TË BËJMË TERAPI TË SËMUNDJES SË “MOSVLERËSIMIT TË LETËR

Problemore
Kërkohet ngritje e zërit të të gjithëve krijuesve dhe përgjegjshmëri të madhe të tyre

TË BËJMË TERAPI TË SËMUNDJES SË “MOSVLERËSIMIT TË LETËRSISË “

Kristaq F. Shabani

Krijuesit në “kënetën” e mosvlerësimit shtetëror

Krijuesit shqiptarë, kudo ku ndodhen në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi e Diasporë po përjetojnë një mostrajtim të vërtetë në kontekstin financiar. Një papërgjegjshmëri qeverish ndaj krijuesve, të cilët janë në zbulesë të përhershme të fakteve historike, të shkruarjes së historisë së këtij kombi të vjetër, të pasurimit tonalitativ të poezisë dhe të prozës shqipe, të kontributit në fjalësin shqiptar në krijesën e qindra dhe mijërave neologjizmave pasuruese të gjuhës… Kërkesa dhe projekte të bukur, fitimprurëse në aspektin moral, letrar, shoqëror të shoqërisë, hartohen dhe paraqiten në Ministritë e Kulturës të vendeve të ndryshme, por këto projekte shihen me syrin e NJERKËS dhe fitojnë miniprojekte nga këshilllat artistike të këtyre Ministrive, të cilët hapin “buxhetime “ për minin… veprimtari të vockëla, fare të vockëla dhe fitojnë miliona…, të cilat dirigjohen nga mjeshtra “të artit”… TRE SIMPOZIUME NDËRKOMBËTARE PËRMASTIVE TË LNSHPA”PEGASI” ALBANIA DHE ASNJË CENT, KUR NË KËTO VEPRIMTARI MARRIN PJESË POETË PËRMASTIVË… Sa mirë veprojnë shtete të tjera (institucione, ku janë punësuar disa nga poetët pjesëmarrës në këto evente tonat), të cilët kërkojnë ftesat dhe programet e veprimtarive. Kur shikojnë seriozitet dhe programe niveli paguajnë të gjitha shpenzimet e Simpoziumeve të poetëve pjesëmarrës. Kështu ndodhi vjet me Qipron, Anglinë , Turqinë, Greqinë e tjerë…
Vlerësimi i këtyre veprimtarive nga LSHAN OHAJO SHBA (I.W.A) kontribut në letërsinë moderne botërore, por çfarë thonë këshillat artistike të miratimit të projekteve….

Krijuesit japin dhurata si “babagjyshët”

Krijuesit të detyruar të japin dhurata si babagjyshët e VITIT TË RI… Deri kur kështu ma…?(Pyetësi migjeniane).
Po ne? Ne jemi “babagjyshë”, që duhet të japin falas librin, të cilin e kemi arkitekturuar me mendje dhe me financime private. Duhet të çojmë libra në Biblioteka Kombëtare dhe ato të qyteteve, duhet të dhurojmë libra në institucione e tjera... Gjithmonë krijuesi i dëmtuar.

A ka shtëpi botuese të vërteta me identitet në Shqipëri?

Shënjat ortografike drejt shpartallimti të plotë. Po gjuhëtarët ku janë ?! Janë tulatur apo fshehur?
Po shtëpitë botuese, mund të quhen të tilla në Shqipëri? Asqë mund të quhen të tilla. Shtëpi botuese me “redaktorë dhe punonjës të vjetër”, drejtorë të ashquajtur të Shtëpive botuese, që përflakim korrektorët letrarë, të cilët, për shkak të modernizmit, po heqin shënjat ortografike të gjuhës… Një çmenduri e përmasave drastike, një torturim gjuhësor, një mani me pirueta të helmëta! Ky fantazim dhe veprim mediokër duhet të ndalohet. Bashkohësia nuk thotë: “Hiqni shenjat e pikësimit dhe t’u mësoni shtrembër gjuhën pasardhësve… Gjuhëtarët, të cilët po mungojnë, apo po friken të thonë fjalën e tyre për këto ndodhi, janë të tulatur dhe mbajnë vetëm “spaletat” profesoriale, doktoriale në fushën gjuhësore… që t’i përdorin nesër për shtesë pensionare për kontribut gjuhësor (ky motivimi), apo për kontribut shkatërresë gjuhësore! Ky Motivimi i vërtetë!
Ç’ndodh kështu me këta të tulatur, që thonë kërkojnë mineral në pasurinë gjuhësore dhe nuk munden…

(Eksperimente të tilla mund të bëhen, por të shkruhet “Ndalohet leximi i këtyre librave nga nxënësit dhe studentët). Lejohet leximi nga ata që kanë njohuri të forta gjuhësore e sidomos njohuri të mira drejtshkrimore të gjuhës!)

Panaire gjysmake dhe distribuim i keq i librit

Panaire gjysmake, ku marrin pjesë dhe krijuesit, që nuk kanë të bëjnë fare me krijimin. Detyrimisht letërsia e madhe e ka prejardhjne nga mediokriteti. Pa mediokritet në letërsi nuk ka zhvillim të letërsisë dhe konkurrim vlerash. Të gjithë duan të bëjnë poezi, të gjithë “pozojnë”, por varet si pozojnë… Pozimi kërkon krehje të bukur…

A ka distribuim të librit, a ka vlerësim të vlerave të vërteta të librit? A ka konkurrim vlerash? Shumë krijues të vjetër hiqen specialist ë të mirëfilltë. Po janë të tillë, por të asaj që kaloi… Kushedi sa krijues të rinj janë marrë në qafë nga këta krijues të “vjetër”, që veprojnë me pjesën e vjetër të kokës, sepse mekanizmi lëvizës për të renë nuk u ka ardhur ende…
Ka botues me nivel të dobët kulturor, pa arsim përkatës, por që kanë marrë liçenca aktiviteti...!!!

Ekzistenca e përkthyesve e papërligjur

Në Shqipëri ka përkthyes të talentuar në disa gjuhë , potencialë, të cilët përpiqen të kenë dypozicionimin, që është i nevojshëm për të realizuar përkthime niveli të njohës në mëyrë saktike të dy gjuhët që do të ndërvaren dhe do të transmetohen dhe që përkthyesi të jetë mjeshtër edhe si poet e shkrimtar. Raste të tilla ka patur letërsia shqiptare dhe më parë. Por këta përkthyes duan ndihmë për të krijuar përvojën e tyre.

Fryrje të mëdha dhe mentalitete të gabuara

Ekzistenaca e mentalitetit se unë jam i madh, unë jam poet apo shkrimtar niveli është e hapur dhe e përshfaqur si mentalitet dhe, çuditërisht, këtë e thonë ata, që mezi njihen nga qyteti apo “lagjja” e tyre, kur nuk kanë konceptim e shkëmbimit universal të vlerave dhe lënie e shenjave në këtë shkëmb!…

Fryrje të mëdha
Një mani, që po vuajmë të gjithë, në shërbesë të impulsimit apo të nxitjes… Flitet me mendime dhe
sugjestionime” personale”, duke përdorur mendime të karakterit sipëror, (i)e shkëlqyer, risi e re në letërsi, me një vepër “krijues dhe krijuese qe i përket të ardhmes”, kontribut në fushën e letërsisë shqipe… e të tjera të tjera profka si këto lavde me këmbë prej rëre… Marrja e pozicionit apo e bërjes së poezisë së Madhështisë, duke sulmuar ata që kanë kokrra… për të ngjitur ndonjë shkallë. Profka, sajime meskine në dëm të letërsisë…. Për poezi të shkallesës sipërore diskutohet dhe Kadareja, pa le të tjerët, të cilët kanë bluajtur “frazime” në ato që a mundtë quhen apo motivohen si vepra letrare. Është koha të bëjmë kujdes se mos vrasim letersinë tonë dhe të përdorim selektivitetin e nevojshëm, por kjo nuk do të thotë që të ndalohet e shkruara, por vepra e mire duhet të “triorohet”.

• Përftesa e librashitësve mbi krijuesin

Keqsjellje e librarive me krijuesit është e ekzagjeruar. Librashitësit, kur krijojnë lidhësitë me krijuesit për distribuimin, tregtimin e librit, kërkojnë me insistim të rritin artificialisht çmimin ose të përftojnë shumë më tepër ata, se krijuesi i tyre… Ky është anormalitet dhe meskinitet dhe vjedhje faqas në dëm të krijuesit dhe në favor të një tregtari , ndoshta dhe të rëndomtë!

Ekzistenca e mendimit negative të pasurimit të fondeve librove…

Ekzistenca e mendimit se bibliotekat le t’i pasurojnë vetë krijuesit, në rast se dëshirojnë, që “produktet” e tyre letrare t’u jetojnë gjatë, është një mentalitet meskin dhe vrasës. Shteti duhet të blejë këtë produkt mendimor letrar, historik e tjerë dhe t’i vendosë në pasurinë e tij, thesarin e trasmetimit të dijeve pasardhësve... Është bërë një sëmundje e përgjithshme, që nuk akordohen fonde për trurin dhe fondi libror i bibliotekave ngelet në vend , stepet e tjerë… Nëpërmjet internetit sot ka lidhësi dhe gjallëri të madhe.

Vetëm në vitin 2009 -2010 janë dhuruar mbi shumë libra të gjinive të ndryshme.
Është koha kur duhet të bëjmë kujdes dhe të tregojmë se ne krijuesit e vërtetë jemi vitalë dhe synojmë progresivitetin e shoqërisë dhezhvillimin tërësor të vendit. Ndaj kërkohet nëj bashkëpunim serioz dhe një veprimtari e gjerë dhe me nerv.