ZAGORIA "PERLA PROFIL I BISKUAR" Kristaq

###
Në periudhat e mëvonshme këto “itinerare” kaluan në pasivitet dolën në dorë e “dytë” e “tretë”, si rrjedhojë e shfrytëzimit të itinerareve të reja të krijuara dhe lidhjeve me rrugë automobilistike midis qendrave urbane dhe rurale, duke mbetur një “kujtim” i bukur i mesjetës. U bënë përpjekje për të lidhur Zagorinë me rrugë automobilistike: Gjirokastër – Erind – Stërpen - Qafa e Çajupit - Hije e Mallkuar për shfrytëzim të Çajupit dhe të pasurisë drusore të Zagorisë, por ende kjo rrugë nuk është shumë funksionale. Në këtë kuadër vetëm Lliari mbeti i izoluar gjatë gjithë ekzistencës së vet, paçka nga ndonjë përpjekje sporadike dhe planeve në mendje për të bashkuar rrugën nga Shën Mitrat - Shën Harallamb – Vështi i Llanaj. Lliarioti mbeti në “statusin” e këmbësorit. Por kjo gjendje u ndryshua në vitin 2004, ku, për herë të parë, edhe ky fshat u lidh me rrugë në sajë të përpjekjeve reale të Komunës dhe të komunitetit, ku u fitua një eksperiencë e madhe bashkëpunimi me Ministrinë e Mbrojtjes, e cila vuri në dispozicion të dy Komunave Zagori dhe Pogon mjetet e rënda dhe një personel xhenier të specislizuar, i cili mundësoi këtë hapje të re dhe riparim total të rrugës Suhë - Poliçan.

Ndërtimet e Ali Pashë Tepelenës
U bënë për interesat e Pashait të Tepelenës dhe në shenjë mirënjohje ndaj ndihmës bujare që banorët e Zagorisë i dhanë në periudhën e ndjekjes nga pushtuesit osmanë dhe nga Kurt Pasha i Beratit. Ndërtimet u bënë në Ndëran, Sheper, Doshnicë, Zhej e tjerë. Gjithashtu kësaj periudhe i përkasin edhe ngritja e dy urave mbi përroin e Hosit në Hoshtevë, mbi lumin e Zagorisë, ura e Manastirit të Nivanit dhe e Limarit. Këto ndërtime janë dëshmi e gjallë e zhvilllimit social - ekonomik të Zagories dhe traditave të mjeshtrave të saj.

Rrjeti rrugor ekzistues automobilistik
Rrjeti rrugor që përshkon komunën është i kategorisë së pestë dhe të gjashtë. Rruga kryesore, që fillon nga qyteti i Gjirokastrës kalon në Poliçan dhe hyn në komunë, degëzohet pa arritur tek rezervuari i Sheperit. Degëzimi në të djathtë kalon në Sheper, Nivan (qendra e Komunës) arrin në Hoshtevë dhe vijon për në Doshnicë. Në degëzimin e majtë shkohet në fshatin Ndëran, Topovë, në Shën Mitra rruga vijon për në Zhej dhe një degëzim tjetër i saj vijon për në Shën Mërtir dhe zbret në Lliar, te vendi i quajtur (Vështi i Llanaj).

Rruga tjetër që lidh qytetin e Gjirokastrës me komunën e Zagorisë kalon në Erind, ngjitet në Stërpen, Korez, drejtohet në Qafën e Çajupit, nëpër Çajup, Shëne Premte - Hije e Mallkuar dhe në Dërmaz bashkohet me rrugën që shkon për në Topovë dhe për në Zhej - Lliar.
Në vitin 2004 u arrit që të lidhet Komuna me të gjitha fshatrat dhe këto me qytetin e Gjirokastrës

POPULLSIA
Nga pikëpamja e përbërjes kombëtare popullsia e Krahinës së Zagories është 100 % shqiptare. Nga pikëpamja religjioze popullsia e Komunës së Zagories është në masën rreth 100 % ortodokse
Në vitin 1990, në periudhën e ndryshimeve në vend, Zagoria kishte…banorë,…. familje
Të dhëna të përgjithshme demografike për Komunën Zagorie

Të dhëna demografike (të përgjithshme prezente dhe emigrim)

Nr. Fshati B a no r ë Toka ha
Gjithsej Femra Meshk Arë rër famil. Për banorë Fshat
1. Sheper 220 112 330 6.3
2. Nivan 134 62 72 41 1.2
3.Konckë 98 50 48 60 2.1
4.Vithuq 20 9 11 4 0.8
5. Hoshtevë 177 94 83 48 1.1
6. Doshnicë 100 52 48 25 1
7. Zhej 172 86 86 143 2.6
8. Lliar 81 39 42 96 3.8
9. Topovë 110 59 51 50 1.8
10. Ndëran 214 99 115 146 2.8
Komuna 1326 662 664 943 0.7

Statistikë e popullsisë së Zagories (prezente)
Nr. Fshati Familje Frymë Emigrimi
1.Sheper 23 50
2.Nivan 25 52
3.Konckë 18 39
4.Vithuq 2 4
5. Hoshtevë 20 54
6. Doshnicë 10 20
7.Zhej 19 57
8.Lliar 10 42 5 11
9.Topovë 17 41
10.Ndëran 22 78
Gjithsej 166 437

Zagoria gjithësej në linjë atërore
Gjirokastër
Nr. Fshati Familje Frymë
1.Sheper 29 70
2.Nivan 16 56
3.Konckë 3 10
4.Vithuq 15 57
5. Hoshtevë 19 70
6. Doshnicë 6 19
7.Zhej 63 206
8.Lliar 24 84
9.Topovë
10.Ndëran
Gjithsej 175 582

Tiranë

Nr. Fshati Familje Frymë
1.Sheper 70 280
2.Nivan 36 110
3.Konckë 13 40
4.Vithuq 12 36
5. Hoshtevë 75 325
6. Doshnicë 22 66
7.Zhej 75 300
8.Lliar 17 87
9.Topovë 40 120
10.Ndëran 20 70
Gjithsej 166 1274

Arumunët (Vllejtë) e Zagorisë
Prezenca e tyre në Zagori: Dekadat e fundit të shek. XIX dhe masivisht në fillim të shek XX. Shfaqjet e tyre të para ishin me karvane, të cilat kanë transportuar në Zagorie drithra buke, lëndë ndërtimi. Më pas ngritën stanet e tyre, rrëzë Dhëmbelit, Rapavicës, Hoshtevës dhe Hijes së Mallkuar. Nga familjet e para të vllejve që ngritën banesat me kashtë në Ujë të Ftohtë, përmendet ajo e Kuranje (fillimi i shek.XX), të cilët veronin aty deri në fund të viteve ‘50 të shek XX. Në mesin e viteve ’30 të shek.XX u vendos në Sheper familja e Foto Nasho Kuros, i cili aty u martua. Ndërsa në Topovë qëndroi një familje gjatë tre vjetëve (mezi i viteve 40. Shek XX).

Në vitin 1957 rreth 20 familje u larguan nga jeta nomade dhe u sistemuan përfundimisht në fshatrat Ndëran, Sheper dhe Nivan ku përmenden familjet: Kuro, Kondi, Fuqi, Kaso, Sidheri, Jankulla, Nita e tjerë. Vllehët kanë ardhur nga Qefallovrisi (Greqia Veriore). Sot jetojnë në Zagorie 26 familje vllej në Nderan dhe 10 në Sheper. Janë inkuadruar në jetën e krahinës, ruajnë zakonet dhe traditat e tyre dhe përgjithësisht edhe lidhjet martesore. Shquhen si punëtorë të zotë, sidomos në blegtori dhe në endjen e leshit. Ata sot zotërojnë linjën automobilistike Zagorie – Gjirokastër, një punishte qumështi dhe kanë meritën në rritjen e numrit të të imtave në blegtori.Vetëm në Sheper dhe në Ndëran vllejtë mbarështrojnë sot 3000 krerë të imta.
(Ilia Laska “Zagoria, historia dhe tradita)

BUJQËSIA DHE BLEGTORIA

Fondi i tokës, prodhimeve bujqësore e blektorale
viti 2004

EMËRTIMI NJËSIA VITI 2004

I. Fondi i tokës ha
Gjithsej
Tokë bujqësore 943 në efiçencë 382
Pyje
Kullota
Troje të tjera

II. Prodhime bujqësore
a. Drithra buke ha 25
Rendimenti kv/ha 36
Prodhimi ton 90
b. Patate ha 6
Rendimenti kv/ha 50
Prodhimi ton 30
c. Fasule 10
Rendimenti kv/ha 6
Prodhimi ton 60

d. Perime 42
Rendimenti kv/ha 50
Prodhimi ton 212
e. Foragjere 90
Rendimenti kv/ha 18
Prodhimi ton 165
III. Pemtaria
a. Pemë gjithsej 4287
Në prodhim 4287
Prodhim fruta ton 11

a.Vreshta gjithsej 145
Në prodhim 145
Prodhim rrushi ton 8
b.Pjergulla gjithsej 5309
Në prodhim 5309
Prodhim rrushi ton
Gjithsej prodhim rrushi ton
IV BLEKTORIA 1997 2004
a. Gjedhë gjithsej 432 305
Nga këto lopë 305 226
Qumësht për lopë 710 1200
Qumësht nga lopët ton 218 207

b. Të leshtat gjithsej 5000 3700
Nga këto dele 4000 3000
Qumësht për dele 44 37
Qumësht nga dhentë 190 150
c. Të dhirta gjithsej 3300 2300
Nga këto dhi 2700 1800
Qumësht për dhi 120 120
Prodhime qumështi gjithsej ton 324 220
Prodhim qumështi gjithsej ton 727 567
d. Shpendë gjithsej
Nga këto pula 1200 1200
Prodhim vezë 000kokrra 140 130
Prodhim mishi ton 161 145

Përdorimi i tokës bujqësore

Nr. Fshati Sip. Sipërfaqja sipas kulturave ha
Total ha Grurë Misër Perime Foragjere Frutikulturë
1. Sheper 330 10 3 7 284 26
2. Nivan 41 2 2 6 20 11
3.Konckë 60 5 8 2 20 25
4.Vithuq 4 0 0 1 2 1
5. Hoshtevë 48 10 4 4 18 12
6. Doshnicë 25 5 5 2 7 6
7. Zhej 143 8 10 22 80 23
8. Lliar 96 5 10 10 60 11
9. Topovë 50 5 10 10 10 15
10. Ndëran 146 10 20 20 76 20
Komuna 943 60 72 84 577 150

QEVERIA VENDORE
Komuna Zagorie përbëhet nga 8 punonjës, 37.5% janë meshkuj dhe 62.5% femra. Arsimimi i tyre: 5 me arsim të lartë dhe 3 me arsim të mesëm
Këshilli i Komunës së Zagories përbëhet nga 13 anëtarë
Emërtimi Emri e mbiemri Subjekti
Kryetari i Këshillit Dhimitër Vaiti PS
N/Kryetari i Këshillit Jorgo Dede PAA
Sekretar i Këshillit Flora Vaiti

Grupet politike
Grupi i Partisë Socialiste 3 anëtarë

Grupi i Partisë Demokratike 2 anëtarë
Grupi i Partisë Agrare 2 anëtarë
Grupi i Partisë PPDNJ 3 anëtarë
PSD 1 anëtar
PDS 1 anëtar

ORGANOGRAMA E QEVERISË KOMUNARE

Votuesit e Komunës Zagorie
Këshilli i Komunës Kryetari i Komunës Sekretari
Organ Vendim -marrës Kryetari
Revizioni
Financë dhe ekonomi N/Kryetari
Zyra e ankesave
Zhvillim urbanistik Sekretari
Kryetarët e fshatrave

Sheper Thoma Kuro
Nivan Epaminonda Semi
Konckë Kleanthi Gjika
Hoshtevë Pëllumb Prifti
Doshnicë Jorgo Dede
Zhej Anastas Çarka
Lliar Roland Çarka
Topovë Dhimitër Deçka
Nderan Thanas Kuro

Strehim
Çështje sociale
Mbrojtja Civile, Siguria publike
Arsim, Kulturë, Shëndetësi N/Kryetari………………
Juridik, Rend dhe Siguri
Informacion dhe marrëdhënie me publikun

Kryetarët e Komunës së Zagorisë
Pano Xhorri nga Labovë e Zhapës (në qendër Hoshtevë)
Dhimosten Peti 1928-1931
Milo Papuli 1931 - 1934
Gasper Çefa 1935 - 1938
Mehmet Pacomiti 1938 - 1940
Tasim Elezi 1940 - 1942
Jani Mboqe 1992 - 1996
Arqile Hila 1996 - 2000
Anastasi Dushi 2000 - 2003
Anastasi Dushi 2003

Kryepleqtë e fshatrave të Zagories

Fshati Kryepleqtë
1920- 1940 1992 - 2004
Ndëran Apostol Peri, Rako Fociro Gogo Kuro, Simo Peri, Vangjel Kaso
Rako Koçiu, Peço Puravelli,
Xhimo Puravelli

………………….
Topovë Petro Dilo, Rako Çave, Lipe Jorgo Mëhilli, Pali Joanidhi, Themo Dilo
Dilo, Mite Dhefto, Vladimir Çoku, Dhimitër Deçka
Rako Joanidhi
………………………………………………………………………………………………………
Lliar Thoma Taçi Arqile Miho, Roland Çarka
………………………………………………………………………………………………………..
Zhej Stavro Prifti Anastas Çarka
………………………………………………………………………………………………………..
Doshnicë Garito Kote. Koço Dede Jorgo Dede
………………………………………………………………………………………………………
Hoshtevë Aleks Hila, Janaq Dede Koço Puleshi, Pëllumb Prifti
Thoma Ndreu, Vasil Marka
………………………………………………………………………………………

Vithyqi Mihal Vito, Aleks Rruci
…………………………………………………………………………………………………………
Koncka Ndreko Deshe, Pilo Vasili Kleanthi Gjika,Kolo Nika, Sofokli Mici
…………………………………………………………………………………………………………..
Nivan Vasil Fani, Josif Fani, Stefan Qirko(Babo Stavri), Simo Puqe, Stefan Pali, Thimjo Nika, Thodho Koxhioni.
…………………………………………………………………………………………………………..
Sheper Mite Ngjela, Stravro Nashi Lusho Idrizi, Rako Dede, Sofokli Rizo, Foto Bici

Këshillat popullore 1946 - 1991
Nr. Fshati Emri i kryetarit
1. Doshnicë Arshi Hysi, Drita Dine, Garito Kote, Josif Meçi,
Llukan Gjici, Miltjadh Mila,Mitro Masho,
Sokrat Mila, Todhe Dine

2.Hoshtevë Andon Ndreu, Mitro Koçollari, Qiro Qirko,
Stavri Nasi, Trifon Nika,Vasil Niçe, Vasil Zike
3.Konckë Jorgo Duka, Kasiani Telo, Kleanth Gjika,Orest Semi,
Xhimo Spiri
4.Lliar Aleks Hila, Jani Ristani,Kiço Llane,Kiço Taçi,
Lefter Stefani, Mihal Prifti,Thoma Dado, Vangjel Dado
5. Ndërani Kiço Peri, Kostaq Kadushi, Leo Peri, Maria Kaso
Naço Dudi, Ndreko Koçiu, Pano Peri, Thoma Gjika,
Simo Peri, Thanas Puravelli,
6. Nivan Leo Çoni, Llukan Vasha, Nonda Semi, Rako Vasi,
Spiro Pali, Theodhori Koxhioni, Vasil Semi
7.Sheper Andon Golemi,Apostal Muzha,Milo Papuli,
Nasho Çapi, Nasho Idrizi, Perikli Pite,
Rosel (Lusho) Idrizi, Seve Koçi, Sokrat Nashi,
8. Topovë Aleks (Lete ) Peçuni, Jano Pango, Ndreko Dilo,
Sofokli (Çofo) Bane, Theodhori Vito

Deputetët e Zagories
1878 - 1912 Mihal Harito, Ilia Harito, Jorgji Çako
1923- 1940 Petro Harito, Mihal Kaso
1945- 2003 Qirjako Harito, Vito Kapo (Kondi) Kiço Ngjela, Pirro Kondi, Spartak Ngjela, Eduard Andoni