PROZE- nga autore te ndryshem.

Albert Zholi  
  
 


UNË DHE AI



Mora pasaportën te polici i shërbimit dhe u nisa për në shtëpi. Ato dy ditë brenda rajonit të policies më kishin tjetërsuar fare. Koha e verifikimit të dokumentave kishte zgjatur sikur të ishin qindra vetë. Polici që më dha pasaportën, jashtë natyrës së edukates sime, nuk më përshëndeti fare. Doja të fitoja edhe të qindën e sekondës për të qenë jashtë asaj biruce ku ndenja padrejtësisht 48 orë. Sa dola nga porta e policies eca me nxitim pa vënë re se ç’bëhej rreth meje. Desh u përplasa te kthesa e rrugës me një patrullë policie, që kish venë në mes tre djem 20-25 vjeçarë. Njëri prej tyre nuk m’i ndau sytë deri te kthesa. Që ishin shqiptarë nuk kisha mëdyshje, por atë që më shihte nuk e njihja. Me këto mendime mbërrita te stacioni i autobuzëve në “Sintagma.
U ula te stolat e stacionit. Ishte e diel dhe në stacion u gjend vetëm një mesoburrë, i dobët, i parruar e i veshur keq. Shqiptar duhet të jetë-thashë me vete. Hamendja nuk më gënjeu. Në xhepin e këmishës i dilte pasaporta e kuqe, që kish dale jashtë funksionit, por bashkëatdhetari im ndoshta e mbante si relikë apo për ndonjë hall-shqiptari. Rrinte ulur, me shikimin drejt përpara, pa lëvizur as qerpikët.
-Prisni njeri këtu?-e pyeta.
Ai ndenji edhe disa sekonda në atë drejtim pa lëvizur, pastaj me një ngadalsi bezdisëse, foli:
-Jo, pres veten time.
-Më fal por unë nuk lashë të kuptonit se po tallem, ju pyeta njerëzisht.
-Pse unë po tallem?-foli normalisht.
-Por, ja…
-Jo, jo zotëri, nuk po tallem. Po them një të vërtetë: Pres veten time. Nuk e di ku jam, nuk edi kush jam. Ndonjëherë harroj dhe emërin tim. Sa herë kam gjetur punë të rastit, aq emëra të rinj më kanë venë pronarët grekë. Kur harroj kush jam, nxjerr nga xhepi këtë palo pasaportë, që ka dale nga përdorimi. Rrapo Mali më quajnë, he, he(qeshi).
-Punon?
-Kam ditë pa punë. Të kisha punë të vazhdueshme nuk do të kisha kohë të harroja veten time. Papunësia t’i sjell të gjitha: të çburrëron, të verbon, të bën shurdh e ç’nuk të bën… Kam njëzetë e pesë ditë pa punë. Më pushuan se nuk kisha dokumenta. Edhe nga banesa më zbuan se nuk kisha mese të paguaja qeranë. Në Shqipëri, gruaja dhe dy fëmijët presin nga unë, po unë nga kush të pres?!
-Tani ç’do bësh?
-Ç’të bëj? Ditën kërkoj punë te Omonia, natën bredh rrugëve të Athinës të më zerë policia. U dal përpara policëve por ata kthejnë rrugë ose bëjnë sikur nuk më shohin. Më pandejnë për ndonjë drogaxhi. Kësaj ç’i thua. Kur do edhe policët nuk të kapin, kur nuk do, të gjejnë edhe në vrimë të halesë. Mos di ti ndonjë rajon policie?
-Po, tani sapo dola andej. Më mbajtën 48 orë për verifikim dokumentash., - dhe i tregova rajonin. 
-Faleminderit, faleminderit shumë, më ke bërë nder. Më mirë në birucë, pak bukë - thatë dhe pastaj në Shqipëri. Të më shohin fëmijtë të paktën, të mos mendojnë ndryshe…

Athinë, 14 shtator 1999

 Albert Zholi  
  
 


NË TREGUN E PIREUT



Kushdo që ka shkuar në Pire (Athinë) është mrekulluar. Një vend me histori e me bukuri të madhe. Edhe pse është një lagje e Athinës, me shumë lagje, Pireun grekët e veçojnë dhe e mbajnë për qytet më vete. “Parajsa e zhytur në det” thonë për Pireun.
Historikisht Pireu ka qenë nga portet më të vjetër të Mesdheut e të botës. Historia e luftrave të Greqisë së Lashtë nuk mund të diskutohet pa të. Tashmë limanet e vjetër kanë mbetur me nga një pllakë historie në gjoks, për t’u treguar brezave se pa histori nuk ka zhvillim, nuk ka modernizëm.
Sa zbret nga vagonat e trenit elektrik përballesh me pamjen gjigande të portit, ku çdo ditë nisen dhjetra vaporë të mëdhenj për gjithë skajet e botës-lundruese. Në Pire ndodhen me dhjtera banka, me qindra dyqane të gjithëllojeve. Por në këto dekadat e fundit Pireu ka bërë emër edhe për tregun e famshëm të së dielave. Ky treg është i vetmi në Greqi (pas mbylljes së Manastiraqit më 1994) dhe në Europë. Kjo mbase lidhet dhe me traditën dhe nivelin ekonomik të Greqisë. Me njhë gjatësi prej 1,5km., Tregu i Pireut mban brenda mijëra klientë nga e gjithë Greqia, turistë, kurreshtarë, pa llogaritur pastaj emigrantët, ku në gjithë orët flitet më shumë shqip. Në tetë orët e jetës së tregut nëpër të kalojnë mbi njëmilion vizitorë: blerës-shitës-shikues. Shqiptarët-tregëtarë janë si ndihmës të pronarëve grekë, por edhe tregëtarë të pavarur.
Të dielën e dytë të korrikut hyra në Tregun e Pireut për të blerë disa kaseta filmash shqiptarë. Edhe pse dielli të digjte, si në Athinë, tregu ishte plot e vetëm plot sa nuk mund të ecësh dot pa u kthyer brinjazën. Me një gazette “Labëria” në duar kaloja bango më bango. Befas dëgjova tingujt e një kënge: 
“Bilbilejtë trembëdhjetë,
Vanë në litare vetë…”.
Ishte kënga e Bilbil Shakos, që e vuri vetë litarin tek rrapi i Janinës, pa pritur dorën e dridhur të vrastarëve turq. (Thuhet se aty ku u varën trembëdhjetë Bilbilejtë çdo vit bien rrufetë). Sa mbaroi kënga u gjenda përballë dy të rinjve që tregëtonin kaseta me këngë labe.
-Nga jeni?-i pyes duke buzëqeshur.
-Nga Tepelena-më thotë më i madhi në moshë.
-Nxirrni gjë me këto kaseta?
-Sa të nxjerrim, po njerëzit nuk i kursejnë njëmijë dhrahmi për të kënaqur veten.
-Edhe unë e dua një kasetë me Bilbilejtë.
-Pse ka gazetë “Labëria”?-pyeti i gëzuar djaloshi tepelenas duke më parë gazetën “Labëria” në dorë.
-Të lutem të të dhuroj “Bilbilejtë” do më dhurosh “Labërinë”. Më ka marrë malli të lexoj për Labërinë time.
-Gazetën do të ta dhuroj, por kasetën do e blej se kushton shumë.
-Lëri llafet, atë e di unë-foli i kënaqur tepelenasi.
U largova shumë i emocionuar. Ata edhe fitonin edhe mbanin gjallë dashurinë për vendlindjen, për këngën shqipe. 
“Kënga është shpirti i kombit. Ajo këndohet në lindje, në dasma, por edhe në vdekje, kush harron këngët e tij s’ka më atdhè!”.-më thoshte një shoku im poet nga Lunxhëria. 
Dhe më recitonte disa nga vargjet e tij:

Kënga kur ka lindur,
Ç’thotë për të zemra?
Një ditëlindje kanë
Shqiptari dhe kënga…”

Athinë, 1999

Albert Zholi  
  
 


SHQIPTARI NGA AMERIKA



-skice-

E takuam në hollin e hotelit “La Mirage”, në Athinë. Ishte një ditë tejet e nxehtë. Ditë kur ne Athinë lëvizja është mëse e kufizuar. E kisha me mëdyshje , por vetëm të qënit me nënshtetësi amerikane dhe shqiptar i mërguar hershëm, e shkelmuan dyzimin. Jam kureshtar ndaj njerëzve që vijnë nga kontinenti shembull i respektimit të fjalës së lirë dhe i mbrojtjes së paqes. Miku im e kishte kushëri nga nëna. Shqiptaro-amerikani SK, rridhte nga një familje me tradita patriotike. Dhe pse i lindur në Amerikë, ai e fliste shqipen si rilindës. Më solli ndër mend artistin e madh Sandër Prosi te “Udha e shkronjave”. Kish ardhur për punë tregëtie në Athinë (sheqeri), por kish interes të dinte për Shqipërinë, për emigrantët, shkollimin e fëmijëve . Fjala solli fjalën dhe biseda ndali te jeta e emigrantëve në Greqi.
-Jeni të organizuar këtu?-pyeti ai
-Kemi disa shoqata.
-Lëre, kuptova, si kudo ne shqiptarët, 6 ushtarë dhe 7 komandarë. Shoqata mbi baza bindjesh politike, krahinash...Por të paktën a e gjeni gjuhën për cështje me karakter kombëtar ?
E, herë e gjejmë, herë jo. Siç e thatë edhe vetë, kemi të gjithë dëshirën për të qenë kryetarë. Por kemi edhe njerëz që s’lenë fjalë pa thenë për të tjerët. Shpifin, trillojnë, hamendësojnë pa qenë prezent, duke diskutuar se pse janë prishur 2000 dhrahmi për një aktivitet me karakter kombëtar. Ata që s'afrohen mendojnë se aktivitetet bëhen me frymën e shenjtë.
Dëgjo mor djalë, të donim njëri-tjetrin dhe punën më shumë se llafet, Shqipëria na mjaftonte e na tepëronte për të jetuar mirë. Por ja që kështu jemi… ju jetoni në Greqi, grekët i kini inat por jepu hakun. Lobi grek në Amerikë, kur është puna për të ndihmuar atdheun nuk i kursen paratë dhe nuk i zenë në gojë. Puna atdhetare, patriotike në mërgim, nuk matet me para. Ajo është e tejçmueshme. Ai që përgojon çdo inisjativë atdhetare në mërgim është i dyshimtë si njeri i asaj rrace, e i atij vendi. Por sigurisht, duke respektuar rregullat e lojës... Flet ai që e ka mizën nën kësulë dhe xhelozinë kart indetiteti. Bëni sa të mundëni për atdheun pa ka se kush ua di për nder.
Ja dy citime: 
"Ati ynë që je në qiell, na ndihmo ta mbajmë gojën mbyllur kur s'kemi asgjë për të thënë". 
Faik Konica 

"Tri detyrat më të rënda të kësaj bote janë: Ta shpërblesh urrejtjen me dashuri, pranimi i të pamundshmes dhe thënia - unë isha gabim".
Sydney J. Harris

Athinë, gusht 1999

Albert Zholi  
  
 


SA TË JENI TË VARFËR, DO TË JENI TË LIDHUR ME PRANGA



Si gjithmonë, në ata dy muaj-punë, Arturi rrinte para derës së zdrukthtarisë dhe priste pronarin. Vetëm sot do e niste punën me një kusht: që pronari t’i jepte paratë e dy muajve të punuar. Nuk mbante më ujë pilafi. Dy muaj po hante në kurriz të shokut të dhomës, edhe pse po punonte nga mëngjesi në mbremje. Pa le një dëfrim, një shok apo familja që priste… Sakaq, u duk pronar Kristua. Hijerëndë e gjithmonë i mërzitur, sa edhe “mirmëngjes” e thoshte të coptuar e me mëdyshje. Në atë qytezë ishullore ai njihej si shpirtkatran sidomos me shqiptarët, që sa herë i spiunonte në polici! Edhe veshjen e mbante në ngjyrën e policit. I mungonte vetëm kollaroja dhe kapelja. Sa hapi derën e zdrukthtarisë, priti që “albanozi” të hynte brenda, por jo. U kthye nga ergati dhe u pane sy më sy. Shikimi i tij ishte ndryshe. Kish revoltën brenda. 
-Ç’keni që nuk hyni? - dhe buzëqeshi për here të pare në ata dy muaj.
-Zoti Kristo unë nuk do punoj më po nuk më paguat paratë për punën që kam bërë. Nuk kam mese të ha bukë dhe familja në Shqipëri pret para nga unë.
-Ah, kështu qenka puna?-dhe e rroku nga shpatullat-mirë, mire, mbas punës do t’i rregullojmë të gjitha.
-Jo zoti Kristo, unë nuk punoj në qoftëse nuk më paguan paratë. Jam pa bukë zotëri. Ju nuk e kuptoni ç’do të thotë “pa bukë” e të mos të të zerë gjumi për familjen atje larg…
-Kuptoj, kuptoj, mbas punë do t’i zgjidhim gjërat.
-Jo, tani!
-Tani nuk kam lekë, kam vetëm punë.
-Nuk punoj!
-Atëhere largohu nga punishtja, hajde jashtë, palo alvanos!
Brenda një minut u egërsua si bishë. Edhe Arturi po e humbiste qetësinë.
-Nuk largohem pa mare paratë e djersës sime!
-Shporru, qërohu po të them!-dhe e kapi nga rrobat.
-Unë dua paratë e mia, nuk jam rrugaç, as hajdut, as gënjeshtar, jam vetëm punëtor që do të jetojë me djerësn e vetë, me punë të ndershme.
Kalimtarët po shihnin ngjarjen dhe, kuptohet, se nga anonte kandari.
-Nuk do të ikësh, atëhere prit policinë!-dhe hyri brenda ku ndodhej telefoni.
Nuk kaloi minuti dhe u duk makina e policies, me ulërimën e saj të zakonshme. Hynë brenda. Vetëm kurreshtarët mbetën prapa derës së mbyllur.
Kristoja, me një servilizëm të lëpirë para policëve, nisi të gën jente: “Kam 15 ditë pa e paguar. I thashë se do ta paguaj pas pune. Ai më thotë se ja tani ja do bëj gjëmën. I takojnë 75 mijë do t’i jap 80 mijë, por ky s’ta di të mirën.
-Me ju shqiptarët është për të ardhur keq-jo vetëm që u marrin në punë por bëni efdhe nga këto presione.
-Jo zoti polic nuk është e vërtetë. Ai më detyrohet dy muaj punë të pa paguar dhe çdo ditë katër orë jashtë orarit, që bëjnë 550 mijë dhrahmi. Kam dy muaj që punoj e nuk kam marrë para..
-Nuk e bën Kristoja këtë ne e njohim mire, shko tani në punë dhe pas punës do të paguhesh me 80 mijë dhrahmi për punën që ke bërë te zoti Kristo.
-Jo z.polic unë nuk punoj po nuk më pagoi dy muajt e punës, 550 mijë dhrahmitë që më takojnë, po ha në kurriz të shokut të dhomës.
-Mos do të hash në kurriz të zotit Kristo?
-Është djersa ime zoti polic, është puna ime.
-Mirë mor djalë, me ç’dokumenta je?
-Kisha një vizë tremujore. Tani më ka mbaruar-foli Arturi dhe ndjeu mornica.
-Atëherë zgjidh, ja punën te z.Kristo ja në Shqipëri nga ke ardhur-foli polici me ironi të pa përpunuar.
-Jo, unë dua djersën time, të më paguajë atë që më takon dhe iki qysh tani.
-Vuri prangat e në polici!-urdhëroi polici vartësin e tij, që mezi prriste të bënte atë detyrë aq shumë të përdorshme.
Me pranga në duar e futën në makinë. Shikuesit lëshuan një “uaa” habije. Disa lëshuan edhe disa fjalë-pro djalit shqiptar, disa të tjerë… Z.Kristo mbylli derën e punishtes me kënaqësinë e fitimtarit-mashtrues.

***
Trageti ishte mbushur plot me njerëz e makina. Arturi, me pranga në duar, ecte kokëulur i shoqëruar nga policët. Përballë tij u ulën një çift-pleqsh, që mbllaçiteshin ngadalë, duke shijuar sanduiçët. Polici qëndroi te sedilja tjetër pa e hequr vëmëndjen nga “I arestuari”. Prezenca e dypleqëve të ngjallte respekt. Arturi i mendoi si dy prindërit e tij, qi ishin intelektualë në pension. Gruaja u ngrit, shkoi në banak-bufe dhe u kthye me një sanduiç në dorë.
-Urdhëro djali im, merre mos ki turp.
Arturi ngriti kokën ngadalë dhe u prek nga ajo sjellje aq njerëzore prej prindi. Kishte mbi njëzetë orë pa ngrënë. Zgjati duart e prangosura dhe falnderoi:
-Ju falem nderit tuaj zonjë!
-Të bëftë mire djali im!-dhe pa nga polici. Polici miratoi me kokë.
-Nga je biri im?
-Nga Shqipëria Nënë.
-Po ç’ke bërë që të kanë lidhur?
-Kam punuar pa para, dy muaj. Kur i kërkova paratë zotnisë, ë kallëzoi në polici dhe më arestuan.
-Eh, kështu ndodh shpesh. Kam dëgjuar. Ju shqiptarët jini njerëz punëtorë, por …Eh, mor bir, jam e gjezdisur unë. Në gjithë botën më ka shkelur këmba. Te kjo botë që po jetojmë një gjë kam mësuar, që tashti e shoh te ju shqiptarët: “ Sa të jeni të varfër, kështu do të jeni, të lidhur me pranga”, eh!

Greqi-Salamina, dhjetor 2000

Albert Zholi  
  
 


Pedagogu i matematikes



Dielli sapo kish perënduar. Dritat e pallateve ndrisnin tek-tuk, kur shëtitoret akoma nuk ishin ndriçuar nga neonet. Në atë të dielë-gushti temperatyra kish shënuar 34 gradë, por mbrëmja erdhi e freskët. Deti valëzonte lehtë pa mundur të ngrinte dallgë e të krijonte atë zhurmën monotone të lojës me bregun.Varkat e peshkimit po merrnin udhët e detit për të mbushur rrjetat. 
Nga Hotel-Butrinti përhapeshin tingujt e një melodie të muzikës së lehtë. Para hotelit ishin parkuar dhjetra autobuzë, nga ku kishin zbritur turistë të huaj dhe vizitorë nga të katër anët e vendit. Ora po shënonte 21. Shtëpia buzë-detit po mbushej plot e përplot nga të ardhurit, që shumë shpejt hynë brenda rregullsisë të shëtitores së bukur para hotelit…
Majlinda dhe Anisa, të kapura krah më krah, ishin futur mes turmës. Të dyja ishin moshatare dhe flokëverdha. Por, çuditërisht, flokët e tyre ishin ndryshe nga gjithë biondet-sarandite. E verdha e çelur me një kafe të lehtë shndëritëse i dallonte ato që nga larg. Njerëzit mendonin se ngjyra e njëjtë e flokëve i kish bashkuar dy-vajzat në shoqëri, pa ditur më tej…
Majlinda, pasi mbaroi gjimnazin, vazhdoi studimet për Ekonomi-Financë, një degë që nuk e kish dëshirë. Qysh në sezonin e pare të provimeve mbeti në matematikë dhe as e mori mundimin për ta ridhënë në sezonin e vjeshtës. Anisa do të niste vitin e dytë në Histori-Gjeografi. 
Për një moment Majlinda u rrënqeth.
-Ç’pate Linda?-pyeti Anisa duke ndalur hapat.
-Nuk e di, ndjeva mornica drithëruese.
-Edhe unë ndjej freskët.
U shtrënguan më fort me njëra-tjetrën dhe vazhduan shëtitjen.
-Sa vapë gjatë ditës e sa freskët në mbremje?!-foli Anisa.
-S’më bëhej të dilja nga deti sot. Ti Nisa e duron diellin, je për t’u admiruar.
-Edhe ti s’je e paktë, gjithë ditën ri në ujë, si të jesh Zanë-Deti.
-Si do të bësh në shtator?
-Do të mundohem për të gjetur ndonjë punë. Ku të jetë, nuk kam pretendime.
-Kot nuk shkove ta japësh provimin !-e qortoi Anisa.
-Lëre atë muhabet Nisa! Ti e di pse e lashë. Nuk e pëlqej atë degë dhe pike! Prindët më detyruan: “është zanat i mirë për femrat… është shkollë që s’mbetesh pa punë… është ….”
-Do të ishte më mire të mos e filloje, tu shpëtoje edhe thashethemeve të shumta që rrinë ndezur në qytetin tonë provincial. Aq më tepër që babanë tënd e njohin të gjithë.
-E kuptoj por pasioni i prindëve qe aq i madh sa nuk munda t’i bëja ballë. Ashtu u bë dhe kështu ndodhi…
Ecën disa minuta në heshtje, pastaj Majlinda u kthye, vrrullshëm, nga shoqja:
-Hëm! Opinioni, opinioni! Eshtë e vërtetë se opinioni më dënon. E mendoj se ç’thonë: “Ç’do gjë e ka fituar nga babai, nga posti i tij”, por kush ia vërshëllen shokut Sokrat në Tiranë! “Vajti në shkollë me shumë zhurmë e me kokën lart dhe erdhi si pulë e lagur”, kështu thonë-psherëtiu e lodhur nga ligjërata Majlinda. Dorën e majtë e vendosi nën mjekër sikur donte të lehtësonte vetveten nga mendimet turbulluese.
-Po, nejse, të flasin ç’far të duan. Por unë po t’a doja atë degë do “haja veten me dhëmbë” e diç do arrija. I di mundësitë e mia. Mund të arrija më tepër se një note kaluese edhe në matematikë. Nuk më tërhiqte ajo degë. Mundohesha ta doja, për hatër të prindërve dhe të opinionit, por ajo më largohej. Nuk u dashuruam dot…
-Disa muaj do ta kem të vështirë-vazhdoi Majlinda-do të kem edhe llafe, por në vet-vete jam e qetë. Qetësia e vetvetes do të më lehtësojë.
U panë në sy dhe qeshën të dyja. Lëvizjet në shëtitore ishin rralluar. Ato shikuan njëra-tjetrën në sy të habitura.
-Sa shkoi ora?-pyeti Linda dhe u drejtua për nga bordura, në anë të detit, përballë “Butrintit”.
-Njëzetë e dy e dhjetë minuta- u përgjigj Anisa, duke i ndarë fjalët në rokje me theks zanore.
-Sa? Sa?-pyeti e habitur Linda.
-U këputëm nga këmbët.
-Edhe nga mendimet-vazhdoi Linda.
-Do ikim se vajti vonë, do bëhen merak nga shtëpia.
-Rrijmë edhe pak, është e djela e fundit e verës…
-E, rrijmë…
Para Hotel Butrintit kishte shumë njerëz. 
-Vende nuk ka në hotel, si do të bejmë?
Ky ishte shqetësimi që diskutonin njerëzit në grupe.
-Sa keq, ku do të flenë gjithë këta njerëz-tha Linda me duart mbi flokë-nuk mund të rregullohen në dy hotele turistët e një qyteti bregdetar.
Nga turma u shkëput një çift i moshuar. Burri mbante në dorën e djethtë një çantë spoorti, kurse në të majtë një çantë të vogël të zezë. Gruaja trupshëndoshë, mezi e ndiqte të shoqin duke zvarritur këmbët. Çifti u ul në bordurën anës detit, 10-11 metër larg vajzave kurreshtare.
-Ua!-thirri Majlinda si e befasuar dhe brofi në këmbë.
-Ç’pate?-peti e trembur Anisa.
-E sheh atë çiftin?
-E shoh, pastaj?
-Ai burri është pedagog Fadili, profesori i matematikës.
-Ohuu! Thashë se ç’pate…

Të katër morrën rrugën për në qytet. Majlinda e ftoi në shtëpi pedagogun e matematikës së bashku me të shoqen. Anisa u habit: Si mund ta ftonte atë profesor që e kish ngelur?! Ecnin në heshtje. Pedagogu, që në fillim nguroi shumë përa ta pranuar ftesën, diç mendonte. 
-Ndoshta s’më mban mend profesor?-foli Majlinda-por as duhet të mbani ndër mend gjithë nxenësit, aq më tepër për një nxënëse që nuk i meritoi mësimet tuaja…

 Albert Zholi  
  
 


Krenaria e një jetimeje



Tregim

Pronari, i lokalit, afër qendrës së Athinës, i ndërronte shpesh kamarieret. Zakonisht preferonte ruset, bullgaret dhe shqiptaret, të cilat i paguante sa për të thënë. Kur mbeteshin pa punë ato s’kishin ku të ankoheshin se ishin pa dokumenta. Pronari, mesoburrë, ishte dhe qejfli-femrash. Si zor t’i shpëtonte ndonjëra nga punëtoret pa e shtënë në dorë. 
Elona erdhi në atë lokal gjashtë muaj pasi kish lindur fëmijën e dytë. Ishte rritur jetime dhe në jetë ishte munduar të cante me punë, seriozitet dhe ndershmëri. Se harronte jetën e saj pa prindër dhe rrugët e vëshira për të realizuar ëndrrat. I ishte ngulur në mendje që kur ishte në shtëpinë e fëmijës në Sarandë se, për të arritur cka dëshiron, një jetim duhej të punonte, lexonte, dhe të ishte e kujdesshme dy herë më shumë se fëmijët e tjerë që ishin rritur me prindërit. Sidomos në emigarcion, ajo mundohej të ishte dhe më e kujdesshme dhe më punëtore. Familjen e ngritur ajo e shihte si një mrekulli që zoti ja kish falur për ti hequr vuajtjet e fëmijërisë. E donte dhe e cmonte shumë burrin, ndërsa kur u bë dhe me fëmijë, jeta e saj mori kuptim tjetër. Ishte rritur përgjegjësia, por edhe bukuria e jetës. Me përkushtimin për familjen shkonte dhe kthehej nga puna. Në punën e re 
ishin punësuar edhe dy shqiptare të tjera. Nga të pesta Elona binte në sy menjëherë, me atë trup të gjatë si selvi e me atë fytyrë si të bardhe e të lëmuar si bora. Veç bukurisë trupore ajo zontëronte edhe dy gjuhë të huaja, që e bënin më të veçantën e atij lokali. Pronari autoritar rrinte në tavolinë, pranë arkës, duke zotëruar me shikim gjithë rregullsinë e punës. Me ardhjen e Elonës u shtua edhe më klientela, sidomos i intelektualëve, që komunikonin lirshëm me të në greqisht, anglisht e frëngjisht. Ishte hera e parë që pronari nuk ndjehej aq “kaposh”. Pas disa ditësh, ndryshe nga praktika e punës, ai i besoi edhe arkën Elonës. Një mbremje ai i lajmëroi punonjëset se të nesërmen do të shtrohej një koktejl, ndaj do të shtyhej orari i punës. Në atë koktejl kishin ardhur personalitete të politikës, kulturës e artit. Një gjah i mirë parash për pronarin. Kur mbaroi darka, ai u dha 
punonjësve nga pesë mijë dhrahmi shpërblim dhe lekët e taksisë, për t’u kthyer në shtëpi. 
-Ti Elona do të rrish edhe pak që të bëjmë gjendjen e arkës-i tha ai pa e shikuar në sy.
Punonjëset e tjera u larguan. Elona ndenji, me mëdyshje, dhe nisi të bënte gjendjen e arkës. Kur ishte në të mbaruar nga prapa ndjeu frymëmarrjen e pronarit. Buzët e tij të trasha ajo i ndjeu mbi flokë.
-Elona, a do ta kalojmë bashkë sonte?-zëri i tij i dridhur jepte sinjalet e një epshi që pritej të shpërthente. 
Ajo u ngrit, vrrullshëm, në këmbë dhe u kthye nga ai:
-Si the?-i foli kërcënueshëm.
-Të flejmë bashkë sonte. Të gjitha ato lekë janë të…
Nuk arriti të mbaronte dot fjalën. Një shuplakë vetëtimthi i plasi mbi faqet e plluqta.
-Elona, unë…
Një shuk pështyme i mbuloi fytyrën. Kur ai mori një kartopecetë të fshihej, ajo përplasi fort derën dhe u gjend në rrugë. Atij nuk i besohej ç’kish ngjarë. Kishte dhjetë vjet që punonte me punonjëse të huaja dhe asnjëherë nuk qe thyer i turpëruar. Aq më tepër nga një femër e rritur jetime, që ai mendonte se do ta peshkonte shumë lehtë.

Athinë-gusht 1998

 Albert Zholi  
  
 


Vajza e çuditëshme



Rrinte e ulur te bordura e trotuarit me kokën mbështetur mbi duar e brrylat mbi gjunjë. Kishte mbi dy orë që e kish përjashtuar veten nga ambienti rrethues. Sa njerëz që kalonin pata saj nuk mund të rrinin pa kthyer kokën e ta shihnin me kurreshtje. Elegante, bionde, me gjoks të kolmë që e kish lëshuar pa sytjena, sykaltër e trupngjeshur, ajo dukej si një venerë e mbirë aty rastësisht. Përballë, një shitës ambulant çorapesh, gjatë gjithë kohës nuk mund të deshifronte atë qëndrim ankthprishës, shoqëruar me tym të pandërprerë cigaresh. Shpesh kryqëzoheshin shikimet e tyre dhe djaloshi i pari e tërhiqte shikimin. Ora po shkonte 15-të dhe dyqanet në Omonia nisën të mbylleshin, ndërsa vajza, me një luk të bukur adoleshenteje, ende po përjetonte vetminë. Çorapeshitësi ambulant, duke mbledhur mallërat e pyet:

-Mos keni nevojë për ndihmë?

Ajo i hodhi një shikim të çliruar që ia jepte qeshja e fytyrës, u ngrit nga vendi dhe u afrua te djaloshi.

-Dhe çfarë ndihme mund të më afroni ju?-foli ajo me një greqishte të çalë.

-Atë e dini ju, por nga jeni?

-Nga Rusia.

-Vetëm jini këtu?

Ajo heshti një çast dhe shikoi me interes bashkëfolësin. Pastaj tundi kokën në mënyrë të pakuptimtë dhe tha e dëshpëruar:

-Prej këtij çasti e në vazhdim jam e vetëm. E dini ku kam punuar por mos më gjykoni. Kështu ishte fati i jetës sime. Kam punuar prostitute më se një vit. Tutor kisha një bashkëpatriotin tim. U largova. Ai jo vetëm më merrte të gjitha paratë, por edhe më keqtrajtonte. Një vit kam mbajtur mbi vete me mijëra meshkuj dhe nuk kam një lek në xhep-lotoi.

-Tani çfarë ndihme doni?-pyeti sërish djaloshi me keqardhje.

-Së pari dua të ha. Mandej, po të keni kohë të lire, të dalim një shëtitje anës detit. Kam shumë nevojë për qetësi. Më vonë të shohim. Jam e lire, por edhe në udhëkryq. 

-Keni besiom tek unë, ju s’më njihni?

-Një gjë e kam mësuar mire, të njoh meshkujt me një të pare, ti skuqesh kur flet.

-Ndoshta është siç thoni ju, por duhet të dini se unë nuk jam grek.

-Nuk më intereson, por meqë e thatë atëhere nga jini?

-Nga Shqipëria.

-Kam dëgjuar shumë për ju. Një shoqe më ka thenë se po të dha fjalën një shqiptar, besoje me siguri. Ti ma jep fjalën për dy kërkesat e para?

-Po ta jap!

-Atëhere të mbledhim çorapet e të shkojmë diku të hamë. Kam shumë uri, shumë.-dhe filloi të mblidhte çorapet nga tezga. Mbasi i sistemuan në disa thasë plasmasi i futën në një depo aty pranë. Menjëherë u drejtuan për te restoranti më i afërt.

Zunë një tavolinë nga fundi i lokalit. Kamarieri nuk vonoi.

-Një sallatë, një mishpule me patate, pastiço dhe një “Amstel”-i tha ajo me një frymë.

-Mua një bërxollë dhe një “Amstel”.

Gjatë kohës së tavolinës ajo nuk foli asnjë fjalë. Hante si e babëzitur. Ai e shihte me dashuri e keqardhje njëherësh. Kur dolën e pyeti:

-Si ju quajnë dhe sa vjeçe jeni?

-Më quajnë Katerina, nuk i kam mbushur akoma tetëmbëdhjetë vjeçe, por dokumentat m’i kanë bërë fallco sikur jam njëzetë e dy.

-Ndërsa mua më quajnë Agron.

-Nuk e kam dëgjuar këtë emër. E kam shumë vështirë ta shqiptoj. Tani dua të më çosh në një vend buzëdetit dua qetësi e vetëm qetësi.

-Ai e shikonte me kurreshtje dhe nuk e zhbironte dot këtë vajzë të çuditëshme. Ishte shumë energjike dhe e zgjuar, për moshën që kishte. Morën një taksi.

-Për Glifadha-i tha Agroni shoferit.

Kristina mbështeti ballin te xhami dhe shikonte jashtë. Agroni shihte tërë siklet. Shoferi i shihte me bisht të syrit nga pasqyra e nuk kuptonte asgjë nga qëndrimi i dy të rinjëve. Përse qëndronin indiferentë ndaj njëri-tjetrit? Për të ndoshta ishte çifti më i çuditshëm që kishte hypur në taksinë e tij. Gjatë 15 kilometrave të udhës, në taksi ra një qetësi varri. Në Glifadha u drejtuan te një gji i vogël, ku ishin tre-katër çifte të ndenjur me gjithë roba mbi rërë. Vazhduan më tej te një kep shkëmbor, ku peshkonte një burrë me moshë të thyer. U ulën mbi një pllakë-guri duke shikuar tutje në horizont. Burri që peshkonte i pa me inat duke rrudhur buzët. Nuk i pëlqeu që i prishën qetësinë, aq më tepër që vajza iu duk tepër adoleshente për intimitete në vende të tilla. Katerina mbështeti kokën në gjoksin e Agronit dhe filloi të hedhë guriçka në det. Për këtë “peshkatari” protestoi.

-Na falni-i foli Agroni duke i kapur duart Kristinës. Mbas këtij veprimi ajo u ngjesh më tepër brenda gjoksit të tij. Pastaj nisi ta puthë Agronin në gushë me sytë të mbyllur në shënjë kënaqësie. Në puthje e sipër, zbërtheu kopsat e bluzës së saj ku i shpërhyen dy gjinjtë e fryrë. Dielli po perëndonte. Pulëbardhat dhe peshkatari-plak ishin të vetmet gjallesa që prishnin qetësinë. Ishte momenti kur dita e nata ishin në largësinë e takimit të duarve. Katerina e egzaltuar filloi ta puthë Agronin në buzë, ndërsa duart ia mbërheu mes flokëve. Ai ende s’po reagonte. Ishte në dilemë. Ajo i shtoi më shumë puthjet plot afsh e nisi ta lëpijë me gjuhë në gushë. Ajo, e regjur në kësi punish, ia zbërtheu komçat e këmishës, ndërsa të sajën e hoqi fare dhe e vendosi mbi pllakën e gurit, ku u shtri dhe vetë. Ajo u ngjit mbi të dhe u bë njësh me pllakën e gurit. I hoqi kanotjeren Agronit dhe nisi ta puthte nga kërthiza deri në ballë, me një epsh të ndezur. Edhe ai u ndez. Askush 

nuk mund të rrinte indifferent përballë asaj njomëzakeje. Ajo e ndjeu hovin e trupit të tij dhe gjokset e bardhë ia vuri në gojë. Ai filloi të thithë gjoksin e majtë. Ajo rënkoi dhe ngriti minifundin. I zbërtheu rrufeshëm opantallonat dhe nga çanta e saj nxorri një paketë prezervativësh. Mbas pak të dy humbën në detin e kënaqësisë. Kur ishin në kulmin e epsheve, disa metra më larg frenoi një makinë policie. Agroni u ngrit vrikthi, dhe nisi të rregullohej. Katerina as e prishi terezinë. Nisi të vishej ngadalë sikur të ishte brenda nëë shtëpinë e vetë. 

-Merrini se edhe buzën e detit e bënë bordello-u tha burri që peshkonte, dy policëve që po afroheshin drejt tyre. Si duket ai kish lajmëruar me celular. Policët u habitën me njomështinë e vajzës.

 

-Nga jeni ju?-pyeti njëri prej policëve vajzën, me zë të vrazhdë dhe urdhëronjës.

-Nga Rusia-i tha ajo qetë-qetë duke rregulluar minifundin. 

-Keni dokumenta?-E pyeti polici me tonin e zërit të zbutur gjer në buzëqeshje, kur mori vesh se nga ishte.

-Vetëm pasaportën me vizë të mbaruar-foli Katerina.
-Po ju?-iu drejtua ai Agronit.
-Nga Shqipëria-i thotë ai si i zënë në faj.
-Si, nga Shqipëria? Dokumentat!-bërtiti polici sikur të kishte kapur ndonjë kriminel të rezikshëm.
-Urdhëroni “Kartën e blertë”-tha ai i skuqur deri në rrëzë të veshëve.
Polici tjetër kontrollonte pasaportën e vajzës dhe nuk i besohej të ishte njëzetë e dy vjeçe.
-Shqiptari ju përdhunonte dhe ju përdor nëpër klientë?-pyeti i sigurtë polici, duke pare Agronin me përbuzje.
-Aspak, unë e detyrova të bënte dashuri. Unë e përdhunova nga kënaqësia se m’u gjend në ditën më të vështirë të jetës sime. Është i vetmi mashkull i sinqertë që kam njohur në Greqi. Me mua bëni ç’të doni, ndërsa atë duhet ta falenderoni edhe nga ana ime.
Policët shihnin me mosbesim dhe habi. Agroni qëndronte kokëulur.
-Ti do vish me ne-i tha polici vajzës-ndërsa ti je i lirë, por do kesh kujdes-dhe i tundi gishtin tregues para syve.
-Mirëupafshim Agron! Kudo që të jesh do të them se në këtë botë të ndyrë, egziston edhe një njeri i mir nga Shqipëria me emërin Agron, një njeri që ka besë.
Makina e policies u nis me vrrull. Peshkatari hodhi përsëri filispanjin në det duke thenë: “Eh, u prish bota, duhet një diktaturë tjetër! Duhet!”. Agroni ndiqte me sy makinën e policise…

Albert Zholi  
  
 


Tradhetia



Të nesërmen e asaj dite dasme, çifti u nis drejt Greqisë. Flora akoma ndjente në trup dhimbjen e çvirgjërisë e të pagjumësisë. Doriani qe mbështetur në ndenjësen e autobuzit e shihte jashtë i menduar e indiferent. Flora, me kokën te supi i tij, here pas here i shtrëngonte dorën Dorianit. Sesi i dukej vetja. Në moshën midis adoleshentes dhe rinisë ajo ishet nuse. Akoma s’kish mbaruar maturën kur Doriani i propozoi. Pas disa takimeve, ai nxitoi për t’u kthyer në Greqi se “humbas punën”. Ajo nuk pranoi të largohej pa bërë martesë. Ai në fillim hezitoi, por pastaj pranoi që të martoheshin. Vëllezërit e saj, 26 e 20 vjeç nuk donin që motra të martohej në atë moshë…. Së fundi çdo gjë mbaroi dhe ajo po bënte rrugën bashkë me Dorianin drejt Kakavijës. Në Athinë mbërritën në mesnatë. Qyteti i mitologjive llamburiste nga dritat. Rrugët ishin plot makina. E para kërkesë e saj ishte që ta çonte në një gabinë për t’i telefonuar familjes. Formoi numërin, priste në ankth.
-Alo, urdhëro-u dëgjau zëri i vëllait të saj nga larg.
-Gëzim, vllaçko, jam Flora, sa mbërritëm në Athinë. Më jep pak nënën të lutem.
-Na, foli!
-Mama, si je mama?
-Shpirti i mamit, si mbërrite? Si ndihesh?
Të dyja qanin. Nxirrnin gjysmafjalësh.
-Eja se vajti vonë!-foli i zëmëruar Doriani-kemi telefon në shtëpi.
Ajo nuk i priste këto fjalë. Mbylli telefonin e zëmëruar.
-Të më kuptosh Flora, ndjehem i lodhur e nuk jam mirë. Ajo ndryshoi menjëherë. Ju hodh në qafë dhe e puthi. U ndje e gëzuar. Athina i kishte pëlqyer menjëherë. Sa hynë në shtëpi, Doriani lëshoi çantën e iu turr frigoriferit nga nxorri një “Amstel” të ftohtë. U shtri në divan dhe hapi televizorin. Ashtu, i shtrirë siç ishte, e ktheu me mjë frymë shishen e birrës, duke lëshuar një “uaa” kënaqësie. Flora nduk ngopej së pari atë shtëpi që i kish bërë shumë përshtypje. Ngjitja me ashensor, mobilimi i dhomave, paisjet elektronike, ishin një syprizë e këndëshme. Gjithëmonë e kish ëndërruar një shtëpi të tillë, të vetën, pa njerëz nëpër këmbë.
-Dori, dua të bëj një dush.
-Ul poshtë atë dorezën e zezë, lëre disa minuta e pastaj lahu-sqaroi ai pa lëvizur nga vendi.
Ajo nisi të nxjerrë rrobet nga çanta e t’i sistemoi në dollapin e murit. Për çdo send të sajin diçka ndjente. Një kujtim e erë-familjeje. Pasi e sistemoi dollapin u zhyt në vaskën ngjyrëmente nën peshën e ujit të ngrohtë. Ishte hera e pare që lahej në këtë mënyrë. U fërkua ku donte ajo e nuk i bëhej të delte jashtë asaj kënaqësie. Kur po i vinte gjumë e detyroi veten të dilte nga vaska. Hyri në salon e pa Dorianin. E kish zenë gjumi me gjithë roba. Nuk dinte ç’të bënte, ta zgjonte apo ta linte në gjumë? Iu afrua dhe e kapi lehtë nga supet. Mori një batanie dhe e mbuloi. U ul përballë. Nuk i flihej. Ndjente një frikë e pasiguri. Nuk u shtri në krevatin dopio të dhomës. Mori edhe ajo një batanie dhe u mbulua në divanin e sallonit. Vetëm kur po zbardhte e mundi gjumi. Kur u zgjua pa se Doriani nuk ishte në shtëpi. I erdhi keq që nuk mundi t’i bëjë kafenë e të hanë mëngjesin bashkë, siç kish ëndërruar. Përgatitja e drakes nuk i zuri shumë kohë. Qoftet me mish të
grirë dhe pilafin e bëri me kënaqësinë dhe ankthin e pritjes. Mori një portokollatë dhe u ul përballë televizorit. Me pultin e drejtimit nisi të luaj me stacionet e shumtë. U mërzit me ato pamje dhe nisi të shtronte tryezën që ta gjente gati Doriani kur të kthehej. Befas u hap dera e hyri ai. Ajo u ngrit e iu hodh në qafë. Ai e puthi ftohtë në faqe e u ul në tryezë. Do jetë i lodhur tha ajo me vete, për ta nxjerrë veten nga shqetësimet. 
-U mërzite që sot?-pyeti ai. Kështu e ka Greqia. Problemi i parë është puna, për punë kemi ardhur. Koha për qejfe është e kufizuar…
-Po për mua do të gjendet punë-foli ajo më shumë për të thyer heshtjen se për seriozitetin e fjalëve që tha.
-Që sot. Bvisedova me një pronar lokali që e njoh prej kohësh. E pranoi kërkesën pasi kishte një vend bosh edhe për ty. Të dy do të vemë ndonjë lekë mënjanë. Eh, Greqia është shumë e vështirë, ka racizëm e ne shqiptarëve nuk na kanë shumë për qejf. Prandaj pronares nuk do t’i kundërshtosh për asgjë se një telefonatë policies i bën ajo dhe, hop policia e përfuindojmë në Kakavijë. Jemi hallexhi, s’kemi ardhur për qejf.
Ajo dëgjonte duke u dridhur. Nuk e mendonte se do të niste punë që ditën e pare, aq më tepër që nuk dinte gjuhën. Donte t’i thoshte që të rrinte disa ditë sa të mësonte disa fjalë, por ajo vetë e kish pyetur për punë dhe do i dukej i padrejtë çdo lloj justifikimi. Çdo gjë i dukej e turbullt e shumë e turbullt. E shihte të shoqin në sy e s’dinte se ç’fshihesh tek sytë e tij. Në orën 7-30 të mbremjes dolën nga shtëpia. Hypën në një taksi që ajo s’dinte ku do e çonte. Pas pesëmbëdhjetë minutash, që kish dredhuar në një lagje me ndërtesa të vjetra, taksia ndalio në një ndërtesë tre katëshe. Te shkallët i priste një grua rreth të pesëdhjetat, e mbajtur dhe serioze. Ajo e pa nga koka në këmbë Florën, me një imtësi të tillë sikur do i priste fustanin e martesës. 
-Më pëlqen!-i foli ajo Dorianit në gjuhën greke. 
-Dakord, do të vi ta marr pas punës.-foli Doriani-kjo është pronaria jote. Mos kundërshto se na morri lumi. Në mëngjez do të vi të të marr unë-i foli ai Florës në shqip dhe doli.
Flora mbeti e ngrirë-statujë. Pronaria e futi në një dhomë aty pranë. Dhoma kishte vetëm një krevat dopio, një karige, një komodinë me një kane ujë sipër. Në dritare e në mure ishin varur perde të rënda kadifeje, që e bënin më të ëmbël dritën. 
-Dëgjo!-i foli ajo me një shqipe që të kallte datën-puna unë, ata lekë.
Flora po hapte sytë e habitur. Pronaria e la në hutimin e saj dhe doli.. Pas pak hyri me një vajzë rreth njëzetë vjeçe, që mbante vetëm të mbathura e sytiena të kuqe. Flora u drodh kur e pa ashtu.
-Nga je ti?-pyeti e porsaardhura, në shqip pa kurfarë ndrojë.
-Nga N.-ia ktheu Flora duke mos e pare në sy.
-Vetëm je apo me dashnorin?
-Jo, jam me burrin!
-E di, e di, të gjitha kështu themi ne kur vijmë këtu, por dëgjo këtu: do të veshësh rroba si dhe unë. Ja, t’i kam sjellë. Me meshkujt do të jesh e kujdesëshme. Do të bësh ç’duan ata. Mardhëniet do t’i kryesh me kontraceptiv. Mundohu t’i kalosh në orgazëm sa më shpejt. Sa më shumë klientë të kesh, aq më shumë para do të fitosh-dhe vazhdoi t’i tregonte marifetet e saj. Flora nuk po u besonte veshëve e syve të saj. Ndjehej si në një planet tjetër.
-Hajde, vishu tani!-i tha ajo duke e tundur nga supet. 
Flora as mendonte e as vepronte. Vetëm në vesh i vinin fjalët e Dorianit me polici e Kakavijë. Nuk morri vesh se si u zhvesh e si u vesh me ato mbathje e sytjena që i digjnin trupin. Pastaj erdhi mashkulli i parë e pastaj me rradhë meshkuj të tjerë… As nuk e morri vesh kur erdhi Doriani për ta marrë. Ai hyri drejt e në dhomën e saj, mbasi ajo po vonohej. As ndjeu keqardhjen më të vogël, kur e pa ashtu “viktimë e qejfit të meshkujve”. Nisi ta vishte vetë. Ajo i bindej si fëmijë. Pronaria e priste tek dera. I dha paratë Dorianit duke i thenë se kishte shumë mangësi, ndaj duhej që ta instruktonte mire për të vazhduar ditë t e tjera. Hypën në taksi dhe morën udhën për në shtëpi. Sa hyri, u drejtua drejt e në banjo. Mbushi vaskën e rrinte ashtu pa lëvizur. Pas pak hyri dhe Doriani. U ul te cepi dhe e pyeti:
-U lodhe?-dhe i ledhatoi flokët.
Ajo nuk reagoi fare. As hyrjen e tij në banjë nuk e kish ndjerë.
-Pse nuk flet? Ke marrë inat me mua? S’ka arsye, ti je gruaja ime dhe unë të dua si më pare. Ti bën punë si të punoje në një punë tjetër. Sa të grumbullojmë paratë e nevojshme, për një shtëpi e një dyqan. Do të lindim edhe një fëmijë e do të kthehemi në Shqipëri. 
Ai fliste ndërsa ajo ndjente vetëm freskinë e ujit.
-E shikoij që je lodhur sot. Unë do të dal në punë. Ti shlodhu, ha bukë dhe shtrihu.-E puthi dhe doli.
Ajo po jetonte një botë tjetër. Donte që trupi t’i tretej në ujë e të mos ishte më trupi i saj. As vetë nuk e morri vesh sa ndenji në atë gjendje jashtë vetes. Fshiu me peshqir kokën, thau flokët, trupin e la ashtu pa fshirë. U vesh me një robdeshambër e u drejtua për te telefoni. E mori telefonin dhe u shtri në shesh. Nuk e mbanin këmbët. Nga celulari i vëllait u dëgjua “Urdhëro!” Frymëmarrja e vëllait dëgjohej si të ishte aty pranë. Ajo nuk po fliste. Pas disa sekondash, mbodhi veten dhe foli: “Flora jam!” Vëllai nuk e njohu atë zë-motre.
-Flora, motra, çfar ke? Folë!
-Gëzim vëlla, eja të më marrësh…Eja sa më shpejt!-dhe lotët e mbytën. 
-Flora, motra më merr pas 10 minutash.
Vëllai u nis menjëherë te babai i Dorianit. Babai i Dorianit po krasiste hardhinë në oborr. Ra përsëri zilja e celularit. Ai ia dha të jatit të Dorianit. Eshtë Flora nga Greqia-, i tha ai me gjysëm zëri, vjehrrit të motrës.
- “ Vëlla eja më merr menjëherë, Doriani më tradhëtoi, më çoi te ai vëndi që është turp ta them, më vrau jetën, më poshtëroi…” Babait të Dorianit i ra telefoni nga dora. “Doriani nuk është më djali im. Ai për mua është i vdekur. Nuk është më djali im. Po nuk e vratë ju do ta vras unë!”

***
Dy vëllezërit, Gëzimi e Altini, kaluan kufirin në këmbë dhe zunë taksinë që i priste matanë. E kishin sqaruar shoferin që t’i çonte në Athinë, në adresën e dhënë, para ores CAPut!’-të. Ishte ora që Flora përgatitej për punë. Në orën 18-30 ata i ranë ziles. Derën e çeli Doriani, që sa pa dy vëllezërit e Florës shtangu. Flora iu hodh në qafë Altinit pastaj Gëzimit. Doriani rrinte si mbi gjemba. Vëllai i vogël e mori motrën mënjanë dhe i tha të bëhej gati për të ikur. Me Dorianin do të flisnin ata. Ajo hyri në dhomë për t’u veshur. Gëzimi me një sfungjer i zuri gojën Dorianit dhe Altini e goditi me tetë thika në zemër. Trupin e pajetë e mbështollën me tapetin që ishte pasdere dhe e zhytën nën divan. Pastaj u pastruan shpejt e shpejt, sa motra nuk morri vesh asgjë nga ajo që kish ndodhur, kur doli nga dhoma. E morën motrën, ashtu të qetë, siç kishin organizuar planin, dhe morrën taksinë që i priste te porta. Të nesërmen në mesditë mbërritën në Tiranë. Gëzimi me të
motrën u nisën drejt shtëpisë ndërsa Altini tek i jati i Dorianit. Ai shtangu kur e pa, edhe pse e priste. “Urdhëro!’ i tha Altini dhe i zgjati një shami me diçka të mbështjellë. Kur e mori ne dorë, me prekljen e mollëzave ndjeu një copëz mishi me kërc.I jati e mori me mend : ishte veshi i prerë i djalit. “Mirë ia bëre!” foli me një zë të humbur dhe mbylli derën. Gjatë rrugicës për në shtëpi përpara syve i kaloi një gjethe hardhie e zverdhur. Gjethe vjeshte. Stinët ndjekin rregullsinë e tyre mijëravjecare. Ndërsa njerëzit, eh , njerëzit….

Tiranë, 2001

Albert Zholi  
  
 


Ndergjegje



Ata të tre ecnin pa folur. Ecnin, pas njëri-tjetrit, në distancën 2-3 metër. Secili në shpinë mbante nga një çantë sportive të mbushur me ushqime e me ndërresa. Të tre ishin nga një fshat dhe ishte hera e dytë që e bënin këtë rrugë. Herën e parë, para një viti, kishin udhëtuar dymbëdhjetë orë, në këmbë e kishin mbërritur në një fshat, në periferi të Athinës. Zunë punë në një fermer. Ai u dha pa lekë, një dhomë përdhese, që përdorej si depo veglash. Ata e rregulluan aq mire sa të nesërmen pronari nuk u besoi syve. Jetuan për një vit, si një familje me tre vëllezër. Punonin njësoj, paguheshin njësoj, ushqeheshin njësoj. I kishin mësuar me imtësi huqet e njëri-tjetrit. Pronari, fjalëpak e kërkues, bënte çudi me “tre shokët-vëllezër”. Emërat as që morën mundim t’i ndërronin, ishin Doriani, Albani e Kreshniku. Edhe në moshë ishin njëzetë e shtatë vjeçarë. Albani e Doriani ishin të martuar, kurse Kreshniku akoma beqar. Ai ishte edhe më hokatari e më i shkathëti edhe në punë. Pronari disa herë donte ta paguante më tepër nga shokët, por ai i kishte thënë “Jemi njësoj të tre”. Pasi mbushën vitin dhe vunë disa para mënjanë, vendosën të shkonin në Shqipëri e të çmalleshin. Morën lejë nga pronari dhe u nisën. U çmallën dhe … 
Të tre, morën sërish, rrugën drejt Greqisë. Sigurisht në këmbë se për vizë as mund të bëhej fjalë. Përsëri kaluan nga Konispoli. I ishin afruar Filatit, pranë rrugës automobilistike kryesore. Ora ishte 04-30 e mëngjesit. Tek-tuk dëgjoheshin të lehura qensh dhe këngë këndezash. Pjesën më të rrezikshme të rrugës e kishin kaluar, pikën kufitare greke. Koha ishte freskuar së tepërmi, në atë mes shtatori. 
-U çmenda për një cigare, - tha Doriani me të avashtë. 
-Edhe unë, - ia priti Albani. 
-Pa më pyesni mua? - vazhdoi Kreshniku. 
-Tani me kujdes - tha Albani që ecte i pari, - është e përpjeta shkëmbore. 
Donin edhe disa metra që të mbërrinin te rruga matanë, kur Kreshniku rrëshqiti me një “oh” të zgjatur. Kur iu afruan, panë Kreshnikun që mbante gjurin e djathtë me të dy duart dhe shtrëngohej nga dhimbja. Çdo sekondë që kalonte ia shtonte dhimbjet e gjurit, sa këmba filloi t’i mpihej. Në fillim mendoi se do të ishte një goditje e zakonshme, por problemi ishte më serioz. Këmbën nuk mund ta urdhëronte dot më. Ishte jashtë funksionit të trupit. Po zbardhte. Qëndrimi i gjatë aty, në anë të udhës, ishte i rrezikshëm. Mund të binin pre e policisë. E kapën nga krahët shokun e tyre dhe e fshehën në një guvë jashtë vrojtimit. I ngritën pantallonin e këmbës së djathtë dhe panë me kujdes. Këmba kish nisur të ënjtej 
- Po zbardh. 
- Do na kapin. 
- Ikni ju-foli me dhëmbë të shtrënguar Kreshniku-më mirë të më kapin mua se të treve. Ju jeni më hallexhi se unë. 
Ata panë njëri-tjetrin në sy. Sytë u shkëlqyen. Si duket mezi e prisnin atë “lejë” të shokut të plagosur. Përgatitën çantat, duke hequr ushqimet e Kreshnikut dhe pasi u përshëndetën, me shokun e mbetur, u larguan. Ai i ndoqi me sy deri tutje pas kodrës. Dhimbja po i shtohej. Gjuri po i enjtej edhe më. Nxori nga çanta bidonin e ujit dhe lagu buzën që i digjte. Ishte zbardhur plotësisht. Makinat po shtoheshin nga çasti në çast, duke e mbushur rrugën me zhurmën e motorëve. Këmba i dhimbte egër, sa nuk mund ta prekte as me dorën e vetë. Pa orën e dorës. Ishte 11-të. Kishte pesë orë që qe ndarë nga shokët. Me siguri do të kenë mbërritur në Janinë-mendoi. Do zoti nuk i ka kapur policia. Ky mendim e gëzoi dhe sikur e lehtësoi ca. Lëvizi nga vendi. Donte t’i shmangej disi diellit. Befas dëgjoi tingullin e një zileje. Nuk qe kope dhensh apo dhish, ishte zile e vetmuar. Zilja sa vente e po afrohej, deri sa u dëgjua edhe zhurma e patkonjve. Ishte një fshatar me mushkë të kuqe. Edhe donte edhe s’donte ta shihte fshatari me mushkë. Sa po rrotullonte këto mendime, mushka mbërriti aty te këmba e tij. Fshatari zbriti nga mushka me një kërcim atleti dhe i foli: 
- Apo pu ise pedhi mu? (Nga je djali im?) 
- Nga Shqipëria, - iu përgjegj ai greqisht. 
- Pse rri ashtu? 
- Kam vrarë këmbën e s’mundem. 
Burri rreth të 55 vjetët, me një pamje babaxhani, me mustaqe të trasha e të zverdhura nga duhani, iu afrua e i pa gjurin me kujdes. Gjuri ishte enjtur e nxirë, sa fshatari u shqetësua. 
- Ç’pak më thua, ky është bërë katran. Vetëm ke ardhur? 
- Vetëm, - gënjeu. 
- Si të quajnë? 
- Kreshnik. 
- Nuk e them dot atë emër, Niko do të të thërras. Mua më quajnë Llambi. Tani do të marr me mushkë dhe do shkojmë në shtëpi. 
Xha Llambi ecte duke tërhequr mushkën. Njerëzve që e përshëndesnin rrugës nuk u jepte shumë sqarime. Sa hyri në oborrin e shtëpisë foli me zë të trashë: 
- Eleni, shpejt ujë të vakët dhe një govatë! 
Sa i ngjan babait tim! - tha Kreshniku me vete. 
Eleni doli tek dera dhe pa me kureshtje djaloshin mbi mushkë. Zbriti shkallët për të ndihmuar…. 
*** 
Atë mbasdite Kreshniku do të dilte nga spitali i Janinës. Plot tetë ditë kishte qëndruar në atë spital. Nënë Eleni i kish ndenjur te koka. “Edhe nëna ime nuk do kujdesej kështu”, mendonte Kreshniku dhe nuk dinte si ta falënderonte. Ajo i tregonte për djalin e vetëm që ishte shpërngulur në Amerikë. Ata, burrë e grua, jetonin vetëm në atë fshat kufitar me Shqipërinë. Ajo i përgatiti valixhen me rroba për të dale nga spitali dhe priste të shoqin që të vinte. Ai erdhi së bashku me infermieren. Ajo solli fletëdaljen dhe faturën, që shënonte 150 mijë dhrahmi. 
- Do paguhen në katin e parë - foli infermierja me buzë në gaz. 
- Shëndet të mbarë, - uroi ajo Kreshnikun duke i rrahur shpatullat. 
Atij sa nuk i ra pika. Kush do t’i paguante gjithë ato para? Ku do t’i gjente? Kjo dhimbje ishte më e madhe se ajo e gjurit para një jave. 
- Eleni, merre djalin dhe më prisni te makina. Ja erdha unë, - dhe si një djalë i ri nisi të zbresë shkallët. 
Iu afruan qendrës së Janinës. 
- Këtu afër është një lokal i një fshatarit tonë, marrim diçka për të ngrenë dhe bisedojmë, - tha xha Llambi dhe ndaloi me kujdes makinën. Hynë në lokal dhe zunë vend. Lokali ishte i thjeshtë, por të binte në sy një pastërti tërheqëse. Pronari i lokalit përshëndeti nga banaku. Kamerieri solli menjëherë gjellët dhe tre birra “Amstel”. 
- Të shkuara të harruara! - uroi xha Llambi dhe përplasi gotën me “Nikon”. 
Uroi edhe nënë Eleni. 
- Faleminderit shumë për gjithëçka, që bëtë për mua! 
- Dëgjo mor bir, punën tënde e diskutuam së bashku me gruan. Ti për punë ke ardhur në Greqi. Ne na duhet një njeri për punë. Kemi vreshta, kemi edhe bagëti. Mirë do të paguhesh, me ne do të hash, me ne do të jetosh, si një familje. Kemi pesë dhoma, njëra është dhoma jote. Ky është mendimi ynë, ti bëj si të të dalë më e mira. 
Ky propozim ishte i papritur për Kreshnikun. Kish menduar të nisej sa më parë në Athinë, të punonte dhe t’ju kthente borxhin e spitalit. Me siguri shokët dhe pronari e prisnin. Ç’të bënte? 
- Dakord do të rri të punoj te ju, por sot do të shkoj në Athinë të takoj dy shokë-pune, që më ruajnë punën së bashku me pronarin. Dua t’i sqaroj, që të mos dal i pabesë. Pas dy ditësh do të kthehem. Xha Llambi ngriti kokën nga pjata dhe e pa në sy. Sytë e tij shprehnin mosbesim. Por e pranoi arsyetimin e djaloshit. 
- Atëherë të mbarojmë së ngrëni dhe të nxitojmë të zëmë autobusin e fundit për në Athinë-tha ai dhe u ngrit vetë i pari. 

*** 
Në Athinë mbërriti rreth orës 21-30. Autobusi eci për mrekulli. Sa mbërriti shkoi te kabina për të marrë pronarin në telefon. Tre karta telefoni ia kish dhënë xha Llambi para se të hipte në autobus. Merak-plaku, mendoi Kreshniku. Formoi numrin: 
- Ne(po) – u dëgjua zëri i tij i vrazhdë. 
- Zoti Filip, jam Kreshniku, Kristua, siç më flisni ju. 
- Si, Kristua, shqiptari, punëtori im? Po ku je mor bir, shokët më kanë thënë se nuk do të vije tani shpejt. 
- Flas nga stacioni i autobusëve, jam këtu në Athinë, të lutem eja e më merr se nuk kam asnjë dokument dhe … 
- Erdha, për njëzetë minuta jam aty. 
Mori dhe xha Llambron në telefon, i tha se u gjend mirë në Athinë dhe do kthehesh sipas fjalës. 
- Pse nuk erdhe me shokët-e pyeti z. Filip sa u takuan. 
- Kisha një problem familjar. 
- Ndihet mungesa jote. Tani kemi edhe shumë punë. 
Makina ecte me shpejtësi drejt shtëpisë ku ishin edhe dy shokët - bashkëfshatarë. Kur Kreshniku hyri në dhomën e tyre, ata ishin shtrirë dhe dëgjonin muzikë. U shtangën sa e panë. Kreshniku, për të mos e dhënë veten i përqafoi me mall dhe i pyeti për shëndetin. 
- Ne jemi fajtorë ndaj teje, - foli Albani pa e parë në sy. 
- Tani do sjell diçka për të ngrenë. Nesër kemi punë të reja. Tani erdhi edhe Krtistoja me fuqi të reja. 
- Zoti Filip, unë erdha vetëm për t’ju takuar. Nuk do të punoj më këtu. 
- Si, ku do të punosh? 
- Në një fshat të Janinës. 
- Oh, sa do të paguajnë aty? Unë do të të paguaj mirë. 
- Nuk kam bërë Pazar, por do ma vlerësojnë mirë punën që do të bëj. 
- Pyete në telefon pronarin sa do të paguaj dhe unë do të jap më shumë. 
- Jo zoti Filip. Ata m’u gjendën në kohën më të vështirë. Kur u ktheva vetëm u rrëzova dhe vrava gjurin keq. Mbeta në udhë. Zoti Llambro më mori, më shtroi në spital e më trajtoi si djalin e vetë. U kam shumë detyrime atyre. Nga juve jam shumë i kënaqur, ndaj edhe erdha t’ju falënderoj, por më duhet që të kthehem në Janinë… 
Z. Filip tundi kokën. Shokëve u kish ikur ngjyra e fytyrës. 
- Mirë, të të vejë mbarë! Punëtorët si ti, gjithmonë e hapin vetë rrugën e jetës-uroi z. Filip. Tashti ejani ta kalojmë bashkë darkën…

 Albert Zholi  
  
 


Mirela



Ishte ditë e ftohtë janari. Një i ftohtë që në Athinë ndodh rrallë, shumë rrallë. Sa zbrita në sheshin Sintagma mora vrapin për te hotel “Amalia”, ku po më priste një shoqe e shkollës tashmë me pozitë shtetërore. Kisha mbi katër vjet pa e parë. Në shkollë nuk dallohej në mësime, por kishte vullnet, që jorrallë kthehej në cmirë. Ishte vajzë-simpatike, fytyrëbardhë, me flokë të zes e me dy sy që kishin ngjyrën e ullinjëve të pjekur. Qëndronte në një tavolinë para meje në klasë dhe gjithëmonë do të bënte ndonjë veprim për të tërhequr vemendjen e çunave. Me mua nuk i kish punët mirë. Ziheshim shpesh, por nuk i mbanim inat njëri-tjetrit. Shkak i zenkave tona ishte Mirela, e vetmja bionde që çunat e kursit linin kokën pas saj. Mirela ishte e qetë, e rregullt, inteligjente, paksa indiferente ndaj shoqërisë. Dinora ishte shumë ziliqare ndaj Mirelës, megjithëse ajo nuk ia vinte re dhe as që ia merrte për keq. Kjo indiferencë e tërbonte Dinoren. Unë e kisha njohur rastësisht Mirelën, para një gabine telefonike, në ditët e para të regjistrimit në universitet. Me dikë fliste jashtë shtetit dhe unë prisja rradhën të flisja me familjen. Ishte 30 gushti i 1994-ës. Nga të folurit e kuptova që ishte tiranase. Të nesërmen hapeshin dyert e universitetit. Lëshoi receptoirin me inat dhe m’u drejtua: “Mos kini ndonjë kartë telefonike se më mbaroi? Po flas me vëllanë në Gjermani dhe nuk arrita t’i them një diçka me rëndësi”-më fliste sikur të njiheshim prej vitesh. Buzëqesha përballë asaj çiltërsie dhe bukurie hyjnore. Nxorra nga xhepi një kartë të re dhe ia dhashë. Ajo e mori, rrëmbimthi dhe formoi numërin me Gjermaninë. 
-Shumë faleminderit për kartën!-nxorri nga portofoli disa kartmonedha dhe m’i drejtoi. 
-Janë shumë-i thashë duke buzëqeshur.
-Më mbarove hall-dhe më ktheu buzëqeshjen.
-Zere se të qerasa.
-Po ne nuk njihemi, student je?
-Po, nesër filloj studimet për ekonomi finance.
-Si? Pse nuk thua që do jemi shokë kursi?! Atëhere këto do t’i prishim si shokë-dhe më rrahu nga shpatullat. Fol në telefon dhe unë po të pres.
Fola shpejt e shpejt me nënën dhe u nisa drejt saj. Qeshte e tëra. Perëndimi i diellit u jepte flokëve të saj një ndriçim ari verbues. Dukej si e pikturuar. Në qytetin tim, edhe pse kishte vajza të bukura, nuk kisha parë një bukuri të tillë. Akoma nuk e dija se nga ishte. Sa iu afrova ajo më shtrin dorën dhe më prezantohet:
-Mirela Sala nga Tirana.
-Edmond Luti nga Saranda-i thashë me gjysmëzëri.
-Ua, nga Saranda. Sa më pëlqen qyteti juaj! Shkojmë në një bar këtu afër dhe bisedojmë, jemi apo s’jemi shokë kursi?-më qëlloi me pëllëmbë në krah, më shumë që të më hiqte ndrojtjen. Koha ishte shumë e bukur dhe rrugët të zhurmëshme. Zumë një tavolinë nga fundi i lulishtes. Magnetofoni i lokalit përhapte zërin e ëmbël të Albanos, që mua më pëlqente aq shumë.
-Edhe me porosi s’do e gjënim këtë këngë. I dedikohet qytetit tend të bukur-foli ajo me zërin jo më pak melodioz se i Albanos.
-Çfar dëshironi-ndërhyri kamarieri.
Mirela pa nga unë.
-Unë, një akullore.
-Atëhere, dy akullore e dy pasta-foli Mirela.
-Dega që ke filluar të pëlqen?-më pyeti Mirela.
-Jo dhe aq, dëshiroja për gazetari, por nuk donin prindërit, kam qenë nxënës i shkëlqyer në gjimnaz dhe kam shkruajtur në organe të ndryshme. 
-Mos ke shkruajtur, para dy muajsh, te “Zëri i rinisë” një tregim për një vajzë që mbytet në det se nuk e lanë prindërit të martohej me atë që dashuronte?
-Po, ai tregim është ngjarje e vërtetë. E njihja atë vajzë, ishte bionde si ty, me sydeti. Dhe në atë det që e donte shumë, për atë që donte shumë i dha fund jetës.
Ajo më shikonte në sy e nuk po fliste. Befas në ata sy pashë dy pika loti si qelibarë. Edhe vetë e ndjeja se po lotoja. Ishte tregimi im i parë dhe ndjehesha i prekur që kishte gjetur vend edhe te kjo vajzë e bukur tiranase.
-Këtë tregim ma dha ta lexoja një shoqia ime, edhe ajo dashuronte një djalë, që nuk ia donte familja. Kur e lexova tregimin kam qarë tërë natën. E dëshiroja të të takoja, por as më shonte mëndja se do të takoheshim kështu. I rrespektoj shumë njerëzit e letrave. Oh, sa dëshirë kisha të shkruaja edhe vetë, por nuk më jepet fare. Për mua shkrimtarët janë njerëzit më të mire. Kam dashur të jem në shoqërinë e tyre, por nuk kam patur asnjë rast. Po të them se edhe pse studion për ekonomi, penën e krijuesit mos e hiq nga dora, mua do të më kesh gjithëmonë afër. Ndenjëm deri vonë. M’u lut ta shoqëroja deri në shtëpi. E shoqërova me kënaqësi. Të nesërmen kur hyra në klasë për të zenë vend, Mirela që kish hyrë para meje më ftoi të ulesha aty. Kështu u bëmë shokë bange. Në shkrimet e mia të mëvonëshme, Mirela ishte personazhi kryesor. Të gjithë na m,endonin të dashuruar, por ne nuk i kishim thenë gjë, deri disa muaj para mbarimit të universitetit. Duke e konsideruar shoqe as më shkonte ndër mend se ajo më dashuronte, kështuqë unë dashuroja një tjetër vajzë nga Vlora, një vit pasnesh. Një natë, mbas mbremjes së dëfrimit, kur morrëm rrugën për në shtëpinë e Mirelës, ajo, befas, më fut krahët në mes, më pushton e duke më pare në sy më thotë:
-Mondi, unë të dua shumë-dhe më puth tërë epsh në buzë. Humba në puthjet e saj. Ato çaste magjike i prishi zëri therrës i Dinores:
-Mos ia prish mendjen Mondit moj biondinë, se zemra jote kushedi për sa djem rreh njëherësh?!
Shtangëm. Dinoria rrinte dy hapa larg nesh.
-Largohu prej nesh!-i fola i përmbajtur.
-Po largohem, por mos u bëj pre e asaj, që ka qejf t’i vijnë gjithë meshkujt vërdallë. Boll u lodhe duke shkruajtur tregime e poezi për të. Shkruaj edhe për atë që kalon netët poshtë ballkoneve të konviktit…
U ndamë pa i thenë gjë njeri-tjetrit. Pas një jave niste sezoni i provimeve. Ditën e provimit të pare, Dinora i tha Mirelës se unë doja një vajzë nga Vlora. Gjithë sezonin e provimeve Mirela nuk më foli fare.

***
Kishin kaluar tre vjet e gjysmë. Unë erdha emigrant në Greqi. Me Mirelën nuk u takuam. Më telefonoi Dinora mbas kaq vjetësh. Sa hyra te “Amalia” përballem me siluetën e saj. Rrinte e ulur në kolltuk, me këmbën përmbi këmbë, po aq e bukur e provokuese si dikur. U çua dhe më puthi në të dyja faqet si të ishim kushërinj, apo shokë të ngushtë. Doja t’i flisja shumë, por ajo e kuptoi dhe më thotë:
-Së pari do të lexosh një letër të Mirelës, pastaj zbrazu me mua. Të kërkoj të falur për ç’kam bërë ndaj jush, por ishin vitet e egoizmit rinor ku dhe unë do të çmendesha nga gëzimi po t më kushtonte kush poezi-dhe nga xhepi i xhakaventos nxorri një zarf të madh ku shkruhej, me gërma kapitale, me ngjyrë të kuqe emëri im…
“ Mondi! Po mbushen katër vjet pa u pare. Katër vjet sa katër shekuj. Kur u ndava nga ty, për mua nuk kishte kuptim jeta. Të dashurova qysh ditën e pare që të takova, fundi i gushtit 1994, te gabina telefonike. Ti ishe i ndrojtur me mua, vije nga një qytet tjetër dhe nuk e njihje jetën e kryeqytetit, aq më tepër dëshirat e vajzave kryeqytetase. Darka e pare, te bari pranë universitetit, është më e paharruara për mua. Kisha shumë dëshirë të kisha një mik poet apo shkrimtar dhe kjo m’u plotësua kur nuk e prisja. Të njoha ty. Ti nga unë more frymëzimin edhe nxitjen në të shkruar dhe kjo më lumturonte se ndjeja që bëja një punë të mire. Të dashuroja pa e shprehur dashurinë. Pse? Se do të më merrje për ndonjë vajzë mëndjelehtë dhe nuk doja që të konsumohesha në dashurinë time, gjatë viteve të shkollës, kur vajzat nuk i marrin seriozisht lidhjet me meshkujt. Në katër vjet në bangë do të ishim aq të konsumuar po t’i shfaqeshim sa nuk do kishte më vlerë martesa. Ti e kishe të vështirë të më propozoje sepse ruaje një raport dogmatik midis dashurisë e shoqërisë, e cila buron nga edukata familjare dhe nga zakonet e trevave të Jugut. E kisha marrë vesh se ishe lidhur me Valbonën nga Vlora, ose më mire që ajo të dashuronte ty. Të më falësh por Valbonës i tregova sinqeritetin e ndjenjave që kisha unë për ty. I thashë që të doja prej katër vjetësh. Ajo as nuk u habit, as nuk më qortoi. Nuk i thashë që të largohej nga ty. Më vonë mora vesh se ajo është larguar nga ty dhe jeton e lumtur në Tiranë, e martuar me një tjetër. Edhe tek ne erdhi Dinora për të na ndarë. Ajo nuk mund të kuptonte ndjenjën time siç nuk mund të kuptonte stepjen tënde dhe lidhjen me Valbonën. Ndoshta koha të ka larguar nga unë, kurse mua më ka afruar edhe më shumë pranë teje. E nisa këtë letër më shumë që të të sqaroj e të mësoj diçka nga jeta jote. I kam lexuar shkrimet e tua nëpër gazeta. Më bëhet qejfi shumë që ke ecur përpara me zotësinë tënde. Unë jam njohur me një djalë. Është tre vjet më i madh se unë. Më do. Kështu duket me ato që thotë e bën për mua. Kemi një vitë që njihemi, por të të them një sekret: as që më ka puthur akoma. Dua kohë që të besoj në dashurinë e vërtetë. Jetoj për çdo ditë me puthjen tënde të parë. Atë puthje e kam rrënjosur thellë në zemër. E mbaj mend mire, ishte 24 maji i 1994-ës. Edhe ti ma ktheve të puthurën me të njëjtin zjarr. Sa u gëzova se mendoja se nuk dije të puthje.
Tashti që po të shkruaj nuk e di fatin e jetës suaj. Të lutem, nëpërmjet Dinores, më shkruaj në ke ndonjë shqetësim apo hall që mund të të ndihmoj. Për dy muaj mund të fejohem, ndaj e quaj si detyrim të marr edhe mendimin tuaj. Te kjo letër nuk mund t’i shpreh të gjitha, se ndruhem mos të lëndoj. Eh, jeta ka shumë të papritura, por kryesoria është se njeriu njëherë e vetëm njëherë dashuron me gjithë fuqinë e shpirtit. Për ty, Mirela.
Tiranë 5.1.1998
Ngrita sytë nga letra dhe pashë Dinoren. Ajo kishte kohë që më shikonte. Shikimi i saj shprehte sinqeritet e dashamirësi. Shumë vese femrat i heqin me kohën. U ngrit e më puthi si shok duke lotuar. Nuk e gjykova për ndërhyrjen fatale që na bëri në jetë. Doja që ta uroja edhe Mirelën për udhën e re të jetës, por…
Ika me vrap nga hoteli. Zëri i Dinores më vinte nga prapa si jehonë e largët, si të vinte nga ato vite shkollore…. Ishte zëri i saj apo një zë tjetër, që doja ta dëgjoja në ato çaste?…
Athinë, 23.1.1998
“Një dimër në atdhe është më i mirë se shumë pranvera në dhe të huaj.”

Toni MilaqiJeton tek unë

Mjegulla e dendur na mbështillte të dyjave, ndërsa ngjisnim rrugën në të dalë të qytetit. Ndjehesha bosh brënda meje; një boshësi e akullt, e zymtë, si ai mëngjes vjeshte. Kisha marrë me vete një çantë me ushqime dhe çarçafë të pastër për të ndrruar. Nuk kishim qënë ndonjëherë më të heshtura se aq ne të dyja. Nuk kishim fjalë jo. E njëjta gjë bluhej në mëndjet tona. « Si do bëhej vallë ? » Me siguri që do shërohej. Ishte vetëm një pneumoni dhe nuk ishte ndonjë sëmundje e pashërueshme. Me aparaturat dhe mjekimet e ditëve të sotme, nuk mund të vdistë njeriu nga pneumonia. Por mjegulla e mëngjesit e trashe dhe e hirtë na gërryente eshtrat e shpirtit.



* * *



- Hajde ma jep çik faqen tani

- ëëëëëëë Jo, nuk dua, i ke faqet me qime dhe me çpon.

- Jo, nuk i kam ja shikoje, i kam rruajtur..

Unë afroja duart e vogla prej fëmije në fytyrën tënde dhe provoja nëse faqet e tua ishin mjaftueshmërisht të buta për të prekur faqet e mija.

- Mirë pra na, puthi.

Nga eksperienca e dija që sado të përpiqesha, ti prap do ma mbushje mëndjen per të me puthur. Ti më puthje e më puthje në faqe dhe pastaj më thoshe:

- Faqet janë të mijat, e di ti, nuk dua që të lesh asnjeri tjetër që të ti puthi… Tani do të ti mbyll me çelës.

Bahkoje gishtërinjtë e dorës se djathtë dhe i rrotulloje ngjitur me faqet e mija.

- Shtrak – shtruk, ja ti mbylla. Tani nuk do ti puthi më njeri.



* * *



Doktorët hynin e dilnin në dhomën tënde. Ti rrije i shtrire pa lëvizur fare në krevat. Fytyra të ishtë fryrë dhe flokët e bardhë të butë të elektrizuar, e rrethonin atë si rrezet e nje dielli. Kishe kaluar nje natë të shqetësuar edhe pse kishe marrë qetësues. Tubat e oksigjenit të qëndronin në hundë. Merrje frymë me veshtirësi. Sytë i mbaje mbyllur. Tu afrova dhe të preka ballin, të fola. I hape sytë dhe më shikove, por dukej sikur nuk ishe aty. Shpirti mu shtrydh dhe më pikoi. Jo. Ti nuk mund të ikje, nuk mund të ikje ashtu. Ishte shumë shpejt për të ikur dhe ti kishe vetëm nje pneumoni. Gjeta rastin kur në dhomë nuk kishte asnjeri dhe u përkula mbi fytyrën tënde pranë veshit. “ Mos ik – të pëshpërita- Mos ik. Njerëzit ikin nga kjo botë, vetëm kur ata pushojnë së përpjekuri për të qëndruar. Ti nuk duhet të ikësh, mbahu fort, qëndro…” Ti hape sytë dhe fole me një zë të mekur “ Ashtu thua ti?” “Po, ashtu them dhe ashtu eshtë” Nuk mundja të besoja. Ato fjalët e mija në vesh nuk bëne gjë tjetër, vetëm se shtynë ikjen tënde edhe për një natë tjetër.



* * *



- Do ma japësh faqen?

- Jo, se më quk ti.

- Hajde, se do të ta puth si zog kësaj here…

Unë bindesha dhe të futesha në krahëror. Ti mbështesje buzët mbi faqet e mija të brishta dhe cicërije « ciu ciu ciu »

- Mirë, ma puthe, më ler tani të iki.

- Prit, se do ta puth si maçok , mjauuuu.... prit ta puth edhe njëherë si qenush, humm humm.... si gjel, kikikiiiiii..

- Mirë,... tani më ler...

- Po kemi harruar si ketër.... e di ti si puth ketri ?

Dhe unë kurioze afrohesha përsëri.



* * *



Pastaj ti nuk reagove më. Unë ndenja gjithë kohën aty mbi kokën tënde dhe të degjoja tek pëshpërisje fjalë pa kuptim. Çfare thoshe dhe me kë flisje vallë ? Në një moment dëgjova që shqiptove pothuajse qartë « Prisni edhe pak... » Kujt ia the ? Kush po të pristë aty ku ti nuk doje të shkoje ? Zemra jote ishte e sëmurë dhe nuk i çonte mjaftueshem gjak mushkerive, që të mund të shëroheshin dhe mushkëritë nuk i çonin sa duhet oksigjen zemrës që të mund të punonte normalisht. Ky rreth vicioz ngushtohej e ngushtohej ne grykën e jetës tënde.



* * *


- Si thua do ma japesh faqen ta puth ?

- Joooooo

- Pa shikoi pak këto gishtat e vegjel...

Unë i afrohesha dhe shikoja kurioze gishtat e prerë të njërës dorë tënde. Ishin më të shkrurtër se gishtat normalë dhe nuk kishin thonj. Unë i prekja gjithë kuriozitet dhe luaja me to. Ti më perqafoje dhe më puthje pa pushim në faqe.

- Më shumë unë dua ketë të voglin fare - të thosha dhe e mbyllja në grushtin tim të vogël gishtin tënd të vogël. 

- Ngaqë ai eshtë vogëlush si ty prandaj e do.



* * *


Unë nuk i mbaj mënd përvjetorët e tua. Nuk e mbaj mënd datën kur ti ike. Di vetëm qe ishte vjeshtë dhe ditët rrethoheshin nga një mjegull e dëndur. Nuk di sa kohë kanë kaluar që atëherë , sepse ti asnjëherë nuk ke ikur nga mua. Jeton aty brënda meje…. Nuk të kam lëne të ikësh..... derën ta kam mbyllur shtrak- shtruk.

BURRI QE NUK KISHTE SY
Tregim nga MacKinlay Kantor


Nje lypes ishte duke ardhur qe nga rruga, ne kohen qe z. Parsons sapo doli nga hoteli. Ishte nje lypes qorr qe mbante ne dore ate shkopin e tejperdorur te te verberve me te cilin trokiste me kujdes rrugen nga do kalonte, ne nje perpjekje te fshehte per te kompensuar verberine e tij. Ai ishte nje djalosh kokelesh e qafetrashe: palltoja e tij ishte e yndyrshme ne pjeset e perparme dhe xhepat, ndersa dora i qendronte e hapur mbi koken e shkopit ne nje lloj lidhje te paefekteshme.Mbi sup mbante nje traste te zeze ne te cilen me sa duket kishte dicka qe ai e shiste..... Ajri kishte aromen e pranveresdhe rrezet verdhacuke te diellit ngrohnin asfaltin... Z. Parsons sic qendronte ashtu perballe hotelit, duke ndjere klik- klak-un e te verberit qe afrohej, ndjeu papritur nje keqardhje prej budallai per te gjitha krijesat e verbera..... Mendoi kenaqesine qe i sillte fakti qe ishte gjalle. Ca vite me pare ai kishte qene dicka me shume se nje punetor i thjeshte; tani ai ishte i suksesshem, i respektuar, i admiruar….. agjent sigurimesh… dhe i kishte arritur te gjitha keto i vetem, pa mjete, duke luftuar pertej pamundesive te tij…. Gjithesesi ai ishte akoma i ri. Ajri i kalter i pranveres qe i sillte ndermend eren e fushave dhe shkurreve te egra e mbushi ate me nje ndjesi te kendeshme..... Ai beri nje hap mbrapa, nderkohe qe i verberi i kaloi prane me tak –tukun e shkopit te tij. Kokeleshi u kthye menjehere..... “Degjoni, boss. Me kushtoni vetem nje minute nga koha juaj..... “ Eshte vone. Kam nje takim. Do qe te te jap ndonje gje ? »- foli z Parsons.... « Une nuk jam lypes, boss. Te betohem per kete. Kam dicka te vogel te nevojshme » - ai kerkoi verbtazi derisa vuri ne doren e z Parson nje objekt te vogel.- « Kete une e shes. Nje dollar. Cakmaku me i mire qe mund te gjesh.".... Z. Parson qendroi aty, paksa i bezdisur dhe i sikletosur. Ai dukej teper i pashem me kostumin e tij shik, ngjyre gri , me kapelen gri si dhe shkopin e tij prej bambuje. Sigurisht qe i verberi nuk mund t'i shihte te gjitha keto..... “ Por une nuk pi cigare- tha ai”.... « Degjo, une ve me bast qe ti njeh gjithe ata njerez qe pijne cigare. Nje dhurate e vogel e kendeshme. », u perpoq t'ia mbushte mendjen burri. « Dhe per me teper zoteri, ti nuk do e kishe problem te ndihmoje nje te varfer apo jo? » Ai e kapi z Parsons nga menga..... Z Parsons psheretiu dhe e vendosi ne xhepin e jelekut. Nxorri dy gjysma dollari dhe ia futi ne dore burrit. « Sigurisht qe une do te te ndihmoj ty. Ashtu sic the, mund t'ia jap ndonjeriu. Ndoshta djalit qe qendron tek ashensori »- Ai hezitoi per nje moment duke mos dashur te behet kurioz i merzitshem qofte edhe me nje te verber. » E ke humbur shikimin komplet ? » - e pyeti pastaj..... Kokeleshi futi ne portofol dy gjysmat e dollarit. « Katermbedhjete vjet boss. » Pastaj shtoi me nje lloj krenarie cmendake. « Westbury, zoteri, une jam nje nga ata ».... « Westbury, » perseriti z. Parson. « Ah, po. Shperthimi kimik… Gazetat nuk e kane permendur ate prej vitesh, por ne kohen qe ndodhi, ajo ishte nje nga katasrofat me te medha.”.... “ Ata te gjithe e lane ne harrese “ Djaloshi, terhoqi kembet me pertese. “ Une nje gje mund te them boss: kush ka qene atje, nuk mund ta harroje ate kurre. Gjeja e fundit qe pashe, ishte reparti C qe shembej perdhe nen nje pluhur te madh dhe ate gazin e mallkuar qe derdhej brenda nga te gjitha dritaret e shperthyera..... Z Parsons u kollit. Por shitesi ambulant i verber, ishte tashme ne trenin e fantazise se tij qe e conte mbrapsht ne te kaluaren dramatike. Dhe gjithashtu, ai po mendonte qe mund te kishte me teper se gjysma dollaresh ne portofolin e z Parsons..... “ Vetem mendo per nje cast boss. Ishin njeqind e tete njerez te vdekur dhe dyqind te plagosur dhe mbi pesedhjete nga ata humben shikimin. Te verber dhe te shkalluar”- Ai kerkoi verberisht dhe preku pallton e z. Parson me dore. « Po ju them zoteri qe lufta nuk ka asgje me te tmerrshme se ajo. Nese do i kisha humbur syte ne lufte, patjeter qe do kujdeseshin per mua. Por une isha vetem nje punetor i thjeshte qe punonte per ata. Dhe ja c’me ndodhi. Ti ke shume te drejte. Ja c’me ndodhi, ndersa ata kapitalistet mbushnin xhepat. Ata ishin te siguruar, mos u shqetesoni per ta. Ata-…”.... “Te siguruar,” perseriti ai qe po e degjonte. » Po, kjo eshte ajo qe une shes »-.... « Ti deshiron te dish si i humba une syte ? » - bertiti burri. « Ja ta tregoj une ! » Fjalet zbrazeshin duke mbajtur me vete nje drame te hidhur te studiuar mire dhe te treguar shpesh here per para. « Une isha atje ne repartin C, ne fund te te gjithe njerezve qe suleshin perjashta. Jashte ne ajrin e hapur, gjithsesi ishte me mire, edhe pse godinat shperthenin majtas dhe djathtas. Shume njerez arriten te dalin nga dyert dhe vrapuan jashte. Dhe pikerisht ne momentin kur une isha duke dale, duke u ngjitur aty midis shkalleve te atyre cisternave te medha nje djale mbrapa meje, me kapi nga kemba. ‘Me ler te kaloj une i pari’ me tha. Ndoshta ishte i budallallepsur, nuk e di. Une jam perpjekur ta fal ate brenda shpirtit tim boss. Ai ishte me i madh se mua. Me shtyu mbrapa dhe u ngjit duke shkelur siper meje.Me hodhi ne pluhur dhe iku duke me lene ashtu te shtrire mes gjithe atij gazi helmues qe derdhej mbi mua nga te kater anet dhe mes flakes e gjerave te tjera.... » Ai beri nje gelltitje te studiuar dhe qendroi duke pritur si budalla. Ai mund ti imagjinonte fjalet pasuese : Fat i keq, vella. Tani une dua te.... « Kjo eshte historia boss ».... Fershellima e eres pranverore i kaloi prane e lagesht dhe vibruese..... “ Jo krejtesisht ashtu” Tha z Parsons..... Shitesi ambulant i verber u drodh me nervozizem. “ Jo krejtesisht? Cfare do te thuash, ti?”.... “Historia eshte e vertete.” Tha z Parsons. “ me perjashtim te faktit qe ka ndodhur nga e kunderta ».... « Nga e kunderta ? » Uleriu ai ne menyre te pa sjellshme. » Cfare po thua boss ? ».... « Une kam qene ne repartin C, » tha Z Parsons. “ Ka ndodhur e gjitha nga e kunderta. Ti ishe ai djaloshi qe me hodhe mua ne pluhur dhe u ngjite duke shkelur siper meje. Ti ishe me i madh se mua, Markwardt. ».... Burri i verber qendroi gjate i heshtur duke u gelltitur si nje kale. U gelltit perseri : « Parsons. Per Zotin. Per Zotin ! Une mendoja qe ti... »Dhe pastaj bertiti si nje djall : « Po, ndoshta ka qene ashtu si thua ti, ndoshta ka qene ashtu. Por une jam qorr ! Jam qorr, dhe ti qendron aty duke me lene mua te deklamoj para teje duke qeshur me mua ne cdo minute ! Une jam qorr ! ».... Njerezit ne rruge filluan te kthenin kokat dhe te shikonin ata..... « Ti u hodhe ne pluhur, por une jam qorr ! Me degjon apo jo ? Une jam..... ».... « Te degjoj » tha Z Parsons, « Mos bej kaq shume zhurme per kete Markwardt.... edhe une ashtu jam. »

Perkthyer nga Merita Paparisto

nga EDGAR ALLEN POE


Vetë, me veten tënde, i vetmuar, përjetë një i vetëm dhe tek.
PLATONI: SYMPOS

E vlerësoja me një ndjenjë ngrohtësisht të thellë dhe tepër të veçantë, miken time Morella. I gjëndur rastësisht në shoqërinë ku ajo përkiste shumë vjet të shkuara, që në takimin e parë, ndjeva shpirtin të më digjej nga njëlloj flake që nuk e kisha njohur kurrë më parë; por nuk ishin flakë Erosi ato dhe më torturonte brënda meje mendimi që unë në një mënyrë apo në një tjetër duhet të përcaktoja kuptimin e tyre të zakonshëm apo të kthjelloja zjarrin e vagullt që ato më sillnin. Ne u takuam dhe fati na çoi të dyve drejt altarit, por unë kurrë ndonjëherë nuk i fola për pasion dhe as për dashuri. Ajo gjithsesi, u largua nga shoqëria e saj dhe qoftë edhe ky përkushtimi i saj për të qëndruar vetëm për vetëm me mua, më mbushte me lumturi. Ishte lumturi ta mendoje; një lumturi deri në ëndërrim.
Njohuritë e Morellës mbi botën, ishin tepër të thella. Sipas gjithë dijeve të mija, talenti i saj i kalonte kufinjtë e normales dhe mëndja e saj kishte një fuqi tepër të madhe. E ndjeja ketë dhe në shumë gjëra, bëhesha nxënësi i saj. Shpejt mora vesh që ndoshta për shkak të edukimit të saj në Presburg, ajo kishte njohur përpara meje një numur të madh të atyre shkrimeve mistike të cilat zakonisht janë konsideruar vetëm mbeturina të letërsise së herëshme Gjermane. Ato, për ca arësye që unë nuk mund ti imagjinoja, ishin të preferuarat e saj - dhe me kalimin e kohës ato u bënë po ashtu edhe për mua,- dhe studimi i vazhdueshëm i tyre duhet ti atribuohet ndikimit të thjeshtë por të efektshëm, të forcës së zakonit dhe shëmbëlltyrës.
Nëse nuk gabohem, arësyeja ime, kishte shumë pak të bënte me të gjithë ketë. Bindjet e mija,- me sa mbaj mënd unë,- asnjëherë nuk ishin bazuar mbi gjëra ideale, dhe as që kishin pasur ndonjë pigment misticizmi ,i cili u lexua më vonë, vetëm në qofsha i gabuar në atë çka besoja apo në atë çka mendoja atëherë. I bindur për ketë, unë e braktisa thellësisht pa kushte veten në duart e gruas time, dhe u futa me një zemër të dlirë në labirinthet e studimeve të saj. Dhe pastaj- pastaj, ndërsa derdhesha përmbi faqet e ndaluara, ndjeja një shpirt të ndaluar që ndizej brënda meje- Morella vinte atëherë dorën e saj të ftohtë mbi timen, dhe ndriçonte me një zë të fikur,- nga hiri i një filozofie të vdekur- disa fjalë të veçanta, kuptimi i çuditshëm i të cilave i bënte të flakëronin përmbi kujtesën time. Pastaj, për orë të tëra, qëndroja si i humbur përkrah saj, dhe vegjetoja nën tingujt jetësorë të muzikalitetit të zërit të saj, derisa në vazhdimësi melodia e tij fillonte ndërthurej me nota tmerri, dhe një hije gradualisht zbriste mbi shpirtin tim, e unë zbehesha e zbehesha, dhe fërgëlloja brënda meje nën këto tinguj kaq jotokësorë. Pastaj, tingujt jetësorë në zërin e saj, shuheshin papritur nën dridhjet e tmerrit, dhe gjëja më e bukur kthehej në atë më të neveritëshmen, ashtu si Hinnon kthehet në Ge-Henna.
Është e panevojshme të theksoj karakterin e saktë të këtyre analizave të cilat, -në fakt ishin shumë më voluminoze nga çkam treguar unë,- përbënin, për një kohë të gjatë, pothuajse të vetmin bashkëbisedim mes meje dhe Morellës. Të mësuara në atë që emërtohet moral theologjik ato do dukeshin lehtësisht te përtypëshme për mëndjen por nëse do ishe i pamësuar me të, sido që ta ktheje, të gjitha pikat e diskutimit, do të dukeshin shumë pak të kuptueshme.
Pantheismi i egër i Fichte; Paliggenedia e modifikuar e Pitagorianëve; dhe mbi të gjitha, doktrina e Identitetit e inkurajuar me forcë nga Shchelling, ishin kryesisht pikat e diskutimit që i referoheshin gjëse më të bukur të Morellës imagjinative.Ketë identitet i cili është emërtuar personal, Z. Locke,- më duket,- e përkufizon si diçka që konsiston në gjykimin e shëndoshë të qënies njerëzore. Dhe përderisa me njeri ne nënkuptojmë një thelb inteligjent që arsyeton, dhe përderisa ekziston një ndërgjegje që shoqëron mendimin, është pikërisht kjo që na bën të jemi ajo që ne e quajmë vetja jonë, dhe në të njëjtën kohë na dallon ne nga format e tjera të qënieve që mendojnë, dhe na jep indentitetin personal. Por principi i të qënit i veçantë, nocioni i këtij identiteti që pas vdekjes është ose nuk është i humbur përgjithnjë, përbënte për mua në atë kohë, objektin e një interesi tepër të fortë; tashmë jo dhe aq për natyrën përpëlitëse dhe ngacmuese të pasojave të tij, se sa për nga mënyra e spikatur dhe emocionale me të cilën Morella e përmëndëte atë.
Por ja erdhi një kohë kur misteri i gruas time më përfshiu të tërin si të ishte një formulë magjike. Unë fillova të mos i duroja dot më prekjet e gishtërinjve të saj të hollë e të zbehtë, as tonin e ulët dhe muzikalitetin e të folurës, dhe as shkëlqimin e syve të saj melankolikë. Dhe ajo i dinte të gjitha këto, dhe asnjë kundërshtim nuk shprehte; dukej sikur dobësia dhe budallallëku im ishin gjëra të pritëshme dhe të njohura që më parë nga ajo dhe duke buzëqeshur e quante të gjithë këtë thjesht fat. Ajo dukej gjithashtu e vetëdijëshme për shkakun ,- për mua krejt të panjohur-, të tjetërsimit gradual të vëmëndjes time; por asnjëherë nuk dha ndonjë arësye për ketë apo për natyrën e asaj që po ndodhte. Nga ana tjetër ishte ajo grua e cila tretej ditë pas dite. Në momentet kur e kuqja e faqeve të saj thellohej dhe venat në ballë i bëheshin gjithnjë e më blu; përnjëherë qënia ime shkrihej në keqardhje dhe kur pas atij momenti kapja vështrimin e syve të saj të menduar, shpirti më dhimbte dhe më trazohej, me trazimin e atij që hedh vështrimin poshtë në humnera të pamata.
Mund të them vallë që në ato momente unë dëshiroja thellësisht me një dëshire të zellshme dhe gërryese momentin e mbarimit të Morellës? Po, e dëshiroja; por shpirti i brishtë, rezistonte dhe i ngjitej mureve prej balte të godinës së tij, për ditë, javë dhe muaj të pafund të lodhshëm, derisa nervat e mija të torturuara arrinin të sundonin mbi llogjikën time, zemërimi rritej brënda meje për shkak të vonesës, dhe me zemrën e një shpirti të keq , mallkoja ditët , orët dhe momentet e hidhura që dukeshin sikur zgjateshin dhe zgjateshin pa fund, ndërkohë që jeta e saj delikate shuhej, si hijet që vdesin në fund të ditës.
Por një mëngjes vjështë, kur erërat akoma flinin në shtretërit e tyre qiellore , Morella më thirri të qëndroja pranë saj. Një mjegull e dendur e mbështillte tokën, një shkëlqim i ngrohtë shtrihej mbi ujrat dhe një ylber që nga kupa qiellore i dorëzohej gjetheve të dëndura të vjeshtës në pyll.
“Është dita e ditëve,” me tha, ndërsa unë i afrohesha; “nje ditë e të gjitha ditëve, të jetës apo të vdekjes qofshin. Është një ditë e këndëshme për bijtë e tokës dhe jetës – ah, por po aq e këndëshme për bijat e qiellit dhe vdekjes!”
Unë e putha në ballë dhe ajo vazhdoi:
“ Unë po vdes, por akoma do rroj.”
“Morella!”
“ Ditë që ti të me kesh dashur, nuk ka pasur,—por atë që ke neveritur gjatë jetës tënde, në vdekje ke për ta adhuruar.”
“Morella!”
“ Ja po ta them përsëri që jam duke vdekur. Por brënda meje pengu i dashurise time është ngjizur - oh sa e vogel!- dhe ajo ndjen për mua, Morrella. Dhe kur shpirti im të niset fëmija do jetojë – fëmija yt dhe i imi, i Morellës. Por ditët e tua do jenë ditët e dhimbjes- Një dhimbje më e gjata ndër ndjenjat siç është qiparisi më i forti ndër drurët. Për ty orët e lumturisë kanë mbaruar dhe gëzimi nuk këputet dy herë në jetë, ashtu si trëndafilat e tempujve në Paestum që mblidhen dy herë në vit. Kjo nuk do zgjasë dhe pastaj, ti nuk do luash më Tenianin por duke lënë mënjanë manjolat dhe hardhitë, ti do mbështjellësh qefinin në kokë, siç bëjnë myslimanët në Mekë.
“Morella!” klitha, “Morella! Si mund të parathuash të tilla gjëra?” Por ajo ktheu kokën mënjanë mbi jastëk dhe një dridhje e lehtë i kaloi nëpër gjymtyrë, dhe kështu ajo vdiq dhe zëri i saj nuk u dëgjua më.
Por ashtu siç e parashikoi,- fëmija që ajo lindi gjatë vdekjes, dhe që nuk mori frymë deri në momentin që e ëma e saj pushoi së marri frymë,- fëmija i saj, një vajzë, erdhi në jetë. Ajo u rrit në mënyrë të çuditëshme në trup dhe intelekt ; ishte ngjashmëria perfekte e asaj që kishte ikur, dhe unë e desha atë me dashurinë më të ethëshme që do kisha besuar ndonjëherë që do mund ta ndjeja për ndonjë qënie të kësaj toke.
Por atje tej, shumë larg, qielli i kësaj dashurie të pastër, errësohej, dhe melankolia e thellë, tmerri, dhe dhimbja e mundimshme rrëshqistnin si një re në qiellin e saj. Siç thashë, fëmija u rrit e çuditëshme në trup dhe në mëndje. Me gjithë mënd e pabesueshme ishte rritja e shpejtë e përmasave të saj trupore, por me të tmerrëshme,- oh sa të tmerrëshme- ishin mendimet e trazuara që shëmbeshin mbi mua ndërsa shikoja zhvillimin e gjëndjes së saj mendore. E si mund të ishte ndryshe, kur unë çdo ditë zbuloja në konceptet e fëmijës, fuqinë e mëndjes së një të rriture dhe aftësitë e gruas ? kur mësimet e përvojës më servireshin nga buzët e njoma të fëmijës?... dhe kur urtësia ose pasioni i pjekurisë që unë e gjeja në çdo moment shkrepte nga sytë e saj të plotë e kureshtarë? kur,- le të themi,- të gjitha këto spikasnin përpara ndjesive të mija të lemerisura, kur nuk mundesha më ta fshihja të gjithë këtë prej shpirtit tim, por as ta flakja tej perceptimeve të mija që dridheshin nga frika e pranimit të atij realiteti, duhej vallë të hamëndësoja në këtë dyshim, të një natyre të frikëshme dhe ngacmuese, që më pushtonte ngadalë shpirtin tim, apo ti lija mendimet e mija të përballeshin të tmerruara me përrallat e egra dhe teoritë tronditëse të Morellës së pavarrosur? Unë e rrëmbeva prej vëmëndjes së kësaj botë atë qënie të cilën fati m’a kishte dhënë për ta adhuruar, dhe mes izolimit të ethshëm në shtëpinë time, vështroja me një agoni mbytëse mbi çdo gjë që i përkiste kësaj krijese që aq shumë e doja.
Dhe siç rrokulliseshin vitet, unë vështroja ngultazi ditë pas dite fytyrën e saj të shenjtë, të butë dhe shprehëse, si dhe derdhjen mbi të të formave të pjekurisë dhe ditë pas dite unë zbuloja pika të reja të ngjashmërisë se fëmijës me nënën e saj, melankolinë dhe vdekjen. Orë pas ore,rritej dëndësia e këtyre hijeve të ngjashmërise,dhe ato bëheshin më të plota, më të qarta, më turbulluese dhe tmerrësisht neveritëse në mënyrën e tyre. Që buzëqeshja e saj ishte krejtësisht si e nënës se saj, kjo nuk ishte gjë dhe kaq e papranueshme; por pastaj unë dridhesha nga ngjashmeria kaq perfekte, që sytë e saj kishin me të Morellës, por mund ta duroja edhe ketë; por më pas ato dy sytë shpesh më shikonin thellë brënda thellësisë së shpirtit tim me domethënien vazhdimisht trullosëse si të Morellës dhe me të njëjtin mendim trullosës. Në konturet e ballit të lartë, dhe në valëzimet e flokëve të mëndafshtë, edhe në gishtrinjtë e hollë e të zbehtë që varrosnin vetveten, edhe në tonet e dëshpëruara të muzikalitetit të të folurës së saj, dhe mbi të gjitha- oh mbi të gjitha këto,- në frazat dhe shprehjet e të vdekurve në buzët e asaj të gjallës që kaq shumë e doja, gjeta ushqim për mendimet dhe tmerrin që harxhohej për një krimb që nuk donte të vdiste.
Megjithëse kishin kaluar dhjetë vjet nga jeta e saj, vajza ime kishte mbetur e paemër mbi tokë. “ Fëmija im” dhe “ dashuria ime” ishin përkedheljet zakonisht të projektuara nga dashuria e një babai dhe fshehja e rreptë e ditëve të saj i bënë të panevojshme të gjitha ndërhyrjet e tjera. Emri i Morellës vdiq së bashku me të në vdekjen e saj. Nuk i kisha folur kurrë vajzës për nënën e saj, e kisha të pamundur ta bëja këtë. Në të vertetë, gjatë përiudhës së shkurtër të ekzistencës së saj, kjo mungesë nuk kishte bere ndonjë përshtypje në botën e jashtëme, e ruajtur aq sa mund të ishte e lejuar nga kufijtë e ngushtë të vetmisë së saj. Siç kalonte koha, ceremonia e pagëzimit filloi të më trokiste në mëndjen time të dobësuar dhe çoroditur, si një çlirim i mundshëm nga tmerri i asaj që ishte shkruar të ndodhte. Por në enën e pagëzimit, unë hezitova të thosha emrin e saj. Shumë emra të urtë dhe të bukur të kohëve të vjetra dhe moderne, nga vendlindja ime apo vënde të tjera, vinin deri në buzë të buzëve të mija, emra shumë të përshtatshëm të butë, të lumtur, dhe të mirë. Po çfarë ishte ajo që më nxiti mua atëherë të shqetësoja kujtimin e të vdekurës së varrosur ? Cili demon më urdhëroi që të gërmëzoja atë tingull, pikërisht atë i cili sa herë që rithirrej ishte mësuar ta bënte gjakun e purpurt të rridhte në rrëkera prej tempujve të zemrës ? Cili shpirt i keq foli që prej rrënjëve të shpirtit tim, kur përmes atyre shtigjeve të errëta, dhe në qetësinë e natës, unë pëshpërita në veshët e pagëzorit, rrokjet- Morella ? E çfarë tjetër përveç se një shpirt i keq e tronditi ashtu të ardhmen e fëmijës tim, dhe e spërkati me spektrin e vdekjes, dhe sapo tingujt e lehtë u dëgjuan, ajo ktheu sytë e saj të qelqtë nga toka për në qiell, dhe duke rënë në gjunjë në rrasën e zezë të kubesë sonë stërgjyshore, u përgjigj- « Jam ketu ! »
Dallueshëm, ftohtësisht, qetësisht dallueshëm, i lëshoi këto pak tinguj të thjeshtë në veshët e mi te cilat në të njëjtin moment si plumb i shkrirë u rrokullisën duke fërshëllyer edhe në trurin tim. Vite- shumë vite- kaluan, por kurrë nuk u shua tek mua kujtimi i asaj epoke. Jo se unë vërtetë i lashe mënjane manjolat dhe hardhitë - por hija e bredhit dhe qiparisit më ndoqi nga pas ditë e natë. Kurrë nuk i numërova më kohën dhe vëndet, yjet e fatit tim u shuan në qiell, errësira mbuloi tokën dhe kur figurat e saj më kaluan pranë si hije që rrëshqasin, në mes atyre të gjithave unë dallova Morellën. Erërat e kupës qiellore frymuan të vetmin tingull të njëjtë në veshët e mi, llokocitja e dallgëve mbi det mërmëriti përgjithmonë- Morella. Por ajo vdiq ; me duart e mija unë e varrosa në varrin e saj ; dhe qesha me një të qeshur të zgjatur, të hidhur sepse nuk gjeta asnjë shenjë nga çfarë kisha varrosur më parë, në gropën ku unë kalla trupin e të dytës.-Morrella.

Perkthyer nga Merita Paparisto

Letra të pashkruara

Bijë e dashur,

Po ngryset mbi oborr e mbi shkallët e gurta. Me një muzg të lehtë dhe
shtrëngues ngjyrë lejla. Përpiqem të lehtësoj dhimbjen e largësisë, duke
menduar që edhe tek ty i njëjti muzg po bie ngadalë- ngadalë. Por ndoshta
është më ftohtë atje. Patjetër që duhet të jetë më ftohtë në atë
fshatin tënd mes malesh. Vallë i ke veshur çorapet e leshit që të dhashë
më vete ? Po trikon e trashë ? Nuk di nëse keni filluar ta ndizni zjarrin
në vatër.

Bija imë sa shumë që më ka marrë malli për ty. Kam kohë pa të parë,
që ditën që u nise me atë malukatin. Po ku e gjete moj bijë aq larg… U
mbaruan burrat e tjerë këtu ? Ah kjo lufta që na solli mbrapsht gjithçka.
Më mbyt meraku për ty, bija ime. E di që je natyrë e hedhur dhe energjike,
por je kaq e sinqertë dhe e drejtë, sa zor do e kesh të çash në këtë
botë jallane.

Unë mirë kam qënë këto kohë dhe nga jot’ motër ke të fala. Po rritet
dhe ajo. Nuk kam asnjë lajm të ri nga të dy vëllezërit e tu dhe nuk di
fare çfarë bëhet me ta.

Uroj të jesh mirë dhe bëhu e fortë e me mënd në kokë, ashtu si të kam
porositur.

~o~

Nënëz e dashur

U bë kaq kohë që asnjë lajm nuk kam nga ty. Si janë vallë motra dhe
vëllezërit e mi ? Ndjehem kaq e shkëputur këtu mes malesh ku kam ardhur.
Bën ftohtë, sidomos muzgjeve, dhe të kam uruar kaq e kaq herë që m’i dhe
me zor çorapet e leshit dhe trikon e trashë.

Është kaq ndryshe këtu, o nëna ime ! Njerëz të tjerë, shtëpi tjetër,
jete tjetër. Më mungon vatra e odës së zjarrit me dy këndet mbuluar me
kuverta të leshta, oxhaku dhe masha me të cilën më pëlqente aq shumë që
të ngacmoja drutë derisa ato lëshonin xixa si fishekzare dhe prushi shtohej
përmbi vatër. Këtu nuk më bie rradha të luaj me zjarrin. Jemi shumë vetë
ne të njëjtën shtëpi dhe ne gratë më të shumtën e kohës e kalojmë me
punë rrotull shtëpisë ose, dhe kur kemi kohë, nuk ulemi dot pranë vatrës,
ku qëndrojnë burrat. Me burrin tim shkoj mirë dhe jam e lumtur, por akoma nuk
ndjehem si ne shtëpinë time këtu.

Kam shumë merak për ty. Si je tani ? Si po ia del e vetme ? Si bëni për
t’u ushqyer ti dhe motra ? Ah sa larg që jemi nënë e dashur ! Kjo rrugë e
ngushtë, e përdredhur mes malesh të larta, më shumë na ndan, se na bashkon.
Dal në muzg dhe ngre sytë në qiell a thua se ata yje me atë ndriçim të
ftohtë do mund të bëhen lajmëtare mes meje dhe teje. Ime vjehrrë po më
thërret për t’u futur brënda. Më thotë që do ftohem në lagështirën e
ajrit. Ika, nëna ime, dhe të puth fort.

~o~

E dashur bija ime

Ti e di që unë nuk di as shkrim as këndim. Edhe kur duhet të firmos ndonjë
dokument, më duhet të ngjyej gishtin në bojë. Kjo ishte koha ime, o bijë,
dhe asnjë nuk tentoi ta shkollonte ketë jetimen që u rrit dyerve të fisit
dhe u martua pesëmbëdhjetë vjeçe. Por ti e di sa dëshirë kam pasur unë
për shkollën dhe për dijen, sa shumë kam dashur që fëmijet e mi të
shkolloheshin dhe të bëheshin të zotët për veten e tyre. Ty nuk të la
lufta, o bijë, që t’i mbaroje ato të shkreta studime dhe në vënd të
shkoje në shkollë, fillove të shkoje nëpër ato mbledhjet e fshehta ku
njohe edhe ketë karafilin që të mori me vete atje mes malesh.

Mban mënd atë trendafilin e kuq ne mes të oborrit që e ke mbjellë me duart
e tua kur ke qënë e vogël ? Duart e vogla që t’u shpuan nga gjëmbat dhe
pikëzat e kuqe të gjakut. Aq të kuqe i çeli fletët ai trëndafil! Tani
është rritur shumë. I janë harlisur degët dhe trungu i është trashur.
Kurora i mbushet plot me lule të kuqe. Aty dal dhe i them fjalët që do doja
të t’i thosha ty.

Ti e di bijëzë që unë përditë e laj ketë shaminë e bardhë që mbledh
flokët dhe përditë i nder mendimet e mija tek trëndafili yt. Ai lëkund
petalet e brishta. Nga malli apo nga trishtimi im?

Por jo, nuk është tharë nga hallet dhe hidhërimi im. Ka dashurinë tënde
për jetën bija ime.

Është vjeshtë dhe kurora i është skuqur më shumë së kurrë, a thua se
do i shpërthejë jeta si gjak i kuq nga petalet.

Ia mbuloj kokën me shaminë time të bardhë dhe i pëshpëris vetëm me sy
fjalë që do doja të t’i thosha vetëm ty.

Vështirë e kemi pasur këto kohë, vetëm dy femra në shtëpi, unë dhe
jot’ motër, e vogla. Por thonë që kohë më të mira do vinë dhe ne
rrimë dhe presim me shpresën te e ardhmja. Patjetër që kohë më të mira
do vinë dhe unë do mundem së paku të kem një lajm nga ty që më ke ikur
kaq larg. T’i puth flokët e tua të bukura….

~o~

E dashur nënë,

Ditët janë tkurrur nën të ftohtin e malit dhe nën frymën e dimrit që po
vjen. Ah larg shumë larg jam prej teje dhe ti e di që nuk ka këtu as telefon
dhe as zyrë postare . Duhet të zbresim poshtë në qytet për të dërguar
letrat dhe shumë rrallë zbresin njërëzit nga fshati ynë për në qytet
sidomos tani që fillojnë dhe zihen rrugët nga dëbora. Gjethet e pemëve po
marrin arratinë pas fërshëllimës së erës që i këndon kënge
gënjeshtare në vesh. Por duket sikur jeta që po shuhet aty jashtë, po
ngjizet brënda meje. Më lëvrijnë rrënjë nëpër gjymtyrë. Trupi i
brishtë më është rrumbullakosur. Përgjumja m’i mbërthen qepallat pas
jastëkut në mëngjes. Më janë rënduar hapat dhe kërthiza po
buzëqeshet.

Dje vjehrra ime nxorri nga sëndyqi dhe më dha një pallto të madhe të
leshtë që të mbështillesha me të. Nuk dua ta vesh, se m’i rëndon supet,
por skam çfarë bëj, duhet t’i ruhem të ftohtit. Nuk dal më për të
ndihmuar burrin në të mbjella. Më shumë rri brënda dhe bëj punë nëpër
shtëpi. Nuset e tjera më shikojnë shtrembër dhe midis tyre më quajnë «
nusja e qytetit ». Ti e di që unë jam e gjallë dhe e fortë zakonisht por
kjo jetë që rritet brënda meje, po më ligështon.

Të përqafoj nga larg, o nëna ime, dhe më ka marrë malli shumë për ju të
gjithë!

~o~

Po si u bë kështu moj bijë?

Asnjë lajm akoma nga ty. Merak i madh më bren nga brënda dhe nuk kam se kujt
t’ia them. Nuk dua të rëndoj supet e njoma të sat’ motre me hallet e
mija. Mjaft e kam rënduar me sëmundjen time. Vëllai yt i madh është në
një qytet tjetër dhe tepër i zëne me punë dhe familjen e tij. Rrallë vjen
e na sheh. Vëllai i vogël ushtar atje larg mes malesh dhe ai.

Çdo natë dal tek praku dhe pëshpëris lutjen e mbrëmjes. Netët janë të
gjata pa fund. Zëra të çuditshëm më lëvrijnë nëpër trup. Çdo
mëngjes, ia mbuloj flokët trëndafilit tënd me mendimet e mia të bardha. Po
e lenë edhe atë dalë nga dalë të gjitha ngjyrat e shpresës. Lot të kuq
malli janë petalet e rëna. Më janë rralluar fjalët akoma më shumë. Ka
kohë që nuk të përmënd më nëpër shtëpi. Kur më pyesin komshinjtë
për ty « Mire qoftë, atje ku është » i them. Ngre kokën çdo mbrëmje
shikoj shkëlqimin e ftohtë të yjeve dhe kërkoj të të shoh me sytë e
tyre.

Por ai trëndafil në qoshe të oborrit tund degët… tund degët… dhe mban
shaminë timë në kokë.

Eh bijë e dashur sa larg që më ike….

~o~

Nëna ime,

Sot ndjehem më mire pas kaq ditësh që kalova në shtrat. Një e ftohtë e
fortë më mbërtheu dhe për ditë të tëra u dogja nën ethe. Nuk ka asnjë
doktor këtu në fshat. Një plakë e vjetër erdhi dhe më dha ca çajra me
bimë mali. Dora jote e fresket mbi ballë, ishte gjeja që më mungonte më
shumë. Pas kaq ditësh ndjehem më mirë. Jam ngritur dhe vi rrotull vetë
nëpër shtëpi. E mban mënd atë trëndafilin e kuq që mbolla në fund të
oborrit ? Një tjetër farë e mbjellë brënda meje së shpejti do shohë
dritë. Dua të vi atje tek ty. Dua të jesh pranë meje kur të lind. Është
kaq ftohtë dhe errët këtu. Dimër i madh ka mbërthyer. Bagëtitë i mbajmë
brënda në dhomën ku rrimë dhe ne. Ato rrinë aty në një qoshe në
errësirë dhe sytë i shkëlqejnë.Vjerra nuk donte që të vija tek ty, sepse
zakoni është që nusja duhet të lindë në shtëpinë e burrit, ndërsa burri
më tha që rrugët janë të zëna tashmë nga dëbora dhe unë jam ë rëndë
dhe nuk eci dot. Kam frikë, kam frikë. Nuk di çfarë do ndodhë me mua. Por
ti më ke mësuar të jem trime dhe t’i përballoj vështirësitë e jetës
me kurajo. Do ia dal patjetër, për veten për bebin dhe për ty.

Të puth ballin e mbuluar me shamine tënde të bardhë….

~o~

Bija ime,

Ditë dimri, por mua kurrë nuk më është dukur më ngrohtë se sot. Ky qiell
gri asnjëherë nuk ka shkëlqyer për mua më tepër. Më në fund mora një
lajm nga ty. Vëllai yt i madh nëpërmjet miqsh të tij, ishte lidhur me
repartin ushtarak pranë fshatit tuaj. Më thanë që ti je mirë dhe një bebe
e vockël rritet brënda trupit tënd. Pastë bekimin tim dhe qoftë si dritë e
hënës! M’u shtua meraku për ty, o bijë, tani. Përpiqem të mbys ato
zërat e egër që flasin brënda meje dhe që më thonë vetëm gjëra
ogurzeza. Duhet të jem e lumtur. Së shpejti një fëmijë do i shtohet
familjes sonë. Ardhtë me këmbë të mbarë!

~o~

Oh, nënë, moj nënë,

Jam kaq e dobët sot. Bebja qan me kokën tek jastëku im dhe unë nuk zgjas
dot duart ta marr e t’i jap për të pirë.Vetëm tre ditë e lindur. Emrin
ia vumë Hëna. A do kenë vallë sot forcën e duhur keto mendimet e mija që
të udhëtojnë për tek ty? Petalet e trëndafilit po rrjedhin nga trupi im
përditë. Tre ditë më parë, kur ndjeva trokitjet e dhimbshme të foshnjës,
nuk kishte asnjeri në shtëpi që të më ndihmonte. Më pas erdhi vjerra dhe
pasi nuk ia doli dot të më ndihmonte, thirrën prap atë plakën që më dha
ato çajrat kur isha ftohur. Ajo erdhi përsëri me një enë të bakërt me
vete dhe thonj të mëdhenj të palarë. Pas shtatë orë të mundimshme Hëna
e vogël doli në dritë, ndërsa mua m’u errësuan sytë. Nuk di çfarë
bëne me mua më pas, por, kur erdha në vete, më thanë që kisha humbur
ndjenjat për një farë kohe dhe që kisha pasur shumë hemoragji. Sot është
dita e tretë dhe ti më mungon më shumë së çdo gjë. Dua të qëndroj e
shtrirë ne çarcafët e tu të bardhë aq të pastër dhe të ngrohtë.
Është kaq errët këtu brënda. Kam ethe. Gjymtyrët i kam si të mpire dhe
trupi më është mbushur pulla pulla. Nuk duroj dot dritën që hyn nga
dritarja e vogël në tavan. Vetëm kjo fije dritë hëne që më qëndron në
jastëk më bën të përpiqem për të mbledhur forcat.

O nënë, kam ftohtë dhe më dhëmbin shumë këmbet, më dhëmbin këmbët,
nuk ngrihem dot. Ku i kam çorapet e leshta ? Ku je… ku je ?

~o~

E shkreta bija ime,

Ata erdhën atë ditë të gjithe tufë, njerëz të rëndësishëm. Që kur
lufta kishte mbaruar dhe ata kishin zenë karriget e tyre, nuk para kujtoheshin
më për vatrën që i strehoi dhe mbajti në ato kohët e vështira. Por dje,
ato erdhën të gjithe dhe u ulën ne odën e zjarrit. Unë rrija si e ngrirë
dhe pa fjalë. Zërat e errët më pëshpërisnin vetëm mënxyra.Kishte ardhur
dhe yt vëlla, i madhi, me nusen e tij, por vëllai i vogël ushtar dhe ti ishit
larg. Çfarë kishtë ndodhur valle ? Biseda filloi të shtjellohej rreth
kohëve të shkuara, sa karakter të fortë që kisha pasur, sa trime dhe e
palëkundur që isha treguar ne situata të caktuara. Por une nuk i degjoja.
Zerat e keqinj po më mbysnin. Pas pak u ngrita e ngrire. Çfarë zë i
çuditshëm brënda meje foli ashtu vallë ? « Mos ma rrotulloni muhabetin.
» - thashe ” Më thoni të vërtëten njëherë e mirë ! Ka vdekur ajo
atje ? » Njëri nga ata u ngrit dhe më përqafoi dhe shtrëngoi fort në
heshtje. Heshtja e zisë mbuloi shtëpinë. Une nuk fola më asnjë fjalë.
Asnjë lot, asnjë ulërimë, asnjë psherëtimë. Të gjitha, të gjitha u
mbyllën dhe vulosën njëherë e përgjithmonë brënda krahërorit tim. Ti
nuk ishe më që të t’i thosha. Ti nuk ishe më që të më lexoje të
pashkruar. Fijet ishin prerë. Më pas ata ikën dhe më lanë ashtu, pa fjalë
e pa zë. Më dridheshin gjymtyrët, më keputeshin këmbët. Fjalën e parë e
nxorra vetëm të nesërmen në mëngjes. I kërkova nuses se tët vëllai të
më bënte një kafe. Ti e di unë kurrë nuk e kisha pirë kafen, por atë
mëngjes e doja. Më thanë që ti kishe tre muaj që nuk ishe më dhe
Hënëzën e vogël e kishe marrë me vete vetëm një muaj më parë.

Bijë, moj bija ime… Nuk të vranë dot plumbat që të kaluan aq pranë
gjatë luftës dhe të mori vdekja duke sjelle jetën në jetë.Vetëm
trëndafili yt më ka ngelur nga ty. Petalet e purpurta si gjaku yt i pastër.
Ja mbuloj kokën çdo mëngjes me shamine e mendimeve të mija dhe flas me të.
Të shkruaj si gjithnje me mendje ty letrat që kurrë nuk do të
vinë…letrat që kurrë nuk do mund t’i lexosh.

Buzeqeshja.....
Kembet te zhyteshin deri ne nocke, ne barin e fushes se golfit. Ca pata te egra, kullosni pak me tutje krej te qeta, pothuajse inekzistente.
- E di? Sot u grinda me bossin tim. Me nervozoi. Ajo bertiti dhe une bertita.....
- Dhe kush fitoi ne fund?
- Asnjeri nuk fitoi, u pajtuam. Nuk di pse jam kaq nervoze kohet e fundit. Nuk mbaj dot asgje. E di brenda meje qe duhet te permbahem por nuk mundem. Them te fundit ne fillim. Keshtu bej edhe me ty. Behem si mace ndonjehere me ty e? Po me bie shume shpejt inati dhe harroj dhe fal shume shpejt, e?
- mmmmmm-
Buzeqeshja ja ngriti cepat e syve perpjete. I shikoja profilin dhe buzeqeshja edhe une.
- Po nuk eshte se jam gjithmone keshtu e keqe, apo jo? Brenda meje nuk dua as te bej ashtu, por ja qe shperthej.....
Buzeqeshja fluturoi ne ajer pak me siper se kokat tona, ngrita duart ta kap.....
- ehe......
- Me thuaj praaaa......
- po
- si po? Ma thuaj me fjali te gjate, si na thoshte mesuesja ne klase te pare, qe ti shprehim mendimet me fjali te plota, jo vetem me nje po ose jo.
E kapa, e mora buzeqeshjen ne duar dhe e mbaja me kujdes...
- cfare te them me fjali te plote?
- Me thuaj a nuk bej ndonjehere si mace?
- po, ben ndonjehere si mace
Po luaja tani me buzeqeshjen. Sa e ngrohte, nuk e shtrengoja shume
- Po ti si me duron e?
Me shpetoi prap nga duart dhe flluturoi diku aty siper kokave tona.
- hmmm, epo jam njeri i durueshem une.........
Aroma e pemeve te sapocelura dhe gjelberimi i akoma i virgjer na mbeshtillte.

Mungesa

Ajo ishte aq e hollë dhe e tejdukshme saqë ngjante si frymë e bardhë që bie nga qielli. E ngrirë në kristale të ndritëshme shtronte qilimin e tokës dhe e mardhte ditën. E në ditë të mardhura si kjo, metroja rrëshqiste e përgjumur nëpër shina me barqet e vagonave pothuajse bosh. 

Në vagonin e parafundit gjëndeshin gjithsej 6 njerëz midis të cilëve ata të dy të ulur ballë për ballë. Imtësia e tipareve të saj bjonde, sytë e çelur dhe hunda e vogël përpjetë, flokët e buta të gjata, i shkonin kaq shumë dëborës së asaj dite. Flokë të gjata kishte dhe ai, por pak të rëna në pjesën e ballit, gështenjë të errët dhe të kapura bisht nga mbrapa. Një palë syze tepër të errëta dhe të puthitura mirë pas syve iu bënin hije tipareve të latuara dhe lëkurës së zeshkët. Shpatullat e bëshme ia mbulonte një xhakoventë lëkure dhe njëra dorë shtrëngonte fort një shkop të verbëri. 

« Stacioni tjetër eshtë stacioni X. Po arrijmë në stacionin X » përsëriti me një monotoni robotike zëri i metrosë. Ajo shtrëngoi çantën në duar, ndërsa ai drejtoi shkopin dhe u ngrit. E trokiti me pasiguri në dysheme dhe një buzëqeshje pashprehje iu ngjit në buzë. Trokitja lëvizi majtas - djathtas duke kërkuar derën. 

"Dëshironi të mbaheni në krahun tim ? " . 

Zëri i erdhi i ngrohtë dhe i butë nga ana e djathtë. Zgjati dorën dhe e mbështolli pas një stofi të leshtë palltoje brënda të cilit ndihej butësia dhe eshtra e një krahu të hollë femëror. 

Dy turma kryesore ka në stacionet e metrove. Turma e të sapombrriturve, qe me inercinë e lëvizjes se trenit mbartur, kërkon të dalë dhe turma e të sapoardhurve, statikë që presin të hynë. Ata iu bashkuan turmës së parë dhe lëvizën kujdesshëm nëpër korridor.

Një aromë e lehtë mimoze i erdhi atij në hundë nga trupi i vajzës.


Ashtu mbante erë edhe ajo, kur nuk ishte e dehur. Ai ishte i urritur për atë erë…i etur…i djegur… Ato pak çaste, orë, minuta, ai i shtrëngohej në prehër dhe ajo i përkëdhelte kokën me ngadalë dhe e puthte lehtësisht. Po sa pak… sa pak…Pastaj vinin ulërimat e saj “ti bastard i ndyrë, rracë e tyt’ eti”… thyerjet e shisheve bosh dhe plot, erë alkoli nëpër shtëpi. Copa xhamash dhe këmbë të shpuara që kullonin gjak, gjurmë gjaku në dysheme…

Ai strukej i trembur në të ndarën me një mur dërrase që quhej "dhoma e tij". Vetëm një krevat dhe një komodinë kishte aty. Aty e kalonte më të shumtën e kohës ose poshtë tavolinës se rrumbullakët në dhomën e ndenjes, mbuluar deri në fund me një mbulesë të kuqe. Kur ishte vetëm, futej aty poshtë dhe luante me një makinë të vogël që ia kishte falur njëri nga burrat që ajo sillte në shtëpi. Ai kishte nje mjekërr të shkurtër dhe të thinjur vënde vënde. Sillej gjithmonë me dashamirësi dhe i sillte djalit dhurata herë pas here.

Ua degjonte grahmat atyre,”miqve” te së ëmës, herë kur qëndronte aty poshtë tavolinës me mbulesë të kuqe e herë në strofën e tij. Kur pushonin, ngrihej ngadalë- ngadalë dhe i shihte të shtrirë, zhveshur ose gjysëm të zhveshur, herë mbi krevat dhe herë mbi dysheme, me trupa ngërthyer në mënyrat nga më të çuditëshme dhe e urrente, e urrente deri në kufijtë e krimit atë përqafimin e tyre… atë përqafim që duhet t'i takonte atij… atij dhe vetëm atij… atë përqafim që atij i mungonte prej kohësh. Dhe kur ndodhte që ajo zgjohej përsëri gjysëm e dehur dhe e shihte duke i vështruar, i ulërinte : “ Shpejt, shko në vrimën tënde, këlysh!”. Por ajo ishte për vete fëmijë…


Vajza po e udhëhiqte me kujdes drejt shkallëve dhe të dy kishin në fytyrë atë buzëqeshjen pa shprehje, buzëqeshje ngjitëse, ai në shenjë falenderimi për shërbimin dhe ajo në shenjë krenarie për çfarë po bënte. 

“Mendoj që duhet të jesh bjonde me sy bojeqielli të kristaltë”, i foli ai papritur. 

Ajo buzëqeshi pak e shtangur dhe ndaloi pa dashje.

“Si mund ta dini këte?” 

"Vetëm një bjonde me sy bojë qielli të kristaltë mund të ketë të tillë zë të ëmbël dhe të butë që ke ti ". 

"Aha... ", u çlirua ajo nga shtangia kësaj here. 

Përjashta rrugët ishin zbardhur. Ai hoqi krahun, e falenderoi dhe bëri tutje. Pak hapa më pas rrëshqiti dhe për pak ra... ajo iu afrua prape dhe e mbajti. 

"Ku keni për të shkuar ?" 

"Deri tek kthesa aty pranë.. aty e kam shtëpinë" 

"Atëherë po ju shoqëroj deri aty" 

Gjurmët e kujdesshme mbeteshin mbi shtresën e freskët të dëborës. 

"Duhet të jetë vështirë për ju në të tillë kohë", foli sa për t'u gjendur në muhabet. 

"Jo dhe aq" - ia ktheu ai - ka vite që jetoj kështu. Dritën e fundit të diellit e kam parë kur kam qënë 6 vjeç » 

Ajo e kqyri me vëmëndje në fytyrë. Fundja ai nuk e shihte. Ia veshtroi me kujdes të gjitha tiparet. Nuk ishte i vjetër, por sapo kishte kaluar pragun e rinisë. Një shenjë e thellë djegieje i fillonte në mollëzën e majtë... i gjarpëronte përgjatë qafës dhe i futej brënda në trup.

Burri u afrua pak më pranë dhe nuhati përsëri aromën e saj. Ndjeu ngrohtësinë e trupit të brishtë që i rrinte fare pranë, fare ngjitur dhe përpiqej të hidhte hapat në mënyrë të sinkronizuar me të. Flokët e gjata të verdha, i tundeshin dhe e preknin mbi xhakoventën e lëkurtë. Dora me të cilën mbahej pas krahut të saj ndjente se si nën pallton e zezë pluskonte e lëngëshme jeta. Donte që ajo rrugë të mos kishte mbarim dhe ai të ngopte vetëm një grimcë… një grimcë të vetme të asaj urie, etje, djegie që e mundonte. Vajza i kundroi përsëri fytyrën. Shenja e djegies i dukej më e thellë nën tkurrjen e lëkurës prej të ftohtit.


Atë natë ajo kishte ndezur qirinj nëpër shtëpi dhe kishte blerë shampanjë. Si duket kishte ndonjë vizitor të rëndësishëm. E kishte urdhëruar të futej në kthinën e tij me herët se zakonisht dhe të flinte. Më pas ai i kishte dëgjuar të qeshnin, të pinin, këndonin, bërtisnin, rënkonin dhe pastaj kishin pushuar. Ai kishte pritur dhe pak dhe kishte dalë. I kishte parë aty, në dysheme, të shtrirë të dy. Fytyra e së ëmës me tipare të imta dhe hundë të vogël të ngritur përpjetë qëndronte e futur në gropën e supit të atij tjetrit dhe flokët e saj bjondë të butë, rrëshkisnin mbi shpinën e tij. Ai i vështroi gjatë... urrejtje ngashërim, zili përzier... Pastaj mori makinën e vogël dhe u fut poshtë tavolinës me mbulesë të kuqe deri në dysheme. Qëndronte në gjunjë dhe luante me makinën duke e shtyrë dhe rrotulluar poshtë tavolinës. « Brrrummm... brruumm... brrruuummm... » imitonte zhurmën e ndezjes së makinës. E kapi pa dashje me gjunjë mbulesën dhe e tërhoqi poshtë. Qirinjtë e ndezur ranë në dysheme mbi mbulesë. I lebetitur doli nga vendi ku ishte dhe u përpoq të fiktë flakën, por ajo ishte më e shpejtë se ai. Filloi ta shkelte me këmbë dhe të qante me zë të ulët. Gjuhët përpinin me shpejtësi çfarë gjenin përpara. Ai u afrua tek trupat që flinin dhe e shkundi të ëmën për supesh. " Ma... ma.... maaaaa...! " Ajo nuk dilte dot nga gjumi i thellë në të cilin ishte futur. Djali qante me zë të lartë tashmë, luftonte me zjarrin që po ngjitej në dritaret e po përpinte gjithçka gjente përpara me gjuhet e gjata të kuqe. Tymi po i futej nga hundët, goja dhe një kollë e vazhdueshme po e mbyste në momentin kur dera u shpërthye dhe dy duar të fuqishme e mbërthyen dhe nxorrën përjashta. Trarët e vjetër të shtëpisë u shembën pas tyre dhe flakët përpinë gjithçka. Zjarrfikësi që e kishte shpëtuar e shtrëngonte fort pas vetes që të mos e linte të kthehej përsëri aty ku e kishte gjetur. Ai përpëlitej në duart e fuqishme dhe ulërinte duke thirrur emrin e të ëmës që dergjej nën flakë nën gjumin e thellë të drogës. 


"Arritëm tek qoshja" i tha vajza. Ai u mbështet për herë të fundit pranë asaj ngrohtësie njërëzore me erë mimoze pastaj e hoqi dorën nga krahu i saj me kujdes dhe ia zgjati në shenjë falenderimi. Ata shtrënguan duart. Trokitja e shkopit e udhëhoqi deri tek dera e shtëpisë tij. Nxorri çelësin dhe e hapi. Kapërceu pragun, hodhi shkopin mbrapa derës dhe ngjiti me shpejtësi shkallët për në katin e dytë, tejet i kënaqur. Hoqi syzet e errëta, mori shtypin e dites në duar, u rehatua në divan dhe ndezi TV tek kanali që jepte motin. Të nesërmen do ishte përsëri kohë me borë dhe barku i vagonave të metrosë do ishte përsëri bosh.

Aroma e vëndit tim.

Unë i merrja. 
Të gjallë, me ngjyra të ndritëshme, gjithë jetë...
Kryeneçe... gjithmonë doja t'i mbushja mëndjen vetes, se një copë jetë e shkulur prej atje, mund të ngulej për bukuri këtu ku kisha ardhur unë dhe të jetonte. Madje doja që sfida të shkonte edhe më larg. Doja të sillja që andej nga kisha ardhur jo vetëm jetën, por edhe aromën. Aromën dhe ngjyrat e mrekullueshme të mesdheut. Doja t'i mbushja mëndjen vetes që në fund të fundit të gjitha copëzat e botës ishin njëlloj për njeriun. Që ishte i njëjti qiell dhe i njëjti dhe.
Unë i mbillja. 
Të brydhët dhe të freskët. E zgjidhja dheun dhe i ujisja me kujdes. Gjatë verës i mbroja nga dielli i fortë, ndërsa në dimër detyrohesha t'i fusja brënda për t'i mbrojtur nga i ftohti i padurueshëm. Aty fillonte katastrofa.
Një vit më parë të gjitha lëshuan rrënjë, por jo fletë. Një ngrirje makabre. As thaheshin dhe as lulëzonin. Jo. As thaheshin dhe as lëshonin fletë. Për të lulëzuar as që bëhej fjalë akoma. Gjithë dimrin u përpoqa t'i jap frymë dhe jetë, u përpoqa t'i ngroh me shikim dhe kujdes, me ngrohtësinë e akumuluar në vite brënda meje pikërisht nga ai vend ku i kisha shkulur....
Në të dalë të dimrit disa nga ato nuk u thanë, por u shkrinë. Një pjesë e vogël jetoi deri në pranverë. I nxorra prap në ballkon nën rrezet e diellit. Filluan të nxirrnin disa gjethe të holla e të gjata, me një ngjyrë shumë më të çelur se ngjyra origjinale. U rritën ca lastarë rrakitikë, të shëmtuar dhe pastaj.... pastaj u ra një sëmundje gjethesh, si hi dhe i thau një e nga një bashkë me shpresën time.
Por nuk ishte tharë akoma këmbëngulja ime. Ketë vit i mora prapë. Mora më shumë, i mora më të reja, me vitale, i mblodha me kujdes me pece të lagura që t'i rrezistonin udhëtimit tre ditor dhe i solla përsëri. Prapë i mbolla me këmbënguljen mëndjembushëse që çdo gjë që shkulet që andej mund të lulëzojë këtu për bukuri. Përsëri procesi i zgjedhjes së dheut. Ketë herë e përzieva dheun artificial të dyqanit me dhe origjinal, të marrë nga një pyll i vogël. Prapë i futa ne dimër brenda që t'i mbroj nga ngricat. Të gjitha zunë rrënjë dhe përsëri shkrirja.... Shkrirja i fillonte në mes, pikërisht aty ku lidhet dega me rrënjët. Pikërisht ai vend, behej i pari hi dhe pluhur. Pluhur dhe erë. Kapërcente oqeanin për të shkuar prapë aty nga kishte ardhur. Pastaj gjethet binin dhe shkriheshin ngadale si eshtra të një kufome.
Vetëm një me ka mbetur. As gjallë, as varrosur. As në jetë dhe as i tharë. I ngurtësuar. Unë pres pranverën që të shoh rrugën që do marrë. A do të mbijetoje? Nëse mbijeton një dimër-verë, ka për t'i mbijetuar edhe të tjerët. Nëse jo..... Nëse jo.... Unë përseri do shkoj atje, përsëri do marr degëzat e njoma dhe të reja dhe përseri do t'i mbjell këtu, derisa të ndjej aromën e vëndit tim.

Vetem te te shikoja ne drite...
Rrotullohem ne shtratin e ashper te mendimve. S'kam gjume. Me ka fluturuar. Mori flatrat e nje korbi dhe iku. Per tek ty? S'e di. Ndoshta endet drite hijeve te tua, ndoshta endet perpjekjeve te mija per te te pare ne drite.
Vetem te te shikoja ne drite doja...
Nuk e dija qe krahet e deshires mund te sterzgjateshin dhe sterholloheshin aq ethshem dhe te arrinin atje ne skajin tjeter deri tek ty.Nuk di se si arrija here here te te mbertheja me gishtat e lodhur dhe te te nxirrja ne drite. Te mbaja atje shtrenguar,.... te shikoja,.. Ishte bukur. Aspak perfekte. Pa emer... vec ndjesi turbulluese, dhimbese, kerkuese,.... kerkuese,...kerkuese, tejzgjatese,...pakzgjatese. E cuditeshme.... e cuditeshme... e cuditeshme, aspak perfekte!
Por krahet lodheshin nga sterzgjatja dhe sterhollimi dhe ti i shpetoje gishtave te endrres dhe prap me fshiheshe ne hije. Dhe krahet vareshin pajete deri ne momentin tjeter kur ti prap vezulloje diku aty ne dritehijet e tua. Atehere fillonte sterzgjatja e sterhollimi i ethshem. Gishtat kerkonin midis dritehijeve te tua perseri, te te kapnin dhe nxirrnin ne drite dhe une te shikoja. Pamje aspak perfekte por E VERTETE!
E pse doja te te shikoja valle? Perse te doja ne drite? A ka ndonje lidhje instiktive midis ethes njerezore per te kerkuar te verteten dhe mazokizmit shpirteror? Pse nuk na gjen shpirti rehat me genjeshtrat e kendeshme por duam patjeter te dime te verteten edhe pse ajo pothuajse gjithmone vret? Genjeshtra eshte hije lozonjare dhe e verteta drite e eger.
Por krahet nuk kane tru.... Ato kane vetem deshire instiktive zgjatje dhe gishtat kane vetem deshire instiktive mberthimi dhe terheqje drejt drites ku syte plotesojne deshiren instiktive te te kundruarit.
Sa here jam tejzgjatur nuk e di...Sa shume jam lodhur nuk e di dhe nuk di saktesisht nese kam vdekur akoma apo jo.
Vetem te te shikoja ne drite doja!

Dashuria me veladon te kuq.

E gjitha filloi pikërisht atëherë kur mediat dhanë sinjalin e parë që shën Valentini po afrohej. Ndërsa reklamat komerciale oshëtinin nëpër qytet, ajo filloi të kishte ca halucinacionë të çuditëshme, të pa provuara kurrë më parë. Një fytyrë shënjti e sfumuar si në një negativ filmi filloi ti shfaqej papritur në ambiente të caktuara, kohë e pa kohë dhe ndonjëherë jo vetëm fytyra, por i tërë shën Valentini me gjithë trup i veshur me një veladon të kuq.Veladooonn te kuuuqq?! Po pse të kuq vallë ? Nga e kishte gjetur fantazia e saj këtë veladon të kuq ? Gjithsesi në fillim nuk i kushtoi shumë rëndësi, duke e menduar si lajthitje të mëndjes, që vinë e shkojnë e nuk lenë gjurmë, por pasi i ndodhi nja dy tre herë, kjo gjë filloi ta shqetësonte, sikletoste dhe më e keqja ishte se nuk kishte ndërmënd t’ia thoshte asnjeriu këtë që po i ndodhte, qoftë dhe njerëzve të saj më të afërt.

Atë mëngjes, ajo shkonte si zakonisht në punë e mbështjellë me shall dhe kapuç për t’i shpëtuar erës së ftohtë të shkurtit, ndërsa mbi kokë i qëndronte varur një qiell gri i dendur dhe i mërzitshëm që pikonte trishtim aty këtu. Dhe era e ftohtë që lepinte fytyrat e ngrira e krejt pa shprehje ishte gri dhe e trishtuar. Ia trembi shikimin një reklamë e madhe me dy trëndafila të kuq të spikatur qe i doli në rrugë papritur. Nuk e kishte parë më përpara aty, në atë vënd, në atë rrugë që ajo e bënte përditë. Dhe ja, ndërsa shihte shkarazi reklamën me çiftin e trëndafilave vezullues të spërkatur me pikëza brilante në petale, diku aty pas xhamit të reklamës, iu shfaq e zbehtë një fytyrë e çuditëshme shënjti me kurorën e shënjtërimit mbi krye. Ndaloi hapat dhe ktheu sytë për të vërtetuar që ajo që pa ishte pjesë e reklamës, por jo. Fytyra u zhduk, nuk ishte më. Fërkoi sytë dhe pa përsëri, por jo. Nuk ishte. Përpjekjet për të harruar çfarë i ndodhi u tërhoqën pa sukses, ndërsa trëndafilat e kuq dhe fytyra e shënjtit i ngelën të varura në një cep të trurit. Aty i lëkundeshin nga era e mendimeve që iknin dhe vinin me vrull. Trëndafilat... ato të ëndërruarit që ajo kurrë nuk i kishte pasur. Ato të dëshiruarit me ngulm për vite me rradhë, ndërsa shën Valentinat iknin dhe vinin, ato të gjithmonë munguarit. Dhe jo, nuk ishte ngaqë nuk ishte e dashuruar dhe nuk e njihte këtë ndjenjë. Jo. Ja që ai që ajo kishte dashuruar nuk dhuronte trëndafila. Midis një burri që dhuron trëndafila por që nuk e dashuron dhe midis një tjetri që nuk dhuron trëndafila por që e dashuron ajo kishte bërë zgjedhjen e dytë, mangësia e së cilës i shkaktonte ca të gërvishtura çdo shën Valentin.

Dhe ndërsa festa afrohej, ajo e zënë me punën fëmijët dhe përkujdesjet për familjen kishte filluar ta harronte çfarë i kishte ndodhur me reklamën e trëndafilave dhe kokën e shën Valentinit, deri në atë pasditen kur shoqja e saj erdhi për vizitë në shtëpi dhe duke pirë kafe, i tha që së bashku me te fejuarin e saj, kishin vendosur që ta kalonin natën e shën Valentinit në një lokal, të cilin e kishin pronotuar që më parë. Ajo filloi përsëri të shihte ëndrra dite me sy hapur. Fytyra e shënjtit këtë rradhë iu shfaq në mes të një rrëmuje njerëzish në Romën e Lashtë, në festën e Lupercalia-s . Djem dhe vajza të reja, veshur me tunika dhe sandale të lidhura në nyjet e këmbëve, me flokë të praruara në një mbrëmje shkurti, iu shfaqën mes zhurmës dhe muzikës, këngëve dhe kërcimeve dhe shënjti vetëm fytyra dhe duart e tij, aty në mes... mbante në duar dy enë të mëdhaja me ca letra të shkruara të palosura dhe femrat tërhiqnin letra nga ena me emrat e meshkujve ndërsa meshkujt tërhiqnin letrat me emra, nga ena me emrat e femrave. Shkundi kokën me rrëmbim. « E di prejardhjen e kësaj feste ? –pyeti shoqen, dhe vazhdoi pa pritur ndonjë përgjigje- me sa kam lexuar e ka zanafillën në Romën e lashtë dhe rrënjët i ka në një festë pagane. Djemtë dhe vajzat e reja mbaheshin në atë kohë rreptësisht të izoluar nga njëri tjetri, por njëherë në vit, dhe pikërisht në mes të shkurtit, ata lejoheshin që të festonin bashkë për disa ditë. Mblidheshin në një mbrëmje dhe nga dy enë me emrat e tyre, pra të femrave veç dhe të meshkujve veç, tërhiqnin emrat ; me atë që i binte në pjesë, kalonin ditët e festës duke u argëtuar.... » Shoqja e shiki pak e çuditur, pa ndonjë interesim të veçantë. La filxhanin e kafesë dhe ai ktheu « Jo, kurrë nuk e kam dëgjuar këtë. Po ju, keni planifikuar gjë se ku do e kaloni ? Çfarë do bëni atë natë ? ». « Akoma nuk e kemi planifikuar - iu përgjigj- por do mendojmë ndonjë gjë deri atëherë » . Ajo e dinte mirë. Asgjë nuk kishte për të menduar. Asgjë nuk do ndodhte. Tashmë pas kaq vjet martesë e dinte që shën Valentini nuk trokiste në derën e saj, e kishte harruar me kohë, ose më saktë kurrë nuk e kishte kujtuar ndonjëherë, por kjo nuk donte të thoshte aspak që edhe dashuria e kishte harruar. Ajo dashuronte me tërë qënien e saj burrin e saj, i cili në fund të fundit kishte qënë zgjedhja e saj. Por ai kurrë nuk e kishte çuar për të festuar shën Valentinin diku, edhe pse ai gjithashtu e dashuronte . Dhe ja, këtë vit çudia kishte ndodhur. Asaj i shfaqej Shën Valentini dora vetë, herë me kokë e herë me duar e herë me veladon të kuq. Pikërisht këtë vit, kur përpjekjet dhe ankthet e saj kishin mbaruar, këtë vit kur poshtërimi i të mosqënit njësoj me turmën, ishte gëlltitur thellë brënda shpirtit dhe ajo besonte që tashmë ai ishte duke kaluar në sistemin e jashtëqitjes së shpirtit të saj, pikërisht këtë vit kur ajo nuk kishte menduar as për dhurata as për tu përpjekur për të bërë diçka ndryshe, pikërisht këtë vit zhurmat e bujshme të turmës dhe medias, ia kishin sjellë shënjtin në trurin e saj të lodhur nga lufta kundër rrymës.

Ankthi i rritej e rritej me afrimin e ditës. Nuk mendonte aspak për dhuratat apo lokalet ku mund ta kalonte, por tashmë ishte e shqetësuar për gjëndjen e trurit të saj dhe ajo frika dhe shqetësimi që kishte çdo vit, se si ti fshihej turmës këtë ditë, ishte kthyer në makthin dhe frikën haluçinative. Sigurisht nuk priste dhurata, ishte mësuar me këtë tashmë. Burri i saj i dashur nuk bënte pothuajse asnjëherë dhurata dhe veçanërisht për shën Valentin. Ajo ishte përpjekur tia fuste në mëndje për vite me rradhë, kishte pasur raste që edhe e kishte marrë për krahu dhe e kishte futur në ndonjë dyqan dhe e kishte detyruar që ti blinte ndonjë gjë, jo për kënaqësinë e saj, se sa për faktin që të nesërmen do e pyesnin në punë se si ia kishte kaluar dhe çfarë i kishin dhuruar dhe ndërsa të tjerat tregonin dhuratat e tyre, ajo do ishte e shtrënguar të thoshte genjeshtrën e saj të rradhës. Por koha, ia kishte gdhëndur shpirtin dhe bërë më të fortë, më të pandjeshëm dhe më të mbyllur ndaj turmës. Preokupacioni këtë vit, ishte vetja e saj, mëndja e saj e lodhur nga rrathët e shtrëngesave.

Atë mëngjes të ftohtë shkurti, dashuria u derdh nëpër rrugë si çdo vit tjetër. Fytyra të mbërdhifura nga syte e te cilave shpirti rridhte materialisht, dilnin nga çdo cep i rrugës dhe mbushnin rrugët që në mëngjes herët, ndërsa ajo shkonte në punë si çdo ditë tjetër me një ankth më shumë në shpirt këtë vit, me ankthin e haluçinacioneve.

I lanë të iknin dy orë më shpejt nga puna atë ditë dhe ndërsa kthehej në shtëpi shikonte lokalet plot me çifte, femrat me fytyrat teje të kënaqura dhe meshkujt duke pritur shpërblimin për çfarë kishin dhuruar. Turma e hallakatur endej rrugëve. Sa shumë dashuri që mbajnë njerëzit brënda tyre, por sa keq që e shfaqin vetëm në një ditë të vitit dhe e tkurrin pastaj në skaje të shpirtit për një vit të tërë. Dashuria varej në cepat e reklamave atë ditë... ishte ulur në tavolinat e lokaleve.... në sirtaret e parave të shitësave nën banak. Dashuria flinte shtretërve të moteleve atë ditë, që i kishin rritur çmimet për orë dhe trokisnin në dyer sapo shkonte ora që duhet të dilje. Dashuria ishte këputur atë ditë ashtu si mijra gonxhe trëndafilash , ishte mbështjelle me një letër dhe kishte udhëtuar dorë më dorë dhe derë më derë. Dashuria ishte ngjitur jo në fytyrat, por në duart e njerëzve atë ditë, në duart e njerëzve që mbanin dicka, patjetër dicka, atë simbolin famëmadh të dashurisë. Dashuria, kjo gje kaq e rrallë, kaq e brishtë, kaq e fuqishme dhe qiellore ishte vëne në garë ate ditë…kush të mund ta shpallte dhe tregonte më shumë në fytyra, veshje, e gjithçka. Nuk kishte shumë rëndësi nëse ekzistonte apo jo në shpirt, vetëm shpalle, tregoje, vish maskën e saj. Ata që nuk e tregonin dukeshin të mjerë para turmës dhe cila ego vallë do ishte aq e pathyeshme sa të përballonte vështrimet keqardhëse dhe pse jo ndoshta edhe përbuzëse të turmës?

Ajo nuk kishte asgjë në duar dhe nuk priste të merrte asgjë . Dhuratën e fundit e kishte bërë për shën Valentinin e kaluar, një pako me çokollata që ia kishte lenë burrit që flinte tek komodina e anës së tij me një shënim të dashur përsipër, por që ai nuk e kishte parë fare kur ishte zgjuar. Nuk i kishte thënë asgjë edhe pasi ishin kthyer të dy nga puna dhe as ajo nuk ia kishte përmëndur, duke u përpjekur të qetësonte pjesën e vrarë të shpirtit të saj. Kishin kaluar ditë dhe asnjë fjalë për pakon me çokollata që vazhdonte të qëndronte tek koka e komodinës e heshtur, deri kur një ditë fëmijët kishin kërkuar çokollata duke e marrë pakon në dorë dhe duke e sjelle në dhomën ku ata rrinin.

Pasi rrotulloi çelsin dhe hyri në shtëpi, u gjend e rrethuar nga dy palë krahe të hollë të ngrohtë fëminorë që e pushtuan, dy engjëjt e saj të vegjël që ajo i mbuloi me të puthura, ndërsa ato e mbulonin me cicërrimat e tyre. Shkoi në dhomë dhe u ul për tu shlodhur pak dhe ndërsa ato vazhdonin ti cicërinin në vesh, me më melodiozin dhe më të dashurin zë në botë, asaj papritur i erdhën prap ato haluçinacionet e tmerrshme. Kësaj rradhe shënjti iu shfaq në një kishë të vogël ndërsa bekonte martesën e një çifti. Errësira e kishës ndriçohej vetëm nga drita qirinjsh dhe ajo ndjeu erën e ëmbël të temjanit. Prifti me veladonin e kuq, bekonte fshehurazi martesën. « .... në emër të Atit, Birit dhe Shpirtit të Shenjtë, unë iu shpall burrë e grua ». Të rinjtë me veshje romake dhe kurora me lule portokallesh në kokë, putheshin të heshtur... Shhhttt pa zhurmë, aty më pas, aty më tutje, aty në rrugë, ushtarët e Klaudiusit përgjonin martesat. Perandori Romak kishte shpallur të paligjshme të gjitha martesat, ngaqë lidhjet familjare, i pengonin meshkujt të shkonin në luftë dhe të vriteshin pa pasur merakun e gruas dhe fëmijëve që mund të linin pas. Pastaj, ashtu e pazonja që të dilte nga thonjtë e haluçinacioneve, ajo pa një hordhi ushtarësh të derdhej në dyert e kishes, po ashtu si turma që derdhej rrugës ditën e shën Valentinit në qytetin e saj. Ajo pa se si e mbërthyen priftin me veladon të kuq mes hekurave, ndërsa çifti i sapo martuar shpëtoi duke dalë nga një dalje e fshehtë.

Cicërima , ajo më e ëmbla e solli kësaj here në realitet : « mami im, sa e buçkur që je dhe sa xhan të kam » dhe mplluq zhurma melodioze e buzëve të njoma në faqe. U shkund, u ngrit dhe vazhdoi jetën e saj të zakonëshme nëpër shtëpi si çdo ditë tjetër. Shyqyr që nuk lëshonin edhe fishekzare atë ditë. Nata pas dritareve të shtëpisë ishte e qetë dhe e heshtur si zakonisht.

Por nuk kishte qënë pikërisht dita e Shën Valentinit ankthi i saj i vërtete. Ajo i shtynte minutat atë ditë, mes turmës së zhurmëshme dhe të zbrazur, mes vanitetit dhe haresë fallco, deri të nersërmen në mëngjes.... atëherë kur bëhej ballafaqimi.. « çfarë bëre ? çfarë të bleu ? çfarë i bleve ? » Kaq herë kishte vendosur që të thoshte të vërtetën : “ Asgjë nuk me bleu dhe asgjë nuk i bleva!....” dhe po aq herë në momentet kur ishte gjëndur para fytyrave dhe duarve që tregonin dhuratat ajo ishte njëhsuar me turmën dhe kishte gënjyer... më shpesh një genjeshtër të improvizuar në çast, të shoqëruar nga ngjyra e purpurt e faqeve që përpiqej ti mbulonte nën flokët e gjatë të cilat i lëshonte fytyrës. Mëndja i punonte me ankth të nesërmen e asaj dite : « Ah, kur do mbarojë edhe kjo ditë, të shpëtoj... » dhe fytyra e Shënjtit iu shfaq përsëri, kësaj here në burg, i munduar dhe rraskapitur, me veladonin e çjerrë, dhe e bija e gardianit të burgut që vinte dhe i sillte letra mirënjohje, ushqim dhe lule, nga të gjithë ata që ai i kishte martuar ilegalisht. Koleget e saj filluan ritualin e zakonshëm të ditës së pas shën Valentinit, me pyetjet e tyre dhe tregimet e lumtura, se sa shumë dashuri kishin dhënë dhe marrë ato, sa shumë kishin shitur dhe blerë, sa e shtrenjtë kishte qënë dashuria e tyre, sa e artë, argjëndë, diamantë apo e perl-të kishte qënë dhe sa shumë vlera materiale kishin merituar në shkëmbim të asaj çfarë ato kishin falur. Ajo aty në qëndër të zhurmës së fjalëve, nuk shihte dhe dëgjonte gjë tjetër veç shënjtit me veladonin e kuq, me kokën e prere në duar që bënte disa hapa dhe rrëzohej... pastaj e pa ashtu të shtrirë në arkivol dhe papritur, iu kujtuan ritet mortore të krahinës së saj, ku gratë i qanin të vdekurit me fjalë dhe me oi dhe i erdhi të ligjëronte aty, në mes të turmës së grave që flisnin e flisnin pa pushim, e që mos bënte këtë, u ngrit e shkoi në banjo dhe i hodhi një grusht ujë fytyrës.nga
Drita.

Mall i Kashmirtë

Më binin nga dushi, pikëlat e ujit, mbi lëkurë, si gjilpëra tatuazhi që donin të fiksonin momentet e këndëshme të sapokaluara. Hutimi më shplahej ngadalë nën avujt e ngrohtë. Intensiteti i ndjesive nuk më linte të mendoja. Dihasja i kënaqur nën atë ngrohtësi, që gjithsesi nuk mund ti afrohej ngrohtësisë së sapoprovuar pak minuta më parë. Papritur ndjeva derën e daljes që u mbyll ngadalë. Dola nga dushi dhe renda në koridor dhe që andej në dhomën e gjumit. Ajo ishte e zbrazur. Vrapova tek dera e daljes dhe e hapa aq sa të nxirrja vetëm kokën, duke fshehur trupin e zhveshur brënda saj. Zhurma e ashensorit dhe asgjë. Vesha peshqirin dhe ndeza një cigare. Ajo kishte ikur. E papritura dhe e çuditëshmja kënaqësi e imja, nuk ishte më aty. Krevati ku pak kohë më parë e kisha pasur, nderej ashtu i shprishur, nën aromat e trupave tanë dhe format e saj të ngrohta akoma ishin aty. Ashtu siç ma kishte sjellë, krej papritur, po ashtu ma kishte marrë ajo ditë vere me shi.

* * *

Ujrat rrëshqisnin rrëmbimthi mbi asfaltin e etur atë ditë të nxehtë vere. Unë përpiqësha ti shpëtoja rrëkezave që mbinin, rendnin e zhdukeshin nëpër rrugë. Çadra, që për fat e mbaja gjithmonë në makinë, më mbronte vetëm kokën dhe supet, ndërsa trupi po më bëhej qull në atë pak rrugë që kisha ecur. “Më falni, më falni,” dëgjova papritur, fare pranë, një zë nga streha për karshi, “Mund të më merrni në çadrën tuaj ju lutem”. Çfarëdo qënie që ta kishte nxjerrë atë zë të kashmirtë, unë nuk do kisha mundur ti thosha jo .I zgjata çadrën nën strehë atij trupi të brishtë që papritur u ngjesh pranë meje. Aroma e flokëve të njomura më dehu. « Ku po shkon ? » e pyeta. « Në shtëpi .... » « ku e ke shtëpinë ? » « Në shtëpinë tënde » . I befasuar nga drita e ëmbël djallëzore e shikimt që kërkonte të gjente sytë e mi e pashë drejt në fytyrë. Një e qeshur më zë të lartë kumboi papritur. « Bëra shaka- më tha ». Isha unë tani që buzëqesha . « Mund të vini edhe në shtëpinë time nëse nuk e keni bezdi një gje të tillë » e vazhdova shakanë. « Vërtet ? » ma ktheu djallëzisht... « Merrni ju në shtëpi njerëz të panjohur ? » « Shkoni ju nëpër shtëpi të të panjohurve ? » ia ktheva menjëherë. « Jo, nuk shkoj, por shtëpisë tuaj nuk do kisha frikë ti hidhja një sy » « Me kënaqësi, » ia ktheva . Shakaja luante me realitetin. Gjysmat e tyre larmishëm i linin vëndin njëra tjetrës . Nuk më kishte ndodhur kurrë një gjë e tillë. Nuk kuptoja luante ajo ? Isha kurioz të dija deri ku do shkonte loja e saj ? Tepër tërheqëse, serioze dhe e zgjuar për të qënë një femër e rendomtë rrugësh.
Po çfarë ishte vallë ajo gjë që bashkë me ujin i pikonte nga flokët, i shkundej nga qerpikët dhe i flinte në cepat e buzëve? Çfarë ishte ajo ndjesi që i buronte nga brënda? E pjekur, e pashuar, e mbajtur prej kohësh brënda saj, e shihja që i rridhte bashkë me ujin jashtë. Ajo e shkundëte dhe vazhdonte të luante si pa të keq me mua. « Kush është makina juaj ? » « Ai Fiat Sedici atje tutje ». Ajo më kapi nga krahu dhe u drejtua me mua për atje. E shihja i çuditur. Më dukej si një gjë ireale. Nuk dija çtë bëja. Të shkoja me të në shtëpinë time ? Sado tip aventurieri që jam nuk i kaloj disa kufinj. Por ajo rendëte me mua nën çadrën time drejt makinës, duke buzëqeshur. Nuk kishte asnjë lloj frike për të panjohurën tek ajo. Sillej me mua sikur të më kishte njohur një jetë të tërë. U futëm në makinë dhe unë nuk dija çfarë po bëja. Ecja nën forcën shtytëse të saj dhe instiktit tim të brëndshëm. Pse e bënte vallë ajo këtë ? Ajo më shikonte gjithë kohën me një buzëqeshje paqësore në fytyrën e saj të ëmbël dhe unë nuk munda ti qëndroja tundimit për ta prekur. Kur makina kishte ndaluar në një semafor, i përkëdhela lehtë fytyrën me shpinën e gishtërinjve. Ajo buzëqeshi akoma. Në semaforin tjetër, ajo afroi fytyrën dhe më puthi lehtë në buzë. Gjaku nxitoi vrapin në damarët e mi.Nuk mendoja më asgjë veç asaj gjëje të ngrohtë dhe të butë që aq papritur, kishte qëndruar aty pranë meje. Parkova makinën në garazhdin e pallatit dhe e kapa për dore për tek ashensori. Ajo u ngjesh pranë meje duke pritur ashensorin dhe unë provova përsëri ngrohtësinë e puthjes që jepet pa asnjë kusht dhe pa asnjë paramendim, thjesht ashtu siç vjen e ngrohtë nga thellësitë e qënies, pa kaluar nëpër peshoret dhe labirinthet e trurit. Ashensori ngjitej dhe po ashtu ngjitej dhe niveli i adrenalinës në trupat tanë. Hapa derën e apartamentit dhe shtymë brënda njëri tjetrin. Rrobat fluturuan nëpër shtëpi dhe ne sonambulisht e gjetëm krevatin. Flokët kishin butësinë e kashmirit dhe nuk di pse mu kujtua nga fëmijëria ime e largët, kur motra më merrte nga shkolla dhe qëndronte për të kundruar orkidet tek dyqani i luleshitësit që kishim pranë shtëpisë. Aromë orkidesh... Troku i kalërimit dhe dihatjet e kujve në vrapim ... prekje e thellësive... puthjet e dritës së mëngjesit mbi rruzull dhe buzëqeshja shpërndarë mbi çarçafët e tokës... ngjitje në qiell,... hapja me duar e perdeve të reve dhe gjuhëzat e rrezeve mbi lëkurën time,...muskujt në ngërç...dhe çlirim i tyre me forcën dhe zhurmën e rrjedhjes së ujvarës... dhe përsëri... dhe përsëri...

Kur rrezet e diellit të dalë nga retë e atij qielli me shi, goditën për herë të fundit xhamat e zhveshur të dritares së dhomës time të gjumit, unë u ngrita dhe qëndrova ulur në cep të krevatit. E ndjeja atë që merrte frymë butësisht aty pas meje. Pastaj ajo më rrëshkiti midis krahut dhe brinjës time dhe e vendosi kokën mbi prehërin tim me fytyrë të kthyer nga mua. Më vështroi ngultazi të gjitha tiparet e fytyrës. Sytë tanë u ndeshen gjatë me njëri tjetrin. Ajo nuk ngopej duke më parë dhe unë ia shihja që i lodronte brënda syve, ajo ndjesia që nuk ia gjeja dot emrin. Flokët e butë ia përkedhja me duar.

* * *

Ajo kishte ikur papritur, ndërkohë që unë isha në dush. Ishte veshur dhe në heshtje kishte dalë jashtë dhe kishte marrë ashensorin e sigurt që unë nuk mund ta ndiqja zhveshur. Nuk isha aq i pa eksperiencë sa të më ngelej në mëndje një femër, sado e mrekullueshme që të ishte ajo. Kisha kaluar nëpër shumë aventura dhe kisha provuar gjithçka . Kisha provuar që nga dashuritë e vërteta, që nuk i kisha më, e deri tek orgjitë pa fre. Por kjo e panjohura, kishte një dlirësi të natyrshme me të cilën ajo jepej, një ndjesi në zhdukje që rrallë mund ta takosh dhe ajo gjëja tjetër pikuese që i dilte nga thellësitë dhe që nuk kishte fare të bënte me mua, të ngeleshin në mëndje. Çfarë ishte ajo vallë ? Të nesërmen shkova në punë si çdo ditë tjetër dhe asgjë nuk kishte ndryshuar, por në një pjesë të vetëdijes, unë mbaja atë, të panjohurën. Pas pune instiktivisht shkova tek vendi ku e kisha takuar, dhe sigurisht që nuk e gjeta. Vazhdoja të jetoja në rutinën time edhe pse më ishte bërë zakon që gjithmonë pas pune kaloja dhe e ndalja makinën në atë vend ku më kishte zënë shiu atë ditë, kur sapo dilja nga Piceria. Dhe ja, një ditë e shoh që kaloi rrugën dhe u fut në biblotekën përballë. Zbrita rrëmbimthi dhe nxitova për atje, duke ingranuar hapat me rrahjet e shpejta të zemrës i shtyrë nga e vetmja ndjenjë mbizotëruese, që ishte një lloj misteri i çuditshëm. Në katin e parë nuk e pashë dhe u kujtova që ajo biblotekë kishte një kat përdhes që përdorej për studime. Zbrita shkallët ... ishte aty...e ulur vetëm në tavolinë, me një tog librash përpara. Iu ula përballë pa folur. Ajo ngriti kokën dhe më buzëqeshi përsëri. « Si je ? » më përshëndeti për mirësjellje « Mirë, po ti ? » « Edhe unë mirë » mu përgjigj. « Çfarë kërkon këtu ? » « Nuk kërkoj ndonjë gjë, vetëm dua të të them që nuk të kam harruar, .... që do dëshiroja prap të gjendesha në një ditë me shi, nën një çadër me ty. » Ajo u ngrit ngadalë dhe më bëri shenjë që ta ndiqja. Në sallën e studimit nuk ishte mirë që të bisedoje. Dolëm jashtë dhe ajo ndezi një cigare. Shfryu tymin nga buzët e rrumbullakosura dhe u përgjegj qetësisht me zë të ngadalshëm. « Nuk do ketë asnjëherë më ditë tjetër me shi dhe as ne të dy nën çadër » « Nuk mund të frenoj kuriozitetin dhe të mos të të pyes.... » vazhdova unë. « Arësyeja është tëpër e thjeshtë, sepse.... sepse... ajo dita me shi nuk ishte e jona, pra e imja dhe e jotja... dhe ai .. ai personi nën çadër nuk ishe ti.... » Më pa prap drejt në sy si atëhere dhe unë ndjeva që nga diku thellë saj, sërish u derdh ajo ndjesia, që tani në mënyre të papritur, krejt qartësisht unë ia vura emrin MALL.

Nuk fola, nuk mund të flisja, u përkula dhe e putha ngadalë pikërisht aty, në mallin e saj të kashmirtë dhe u largova.Per fat te keq autoret e ketyre tregimeve nuk i dij.

Suzana Kuqi


Leter shokut te babait tim.

Kur njeriu vdes...

Kur njeriu vdes...Kur vdes njeriu këputet një jetë . Për njerëzit e afërm, humbja është e madhe, dhimbja akoma më e madhe se humbja...ikën e nuk sheh më, ikën ashtu , i ri apo i vjetër , pa patur kohë të të thotë lamtumirë...ashtu si dhe jeta shpesh të lë pa të lajmëruar. Gjithsejcilit i dhemb plaga e tij, dhe e mat me kutin e vet. Kur vdes njeriu...është një ikje pa kthim, e mendon të humbur një herë e përgjithmonë , e me shpirt kërkon atë që mendja herë herë e vë në dyshim, botën e përtejme . E jo vetëm. E dëshëron me gjithë shpirt...

Babai im vdiq në moshë relativisht të re. Ishim dy shokë , ai më i madhi dhe unë e vogla, ai më i moshuari dhe unë më e reja. Tani, nëse dikush më sheh në varreza, e nuk do të lexojë ato shifra aty, por vetëm fotografinë do të mendojë se duhet të jem motra e tij e madhe. Tash jam më e moshuar se ai , e gjunjëzohem si fëmijë e puth pllakën e mermerit, e i lutem tokës e qiellit , t'a thërrasë , të vijë aty pranë, do të bëja gjitshka, gjithshka ,veç për t'a parë e për t'i dëgjuar zërin edhe një herë,edhe një çast , për të shuar një grimcë mall...Do të jepja ditë nga jeta ime , ndoshta edhe vite...

Largohem nga varrezat me zemër më të rëndë se ç' hyra, qiririn e lashë ende të ndezur, cigaren e mbarova . Fotografia , sytë e tij në të u dukën sikur më nënqeshën, por ajo pllakë e ftohtë më tha ... kot e ke, e ke humbur...

Kur vdes njeriu, një ditë , ndoshta një ditë e takon , jo në këtë jetë, në një tjetër, por a matet vallë koha me ditë në jetën tjetër...

Një zakon tjetër , pas varrezave, thonë, nuk duhet të shkosh në shtëpi , duhet medoemos të hysh diku ku ka shumë njerëz, bar, kafe, dyqan, autobus, kudo veç në shtëpi jo, e mos bëj gabim të shkosh tek shtëpia e ndokujt, do t'i vijë keq nëse e merr vesh...

Hyj në një bar, porosis një kafe, e dua të hidhur ashtu siç jam edhe vetë. Dikush më thërret me emër ,një shoku i tim eti. Sytë i shkëlqejnë, është i gëzuar tek sheh të bijën e shokut...Takohemi përzemërsisht, muhabeti fillon me pyetjet se si janë nga familja, si na venë punët, pastaj kalojmë tek miqtë e përbashkët e pastaj...e pashmangshme... emri , preket në fillim me dhimbje, ndjej lotin e pavullnetshëm që më zbret faqes e mundohem të mos shikoj në sy bashkëfolësin , që mundohet t'i fshehë sytë e lagështuar tek i thellohet ajo rrudhë midis vetullave . Edhe se dhëmb nuk ...ka kthim prapa, një herë i zënë në gojë ... nuk heq dorë ai . Biseda rrjedh duke u alternuar në kujtime të rinisë së tij, e kujtimet e fëmijërisë e adoleshences sime.Diku fillojmë e buzëqeshim e më pas edhe qeshim. Shpirti fillon e më çlirohet , mendja rrok universin e përshkon barrikada kohe e vendi...Im atë është aty, prezent,e ndjej në ajrin që thith , në dritën që futet nga dritarja, në zërin e shokut të tij, tek dora e zëri im që dridhet nga mallëngjimi... një shpresë e ndruajtur fillon e nxjerr krye... Shpresë apo marrëzi... 

Ndahemi ,duke i shtërnguar dorën njeri tjetrit. Ikim në drejtime të ndryshme. Bëj disa hapa dhe kthej kokën prapa për t'a parë edhe një herë shokun e tim eti. Edhe ai ka kthyer kokën e shikimet tona përplasen. E befas kuptoj ... kur vdes njeriu...sa e rëndë është kjo fjalë edhe në të thënë e të shkruar... ikën vetëm pjesa fizike e tij, ajo e prekshmja nga shqisat tona, ndërsa pjesa tjetër mbetet këtu, midis nesh , ajo që ka bërë e ka thënë, ajo dashuri që ka dhuruar, është e ndarë në zemrat e mendjet tona dhe e mbartim pa qenë të ndërgjegjshëm...E pastaj një çast, një çast e ndërgjegjësohesh , se ti tek ai burrë që po largohet ke gjetur e njohur një pjesë të babait tënd , atë që i takonte miqësisë ashtu si ai gjen e njeh tek unë një pjesë tjetër të tij ...

E ndërgjegjësohesh për faktin se sa rëndësi ka të jesh i mirë në këtë jetë, mbetesh mirësi në shpirtrat e njerëzve, e të jesh i keq... brrr...as që dua t'a mendoj.

Kush thotë se koha shëron çdo gjë ? Kur ikën njeriu... i vë kore plagës , por mallit...a është gjetur vallë shëruesi i mallit ? Sa herë që malli bëhet i padurueshem e arrin në atë pikë sa më merr frymën, dal e takoj shokët e tim eti ,e çmallem...

Ashtu siç më çmalli sot përgëzimi që më bëri një miku i babait tim në internet, Prof.Dr.Inxh.Gjeolog Vedat Shehu. Ishte më shumë se dhuratë , aty , pashë babanë tim të më buzëqeshte ashtu thjesht siç dinte të buzëqeshte vetëm ai, e të më qortonte për lotët që nuk i mbajta dot. Kam tërë pasditen që kërkoj adresën e emailit të Z.Vedat Shehu e nuk ja dola . Atëhere u ula të shkruaj këto dy rreshta , me shpresë se do t'i shohë diku, t'i them faleminderit e t'i shpreh mirënjohjen time pa kufi.

Imperia 17 Tetor 2008

 Ejup Ceraja  
  
 


LETRA...



Dhe, më në fund, Bardhi ishte detyruar të dilte në një cep të kryqëzimit të rrugëve për t’i shitur ata pak libra të bibliotekës personale, që me mund e shpirt nën dhëmbë, siç i thonë një fjale, e kishte krijuar, duke ndarë nga kafshata e tij dhe e fëmijëve, nga rroga edhe ashtu e vogël e profesorit. I kishte nxjerr Bardhi “në treg” çdo ditë pune titujt e librave, sipas radhës, për t’i shitur sa për t’u blerë fëmijëve e veti bukë edhe thatë qoftë. Dhe, sa herë që i ishte shitur ndonjë libër më vete kishte menduar: “S’paskam bërë edhe krejt investime të kota në këta libra, kur ndaja nga kafshata e gojës...” Po... Atëherë kishte pak libra... Ndërsa blerës të tyre...

Aso kohe blerës i rregullt i librave të Bardhit, për çdo ditë pune, ishte profesori F. Dy ditët e para Bardhi ishte i kënaqur me profesorin F., po ditën e tretë ishte zhgënjyer shpirtërisht në te. Nga i kishte lindur zhgënjimi Bardhit? Ditën e tretë profesori F. iu kishte afruar Bardhit si rëndom. Ia kishte kërkuar një libër dhe ia kishte paguar sipas çmimit. Po, për habinë e tij, ai ia kishte kthyer librin, që e kishte blerë ditën e parë. Bardhi, nga një veprim i tillë i profesor F., ishte çuditur. Po hëpërhë s’ia kishte thënë asnjë fjalë. Vetëm pasi ishte larguar ai me librin e blerë nën sqetull, Bardhi ishte kredhur në mendime: “Ku t’i marrë të hollat e t’ia jepi për librin që ma ktheu? I kam shpenzuar. Si s’ia ktheva paret për librin që e mori në vend të atij?... Ta thërras që t’i marrë të hollat për librin që ma pagoi...” E kishte kthyer kokën që ta thërriste, por atë s’e kishte parë askund. “Shpejt qenka tretur”. – kishte shtuar më vete.

Edhe të nesërmen ishte përsëritur e njëjta skenë. Prapë Bardhi nga hutia kishte ngecur pa folur asnjë fjalë. Pasi ishte çliruar pakëz nga ajo huti edhe jo aq e papritur, kishte menduar më vete: “Ç’është me këtë njeri kështu?... Së pari e blen librin. M’i jep të hollat për te, pastaj e kthen librin pararendës, pa m’i kërkuar t’ia kthej të hollat. Sigurisht i lë për t’i marrë tubë. E po ku t’i marr unë që t’ia jepi të gjitha tubë, kur unë brenda ditës i shpenzoj për bukë e për ca gjëra tjera më se të nevojshme?!... Hajde dje që më ra në befasi e u hutova, po sot?!... Më nuk do t’i jepi libër pa u sqaruar njëherë...”

Ditën tjetër profesor F. u interesua për “Don Kishotin e Manços” të Miguel de Servantesit Saavedrës.

Bardhi kishte rënë në hall. Si të vepronte?... Pas një hamendjeje i kishte thënë troç:

- Jo F., nuk mund të ta jepi.

F. e kishte pritur një reagim të tillë të Bardhit dhe i kishte shkuar buza pakëz si në gaz, po më shumë iu kishte dridhur si në vaj nga ngashërimi. Pas pak iu kishte drejtuar Bardhit:

- E përse?...

Bardhi ishte zënë ngushtë. “Ç’t’i them tash?...” – kishte menduar më vete kif e kif. Pas ca hamendjesh i kishte thënë:

- Sepse nuk kam nga t’i tuboj e t’i kthej paratë për librat që po m’i kthen.

Profesorin F. e kishin tradhtuar lotët. Nuk kishte mundur të përmbahej. Ishte kthyer në anën tjetër dhe i kishte fshirë lotët me shpinën e dorës së djathtë. Dhe, duke u kthyer nga Bardhi i kishte thënë me turpin e njeriut të zënë në një faj të madh:

- Jo Bardh. Kthimin e librave e paske kuptuar gabim. Këtë kthim të librave do ta kuptosh nga letra, të cilën e ke brenda kapakëve të librit që ta ktheva. Letër që duhet të mbes mes meje e teje... Nesër do të bisedojmë për këtë.

Në mbrëmje, pas darkesh, Bardhi kishte lexuar:

“I dashur vëlla Bardh! Nuk mund ta marrësh me mend sa ngushtë e ndiej vetën kur po të afrohem për ta blerë ndonjë libër tëndin. E marrë me mend se shitja e tyre të rëndon tunxh në shpirt e të gërryen përbrenda si krimbi drurin e thatë. Po më bëhet sikur pjesë e fajit të detyrimit të shitjes së librave tua jam edhe unë. Edhe pse e di që ti e din se nuk është dhe nuk mund të jetë kështu. Sado që e njoh mirë karakterin tënd të fortë e të pathyeshëm, prapëseprapë diç më gërryen nga brenda... Por, e di fort mirë e di, që ti kurrë s’ke ecur në jetë kurriz kërrusur, as nuk do të ecish tash e tutje. Sepse në gjunjë mbesin vetëm ata që janë të dobët. Ata që janë me karakter të luhatshëm. Kurse të fortit, ata me karakter si burrat e dikurshëm të viseve tona epike, edhe nëse u vihet ndonjë ndërskamcë e rrëzohen për një çast, tubojnë forcë e energji të mjaftueshme për t’u ngritur e për të bërë rrugëtimin në jetë vertikal. Madje të drejtë si selvi. Ti përballë fatit njerkë për momentin, ke tubuar energji shtesë të mjaftueshme për ta sfiduar atë. Kështu të do vëllai. Dhe, e di se kështu do të jesh tërë jetën. E di edhe këtë se kjo furtunë do të kalojë. Ty dhe të tjerëve si ti kjo furtunë do t’ju dridhi ca, por nuk do t’ju gjunjëzojë, s’do t’ju përkulë.

Besoj se do të më kuptosh si vëllai-vëllain. Unë nuk po t’i kthej librat për t’i marrë prapë të hollat e mia. E çfarë kuptimi atëherë do të kishte pasur për ty blerja e librave nga unë, nëse ato t’i kthej sapo t’i lexoj?... Unë librat që po i blej nga ti po i mbaj dy deri në tri ditë. Po i lexoj dhe po t’i kthej prapë. Por jo për të m’i kthyer paratë prapa, por për t’i shitur ti ato prapë ose për t’i kthyer në bibliotekën tënde aty ku e kanë edhe vendin. Unë, të ta them të drejtën, shumicën e librave që po i blej nga ti i kam në bibliotekën time modeste. Por për të mos e kuptuar ti ndihmën time modeste si lëmoshë, po ta blej nga një libër për ta kthyer prapë, që ti ta shesësh sërish, ose, siç të thash, ta kthesh në bibliotekën tënde. Unë jam në punë dhe e marrë një rrogë, sado e vogël qoftë ajo. Kurse ti?!... Andaj këtë veprim timin, të lutem, mos e kupto si lëmoshë, po si shtrirje dore të vëllait për vëllain në momente të caktuara nëpër të cilat ngandonjëherë na e cakton fati të kalojmë qoftë si individ, qoftë si entitet. Unë për aq kohë sa ti do të shesësh libra në këtë cep të rrugës për çdo ditë do ta blej nga një libër, do ta lexojë dhe do ta kthej prapë. A s’do të kishe vepruar edhe ti kështu?!...”

- Më falë vëlla!... – i kishte thënë Bardhi të nesërmen.  

Shkurt 2007 

 Ejup Ceraja  
  
 


POROSIA…



TREGIM PËR FËMIJË

"Përmbi majën e Kreshtëbardhit dielli e qiti sythin plot shkëlqim dhe dukej si një bukë pogaçe. Rrezet e atij dielli mëngjesor përvidheshin e përthyheshin nëpër fletët e bungut qindra vjeçar dhe merrnin ngjyrën e ylberit. Në maje të Kreshtëbardhit kishte dalë një re qumësht e bardhë, si shtëllungë leshi tërë shkëlqim dhe herë tkurrej e herë bymehej me një lehtësi, si të merrte jetë e frymë nga ajri i atij mëngjesi pranveror dhe ia shtonte edhe më bukurinë Kreshtëbardhit babaxhan. Zogjtë nga të katër anët, të prirë nga bilbilat zëëmbël formonin një kor gazmor, që ta kishte ënda ta dëgjoje. Kudo natyra kishte veshur petkun festiv. Toka dukej sikur të ishte mbuluar me një qilim të madh Persie mijëra e mijëra ngjyrash nga lulet e llojllojshme, që kishin hapur petalet dhe lëshonin një aromë mrekullie. Dukej sikur lulet ishin në garë njëra me tjetrën se cila do të çelte e para dhe cila do të dukej më e bukur se tjetra. Nga lulet në lule dëgjohej zukama e bletëve, që vraponin të thithnin nektarin e parë… Zukama e tyre tok me zukamën e mijëra insekteve të tjera, formonin korin e dytë gazmor, që i mbante iso korit të parë. Mushkëritë më bënin si harmonikë dhe ngopeshin me oksigjen të pastër nga ajri lozonjar, që lëshohej shlirshëm nga maja e Kreshtëbardhit. 

Pa një, pa dy një shkëlqim i paparë e mbuloi tokën anë e kënd. Një mrekulli mahnitëse po ndodhte përreth. Sytë më shkuan kah qielli plot shkëlqim. Një njeri madhështor po zbriste me një kali pullali, krahët e të cilit lëshonin një puhi freskuese. Flokët, mjekrën dhe mustaqet i kishte dredha-dredha dhe i pahiteshin lehtë-lehtë si valët e grurit që sapo ka lidhur kallinjtë. Përkrenaren në kokë e kishte të praruar në ari tërë rrezatim. Shpata i shkëlqente e flakëruar… Kishte një pamje kreshniku, që as në përralla s'e kisha dëgjuar, as në filma s'e kisha parë. Sytë i lëshonin shkëndija drite e rrezatimi dhe ngjiteshin kah qielli kandila-kandila tërë flakërim. Çdo gjë për rreth sikur u step. Asgjë s’pipëtinte… 

"- Mos u shqetëso, biri im - më tha - duke zbritur nga kali dhe duke më marrë në kraharor. Më puthi në ballë, duke më thënë: - Jam Gjergj Kastrioti - Skënderbeu… Me lejen e Hyjit zbrita për t'ua përkujtuar të gjithëve atë besën e dashurisë dhe të mirëkuptimit. Besën e ruajtjes dhe të nderimit të njëri-tjetrit. Unë, pra, - biri im, - zbrita që t'ua sjellë porosinë e dashurisë dhe të mirëkuptimit vëllazëror mes vete…Se sa më shumë që ju ta doni dhe ta nderoni njëri-tjetrin, aq më shumë do t'ju çmojnë dhe do t'ju nderojnë edhe të tjerët… Dashuria mes vete - biri im - është çelësi i të gjitha të mirave të tjera në jetë. Pa një dashuri të tillë vëllazërore nuk ka…"

- Miri, mu përzije zëri i nënës me zërin…, që më kishte lënë gojëhapur… Çohu biri i nënës se ora po shkon shtatë pa një çerek e mos po vonohesh për orë të parë…

U mundova këtë, që e kisha parë në ëndërr, t'ia tregoj nënës duke u veshur. Po, ngase ende më hapej goja për gjumë, s'më rridhnin fjalët sa e si duhet.

- Ti vishu, biri i nënës, e ngrënë bukën me vezë të fërguara, që t'i kam përgatitur e t'i kam lënë mbi tavolinë. E, kur të kthehesh nga shkolla do të ma rrëfesh këtë. - më tha nëna duke dalë jashtë.

(2001)

Ejup Ceraja  
  
 


KËNGA E BUKUR PËR ABC-në



TREGIM PËR FËMIJË

Mësuesja i dha fund zhvillimit të germave në abetare. Pas orës gazmore të mbylljes të pjesës së parë të abetares, me këndimin e këngës së bukur "ABCÇDDHE…" - i porositi nxënësit që dy lekturat e përpunuara gjatë zhvillimit të germave në abetare, t'i lexonin tash vet në shtëpi. Armisa e vogël i dha vetes gati detyrë që t'i lexojë që të dyja. Madje edhe të shkruajë diç vetë. Këtë ia tregoi edhe të ëmës, sapo arriti në shtëpi. E ëma, duke e përqafuar të bijën me afshin prindëror, i tha:

- Po ti, xhan, lexoji njëherë mirë e mirë ngadalë e pastaj…

- E çka pastaj, nënë?… - ia ktheu Armisa kureshtare.

- Pastaj, xhan, do të bisedosh me mësuesen për këtë e ajo do të të këshillojë e do të të ndihmojë për çdo gjë që ty të intereson. E mori së pari librin e bukur "Vallja e shkronjave" të Skënder Haskos. Filloi ta lexojë me zë si në klasë, ashtu si i kishte mësuar mësuesja. Fët, i ra ndër mend se nuk ishte në klasë…"Ua! - tha më vete - po unë jam në shtëpi, nuk jam në klasë. Mësuesja na ka thënë se vetëm në klasë lexohet me zë, kurse në shtëpi e gjetkë lexohet në heshtje se i pengojmë të tjerët…" E uli zërin dhe vazhdoi leximin në heshtje…  

I ra librit në fund dhe mbet mjaft e kënaqur. "Sa gjëra të bukura ka shkruar për ne fëmijët, xhaxhi poet!… Ah, sikur të bëhesha edhe unë poete, sa gjëra interesante do të shkruaja për fëmijët e të gjitha moshave!…" Me këto mendime në kokë e mori librin tjetër "Gu, gu - pici gu".

E lexoi edhe atë dhe u kënaq. Ndjeu një freski të këndshme, që ia shtoi shumëfish vrullin. E mbylli librin, duke u hamendur se ç'të shkruante edhe ajo diçka…

E mori fletoren dhe lapsin. I erdhi ta shkruaj vetë një si vjershë për mbarimin e alfabetit. Po ra në hall me fillimin. "Do ta pyes nënën - tha më vete - vetëm për fillimin."

 

Shkoi drejt në kuzhinë. Nënën e gjeti duke e përgatitur drekën. I erdhi keq për te dhe hoqi dorë aty për aty. "Mos ta pengoj nënën në punë. Kjo mjaft ka punët e veta dhe mësimin pastaj…"

U kthye në dhomën e vet të mësimit. U mendua edhe pakëz dhe i erdhi një si ide e si frymëzim dhe filloi të shkruajë: "Dje mbaruam abc-ën/ sot unë di të shkruaj/, si zogu që ruan folenë/ Abetaren do ta ruaj."

E lexoi strofën dy-tri herë dhe iu duk mirë. Po një mendje i thoshte se nuk ishte edhe aq mirë. E mori gomën dhe e fshiu. "Do ta kopjoj një strofë nga vjersha "Kam një harmonikë" - sa më pëlqen kjo vjershë! E di edhe përmendësh", - tha më vete, duke e fshirë strofën që e shkroi vetë.

Pasi e recitoi në mendje vjershën "Kam një harmonikë", filloi ta kopjojë në fletore strofën e fundit, që i pëlqente më së shumti:

"Kam një harmonikë

Këndoj me gëzim

Këngën më të bukur:

për atdheun tim!"

"Fort e bukur!…" - tha ashtu më vete, duke e mbyllur fletoren.