" Lëkura e gjarprit" vëllim poetik nga poetja MIMOZA SALI

Zbulesa të reja në fushën e feminilitetit ,

vëllimi “Lëkura e gjarprit”

MIMOZA SALI

E pashë të arsyeshme të reklamoj një poete të ngjitur në shkallina, e cila poetizon në dy gjuhë të bukura, gjeniale, në atë të mëmës së saj, shqipen dhe në gjuhën e cila është motivuar si gjuhë feminile”, atë italiane, gjuhë pasurore, gjuhë triumfale e të spikaturve të mëdhenj edhe në fushën e artit Letrar, këtij arti kaq magjik dhe burrimaje shpirtërore e pakonsumueshme, por gjithmomë e ripërtëritshme me nuance dhe kolorite te reja. Poetja Mimoza Sali (një simbiozë durrsake-çame) , e ka pikëtakuar e kundruar përkundrejt gadishulli befasues të Dantes, Ovidit dhe të dhjetra e dhjetra panteonistëve te Poezisë botërore…

Vetë prezantimi i librit të saj me një metaforë dinamike “Lëkura e gjarprit” dhe me një simbolizim total arkitekturor sjell në kohën tonë, kohën e kaluar në lëkurë të gjarprit si dhe ndjesitë e sotmërisë së ndërlikuar. Rëndësi ka një këndvështrim original, finq ë fizionomion një individualitet, siç shprehet edhe ne Mendimet kritike të paraqitura për prezantimin e këtij libri poetik, ku shfaqet bota ndjenjësore e poetes me një emër idilik, lulor (Mimoza) nunëzuar në kohë gjarpërimi, në kohë ndoshta prangimi, ganxhimi, telimi…, por që ka pasë fatin të udhërrefejë shprthesës e Lulnajës… (Është vështirë që lulja të shpërthejë në kohë ngrice, të akullzuar gjatë gjithë “vegjetacionit” të saj!).

Përshtypëzon dinamizmi fjalor i trajtësuar në figurim vetiak dhe që ka një fortësi ngulitëse në mendjet njerëzore të etura për zbulesë fenomeni dhe dashuri ndjenjësimi, perceptimi dhe fitim të “mendjes së kulluar” për të sqaruar proceset dhe për të projektuar progresin… Ndalesë në një stacion dashurimi:

Vendlindja shihet me një këndvështrim original, të cilin padyshesë e shpreh melodikisht e metodikisht një shpirt i zjarrtë, e këndvështron një sy dinamik dhe vezullues, e paraqet një mendueshmëri e cila ka aftësi të bëjë zbulime, të operojë racionalisht si dhe të të japë leksion për gjimnastikë mendore, aq të nevojshme për “njerëzinë amullore të sotme”, e cila është e ndarë nga “pasurimi i mendimit”, por e etëzuar totalisht pas përftesës.

Është me vend që tematika e trajtuar në vëllim dhe realizimi në “sfondin” poetik detyrimisht kërkon një analizë vertikale, por përshtypëzon trajtesa që poetja i bën raporteve midis gjinive dhe nxjerr ne pah “përfundimin e saj logjik” për “totalitarizmin mashkullor, i cili këndvështron “miopisht” bukurinë sipërfaqësore feminile me një etësi të egëruar, duke flakur tutje romantizmin dhe lirizmin qiellor dhe duke organizuar projektin ethatë të kërkestarisë vulgare.. I mëshova kësaj ideje të trajtuar për të vijuar atë që kam thënë në zbërthesën e veprës së Mimozën Ahmeti me titull “Sa e këndshmëe e hidhur të jesh femër “. Ndaj dhe në këtë aspekt vëllimi poetik i Mimoza Sali vijon të sipërmarrë ide dhe trajtesë të anëve të pazbuluara të feminilitetit. Ky është një kontribut në zbulimin e ndjesive…

*

Thelbësorja në këtë paraqitje është padyshesë Mimoza Sali, por duke u marrë në çdo çast me poetë dhe poete, doja që të shprehja atë të keqe të madhe që po i bëjmë lirshërisë së dhënies së mendimit për poezitë që publikohen edhe në rubrika të ve/anta, edhe në facebook, ku krijuesit ledhatojnë njëri – tjetrin, duke i lëvduar “qiellisht’, duke u bërë himne “mrekullive “ krijuese. Duke harxhuar kohën më është dashur që të ndesh me mediokritete të “stilizuara” , me gjetje, kur s’janë gjetje, me trajtesa shpërthyese dhe me përdorim dobësor të fjalës “bukur”…, apo me shpërthesa pasthirrmimesh… kjo vjen që lëvdata të rikthehet me kryelëvdatë… një dëm plotor për letërsinë e mirëfilltë. Shumë prej këtyre poezive, janë pa nerv, frazime, rrëfenja, me përdorim të shumtë foljor, prolikse, rakitike, me ngarkesë të paktë figuracionale… që s’thonë gjë. (Një dhomë pa mobilje…) Kur e pyeta një kritik të afirmuar sepse dhe ai është tolerues tha me një lakonizëm therës: “Le të kënaqen nga pak të gjithë…” perifrazoi kështu një kritik tjetër të madh amerikan…

E theksova këtë për të evidentuar poeten Mimoza Sali, e cila tejshkon dinamikshëm në rrugën poetike dhe shpreh mirëfillësinë, duke flakur me dinjitet lëvdimin dh ehimnet e pabazuara…. Kjo predispozitë imja nënkupton dhe mirëseardhjen e Mimoza Sali ne Pegasin Ndërkombëtar… Albania.

Krista q F. Shabani I.W.A, W.P.S

Poet , shkrimtar, studiues

President i Lidhjes Internacionale të Poetëve, Shkrimtarëve dhe Artistëve “PEGASI” ALBANIA

Libri “Lëkura e gjarprit”

(LA PELLE DEL SERPENTE)

Mimoza Sali ka lindur me 10.04.1973 në Durrës, Shqipëri. Ka mbaruar shkollën Pedagogjike të Gjuhëve të Huaja në Shqipëri dhe më pas, ka përfunduar studimet për Multikulturat në Itali. Punon për të drejtat e emigrantëve në Itali, gazetare në gazetën kulturore “Di tutti i kolori” në Cuneo.

Në 1996 ka botuar në Itali, një libër me poezi italisht “il vento della fortuna”Në Tiranë boton librin me poezi në tre gjuhë: “Lëkura e gjarprit” Shqip, italisht, anglisht.

Është fituese e dy çmimeve të para dhe të dyta në takime letrare në Itali, është vlerësuar me çmim të parë, në takimin e poeteshave të diasporës, maj 2009 në Kosovë.

Poezitë e Mimozës janë përfshirë në antologjitë letrare në Itali, si “Nutorevelli”, “Cosi è la vita” dhe në Greqi.

Poezia e Mimoza Sali-t

Venturi Fabrizio

Gazetar, Itali

Grua me njëmijë kualitete, Mimoza Sali shkruan mendimet e saj të lira, shpreh mendimet e saj pa pretendime për rima dhe kompozime. Siç flet, shkruan atë që mendon, atë që sheh me sy dhe me shpirt, shkruan jetë njerëzore.

Nga poezitë e saj lexohet qartë që i mungon shumë vendlindja e saj Shqipëria dhe deti i Durrësit, i mungojnë dhe gurët e rrugicës të lagjes ku është rritur, qielli, dielli, hëna. Por i mungon shumë dhe nëna e saj. Vatra e edukatës se adoleshencës, së jetës së saj. Mungesa e nënës i ka lënë një boshllëk të pambushur në të. Një boshllëk dashurie, respekti, sigurie, mbrojtjeje, të gjitha këto ndjehen fare mirë në vargjet e disa poezive të shkruara me art të larmishëm. Poezitë e Mimozës janë balada që të krijojnë shumë emocione.

Tema e tretë e Mimozës është dashuria. Ky është një argument që shpesh herë është pozitiv dhe shumë herë negativ. Raporti i saj me burrat dhe dashurinë është lëkundës si një shilarës. Momente pasioni, dhe kënaqësie të pafund por që fshihen nga delizioni dhe hidhërimi. Mashkulli në poezinë e saj shihet me një sy shumë negativ, pothuajse asnjëherë i sinqertë dhe egoist. Në shprehjen e saj poetike të dashurisë, dielli dhe hëna gërshetohen me gjembat, me rrebeshet dhe mjegullat....

Poezia e Mimoza Sali-t, më pëlqen dhe mendoj se është një zë që meriton vëmendje, jo vetëm në letërsinë italiane, por edhe në atë shqiptare.

Perceptimet poetike të Mimoza Sali-t

Nga Ndue Ukaj, kritik letrar, Suedi

Poezia është një zhanër letrar, ku gërshetohet gjuha, thellësisht emotive, me implikimet e shumëfishta stilistike në tekst. Në fakt, poezia është arti që evokon dhe këtë e bënë nëpërmjet një ligjërimi specifik, që bukur shumë është i kodifikuar, sipas para koncepteve të njohura për artin e poezisë, qysh nga koha antikitetit e këndej. Në të vërtetë, poezia, duke u perceptuar arti më personal, është arena e pakufishme, ku infinitet e gjuhës komplekse dhe ligjërimet e pakufishme figurativ, derdhën brenda një bote specifike letrare, nëpërmjet diskursit lirik, që është esencialisht një diskurs emocional, që shmang idenë dhe e fshihet pas figurave. Ligjërimi poetik, me specifikat emotive, gjuhën evokuese dhe asociacionin e shenjave dhe simboleve, është një dialog i përjetësisë, ku perceptimet me sublime për botën e njeriun, për tokësoren e qielloren, konstruktohen me shenja e motivime, kode e figura të shumta stilistike, që këtij arti i japin një dimension tejet specifik, një emocion dridhmues. Poezia, nëpërmjet shprehjes figurative dhe dimensionit estetik e semantik, përplotëson universin e gjuhës së figurshme, asaj që e njohim si poezi. Në fakt, poezia është trajta më universale e komunikimit të ndjeshmërie njerëzore.

Nëpërmjet kësaj forme ligjërimi e krijimi, poezia shenjëzon, me nuanca të fuqishme figurative, gjuhë të nënkuptueshme, ndjesimet e njeriut, si dhembjet, dashuritë, urrejtjet, me një fjalë, gjitha pulset e krijuesit dhe perceptimet e tij për botën dhe metafizikën, ato mistere të përjetshme që i kërkon me aq ngulim poezia. Dhe pra, poezia, kjo formë kreacioni që ka bashkëjetuar me njeriun përgjatë gjitha kohërave, është bërë amalgamë e shpirtit të njeriut, paradigma e transfigurimit të jetës në figurë, në art, në emocion. Duke qenë përhershmërisht e lidhur me emocionet e njeriut, ajo është bashkudhëtare e përjetimeve njerëzore. Pikërisht brenda këtyre konditave teorike, mund të konceptohet dhe lexohet poezia e Mimoza Sali-t, e përmbledhur në librin, “Lëkura e gjarprit”, ku poetja e transfiguron ekzistencën poetike dhe përtej poetike, në varg, në poezi, në figurë, të realizuar mjeshtërisht, përmes një laryshie tematike e stilistike, por, gjithnjë me emocione të fuqishme, gjuhë bindëse poetike

dhe një sistem leksiku poetik të përpunuar mjeshtërisht, ku krahasimet ecin paralelisht me metaforat dhe gradacionin poetik, tipare këto që tekstit lirik i japin dramacitet të kënaqshëm letrar dhe e bëjnë shprehësinë e tij më të fuqishme, më kumbuese.

Poezia e Sali-t, ndërtohet nga dromca jete, nga sekuenca përjetimesh e ndjesimesh, por që ndërtojnë një Olimp poetik të veçantë, që komunikon me të bukurën, përmes një dimensioni thellësisht etikë dhe që shpërfaq tekstin si një realitet estetik e human. Dhe kjo për faktin se autorja është e kalitur në stuhitë e jetës, në rrebeshet e pafundme me dhembjen, prandaj këndimi i saj poetik universalizon dhembjen për t’i dhënë dimension human: Askush më mirë se unë nuk e njeh dashurinë e detit/Buzëmbrëmjes shëtisja nën fëshfërimën e vetmisë/ Më ndiqte pas hija e hënës, që fërkohej pas kurmit tim si gjethnajë/Për të përkëdhelur kockat e dhimbjes së largimit (“Dashuria për qytetin tim”). Këtë tipar poetik, e sforcon fuqishëm edhe te poezia “Gëzuar Krishtlindjet”, ku vërehet një perceptim thellësisht etik i poezisë së autores dhe një kumbim i fuqishëm i kërkesës poetik, për një të mirë universale.
Poezia e Mimoza Salit vetëdijshëm ndërton një bosht poetik, të fuqishëm, që është

aureola e dashurisë, e cila tematikë, tejkalon rrafshet e erosit, ndërkaq dimensionet e saj, sintetizohen me dhembjen, me humbjen, me mungesën, me dashurinë për atdheun, për njerëzit e dashur, për kujtesën tragjike e fëmijërinë e trisht, nëpër të cilën ka kaluar ajo gjatë diktaturës së egër në vendin e saj. Këto perceptime poetike dhe rënkime poetike, poetja i shqipton fuqishëm në poezinë “Rikthim”, kur ndërton këto vargje: “Dikur kam qenë në këtë tokë/ Me sytë e ulur dhe emrin e njollosur/Isha vetëm një vogëlushe 2 vjeçare/ Ku iluzionet vareshin/ Në çengelat e sistemit...”. Dhe ky tip i ligjërimit poetik, duke rikthyer momentet e trishta të kaluarës së saj nga fëmijëria, i pikas jashtëzakonisht fuqishëm në poezinë “Fëmijëria ime”, në të cilën

poetja, me një potencë kreative transfiguron makthin e diktaturës dhe fëmijërisë së saj, kur ajo ishte e internuar, në vargje të goditura dhe të realizuara poetikisht. Vargjet e saj, kështu e transfigurojnë atë kohë duke vënë në kontrast jetën prej ëndrrave dhe realitetit tmerrësisht tragjik, që e ka sfilitur atë: “Atë kohë, fëmijëria ime ishte lojëbalte/ Lulet ishin të infektuara me virusin e vdekjes/ Ajri kishte veshur rrobat e errëta të burgosurve/ Detin e shihja çdo natë në ëndërr…” Drama jetësore e poetes, e evokuar përmes kujtimeve të makthshme për fëmijërinë, bëhet shpërthyese, ndërsa dufi i shpirtit të saj të robëruar, shpërthen, me një poezi që e bart në vete tërë peshën e tragjikes së asaj jete, për t’u shndërruar në një shenjë estetike të një kohe makabre,

që dehumanizonte njeriun: “Atë kohë, fëmijëria ime ishte lojë e ftohtë/ Pa ngjyra, pa tinguj, me kufi telash e vulash/ Rreth e qark vallëzonin/ Gjarpërinj uji/ Gjarpërinj fushe/ Gjarpërinj mali/ Që na helmuan frymëmarrjen/Liria kish shtegtuar degëve të thyera të legjendës”.

Rrafshet tematike dhe diskursi lirik i poezisë së Mimoza Salit është i shumanshëm, ndërkaq dhembja si metaforë poetike e motivim poetik, endet në tërë poezinë, mirëpo jo si prototip dëshpërimi e retorike monotone, por si dimension i përsiatjeve të thella për fenomene tokësore e qiellore, madje edhe kur klith dhimbshëm: “Puthmë dhimbje, puthmë/ Në krahë të muzgut të përdalë/ Që më bën të ndjej, më bën të vuaj/Herë stufë zjarri, e herë akull në oqean. (Puthmë dhimbje, puthmë)”. E gjithë kjo duhet të ndodh, në tekstin lirikë, ngase poetja kërkon katharisisn, shpirtëror e poetik, si dimension qenësor i poezisë dhe letërsisë, me vargun “M’i zhvish të gjitha qelizat e helmuara”.

Brenda një konglomerati temash e motivesh të shumta, poezia e Mimozës asnjëherë nuk e tund shikimin prej një krenare shqiptare, edhe kur e përbuzin, kur i mungon dashuria, kur e vajton atë, kur evokon tragjiken e emigrimit, sikur ta zëmë që del fuqishëm në vargjet e poezisë: “O Zot, jam larg…shumë larg…”. Ky diskurs poetik, me shenja e simbole, që enden dhe prekin reminishencën, kujtesën kombëtare, bëhet shënjues tipologjik e ideor i kësaj poezie. Dhe kjo ndjeshmëri, e bënë poeten të fortë, gjuhën e saj e sforcon për të dëshmuar ajo fuqishëm identitetin e saj, krijues e etnik. Madje, shpërthimi i saj është me një nerv të fuqishëm kundërshtie, karshi atyre që përbuzin etninë e saj, të kombit të saj, kur ndërton vargun simbol, si titull të poezisë: “Nuk kam turp nga emri im”, në të cilën poezi, autorja dialogun me gjuhë të mprehtë poetike dhe evokon sekuenca historike që e bëjnë atë të ndjehet krenar me emrin e saj, sepse është e “ngazëllyer nga krenaria e rrënjëve/ Më të lashta në Ballkan”. Dhe motivimi poetik për këtë krenari, si reminishencë evokohet intencionalisht në vargjet e fundit, kur poetja shpërthen me tërë dufin poetik: “Në shpirtin tim kam ngjeshur imazhin e Nënë Terezës/ Njerëzisë dua t’i dhurojë vetëm mirësi e dashuri”. Ky model i ligjërimit poetik, është i sforcuar përmes një figuracioni poetik që e vë në epiqendër gradacionin, te poezia “Jemi bijtë e tu”, ku poetja kërkon ringjalljen e kombit, edhe përkundër faktit se ai qëndron heshtur përballë zhurmave.

Teksti lirik i poetes është i motivueshëm nga e ndodhura, drejt emocionit: “Emrin ta kanë njollosur të padenjët. Dhe këtë njollë, poetja kërkon ta heq, duke “njom buzën e tharë ndër shekuj” . Në këtë linjë të ligjërimit poetik, mund të konceptohet edhe poezia “Në prehrin tënd Kosovë, lashë një copëz zemre” dhe vargjet e realizuara poetike, që shpërfaqin mallin për vendin e quajtur Kosovë, atë tokë të premtuar, në të cilën ajo lundron me botën e saj poetike dhe vargjet e fuqishme: “Unë pulëbardha krahëkuputur nga Epiri/ Fluturova drejt anijes së dashurisë si epitaf i lashtë/ Tek ti Kosovë, zonjëz e stërlodhur nga plagët shekullore/ Unë pulëbardha krahëkëpur nga Epiri, në prehrin tënd Kosovë/ Lashë një copëz zemre, bri shekullit më të ri, ku po derdhet dritë, dritë...”

Teksti lirik i poetes është i motivueshëm nga e ndodhura, drejt emocionit: “Emrin ta kanë njollosur të padenjët. Dhe këtë njollë, poetja kërkon ta heq, duke “njom buzën e tharë ndër shekuj” . Në këtë linjë të ligjërimit poetik, mund të konceptohet edhe poezia “Në prehrin tënd Kosovë, lashë një copëz zemre” dhe vargjet e realizuara poetike, që shpërfaqin mallin për vendin e quajtur Kosovë, atë tokë të premtuar, në të cilën ajo lundron me botën e saj poetike dhe vargjet e fuqishme: “Unë pulëbardha krahëkuputur nga Epiri/ Fluturova drejt anijes së dashurisë si epitaf i lashtë/ Tek ti Kosovë, zonjëz e stërlodhur nga plagët shekullore/ Unë pulëbardha krahëkëpur nga Epiri, në prehrin tënd Kosovë/ Lashë një copëz zemre, bri shekullit më të ri, ku po derdhet dritë, dritë...”

Teksti lirik i poetes është i motivueshëm nga e ndodhura, drejt emocionit: “Emrin ta kanë njollosur të padenjët. Dhe këtë njollë, poetja kërkon ta heq, duke “njom buzën e tharë ndër shekuj” . Në këtë linjë të ligjërimit poetik, mund të konceptohet edhe poezia “Në prehrin tënd Kosovë, lashë një copëz zemre” dhe vargjet e realizuara poetike, që shpërfaqin mallin për vendin e quajtur Kosovë, atë tokë të premtuar, në të cilën ajo lundron me botën e saj poetike dhe vargjet e fuqishme: “Unë pulëbardha krahëkuputur nga Epiri/ Fluturova drejt anijes së dashurisë si epitaf i lashtë/ Tek ti Kosovë, zonjëz e stërlodhur nga plagët shekullore/ Unë pulëbardha krahëkëpur nga Epiri, në prehrin tënd Kosovë/ Lashë një copëz zemre, bri shekullit më të ri, ku po derdhet dritë, dritë...”

Teksti lirik i poetes është i motivueshëm nga e ndodhura, drejt emocionit: “Emrin ta kanë njollosur të padenjët. Dhe këtë njollë, poetja kërkon ta heq, duke “njom buzën e tharë ndër shekuj” . Në këtë linjë të ligjërimit poetik, mund të konceptohet edhe poezia “Në prehrin tënd Kosovë, lashë një copëz zemre” dhe vargjet e realizuara poetike, që shpërfaqin mallin për vendin e quajtur Kosovë, atë tokë të premtuar, në të cilën ajo lundron me botën e saj poetike dhe vargjet e fuqishme: “Unë pulëbardha krahëkuputur nga Epiri/ Fluturova drejt anijes së dashurisë si epitaf i lashtë/ Tek ti Kosovë, zonjëz e stërlodhur nga plagët shekullore/ Unë pulëbardha krahëkëpur nga Epiri, në prehrin tënd Kosovë/ Lashë një copëz zemre, bri shekullit më të ri, ku po derdhet dritë, dritë...”

Teksti lirik i poetes është i motivueshëm nga e ndodhura, drejt emocionit: “Emrin ta kanë njollosur të padenjët. Dhe këtë njollë, poetja kërkon ta heq, duke “njom buzën e tharë ndër shekuj” . Në këtë linjë të ligjërimit poetik, mund të konceptohet edhe poezia “Në prehrin tënd Kosovë, lashë një copëz zemre” dhe vargjet e realizuara poetike, që shpërfaqin mallin për vendin e quajtur Kosovë, atë tokë të premtuar, në të cilën ajo lundron me botën e saj poetike dhe vargjet e fuqishme: “Unë pulëbardha krahëkuputur nga Epiri/ Fluturova drejt anijes së dashurisë si epitaf i lashtë/ Tek ti Kosovë, zonjëz e stërlodhur nga plagët shekullore/ Unë pulëbardha krahëkëpur nga Epiri, në prehrin tënd Kosovë/ Lashë një copëz zemre, bri shekullit më të ri, ku po derdhet dritë, dritë...”

Teksti lirik i poetes është i motivueshëm nga e ndodhura, drejt emocionit: “Emrin ta kanë njollosur të padenjët. Dhe këtë njollë, poetja kërkon ta heq, duke “njom buzën e tharë ndër shekuj” . Në këtë linjë të ligjërimit poetik, mund të konceptohet edhe poezia “Në prehrin tënd Kosovë, lashë një copëz zemre” dhe vargjet e realizuara poetike, që shpërfaqin mallin për vendin e quajtur Kosovë, atë tokë të premtuar, në të cilën ajo lundron me botën e saj poetike dhe vargjet e fuqishme: “Unë pulëbardha krahëkuputur nga Epiri/ Fluturova drejt anijes së dashurisë si epitaf i lashtë/ Tek ti Kosovë, zonjëz e stërlodhur nga plagët shekullore/ Unë pulëbardha krahëkëpur nga Epiri, në prehrin tënd Kosovë/ Lashë një copëz zemre, bri shekullit më të ri, ku po derdhet dritë, dritë...”

I fuqishëm është ligjërimi poetik edhe në poezinë: “Shqipëria ime, dashuri e dhimbje” dhe vargjet Shqipëria ime, dashuria, dhimbja/ E vogël nuk më nxë, e madhe sa gjithë bota”.
Mimoza, është një poete e hollë, e cila, tamam si alkimiste e fjalës, zhbiron në thellësi të emocioneve dhe ato i përpunon mjeshtërisht në laboratorin e saj krijues, për t’i ofruar para lexuesit me gjuhën e së bukurës, e bindur fuqishëm në fuqinë e saj që e thotë Jonathan Culler për poezinë: "Poezia është e lidhur me retorikën: ajo është gjuhë që përdor pa masë figurat letrare dhe gjuhë që synon të jetë fuqimisht bindëse", tamam sikundër del në vargjet e mëposhtme:

Mblodha një kosh/Me fjalë dashurie/Dhe ia vara në qafë/ Kalit më të lashtë në botë/ Që kurorëzoi dashurinë / E Evës me Adamin… (“Lot i bardhë”).

Libri me poezi i Mimoza Sali-t, “Lëkura e gjarprit”, sjell para lexuesit shqiptar dhe poezisë shqipe, tiparet e një poezi, të përjetuar deri në palcë, veçoritë e një poezie të shkruar me dufin e shpirtit. Kësisoj, kjo poezi bëhet shenjë e një shpirti të apasionuar pas të bukurës, në jetë dhe poezi. Këto dy dimensione, autorja i mpleks fuqishëm dhe me një stilistikë poetike të konsoliduar, në këtë përmbledhje poetike. Ndërkaq, këto dimensione karakteristike poetike, janë në harmoni me bukurtingëllimën e kësaj poezie, e cila pulson timbrin e një muzike shpirtërore, të përjetuar deri në thellësitë më intime, ku fjala zhbiron kuptime të motivueshme dhe të variueshme, që rrëfejnë me një gjuhë lirike subtile, perceptimet e shumëfishta për jetën, e metafizikën, për dashurinë dhe antipodin e saj, për shfrenimin dhe etosin. Pra, poezia e Salit, tipologjikisht është një diskurs lirik, thellësisht intim, por që “rrëfen” për universin, erosin, dhembjet e gëzimet e njeriut, për vdekjen dhe shtypjen, për historinë dhe projeksionet e njeriut në stuhitë e kohës. Pra, ajo është jeta dhe kur jeta paraqitet ashtu siç është e zhveshur në letërsi, është autenticiteti i një arti që rrezaton, i një poetike që evokon, i një ligjërimi që shqipton, i një intencionaliteit që demonstron. Për të sforcuar diskursin e saj poetik, Mimoza nuk i fsheh ëndrrat, përkundrazi i konfronton me realitetin. Këtë e bënë në poezinë “Rrugica ime”, në të cilën realizon vargje të fuqishme dhe dëshira të fashitura: “Diku, në një cep të rrugicës sime/ Kam stacionizuar një ëndërr/ Një ëndërr që më mundon dhe më zgjon...” Dhe kjo ëndrra jetësore, e munguara, bëhet realitet letrar i dhembjes, i të munguarës, i kërkimit të përhershëm. Këtë intencionalitet poetik, autorja e ndërton fuqishëm edhe në poezinë “A më dëgjon nënë”, ku rënkimi poetik, është i tipizuar me mallin për nënën dhe dialogun me gjuhë ninullash, për të rrëfyer dhembjen, evokimet dhe asociacionin e shenjave dhe motiveve që shprehin adhurimin dhe rrëfimin para qenies së më të dashur: “A mundesh moj nënë/Të ma përkëdhelësh shpirtin e plasaritur/Që mërmërit në hirin e ninullave/ Këngën e dhimbjes?”

Ajo që e karakterizon këtë poezi dhe që e dallon dukshëm në poezinë e re shqipe, është fakti se poetja vargun e sforcon me fuqinë e fjalës dhe bukurinë e gjuhës poetike. Vargu i saj ndërtohet me pedanteri, ndërkaq fjalën e gdhend me elegancë, në të gjitha vjershat si tërësi, apo vargjet në veçanti dhe leksiku i saj në poetik është shumë i pasur. Këto tipare dëshmojnë për një poezi të jetuar, një art i ngjizur me jetën, si mishi me thuan, si diçka që nuk mund të shkëputet. Kësisoj, kjo poezi është emocionale dhe shpërthen nga drithërimat e një shpirti poetik, që perceptimet për botën dhe të fshehtat e zemrës, i pëlcet jashtë, por jo me stërhollime të panevojshme retorike, por, me një gjuhë që kërkon të përhershëm, universalen. Prandaj kjo pëlcitje, ka ngjyrën dhe timbrin e dhembjes, pasionit, mallit, humbjes, tretjes, kërkimit, etj, sikundër del në vargjet e mëposhtme: Me damarët e dritës/ Jetoj në ishullin tim kokëkrisur/Pa emër/ Pa ngjyrë/Pa tinguj/Rrethuar me shkopinj prej morali…/ Strehëza e vetmisë/Vë në kokë një kurorë dafinash/Për të thyer moralin e përbetuar.(Ndërthurje emocionesh)

Tematika, e cila e dominon poezinë e Mimozës është dashuria, erosi, me të cilën tematikë ajo edhe e pagëzon librin, “Lëkura e gjarprit”. Ndërkaq, në këtë kontekst poetik, realiteti letrar asaj i jep mundësi që përmes lojës së gjuhës, të shpërfaq fuqinë e dashurisë dhe variantet e saj, që janë humbja, mosbesimi, dashuria e njëanshme, përmes një modusi lirik të gërshetuar me dhembje të thellë e përsiatje metafizike.

Në poezinë me tipare erotike, Mimoza del një krijuese e kultivuar, që di mjeshtërisht t’iu ik tabuve letrare dhe anatemon sterotipet e ndryshme për qenien femër. Prandaj edhe titulli i librit, sikundër rithekson animin e saj nga dëshira pa njëanshmëri. Dhe këtë ligjërim poetik e sforcon te poezia Dëshirat e burrave, të cilat i sheh sikur në vargjet e mëposhtme: Dëshirat e burrave janë vetëm, për “duel” zjarresh.../ Fjala e parë: Do të falja gjithë botën, unë vdes për ty/Fjala e dytë: Hëna ka shtruar pëlhurën e mëndafshtë vetëm për shtratin intim/ Fjala e tretë: Oh, ti je mbretëresha e seksit/Dhe kështu, burrat në faqet e librit të dëshirave ngrenë urën e zjarrit seksual...

Kjo poezi, përveç se shpreh botën poetike të subjektit krijues në relacion me objektin, ajo është edhe një metaforë e goditur për dëshirat sterotpie të burrave. Në këtë linjë tematike, poetja ndjehet me e fuqishme, shpërthen me hovet e shpirtit të pasionuar, qoftë kur parodizon dëshirat e burrave, qoftë kur vë në pah dëshirat e femrave. Të kësaj kategori poetike, do të veçoja poezinë, “Diku…” dhe vargjet e bukura: Në një qytet të vogël/ Është një pab/ Burrat që kam njohur aty/ Ende vazhdojnë të frekuentojnë/ Me flokë të llackosura/ Me këpucë me majë/ Ku kanë lënë gjurmë/ Gishtërinjtë e grave.

Poezia e Mimozës është një metamorfozë për dashurinë, e cila, gjitha ndjenjat i fuqishme i shoshit në vargje dhe i kthen në kuptime simbolike, metaforike, alegorike. Në poezinë “Kam ankth i dashur”, apo poezinë “Simfoni e gruas së dashuruar”, ajo modusin lirik e konstrukton me ritmin poetik, i cili përcjell fuqishëm emocionin dhe perceptimet, brenda një situatë ku pasioni shpërthen fuqishëm: “Pasqyra ime është pikturuar/ Në copëza frymësh, si stuhi e papritur/ Që kërkon një copëz diell/ Të fsheh sytë e lëngëzuar”.

Koncepcionet poetike të Mimozës janë të ndërlidhura me dashurinë, mirëpo, ajo ndonjëherë është e dhimbshme, tragjike, sikur del te poezia, “Një natë të braktisur”, Ti je fshehur si kufomë/ Brenda dëshirës sime/ Dhe më lëndon/ Tani s’kam më shpirt. Këtë ton poetik, autorja e sforcon më fuqishëm dhe më dhimbshëm në poezinë, “ ...nën kthetrat e diellit të zi”, ku, nëpërmjet vargjeve të fuqishme rënkon humbjen e paplotësuar: Përpëlitem si një gjethe e hutuar dimri/Që rënkon nën kthetrat e diellit të zi/ Më është vrarë dashuria, ankth, delir, mërzi.

Poezi e fuqishme është edhe “Dua të pi cigare”, në të cilën, timbri i poezisë, rrit gradacionin e ideve dhe shpërthen fuqishëm, për të sfiduar të vështirat e jetës. Kjo poezi e shkruar në formë vargjeve, është si një metaforë bohemës para “shikimit” të vrazhdë të jetës. Dhe kjo motivohet nga shkaku sepse autorja është e revoltuar nga presioni i moralit dhe një stereotipi që e demaskon, prandaj kërkon lirinë, atë liri të pakufishme që e gjënë të poezia dhe shpërthimet e saj të fuqishme: “Unë tashmë s’pyes para askujt, mjaft kam jetuar nën presion të moralit/Moralit të pështirë, që të fut si peshku në rrjet, dua të pi vetëm cigare /Ai, ai, i dashuri im, ma ka lënë hijen e tij ndër duar, si gjethe të kalbëzuara, se deshi një tjetër.

Këtë diskurs të dhembjes, Mimoza e pikasë mjaft bukur edhe në poezinë “Balada e puthjeve”, në të cilën, përmes një dialogu imagjinar me qenien e dashur, poetja ndërton tekstin e realitet metafizik, ku shkrihet malli, i përzier me trishtimin e humbjes dhe të mungesës: Oh, i dashuri im/ o shkrihem tek Pranverat e Boticelit/Po më rrëmben balada e puthjeve/Dua të pushtoj universin me tinguj lumturie/Në partiturat e jetës, të gdhend dashurinë për ty.

Në përgjithësi, poezia e Mimoza Sali-t, me tiparet e saj tematike dhe stilistike, me universin e saj ligjërimor dhe ideor, është një poezi që pasuron poezinë shqipe, sidomos atë korpus të letërsisë shqipe të gjinisë femërore. Dhe duke qenë origjinale në idetë e saj, Mimoza, duke luftuar sterotipet e ndryshme, duke rrëfyer dhembjet, jep një poezi të ndjeshme dhe të realizuar poetikisht.

Teksti lirik..... te lexohet vetem nje here...

» "Çelnajë" vellim poetik interesant nga poetja Mimoza Agalliu
» Mimoza Sali Shkembim universal vlerash... Poezi
» LNPSHA "PEGASI" ALBANIA FOKUSIM POETJA MIMOZA REXHVELAJ
» "Kam emër Ilirie" vëllim poetik nga Shejmondë Paçarada
» “Në pritje të kohës…” vellim poetik nga Mirlinda Koxha