar, pavarur, profesional dhe paanshëm të drejtësisë, sigurimit të qasjes në drejtësi për të gjithë personat në Kosovë dhe garantimit që sistemi i drejtësisë së Kosovës është përfshirës dhe pasqyron plotësisht natyrën shumetnike të Kosovës. Kjo nuk do të paragjykojë themelimin, në ndonjë fazë të mëvonshme, të ndonjë subjekti të posaçëm përgjegjës për çështjet që kanë të bëjnë me emërimin, shqiptimin e masave disiplinore dhe shkarkimin e prokurorëve, i cili nëse themelohet do të gëzojë të njëjtën pavarësi gjatë kryerjes së funksioneve të tij.


6.6 Sa i përket rekrutimit, përzgjedhjes, emërimit, avansimit në detyrë dhe transferit të gjyqtarëve apo prokurorëve, autoritetet relevante në Kosovë do të sigurojnë që gjyqësia dhe shërbimi i prokurorisë pasqyrojnë karakterin shumetnik të Kosovës dhe nevojën për një përfaqësim të barabartë të të gjitha komuniteteve në Kosovë duke i dhënë një kujdes të posaçëm parimeve të njohura ndërkombëtarisht të barazisë gjinore siç pasqyrohet në instrumentet e të drejtave të njeriut të referuara në nenin 2 të këtij Aneksi.


6.7 Përgjegjësitë e tanishme dhe roli i Ombudspersonit mbeten ashtu siç janë.

Neni 7 Komisioni Qendror Zgjedhor


7.1 Komisioni do të ketë nëntë (9) anëtar përfshirë këtu edhe kryesuesin e Komisionit Qëndror Zgjedhor të cilët do të emërohen nga Kryetari i Kosovës nga radhët e Gjykatës Supreme dhe Gjykatave të Qarkut.


7.2 Gjashtë (6) anëtar do të emërohen nga gjashtë grupet më të mëdha parlamentare të përfaqësuara në Kuvend të cilat nuk kanë të drejtë të marrin pjesë në ndarjen e ulëse ve të rezervuara. Nëse më pak grupe janë të përfaqësuara në Kuvend, grupi apo grupet më të mëdha munden të emërojnë një anëtar shtesë. Një (1) anëtar do të emërohet nga deputetët e Kuvendit të cilët mbajnë ulëse t e rezervuara apo garantuara për komunitetin serb të Kosovës dhe një (1) anëtar nga deputetët e Kuvendit të cilët mbajnë ulëse t e rezervuara apo garantuara për komunitetet tjera të cilat nuk janë shumicë në Kosovë.

Neni 8 Decentralizimi/Vetëqeverisja lokale


Sa i përket vetëqeverisjes lokale në Kosovë, Kushtetuta do të parashohë në mes tjerash si në vijim:


8.1 Kosova do të përbëhet prej komunave të cilat do të gëzojnë një shkallë të lartë të vetëqeverisjes dhe të cilat inkurajojnë dhe sigurojnë një pjesëmarrje aktive të të gjithë qytetarëve në jetën demokratike.


8.2 Kompetencat dhe kufijtë e komunave do të përcaktohen me ligj.


8.3 Komunat kanë të drejtë për burime lokale të të hyrave dhe pranim të financimit të duhur nga autoritetet qendrore.


8.4 Komunat kanë të drejtë për bashkëpunim ndërkomunal dhe tejkufitar në fushat e kompetencave të tyre vetanake dhe zgjeruara.

Neni 9 Dispozitat ekonomike


Sa i përket sektorit ekonomik/financiar të Kosovës, Kushtetura do të parashikojë në mes tjerash si në vijim:


9.1 Kosova do të përdor një valutë të përcaktuar me ligj.


9.2 Kosova do të ketë një autoritet të pavarur qendror bankar.


9.3 Kosova do të themelojë organet e pavarura rregullative të tregut.

Neni 10 Amandamentet Kushtetuese


Sa i përket amandamenteve të Kushtetutës, Kushtetuta do të parashikojë në mes tjerash si në vijim:


10.1 Çdo amandament në Kushtetutë do të kërkojë aprovimin nga dy të tretat e deputetëve të Kuvendit përfshirë këtu dy të tretat e deputetëve të Kuvendit të cilët mbajnë vende të rezervuara apo garantuara për përfaqësuesit e komuniteteve të cilët nuk janë shumicë në Kosovë.


10.2 Asnjë amandament i Kushtetutës nuk mundet të pakësojë të drejtat dhe liritë që referohen në nenin 2 të këtij Aneksi.