Ezmerka me topuz

Doja ta bëja pronë të gjithëve këtë poemë lirike, e cila tashmë është e njohur nga shumë lexues, studiues dhe pasionantë të artit magjik të fjalës jo vetëm në Shqipëri, por edhe në vende të tjera, pasi është dhe e përkthyer...dhe e botuar sipas rregullave të botimit. Nisja apo postimi i saj sot ka domethënie.
Pres mendimet tuaja...

Simpozium Nderkombetar

“Mirëseerdhet në Gjirokastër, në Simpoziumin Ndërkombëtar “MUZA POETIKE PEGASI 2009”! “





Manifestim i shpirtit të bukur poetik, trasformues i botës



SIMPOZIUMI NDËRKOMBËTAR “MUZA POETIKE “PEGASI 2009”

2-5 PRILL GJIROKASTËR, BUTRINT (SARANDË), TEPELENË, PËRMET



nga Kristaq F. Shabani, President i Lidhjes së Krijuesve “PEGASI”, Anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Poetëve Ndërkombëtarë me qendër në OHAJO (SHBA) dhe anëtar I Lidhjes së Poetëve Bashkëkohorë të Globit (W.P.S)





Organizimi i niveleve të këtij lloji kërkon një mendim hapësirëgjerë si dhe një njohje e studim të detajuar të nivelit të letërsisë sot në botë. Falë përvojës së akumuluar dhe lidhjes disavjeçare me simotrat më prestigjioze letrare sot në botë si dhe të lajtmotivit: “PËR NJË FRYMËMARRJE NDRYSHE NË LETËRSI”, Lidhja e Krijuesve “PEGASI” ALBANIA hyri e motivuar plotësisht në Simpoziumin me temë (objekt ): “POEZIA BASHKËKOHORE”. Përzgjedhja e kësaj teme erdhi si rrjedhojë e një studimi analitik të fenomeneve prezente në poezinë e sotme, të rrugëtimeve dhe “fluturimeve “ të saj, të rritjes së prezencës së poezisë filozofike dhe të ndryshesës në trajtë, e figurim të poezisë liriko- epike, por edhe të prezencës së letërsive të tjera si asaj paradoksale, numerike e tjerë. Katedra e poezisë e Lidhjes së Krijuesve “PEGASI” për të realizuar këtë mison letrar hartoi një program të detajuar me prezencë përfshirëse të elementëve të rinj si dhe hyri në lidhje me figurat përfaqësuese më dinjitoze sot në botë të letërsisë dhe sidomos të poezisë postmoderne (bashkëkohore). Studimi analitik, kontakti me Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve Ndërkombëtar (I.W.A) Ohajo SHBA, organizacionet letrare në SHBA (I.W.A, U.P.L.I, POETAS DEL MUNDO (Amerika Latine)), Kinë, Brazil, Meksikë, W.P.S (Lidhja e Poetëve Bashkëkohorë të Botës), Itali si dhe ato në Kinë, Indi, Evropë e tjerë, njohja gjithashtu me ecuritë dhe trajtesat e realizuara edhe në Simpoziumet apo Kongreset e Simotrave, plotësia e informimeve si dhe përfshirja të autorëve të Pegasit në shumë Antologji me gjithëpërfshirje bortërore si dhe dalja e Antologjisë së parë “KORSI E HAPUR” Autorë të “PEGASI”-t dhe nga vendi e Bota , ku përfshiheshin rreth 274 poetë, prej të cilëve 84 nga bota , poetë këta prestigjiozë; shfaqja e kësaj Korsie edhe në gjashtë gjuhë me poezi përfaqësuese nga shumë poetë, bëri të mundur që të skicohej Simpoziumi dhe të pëprgatitej ai në nivel.

Një nga synimet tona ishte dalja në pah e figurave të reja prestigjioze poetike, duke u shkëputur nga të vënit “emër” vetëm nga shërbesa e bërë në drejtim të sistemit të mëpërparshëm, katalogimit dhe klasifikimit hamendës, pikësynim ky, jo vetëm për letërsinë shqiptare, por edhe për Kosovën, Maqedoninë , Malin e Zi e tjerë. Dhe në përfundim u vërtetua se sa e drejtë ishte kjo sipërmarrje.

Një punë e studiuar e kujdesshme u bë në hartesën e programit, i cili u kompozua me kumte, të cilat do të mbaheshin jo vetëm në mënyrë klasike në auditore, por edhe në mjedise të lëvizshëme, duke shfrytëzuar epërsitë e natyrës perlë, që ofrojnë viset jugore të Shqipërisë. Kështu u mendua që të shfrytëzohen në këtë drejtim kalaja e Gjirokastrës, mahnitësia e këtij qyteti, qendrat e reja rurale si Asim Zeneli, skena e amfiteatrit të Butrintit, bazorelievi i poetit Bajron në Tepelenë, mjediset lulorë të qytetit të Përmetit e tjerë, apo udhëtimi turistik, por edhe poetik në itinerarin Gjirokastër - Butrint- Sarandë- Gjirokastër- Tepelenë – Përmet. Meqenëse prezenca përfaqësuese ishte nga shumë vende u mendua dhe u detajua që kumtet, recitimet e krijimeve të vetë autorëve apo rrëfimi poetik individual, i cili do të aplikohej gjërësisht për të njohur pasurinë kreative të secilit pjesëmarrës, të realizohej në disa gjuhë e kryesisht shqip, anglisht, greqisht, fërngjisht, italisht, gjermanisht, serbokratisht e tjerë. Çdo kumt që do të referohej do të përmbyllej edhe me një krijim vetiak të kumtuesit –poet a studiues. Kjo u realizua praktikisht falë përkthyesve të talentuar: Iljaz Bobaj (greqisht), Aleksandra (Majlinda) Shabani (anglisht, italisht), Dritan Kardhashi (anglisht), Altin Dova (anglisht), Sinan Vaka (italisht), Kosta Gaxhoni (greqisht) Reshat Sahitaj (frëngjisht), Remzi Salihaj (gjermanisht), Sejda Beganovic (serbokratisht), Kalosh Çeliku, Anton Gojçaj.

2 prill, ditë e enjte

Fillesa e këtij Simpoziumi u parapri më datën 2 prill nga një mbasdite të mirëfilltë letërsie në Komunën Antigone, me qendër në fshatin Asim Zeneli, ku në pallatin e Kulturës së kësaj treve u organizua një takim mbresalënës me pjesëmarrjen e rreth 50 poetëve të ardhur nga vende të ndryshme dhe nga vendi si dhe me pjesëmarrje të artdashësve të librit dhe të letërsisë së fshatit Asim Zeneli. Kryetari i komunës, z. Ylli Muho, i njohu poetët me Antigonenë, vlerat e saj shumëplanëshe, e tashmja dhe perspektiva. Gjithashtu këtu u mbajtën dy kumtime në shqip dhe anglisht për romanin e “ILIANA JETA JONË PËRFUNDON TE TANKET” (i përkthyer në shqip) , vepër e shkrimtarit Dino Kubati, nga poeti dhe shkrimtari Kristaq F. Shabani si dhe një kumt për Letërsinë e sotme shqipe të Prof. Nasho Jorgaqit (sipas parathënies së Antologjisë së Letërsisë Shqipe). U bën përshëndetjet e rastit nga poetët grekë , të cilët u befasuan nga pritja në këtë komunë. Gjithashtu pjesëmarrësit dëgjuan një intepretatim të poezive të poetëve shqiptarë , duke filluar nga poeti i madh Ismail Kadare e tjerë si dhe krijime të vetë nxënësve. Ky interpretim u vlerësua nga pjesëmarrësit. Më vonë u prezantua libri “LIRIA DHE BUKA” i autorit Zaho Boga, përgatitur nga poeti dhe shkrimtari Petro Dudi, i cili mbajti dhe një kumtim për vlerat e këtij libri si dhe recitoi një fragment nga poema e tij përfshirë në këtë libër. Prezantimi i këtij libri u shoqërua me emocione të mëdha. Kryesia e Lidhjes së kkrijuesve “PEGASI” ALBANIA e nderoi këtë libër me ÇMIM SPECIAL. Çmimin e mori djali I autorit, Ing. Filip Boga, i cili falënderoi për këtë nderim. Gjithashtu Kryetari i Komunës organizoi një kokteil- letrar, ku u shkëmbyen mendime si dhe u dhuruan mjaft libra nga poetët, por edhe poetëve iu dhuruan disa dhurata simbolike, punime artizanale, qendisma të prodhuara në Qendrën Artizanale e fshatit Asim Zeneli. Takimi ishte mbresëlënës dhe suprizoi të gjithë pjesëmarrësit. Poetët shprehën mendimin e tyre që në ardhjen e tyre të dytë në vitin 2010 infrastruktura rrugore që lidh këtë qendër rurale me Gjirokastrën duhet të përsoset.



Në ora 17.00 mbërritën në Gjirokastër poetët e tjerë pjesëmarrës nga disa vende. Midis të ardhurve edhe poetesha njohur posmoderne shqiptare Mimoza Ahmeti, poetesha tjetër Enrieta Sina, poete , botuese e gazetës “Oroskopi” dhe Kryetare e Shoqatës “OPINION”.

Në ora 18.30 u zhvillua Konferenca e shtypit për evenimentin , në të cilin morën pjesë përfaqësuesit e të gjitha vendeve pesëmarrëse në Simpozium, ku Presidenti i Lidhjes së Krijuesve “PEGASI” ALBANIA, njohu pjesëmarrësit dhe gjithë opinionin publik me zhvillimin e këtij simpoziumi. Gjithashtu u evidentuan; programi, risitë, objekti dhe synimet. Kjo konferencë shtypi u transmetua në TV lokale të Gjirokastrës.

Në ora 17.30 në ambientet e hotel “THE FIRST” në katin e shtatë të tij, një hotel i vlerësuar me çmime nga Gjermani adhe Franca, i pronarit Ing. Bashkim Tola, u hap sipari i Simpoziumit Ndërkombëtar në një atmosferë tepër entuziaste. Fjalëne mirëseardhjes e mbajti NçPresidenti i Lidhjes së Krijuesve “PEGASI” ALBANIA poeti dhe fabulisti Dino Çiço ,



Poeti dhe fabulisti Dino Çiço

i cili foli në gjuhën shqip, ndërsa materiali i përkthyer në anglisht u lexua nga poetja dhe përkthyesja Aleksandra Shabani. Në këtë material, në mënyrë përmbledhur, flitej për Gjirokastrën dhe gjithë Shqipërinë e Poshtme, për vlerat, figurat përndritëse të saj, roli, e tashmja dhe perspektiva si dhe vlerat arkitektonike të qytetit të Gjirokastrës. Një rëndësi të veçantë iu kushtua një përmbledhjeje veprimtarisë së Lidhjes së Krijuesve “PEGASI” Albania, arritjet e saj njëmbëdhjetëvjeçare. U përmend prioriteti i Lidhjes si një lidhje me organizim modern letrar dhe me njohje botërore. Fjala u duartrokit herë pas herë.









2 prill 2009



Fjala përshëndetëse në Pritjen e poetëve në FIRST-FOOD e N/Presidentit të Lidhjes së Krijuesve “PEGASI” Albania, poetit, fabulistit dhe studiuesit Dino Çiço W.P.S, Anëtar Lidhjes së Poetëve bashkëkohorë të Globit.

Anëtar i këshillit Bashkiak të qytetit të Gjirokastrës

Ne shqiptarët, mbas Perëndisë, nderojmë mikun dhe, kur miku na ikën, ne e urojmë jo “Rrugë e mbarë!”, por “Mirëardhsh!”, sepse e duam sërish mikun të na vijë. Dhe ne urojmë : “Mirëardhshi vit për vit dhe çdo vit më shumë!”









Të nderuar miq!

Zonja dhe zotërinj!

Është një eveniment i rëndësishëm i ditës së sotme që në kalldrëmet e gurta të shkelin kaq shumë këmbë e “fjalë përshëndetëse” miqsh nga shumë vende të botës, por edhe vëllezërit shqiptarë nga Kosova, nga ish Republika Jugosllave e Maqedonisë, nga Mali i Zi dhe nga diaspora. Së pari dua të shpreh atë thënien e zotit të shtëpisë, të cilën e thonë të gjitha vendet, kombet dhe kombësitë e botës: “Mirëseardhët! Mirëseardhët në qytetin tonë!”

Kjo është Gjirokastra. Ky është qyteti ynë. Krejt i veçantë, me një pamje madhështore, fisnike dhe intelektuale. Gjirokastra është metropoli i Shqipërisë së Poshtme dhe historia e saj nuk mund të kuptohet pa historinë e qyteteve dhe krahinave të tjera. Ajo nuk mund të kuptohet pa Tepelenën, Përmetin, Delvinën dhe Sarandën. Gjirokastra është një vend proverbial i tolerancës fetare, por edhe kaq proverbiale është toleranca etnike. Në këtë trevë jeton minoriteti grek, etnitë rome, arumune dhe egjiptiane. Në asnjë rast dhe në asnjë kohë nuk ka patur qoftë dhe përplasjen më të vogël. Prandaj dhe jemi krenarë kurdoherë dhe kudo. Na është dashur të përplasemi me egërsi të shekujve dhe të pushtimeve armike dhe kemi mundur të mbijetojmë. E kemi paguar shtrenjtë, por, se e kemi paguar shtrenjtë prandaj dhe liria është e shenjtë. Edhe në këto kohëra të egra Gjirokastra ka nxjerrë figura madhore, që janë vendosur në Panteoni Kombëtar. Nga kjo trevë kanë lindur Udhëheqësi ideor i Rilindjes Kombëtare, Sami Frashëri, Poeti Kombëtar, Naim Frashëri, si dhe udhëheqësi ushtarak i Lidhjes së Prizrenit, Avdul Frashëri.

Përballë kemi Malin e Çajupit dhe krahinën e bukur të Zagorisë, ku lindi poeti tjetër i madh, Andon Zako Çajupi, që plotësoi Naimin e madh. I pari rektor i Universitetit të Stambollit, matematicieni dhe astronomi i madh Hoxha Tahsini ishte pikërisht nga kjo trevë. Kur flasim për figura të letrave shqipe si poetë, shkrimtarë, publicistë dhe studiues, gjuhëtarë, janë të vërtetë, të pakrahasueshëm: Faik Konica, Fan Noli, Jani Vreto, Koto Hoxhi, Vangjel Meksi, Xhevat Kallajxhi, Ilia Dilo Sheperi, Lame Kodra (Sejfulla Malëshova), Nonda Bulka e tjerë e tjerë, që mund të përmendim me dhjetra e dhjetra.

Gjirokastra është vendlindja e njërit prej korifenjve të Letërsisë Shqipe, Ismail Kadaresë, por, po Gjirokastra, është edhe vendlindja e shkencëtarit të madh gjuhëtar, Eqrem Çabej. Ne mund të mburremi me figura si: Dalan Shapllo, Musine Kokalari, Vedat Kokona, Bekim Harxhi, Petro Zheji, Gjergj Zheji, Pandeli Sotiri, Rauf Fico, Jorgo Bulo e tjerë. Por mund t’ju them se bijtë e bijat e Gjirokastrës dhe të të gjithë kësaj treve, sot po punojnë në të gjitha disiplinat e shkencës, në letërsi e në artet figurative, në artin skenik e në muzikë. Mjafton t’ju them se Artisti i Popullit, Kadri Roshi, është biri ynë, ashtu siç është dhe Timo Flloko, apo Mumtaz Dhrami, Skulptor i popullit, Feim Brahimi, kompozitori i famshëm e tjerë. Bijtë dhe bijat po tregojnë forcën e tyre krijuese, jo vetëm në Shqipëri, por edhe në ato vende që punojnë dhe jetojnë si në Greqi dhe Itali e më gjerë.

Gjirokastra është “Qytet muze” dhe për nga vlerat e saj është nën mbrojtjen e UNESCO-S si pasuri botërore. Po në mbrojtjen e UNESCO-S është dhe Iso-Polifonia, e cila është një formë e të kënduarit në trevën e Shqipërisë së poshtme. Vetëm në rethin e Gjirokastrës ka 21 kostume tradicionale, ku mbizotëron për burrat fustanella e bardhë me jelek të qendisur, por veshjet e grave janë nga më fantastiket, duke përmendur këtu edhe veshjen e Dropullit. Folklor i pasur në këngët lirike dhe epike edhe vallet mahnitëse si ajo e sinisë apo e Osman Takas, vallet dyshe me të kënduar e burrave apo vallet dyshe me të kënduar të burrave, apo vallet e grave përbëjnë, jo vetëm krenarinë tonë, por edhe bazën e fuqishme të një turizmi kulturor. Qytetet e lashta si Butrinti, që edhe ai është në mbrojtjen e UNESCO-S, Antigonea, kështjellat e lashta si ajo e Gjirokastrës, Palokastrës, Libohovës, Shëndriadhës, Tepelenës e tjerë, shtëpitë kështjella të Gjirokastrës dhe deri te rrugica mesjetare të qytetit shtruar me kalldrëm përbëjnë një bazë të veçantë për turizmin. Duhet të evidentojmë këtu edhe Kishën e Shën Mërisë në Labovë të Kryqit, një pasuri e madhe fetare, kultuore dhe arkitektonike. Në këtë aspekt vetë vendet me një bukuri natyrore të papërsëritshme si: pllaja e Çajupit, ujërat termale të Bënjës, bukuritë e Llufës, “Syri i kaltër” dhe dhjetra e dhjetra vende të tjera, janë aq tërheqëse sa që të detyrojnë të vish sërish për t’i admiruar.

Të nderuar miq! Në kushtet më të vështira ekonomike që po kalonte vendi ynë, por edhe në kushte trazirash politike një grup i vogël krijuesish krijuan Lidhjen e Krijuesve “PEGASI”, këtu në Gjirokastër. Kjo Lidhje ishte një shkëndijë në errësirën nga e cila po dilte vendi ynë. Shumë skeptikë buzëqeshnin me ironi për hapat e para që hodhëm ne. Por ne nuk u ndalëm. Filluam veprimtaritë tonë të njëpasnjëshme: botuam gazetën letrare “PEGASI”, organin tonë letrar. Radhët po shtoheshin, siç po shtoheshin edhe botimet tona nga autorë të rinj me një predispozicion nën moton: “PËR NJË LETËRSI NDRYSHE”. Sot ne jemi mbi 439 anëtarë të kategorizuar në lëvizjen profesioniste dhe amatore, i kemi dhënë parësi zgjerimit të frymëmarrjes dhe lidhjes me organizmat botërore letrare. Kemi botuar mbi 1000 tituj librash brenda dhe jashtë vendit, rreth 30 gazeta periodike; autorë të Lidhjes kanë botuar dhe përfaqësuar Shqipërinë në Antologji poetike në Evropë e Azi, Amerikë e gjetkë. Madje kemi përfaqësuar letërsinë shqiptare në Simpoziume e Kongrese letrarë në Greqi e Itali, Kosovë e tjerë. Tematika e librave të botuar është shumë e larmishme e në shumë gjini si: poezi, romane, novela, vëllime tregime, vëllime me fabula, monografi, epigrame, hajk, pa përmendur këtu artikuj, intervista të botuar në shypin qendror shqiptar, por edhe të huaj si në Greqi, Itali, SHBA, Brazil, Maltë, Rumani, Meksikë, Bolivi, Rusi, Mongoli e tjerë. Ne kemi qenë lider në dhënien e mbështetjes që poetë me zë nga Kosova, Mali i Zi, ish Republika Jugosllave e Maqedonisë, nga Diaspora dhe nga poetët e emigruar, të bëhen pjesë e organizmave letrare, të cilët operojnë sot në botë. Gjithashtu duhet të theksojmë shkëmbimin universal të vlerave, ku vetëm nga Greqia dhe Italia janë përkthyer në gjuhën shqipe mbi 200 poetë, po kështu numri rritet duke evidentuar edhe botimin e Antologjisë Poetike “Korsi e Hapur” Autorë të Pegasit dhe të tjerë nga vendi e bota, ku në këtë antologji marrin pjesë, duke folur në shqip, rreth 84 poetë e poete nga gjithë bota… Ne kemi shumë miq në botë, të cilët e shprehën dhe gjatë kësaj periudhe intesive, kur ne po përgatnim Simpoziumin Ndërkombëtar. Një shikim me vlerë nga anëtarët e Lidhjes është hedhur edhe në grumbullimin e folklorit të trevës sonë. Përkthimet tona rrokin disa gjuhë të huaja si: anglisht, greqisht, italisht, spanjisht, frëngjisht e tjera. Një shembull i qartë është dhe botimi i fundit “PEGASIADA” që paraqitet në këtë Simpozim.

Në gjirin tonë ne kemi krijues të spikatur, jo vetëm nga numri i librave të tyre, por për nivelin e tyre artistik dhe konkurrues si: Kristaq F. Shabanin, Izet Çullin, Petro Dudin, Anton Paplekën, Jorgo Telon, Agron Shelen, Kastriot Hadërin, Hadër Mevlanin, At Theodhori Nikolla, Murat Memallën, Aleko Papa, Agim Bashaj, Iljas Bobaj, Novruz Shehun, Dhimitër Mitin, Dashnor Selimin, Sinan Vakaj, Lulzim Logun, Gjon Neçaj e tjerë.

Një dukuri që na bën të ndiejmë veten se po ecim në një rrugë të drejtë është se krijimet janë një “bum” edhe te bota femërore. Të befasojnë krijimet e Enriela Sinës, Yllka Pondes, Aleksandra Shabanit, Majlinda Ramës, Ardita JatruAlmona Bajramit, Irena Gjonit, Anila Mihalit. Mimoza Llavdanitit, Anila Krutit, Klodiana Metushit, Dhurata Themelit, Luljeta Xhaxhiut, Florentina Skëndaj e tjera. Duke përmendur emrat e një pjese të vogël krijuesish do të më falin ata, ato që nuk i kam përmendur, jo se veprat e tyre janë të dobëta, por edhe për të mos mërzitur miqtë tanë.

Ne kemi përkthyes të talentuar si: Kosta Gaxhoni (greqisht), Kristo Ndrico (greqisht) Avjerini Papa (greqisht); Shon Thompson, Dritan Kardhashi, Sazan Gjomema, Alqi Beqo, Altin Dova, Mirela Dudi (anglisht), Aleksandra Shabani (anglisht, italisht), Leonard Mero (frëngjisht) e tjerë, që po na bëjnë të flasim ne edhe me gjuhët e tjera, dhe poetët nga bota të flasin shqip, pra kanë përkthyer mbi 200 libra. Krahas rritjes në numër të krijuesve dhe cilësisë krijimtarisë kemi pasuar në qendër të vëmendjes edhe zgjerimin gjeografik. Sot ne si Lidhje “Pegasi” shtrihemi pothuajse në të gjithë Shqipërinë, por edhe në vendet e tjera si Mal i Zi, Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë, Kosovë, në vendet ku kanë emigruar poetët tanë përkohësisht. Ndërsa Lidhja jonë Internacionale e krijuar mbi bazën e Lidhjes së Krijuesve “PEGASI” ka edhe rreth 100 poetë nga shumë vende të botës anëtarë. Për të mos folur pastaj sa të shumta janë lidhjet tona me lidhje simotra, organizma letrare, revista letrare e tjerë.

Miq të mrekullueshëm!

Pjesa më e madhe e Ballkanit doli nga ferri komunist, por fatin më të keq e kemi patur ne shqiptarët që provuam diktaturën më të egër. Mjafton t’ju them se dy poetë, ngaqë i kënduan jetës dhe nuk ishin dakort me kupolën komuniste, në vitin 1988 u dënuan me varrje dhe u varrën! Sa larg ishim dhe sa afër jemi! Po të dalim në malin e Tomorrit dhe të përshëndesim “Tungjatjeta Ballkan!” menjëherë na përgjigjen PINDET e Greqisë, KARPATET rumune, Ballkanet bullgare apo Dalmatet e Kroacisë. Po të përshëndesim : “Tungjatjeta Evropë!” do të përgjigjen: Apeninet, Pirenjejtë, Malet skoceze, Fjordet norvegjeze e deri te Uralet ruse. Kjo është Europa, kaqe vogël, por kaq të panjohur jemi. Kësaj panjohurie duhet t’i bëjmë sfidë! Fillimi i kësaj slide është nga dita e sotme. Ne nuk jemi ambasadorë të vendeve tona te vendet tuaja apo anasjelltas, sepse ambasadorët emërohen dhe shkarkohen. Jo, ne nuk jemi ambasadorë… Si pjesë e shpirtit të popullit, i cili na ka nxjerrë, ne përfaqësojmë atë shpirt dhe jemi pjesë e këtij shpirti që shkon dhe përfaqëson shpirtin, idealet, qëllimet e popullit tonë te popujt e tjerë. Nuk duhet të harrojmë se popujt nuk ndryshojnë shumë, janë të mrekullueshëm, të gjithë popujt duan paqe, liri dhe miqësi. Ata ndryshojnë vetëm nga gjuha, kultura, doket dhe zakonet. Jemi ne ata, që duam të njohim këto dhe t’i afrojmë popujt tanë, kulturat e tyre, jo duke i njehësuar, por duke i nderuar e respektuar.

“ Si i duam miqtë?” – pyeste Aristoteli i madh.

“Si i duam ne që të jenë ata për ne”, ishte përgjigja e tij.

Ne shqiptarët, mbas Perëndisë, nderojmë mikun dhe, kur miku na ikën, ne e urojmë jo “Rrugë e mbarë!”, por “Mirëardhsh!”, sepse e duam sërish mikun të na vijë. Dhe ne urojmë : “Mirëardhshi vit për vit dhe çdo vit më shumë!”



Dino Çiço

Asgjë nuk është më e shtrenjtë



I brodha vendet me etje dhe shumë serioz,

Ballkanit dhe botës pash më pash,

kam fjetur në hotelet më grandioz’,

por edhe në plevica, në gropat me sillazh.



I pashë muzetë të ngritur shekuj para,

ku rëndonin stenda nga reliket,

mendimit njerëzor të evoluar

nga modernet deri te antiket.



Piramidat e Aleksandrisë,

edhe Sfinksin që unë e kam parë,

Kullën e Ejfelit në Paris,

Katedralen në Madrid, në Spanjë.



Dhe në Budë kam qenë edhe Pest,

Në Vençesllav të Pragës isha mik,

kam parë teatër dhe në Bukuresht,

Kam pirë kafe dhe në Selanik.



Në Versajë kam qenë dhe në Sorbonë,

Në Kembrixh dhe në Hollivud,

Në të famshin Kolose në Romë,

në Pallat të Dimrit në Petërsburg.



Jacenkiangun e kam parë nën hënë,

dhe në Bramaputra unë jam larë,

Në Balkal të Siberisë kam qenë,

këmbët më janë djegur rërës në Saharë.



Ku s’kam qenë ?! Në Ande e Amazonë,

Edhe në rafshnaltën eAustralisë,

Në Madegaskar dhe në Lisbonë,

në Bosfor dhe Rur të Gjermanisë.



Të gjitha ç’pashë meritojnë respekt,

Ata popuj meritojnë nderim,

Por,… për mua?!

Asgjë nuk është e shtrenjtë,

nuk i ndërroj kurrë me qytetin tim.

Noble guests!

A great part of Balkan Peninsula escaped from the communist hell, but unfortunately we Albanians experienced the wildest of the dictatorships. It is enough to say that two poets who sang for life and did not agree with the communist dictatorship, were sentenced with hanging in 1988! How far they were and how close we are! If we come up to the mountain of Tomorr and call: “Hallo Balkan!” we get an immedeate reply by the Pindus mountain in Greece, Carpathian mountains of Romania, Balkans of Bulgaria or the Dalmatian mountains of Croatia. If we greet: “Hello Evrope!” we will get the answer from the Apennines, pyrenees mountains, the Skotish mountains, Norwegian Fjords up to the Russian Urals. This is Europe, so smal, but unknown we remain. We must challenge this situation. The beginning of this challenge starts from this day. We are not ambasadors of our country to your countries or vice verca, because the ambasadors appointed and dismissed. No we are not ambasadors… As e piece of the people’s soul, we represent and are part of that spirit, which in itself represents the spirit, ideals, intentions of our people towards others we must not forget that peoples do not change a lot, they are wonderful, all the peoples love peace, freedom and friendship. They differ from the tongue, culture, habits and customs. It is us who want to know these differences and work to get our peoples close to each other, their cultures, not by integrating them, but by honoring and respecting them.

The great Aristotle was asked: - “ How do we love our guests?”

“How we want them to be for us”, was the answer.

We Albanians, after God, honor the guest and when the guest leaves we wish him not only “Good luck!” but also “Welcome back!”, because we want the guest to visit us again. And we wish you: “Welcome back each year and many more each year!”



Dino Çiço

Nothing is dearer



I wandered thirstly all the countries,

In every corner of Balkans and Europe,

I have slept in the most grandious hotels,

But even in the hay sheds, in the holes with silage.



I saw the museums raised centuries before,

the stands weighted heavily from relics,

the developed human thought mendimit

from the moderns to the antiquity.



Pyramides of Alexandria,

And the Sphinx I have seen,

The tower of Eiphel in Paris,

The cathedral in Madrid, in Spain.



I have been in Budha also, and in Pest,

in Vençesllav of Prague as a guest,

i have seen a theatre in Buchurest,

i have drank coffee in Thessaloniki.



In Versaille I have been and in Sorbone,

In Cambridge and in Holywood,

In the famous Colosseum in Roma,

In the Palace o Winter in Petersburg.



Jacenkiang I have seen under the moon,

And in Bramaputra I am washed,

In Balkal of Siberia I have been,

My feet were burned in the sends of Sahara.



Where haven’t I been?! In Andes and Amazona,

In the plateau of Australia, too,

In Madegaskar and in Lisbona,

In Bosphor and Rur in Germany.



Everything I saw deserve respect,

Those people deserve to be honored,

but,… for me?!

Nothing is dearer,

I never change them with my town.

E premte, 3 prill 2009, ora 9.00



Në lulishten e qytetit, Këndin e lojërave me emër të pronarëve Sokol e Vasilika Baco, edhe këta dashamirë të letërsisë, në një mjedis gjelbërues dhe frymëzues çelet Ekspozeja e Librit Internacional. Frymëmarrje… Një respekt i madh për të gjithë poetët nga bota që s’kanë reshtur, brenda 5 muajve, të dërgojnë kontributet e tyre dhe t’i reklamojnë. Të gjithë poetët e ardhur kanë sjellë libra të shumtë, të cilat i ekspozojnë… Kaq shumë libra, kaq shumë tituj…Recitohet Ismail Kadare, Rexhep Qose, Dritëro Agolli, Jani Ricos, Odhise Elitis, Seferis, Eminesku, Uitmani, Sharl Bodler, Dante Aligeri e shumë të tjerë…

Në ora 10.00, nën tingujt e një muzike me “theks të veçantë poetik, hapet Simpoziumi, dita e parë e tij me kumtime për “POEZINË BASHKËKOHORE”. Niko Naka filmon çdo sekuencë. Poetja dhe gazetarja e TV “Gjirokastra”, Yllka Ponde dhe kameramani Ylli Çapi fiksojnë momentet më pikante për t’ua paraqitur teleshikuesve. Fjala hyrëse e poetit Kristaq F. Shabani, president i Lidhjes së Krijuesve “PEGASI” ALBANIA, duartrokitet





3 prill 2009 (ditë e premte) BAR –LULISHTE, GJIROKASTËR

Fjala përshëndetëse në hapjen e Siparit të SIMPOZIUMIT NDËRKOMBËTAR



Të nderuar, miq të veçantë të Artit magjik të fjalës ngjyrore, të shpirtit dinamik e të bukuruar!

Të nderuar poetë e studiues bashkëkombas dhe nga Bota! Të nderuar bashkënismëtarë për këtë eveniment rëndësor dhe historik për Letërsinë! Të nderuar poetë të Greqisë fqinje, miqt tanë të mirë dhe të shtrenjtë që, së toku, kemi rreth 11 vjet me shumë gjallëri e dashuri kemi folur figuratisht në gjuhët tona të vjetra dhe gjeniale. Sakrificat, shpesh herë janë të bukura e sidomos, kur arkitekturohen për artin e figurimit! Të gjithë ju, që jeni sot këtu dhe disa që s ‘janë është e pamundur të mos jeni shqiptuar në shqip dhe ne në gjuhën e Homerit. Së pari, doja të falënderoja Ju, që jeni sot këtu duke sakrifikuar për një gjë të shenjtë dhe të adhurueshme, të falënderoj gjithashtu të gjithë poetët dhe poetet kudo në botë, të cilët dhanë ndihmesën e tyre me intelektin dhe kapacitetet e tyre mendore si: znj. Teresinka Pereira (Ohajo SHBA), Beniamin Uzon, Handa Sendoo (Mongoli), Adolf Shvjedçikov (Rusi, Los Anxhelos), Nadia Cella -Pop (Rumani), Patrick Sammut (Malta), Cristina Akeza Santos (Brazil), Jose Roberto Seki (Brazil), Alejandra Craules Breton (Meksikë), Fransua Azuela (Bolivi); konsideratën e lartë për Sekretarin General të Poetas Del Mundo, zotin Luiz Aranzo, i cili shprehu gatishmërinë e tij për pjesëmarrje, por i papranishëm për mungesë, si gjithmonë, financiare për poetët që janë ngjitur në majat e organizmave letrarë botërorë, Giovanna di Volti Lombardi (ALIAS Australi), Choi Shealung, poeten e mrekullueshme kineze, e cila këto ditë mori dhe krijimet e pegaistëve për t’i vendosur në Antologjinë botërore pret 900 faqesh të I.W.A… Disa prej këtyre, që përmendëm më lart. janë të pranishëm sot këtu me kumtet e tyre si: Nadia Cella - Pop, Patrich Sammut që, për arsye familjare serioze, nuk mundën të marrin pjesë në këtë Simpozium. Jam i obliguar të falënderoj punën e shkëlqyer te Prof. Dr. Florentin Smaradache, i cili, përveç kumtit, ka dërguar për Panairin Ndërkombëtar librat e tij për letërsinë paradoksale.

E nderuara Panojota Zaloni, së fundi Ju dhe miqtë e mi dhe të gjithëve jeni në Shqipërinë, për cilën aq shumë pyetët, aq shumë botuat dhe që tashmë po nisni ta njihni realisht, këtë shpirt të madh poetik, këtë zjarr të madh epik, këtë tonizim të ndritur lirie. Ju botuat në revistën tuaj edhe në gjuhën shqipe, duke dhënë një mesazh të madh universalizmi vlerash dhe sot jeni këtu si Princeshë letrare… Dhe nisja e njohjes, plotimit të ëndrrën, për njohje të Shqipërisë nis, këtu nga ky vend, që të çudit dhe të ngroh shpirtërisht.

Miku ynë, Dino Kubati, një lidhësi të impulson për trajektore poetike, një shembëlltyrë dinamike e ngrohtësisë dhe e lidhësisë midis dy flokëzbardhurve të Ballkanit… Ja çfarë bën letërsia: ajo bashkon, dinamizon, shpejton në progres, hap sytë e atyre që e ndjekin, të verbërit i syzon, gjuhëprerët i bën të lodrojnë me fjalën e figurshme, sakatët i çsakatëzon… Jo më kot një parabolë e pasurisë sime kreative thotë: “Sakatëria nuk është sakatëri, kur në trup një pjesë të mungon, sakatëria është sakatëri, kur truri lëviz nga vendi i tij (te “Kryefjala e Fatales”roman). Këtu, në këtë mjedis, kemi poetin e “Ehu”-së së zgjatur dhe e ngrohtësisë lirike, Kalosh Çelikun, i ardhur nga Shkupi bashkë me Prof. Dr Nasip Sopaj, kalaveshin e pjergullës së letërsisë shqiptare në Mal të Zi, poetin dhe studiuesin, Anton Gojçaj, po kështu dhe poetët kosovarë të figurshëm , dinamikë dhe të zjarrtë. Dua që në emrin tuaj të përshëndes gjithë pasionanët e letërsisë, të gjithë krijuesit kudo që janë , të gjithë të pranishmit, të cilët e duan letërsinë dhe të gjithë ata dhe ne kemi një shpirt shumë të madh, të bukur dhe shumë të pasur. Shpirti i bukuruar kurrë nuk vdes. Shembuj të tillë ka mbarë në botë. Ja Molieri, ja Leon Tolstoi dhe shumë plejada jetësore…

Prilli është në fillesën e tij, në shpërthesë lulimi, kur po celebrohet një eveniment, që mund të përvijohet e të rrugëtohet në të ardhmen me një përsëritje gjithnjë e më të bukur. Ishte një ide të njerëzve të letrave të të dy flokëzbardhurve të Ballkanit. Ky qytet me zemër të pavdekshme, me imagjinatë lartësuese, fantazi pjellore, fantazi konturore dhe pushtetshmërues në shtatë kodrime tipike, ngjasuese me një javë inteligjente –hënë - e diel dhe përsëritje të magjikshme.

Shpërthen bukurishëm nga kraharori malëgjerë, përcillet nga mjaltizmi gojor dhe fonik, nga arkitektura e montuar me shpirt urim i mirëseardhjes: “ Erdhët në këtë qytet, tashmë dimë ne se si t’ju shtojmë kënaqësitë në kraharorët tuaj të ndjeshëm , në sytë tuaj vëzhgues… Kur të largoheni, duke parë këtë hapësirë fanitëse, këtë ngjitje qiellore, këtë përshtashmëri releviore, këtë dritim mençurie, do të prodhoni skicime, tregime, reportazhe , dedikime… Dhe ju poetët e një pjese të botës që jeni këtu dhe ata që s’mundën të vinin nga distancat e largëta, paçka nga dëshirat e mëdha për të qenë sot këtu, kanë ardhur me kumtet e tyre, me vargjet e derdhura në përshëndetjet, me librat e tyre dhe antologjitë, ku kanë thënë gjithçka ndjeshëm … Ky qytet, sado i lashtë që është, s’ka parë kurrë kaq shumë poetë, njerëz të civilizuar të Globit…

Një ardhje e tillë poetike është thellësisht e ndjeshme në qytete të kulturuara me kapacitete të praktizuar e të vendosur në pika madhështie historie e plot tradita si Gjirokastra, e cila është motivuar jo vetëm figurativisht qytet i çuditshëm, apo i prodhimit të çudisë së ngjizur. Këtu, në këtë arkitekturë dinamike, në këtë qilizim guror, në këtë përfaqësi të asaj çka dinë të bëjnë banorët e këtij qyteti të çuditshëm… , apo në këtë libër gjigant me gërma, me formate të habitshme guri, ku formati emblematik i kudruar nga qielli, nga toka, nga afër dhe larg të mbreson, të stopon të këndvështrosh e të lexosh “anuaret”, të çelësh arkivat me çelës hijerëndë.

Artëzimi i fjalës shqipe i kombinuar me të folurit në gjuhë dinamike, kryezonja greqisht, anglisht, sllave, italisht e tjera do të tregojnë se rrugëtimi i shkëmbimit universal të vlerave do të ndrijë shpirtrat tanë dhe do të provojë se ne, më mirë se kushdo, dimë të merremi vesh njëri me tjetrin, dimë të universalizojmë vlerat, shquhemi për ecuri, pasi jemi të aftë dhe të shkolluar me politikën më të guximshme më dritëdhënie, pa hijëzime, politikën letrare… Ne jemi ajka e ajkës dhe shoqëria duhet të kthejë vështrimin nga ne, pasi e ardhmja e saj pa prezencën e bollëkut tonë kualitativ shoqëror dhe progresiv kënetëzohet, rakitikëzohet…

Udhëtim të mbarë nismës sonë të bukur, të frikshme, humbësfituese….Në mëngjes çelën mijëra lule, duke gazmuar dhe sytë lotuese të shumë njerëzve kudo në BOTË… Ne dimë të depertojmë te njëri- tjetri dhe në shpirtin njerëzor me një diplomaci lirike…

Dua që këtë përshendetje ta mbyll me dy ndjenjëzime :

I gurti i magjikshëm

Gjirokastrës

Qyteti im i thinjur,

mosnjohjen e shemb

me ëmbëlsi ngadalë,

fytyra jote e trimtë…

vulosur me vulën “Kala”

rrezatim tërë dritë shpërndan…

Qyteti im i xhevahirtë

me ndërtim të çudimtë

në trupin tënd: qilimii gurtë,

bredh magjia si në përrallë…

Hap sytë në mahnitje: “Lulja e parë!”

Qyteti im i filozoftë

me damarë të gjaktë,

Trëndafil i gurtë Argjirua,

sfidon dhe Piramidë Keopsi,

hap konxhet në Enciklopeditë…

Qyteti im i shpirtë

me kokë mbështetur te Perënditë.

Në kokën e gurtë vë dhimbjen për IKJEN,

çel guri në martesat dhe lindjet!

Më ke mbërthyer tërë mall me duart e gurta,

më ngjajnë duart me duar prej “mishi”,

s’ma lë dorën të largohet nga burimi,

s’ma lë zemrën të ma pushtojnë rrahjet!

Qyteti im labirint…

Simfoni të hapura,…

Nota të simfonisë: vetë Yjet!

Marrë nga “Pulsi i Dhimbjes”








La pietrosa magica



A Girocastro

La mia citta canuta,

l’ignoranza l’abbatte piano con dolcezza,

il tuo volto valoroso

timbrato con il timbro “Castello”

radiazione luminosissima distribuisce…

La mia citta di brillanti,

con una construzione meravigliosa,

nel tuo corpo: il tappeto pietroso;

girando la magia come in una favola…

Apre gli occhi meravigliato:

“Il primo fiore!”

La mia citta’ filosofica,

con vene sanguinose,

Rosa pietrosa Argiro,

sfida anche la Piramide di Cheopsi,

sboccia le gemme nelle Enciclopedie…

La mia citta generosa,

con la testa appoggiata negli Dei

Nella testa pietrosa porre il dolore’ per la FUGA,

sboccia la pietra per il matrimonio e le nascite!

Mi hai afferrato con molta amore con le mani pietrose,

che mi sembrano come mani “carnose”,

non me la lacsia la mano che si allontana dalla fonte,

non me la lascia il cuore che me l’ occuppano il tremacuori!

La mia citta labirinto…

Sinfonie aperte ,

Note della Sinfonia: Solo le stelle!

Girocastro, 1993

April 3, 2009 (Friday) BAR –LULISHTE, GJIROKASTËR

Greeting speech for the opening of the Internacional Symposium



Honored guests of the magic art and the colored word, of the beautified dynamic spirit!

Honored poets and schoolars natives and foreigners! Honored co-initiators for this important and historic event for Literature! Honored poets of the neighboring Greece, our dearest friendo who together, we have almost 11 years that we have spoken figuratively with the language of peace and love in our brilliant, ancient tongues. The sacrifices often are beautiful especially when the get architectured for the art of figuration! All of you, present here today and some of them who could not come, it is imposible the fact that you are not translated in Albanian language and in the tongue of Homer. Firstly, I would like to thank you, for your presence here today sacrificing for a sacred and adorable thing, I would like to thank also all the poets wherever they are in the world, who gave their support with their intellect and their mental capacities, such as: Mrs. Teresinka Pereira (Ohio USA), Beniamin Uzon, Handa Sendoo (Mongolia), Adolf Shvjedçikov (Russia, Los Anxhelos), Nadia Cella -Pop (Romania), Patrick Sammut (Malta), Cristina Akeza Santos (Brasil), Jose Roberto Seki (Brasil), Alejandra Craules Breton (Mexico), Fransua Azuela (Bolivia); a great consideration for the Secretary General of Poetas Del Mundo, Mr. Luiz Aranzo, who expressed his readiness for his participation in this Symposium, but for objetive reasons could not be present today, for the poets who have reached the peaks of the International literary organisms, Giovanna di Volti Lombardi (ALIAS Australia), Choi Shealung, the wonderful chinesse poetess, these days received the works of Pegasi members in order to place them into the World Anthology which consists of 900 pages an editorial of IWA. .. Some of the above mentioned are here today through their speeches, such as: Nadia Cella - Pop, Patrich Sammut which for objective reasons could not be able to participate physically in this Symposium. I am obligated to express my gratitude for the splendid work of Prof. Dr. Florentin Smaradache, who, besides his speech, has sent for the International Fair his books on the paradoxal literature.



Honored poetess Panojota Zaloni, at last you and my friends are in Albania, a place for which you asked so much, published so many works and now you begin to know truly this great poetical spirit, this great epic fire, this shiny key of freedom. You published in your magazine articles in Albanian language, by deliviring a great message for the generalization of values and today you are here like a literary Princess… and the beginning of the acquaintance, fullilment of dream, or and acquaintance with Albania starts here from this place, that amazes you and warms you spiritually.



Our friend, Dino Kubati, a bond impulsates you for poetical trajectory, a dynamic image o the warmth and the relationship between the two grey – haired men o Balkan… this is what literature does: it unites, opens the eyes of those who follow it, gives light to the blind, raises the cripple… A parable says: “Infirmity is not when you lack a part o your body, infirmity is infirmity when the brain moves from its place. Here in this place we have the poet Kalosh Celiku, who comes from Scopje together with Prof. Dr Nasip Sopaj, the poet and scholar Anton Gjocaj, as well as poets from Kosovo. I ask your permission to greet in your name all the readers, and all the authors wherever they are, all those present who love literature, whose spirit is beautiful, great and rich. The beautiful spirit never dies. We have many examples all over the world. Molier, Tolsoi and many others…

We are in the irst days o April, when flowers sprout, when an event is celebrated which can happen again in the future. This town has an immortal heart, with a highly – valued imagination, with an outlined fantasy.



The wish of welcome comes rom our open hearts: “you came to this town, we already know how to add pleasure to your sensitive hearts, to your observant eyes… When you leave, you shall write down your impressions in sketches, stories, dedications… You poets of a part of the world who are present here and those who couldn’t come from the far distances, despite their wish to be present today here, they are present here with their speeches, with their books and anthologies… This town, despite its old age, has never seen so many poets, civilizad people of the Globe…



Such a poetic coming is deeply sensible in towns with culture, with capacities and traditions such as Gjirokastra, which is motivated figuratively a strange town. Here, in this dinamic architecture, in these stony streets, in the representation of that what the inhabitants of this strange town know to make, or in this giant book of big stony letters, impresses you, you stop to think.



The art of the Albanian word combined with speaking in dynamic languages such as Greek, English, Sllavic, Italian etc, Hill show that the journey towards the Universal exchange of values will shine in our hearts and will prove that we, better than anyone, know how to understand each other, how to generalize the values, because we are educated with the most courageous policy, the literary policy.



Let us wish a luck to our beautiul intiative… In the morning many flowers bloomed, adding joy to the tearfull eyes of many people in the world… We know how to penetrate to each other and in human souls with a lyric diplomacy.

I would like to close this with two meditations:





Magical stony town

To Gjirokastra

My grey – haired town,

Your brave face

Knocks down unawareness

Slowly and mildly,

stamped with the stamp “castle”

you spread radiation…

my jeweled town

with a strange building

in your body: the stonny carpet,

the magic wanders as in fairy tale…

I open my eyes amazingly: “The first flower!”

My philosopher town

With bloody vains,

Argjiro, a stony rose,

challenges the pyramid of Keops,

opens its buds in the enciclopedies…

my breathing town

with your head resting at gods.

In your stony head you place the pain for your leaving,

the stone blooms in the weddings and births!

You have gripped me tightly with your stony hands,

They resemble like “fleshy” hands,

You don’t let my hand get away from the spring,

You don’t let my heart be occupied by the beats!

My labirinth town…

Open symphonies,…

The note of symphony: the Stars!

Taken from “Pulse of Pain”

e mandej përshëndetje nga Presidentja e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve Ndërkombëtarë me qendër në OHAJO, SHBA, poetja brazilane – amerikane Teresinka Pereira, përshëndetje të të gjithë përfaqësuesve të vendeve pjesëmarrëse dhe të lidhjeve prezente.



Përshëndetje

Simpoziumit në Gjirokastër, në Shqipëri 2- 5 prill 2009



Z. Kristaq F. Shabani dhe gjithë pjesëmarrësve të Simpoziumit, të devotshëm drejt kulturës universale, simpoziumi shënon shoqërinë me garantuesit për kryerjen me sukses të lavdërueshëm të ëndrrave intelektuale të të gjithë qytetarëve të vendit. Nuk kam mundësi për të marrë pjesë në këtë shkëlqim të tillë ndërkombëtar, ngjarje kulturore dhe e solidaritetit. Unë jam duke u dërguar këto “vargje” të gjithë atyre që shkojnë në Gjirokastër.



Çmimet dhe dhuratat e mia imagjinare,

Kurorë e gërshetuar lulesh fantastike të Amazonës,

një grusht rëre e koloruar nga shkretëtira e Arizonës,

Kostum bari “Mardi” magjepsës nga parade e New Orleans

dhe dëshirat e mia të sinqerta

që të gjithë ju ndani dituri,

çmime yjesh dhe kënaqësish

të të qenurit besnikë dhe të devotshëm

të mbështetjes së këtij simpoziumi të madh

të vëllazërimit dhe të dashurisë universale.



TERESINKA PEREIRA

PRESIDENTE E I.W.A

LIDHJA E SHKRIMTARËVE

DHE ARTISTËVE NDËRKOMBËTARË (OHAJO, SHBA)



Përshtypëzim bëri përshëndetja e N/Kryetarit të Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës, shkrimtarit Reshat Sahitaj, i cili u duartrokit gjatë.





Mandej u vijua me referenca për poezinë bashkëkohore…

“Një vështrim mirëfillor i historisë poetike shqiptare dhe ecurisë së saj në postmodernizëm”

referencë



Nga Kristaq F. Shabani

Anëtar Nderi i Lidhjes ë Shkrimtarëve dhe Artistëve Ndërkombëtarë



Dikur kishim një ëndërr të hapësironim dhe të bashkonin shtrëngueshëm duart për të fluturuar së toku… Ishte një shtysë e prodhuar në segmente ndjenjësore, por që ngadalshëm dhe pjekshëm u gjallërua e biskoi vrullshëm… E ndjemë se ishim të gjithë ëngjëj dhe krijuam premisat për t’u nisur në një planet shpirtëror të pushtetshëm me diell e ndriçim vezullues, të nisnim një rrugëtim ndryshe për një “Letërsi Ndryshe” me një tjetër frymëmarrje, sens, gjallesë, freski, ventilim, sprovë, tentim, hapësirë, ikur nga mbyllja dhomësore, fantazore dhe spontane në kahje epike, lirike e sense të panjohura… Bazimi për një tejrritje të kësaj letërsie ishte i zbehtw, i brishtw dhe kjo na shtonte pwrgjegjwsinw pwr gjetje tw reja dhe tw ndritshme,

Ndjenim se kthetrimet e së kaluarës, pushteti i “poetëve edhe “përkëdhelës” thurës të lavdeve, prodhimit jo të klasit të spontaneitetit dhe të mirëfillisë, por të diktimit potent, ecjes korsive dhe “mjeshtërokëve” të latimit të vargjeve dëshirorë-diktaktorë dhe krijuesve pararendës ishte i fortë, paçka nga shembja e tij. Edhe poetët oborrtarë ndryshuan ngjyrimin sa hap e mbyll sytë… Filluan të jeshilonin në livadhizimin tërë lulesa të lirshme, duke hedhur pas krahëve “derdhjet deri në buzim e detajim artific“ të ndjenjave për figurina të krijuara artificialisht e shumëheras pa kapacitet, të ngulura si piketa ruajtëse të “parcelave të mbjella me farë lejfeniste” dhe huazim… Shumë krijues të detyruar apo të indokrinuar thurën vargëzime, vallëzuan, u dritësuan me ndritimin bardhë-kuq, u përkëdhelën, u trajtuan me ligjësi, u shpërblyen me lejë kreative dhe u mitizuan duke u standartëzuar si krijuesit “potencialë”, “arritës”, “majëkapës”, “bindës”. “korsorë”, shprehës të aspiratës së ndryshesës”. Tashmë në krijimin e një klimatizim të ri, të një kryefjalëzim dhe të një studimi të metodologjisë së mendimit kritik real dalin të “shpëlarë”, të çngjyruar. Kështu “elita poetike” e klasifikuar si e tillë, pas shoshitjeve në sitime me vrimëzime kalibrore të vogla u çkallajizua… Mitet e mëdha të krijuara artificialisht u shkëputen nga konturet… Nga kjo pjesëmarrje kreative në Shqipëri nuk shpëtuan edhe më të mirët, duke përmendur edhe poetin e shkrimtarin Ismail Kadare, i cili, paçka nga tentimet dhe përçapjet individuale për të shmangur korsimin e njëtrajtshëm në poezi, u ndalua, ndonjë rast u përçdunua, duke u arritur deri te pika krasitëse tentuese… Kur shembëllohet kështu për të madhin e letrave, si mund të guxohet të flitet për poetë të tjerë, në rast se do t’i motivonim kështu që gjithë krijimtaria poetike ishte totalisht e ideologjizuar, e diktuar, e ngjasive të marrëdhënieve kontraktuale me ideologjinë, e shërbesës dinamike për ecurinë në rrugën e paraqitur dhe të idealizuar. Pra shpërthimeve të tilla nuk i shpëtoi as Dritëro Agolli, as Xhevahir Spahiu, paçka se ky në një rast doli me tezën sartiane çudinuese, as Moikom Zeqo, as Fatos Arapi, as , as…, pa le pastaj tw flasim pwr zwrat evegjel letrarw qw “panteonoheshin” me dwshira vetiake, të cilët edhe sot kanë mbetur në klasifikacione vështirësuese, por nuk hiqen nga muret si parrullat e dikurshme… ne vuajmw nga emrat dhe klasifikacionet e mbetura : “Janw tw mwdhenj, pa ditur ekuptuar brendinw dhe thelbin…Shumë nga vëllimet e tyre të prodhuara mbajnë “erë” e shpërndajnë tymnaja të ndjenjëzimit artific, të kthyer në pasionim… Megjithatë duhet evidentuar shpirti edhe pse i nxitur që në këtë lumnajë prurjes në një drejtim gjendej me kandil figuracion-shtat për “MAJËN”…

Një tjetër anësi që duhet evidentuar e nxjerrë në plan është edhe dukuria e shfaqur që duke rënë në dorë një vëllim shqip të prodhuar jashtë trojeve, në diasporë, apo në gjuhë të huaj, disa të quajtur poetë filluan të bazoheshin tek këto substrate, duke transformuar e duke stilizuar mbi bazën e këtyre “steriotipeve poetike” e duke dalë kështu me një të ashquajtur “origjinalitet”, por që kishte origjinale veç disa figuracione të trevave nga dolën këta krijues. Kjo ishte më e zhvilluar në trevat veriore të Shqipërisë…, ndërsa në vendet e tjera i mëshohej fort rimimit, vargut të standartizuar, me fjongo”popullore”, madje duhet thënë se disa “krijues” ishin profilizuar në “mjeshtërokë të vargut, duke hequr e “duke gdhendur” vargjet në kahje ideologjike. Të tillë ka pasur edhe në zonën jugore të Shqipërisë, ku krijimet e këtyre poetëve janë të vakta, paçka se janë lavdëruar shumë, janë me vargje proliksë, ngjitëzime, pa frymëmarrje figurative, paçka se kritika e thënë si kritikë e bazuar në disa parime absurde i mbronte dhe i lëvdonte tejskajshëm. Çuditërisht mendimi estet dhe kritik letrar kishte në majë një matematicien me titullime letrare! Në poezinë e krijuesve të tjerë shfaqeshin nota edhe të rrebelimit, të largesës… Ovidët thurrnin vargje largur nga Fabia dhe i fshehnin në fletorkat e tyre me synim: dalje në hapësirën letrare ndonjë ditë, kur të kishte rënë agmi.

Një fenomen i përjetueshëm ka qenë dhe “ shfrytëzimi i pasurisë kreative “ të talenteve të reja, të cilët dërgonin krijimet e tyre në redaksi të gazetave apo revistave letrare, të cilat paçka nga niveli kreativ, letrar, talentor, asqë mund të botoheshin, por vileshin nga redaktorët, që hiqeshin si krijues mirëfillorë, hidheshin në koshat e letrave dhe idetë apo figuracionet befasuese shfrytëzoheshin (përvetësoheshin) në krijimet e poetëve redaktorë; është një vargan i gjatë redaktorësh të këtyre revistave, të cilët kanë luajtur rol persekutor ndaj vargjeve, duke marrë shembëlltyrat e të aftëve nga lartësia e paaftësisë totale. E njëjta gjë mund të thuhet edhe për vëllimet poetike, të cilët botoheshin miqësisht në të vetmen Shtëpi botuese në Tiranë me emër madhor të Poetit Kombëtar “Naim Frashëri”, ku redaktorët s’kishin nivelin që kërkohej dhe nuk ishin njohës të poezisë dhe të natyralitetit të saj… Ishin përzgjedhur njerëzit e besuar. Kjo nuk është anatema dhe as hedhje të vlerave të krijuara gjatë sistemit të mëpërparshëm, ku edhe u krijuan edhe vlera të mirëfillta në poezi, të cilat janë pasuri e poezisë sonë kombëtare, e cila duhet të shihet me sy kritik si vlerë e formuar dhe me klorofilë. Nëse do të merreshin në dorë dhe ato poezi të poetëve elitarë dhe do të shiheshin me një këndvështrim tjetër sot, duke flakur partishmërinë përvëluese dhe humbëse të ngjyrimit poetik, do të dallosh lehtazi se vargjet tam-tam-tym-tym prishin elegancën e poezisë, realizojnë proliksitetin… Vargje të tillë s’kanë frymëmarrjen reale poetike, por të dala me sforco dhe ndonjëherë edhe me naivitet. Poezi me tituj të drejtuar, të njëjtë, të padallueshme, (sikur të ishte diktim i një teme hartimi) se janë bërë nga filan autor… Parastartimi i krijimit nga një fillesë startimi, nga një stacion çlodhjeje, nga një stacion finishi… Një zhveshje e tillë do t’i bukuronte edhe këto vjersha të ndjenjëzuara me shtysë. Kjo kërkon një analizë deduksionale të profileve poetike. Por duhet thënë se poezia shqipe ka bukuri të jashtëzakonshme në vargjet naimianë, çajupianë, mjedianë, fishtianë, konicianë, nolianë, migjenianë, (një nga etalionet poetikë më të suksesshëm, të dridhshëm, më vibracionues, më mesazhues), kadareinanë (ata pa ngjyrëzim politik), lagushjanë në profilin lirik e tjerë. Poezia shqipe kurrë s’ka qenë e vakët, por impulsive dhe udhëheqëse shpirtrash e krijime udhëmbara duke përvijuar botë të gjjera njerëzore. Duhet thënë realisht se shumë nga ata, që e kanë hequr dhe e heqin veten në elitacion kanë shfrytëzuar pasurinë kreative të talenteve të vendit, që, vetëm pas ndryshesës së sistemit, arritën të dalin bujshëm, hijshëm dhe frytshëm në arenën poetike me stilin dhe origjinalitetin prezent, duke konkurruar denjësisht; ata, të cilët tashmë i kanë përballë të tulatur, të mefshtë, që s’e mbledhin dot veten dhe që po e kuptojnë me “dorëheqjet” nga poezia e duke u marrë me fluidime në drejtime të tjera, qoftë edhe duke karrierëzuar në politikë, në një front që po u fute nuk del lehtë, paçka se parametrat s’i ke për këtë “lodrim dinamik”.

E njëjta klimë, por më e ashpër në drejtim të përdorimit dhe të cenzurimit të botimit në gjuhën shqipe ka qenë e dhe në Kosovë , Maqedoni, Mal të Zi, ku ekzistonte, veç të tjerash edhe persekucioni gjuhësor, veprimet tunduese, trallitëse ataviste, ekzistencialiste për minimizim gjuhësor… Në këto vende, paçka nga disa të drejta minoritare, kishte një etje pushtuese delirante, shfrenuese me objekt çekuilibrimin. Megjithatë krijuesit e këtyre trevave u martirizuan, pasi krijuan edhe në gjuhën e kombit dhe, si rrjedhojë e hapësirimit, fluturuan ëngjëllsisht dhe më lirshëm, falë edhe kontaktit me botën që i lejonte kryesimi i botës së tretë në zhvillim… Megjithatë, përpjekjet për dalje më në dritë në këtë periudhë, kur janë situar shumë të drejta, duhet të provohet dhe të promovohet lartësia krijimtare, pasi shumë vëllime edhe të sotme poetike kanë një uniformitet, kompozicional, njëtrajtëshmëri të krijuar nga “censurizmi’ i dikurshëm, ka një një stanjacion diabolik, shpesh herë nuk përpunohet fraza, fjala që fjalësi shqip i ka në burime kristalore… Krasitësi duhet të njohë mirë gjuhën e tij dhe të përdorojë kështu fjalët e bukura figurative, që ndriçojnë dhe llamburojnë kreaturën dhe studiuesit të vjelin neologjizmën… Por edhe studiuesit janë statikë, pasi ende nuk kanë përvetësuar artin e vjeljes, artin e mendimti të kritikës, artin e gjallësimit, pasi tashmë ka humbur “ekuilibri i kritikës letare”. Lëvdimi i ka zënë vendin mendimit kritik, një lëvdim që, hera - herës kthehet në vulgarizim tipik, kur vetë mos kapaciteti vlerëson kapacitetin. Duhet të evidentote se në letërsinë e vendeve të lartpërmendura, ka ndikuar dhe letërsia e shtetit të ashquajtur mëmë, ku krahas anëve specifike dhe të transmetueshme, kanë mbetur në parcelat letrare elementë dobësues të poezisë, që i gjen sot të pranishëm në krijimet e shumë krijuesve. A është realizuar shkëmbimi universal (midis komuniteteve), ndërsa krijues të tjerë vijojnë me formulimet rimike të dikurshme, me formate të pranishme dhe në vendet e tjera. Nga kjo duhet të largohemi dhe poezisë t’i futim tharm. Është detyrë e kopentencë e organizmave letrare dhe, sidomos, e vet individëve letrarë përkatës që të organizojnë t’harrjen dhe arkitekturojnë poetikën.

A ka dukuri të poezisë moderne në pasurinë kreative?

Akti i dytë
Poetit që ia kishin ndaluar zërin apo i kishin vrarë vargjet tentuese në korsinë krijuese hodhi vargjet:
Hedh tre vargje nuk i bëj katër, se ç’më shfaqet koha e largët… Nuk i duroj dot dhimbjet e njerëzve, dhimbjet e tokës… Ku është pjesa e re e kokës?!
Dhe të vjetrit dhe shërbyesit prekën kokën me dorë… Shigjetoheshin artistikisht…
Dikur frazohej se ky është poet i njohur, motivimet vinin me emërime… Të shprehesh drejt këta poetë njiheshin në një sipërfaqe”dhome“ me kuadraturë të vogël dhe mendimi kritik i sistemuar me parimezime i korifenjonte… Vlera e tyre e situr dhe Madhështia e hiperbolizuar shihet sot. Sot secili noton me pajisjet e veta dhe me botën e tij të veçantë… këtu nuk kemi të bëjmë aspak me kundërshtinë brezive , por me nivelacionin poetik.
Tashmë ka një angazhim total për të shkruar. Secili ka pëlqesë për të lënë diçka të shkruar, por shkruarja e poezisë mbetet art i veçantë, mëvetësi, talent , art buresë prej dhuntisë. Të shkruash poezi do të thotë të kesh talent maksimal. Në këtë periudhë të ndryshesës dhe të rifitimit të drejtës së fjalës së figurshme dolën në arenën e poezisë “shumë gladiatorë dhe gladiatore”, të cilët dhe ecën. Shija nuk është e njëjtë për të gjithë. Kuptesa e një poezie po e tillë është. Vlerësimi buron nga mençuria e trajtesës, nga sensi kapës dhe njohjes plotore të elementëve kritikë të poezisë. Poezia sot është disaformëshe. Ajo ndonjëherë apo herë- herë shkruhet siç vjen…
Por ai i humbet bukurimi?… Të vritet bukuria? Kortezh i vargjeve të mia. Sot në Shqipëri ka mjaft poetë që shprehin poezisht jetën dhe që ecin. Emrat e tyre do të përmenden më poshtë ,por duhet të themi se dhe këta emra të rinj u klasifikuan nga të rënit e sistemit të mëpërparshëm, të cilët s’hoqën dorë nga parësitë, nga të ashtëquajturit “testament poetik klasifikues”, por u thoshnin ” duke zënë një pritë,ku prisnin “talentet” e reja që dukeshin në horizontin gjysmëkuq- gjysmë blu, një gjysmim i nevojshëm…
U shfaqën “kthesarët” në Shqipëri dhe vijueshmëritë . Poezia e re tashmë përfaqësohej nga Mimoza Ahmeti, Visar Zhiti, (i cili u mor me poezinë e ganxhimit, të prangimit), Luljeta Leshanjaku, Flutura Açka, Ervin Habipi (zbulesa e Kadaresë që në moshë të vogël, duke e veshur me perspektivë të madhe), të cilët filluan të fluturonin në hapësira të panjohura dhe me një liri shkrimore që s’kishte qenë kurrë. Kështu që filloi të motivohej kjo. Ndryshuan takt vjershërimi dhe lirie Skënder Rusi, Xhevahir Spahiu, Moikom Zeqo, Anton Papleka, Faslli Haliti, e tjerë duke kërkuar vetveten dhe konkurrencën. Të qenurit e disave në metropol ishte vetëm një ankorim që nuk do të promovonte vlerën. Shumë poetë të tjerë u fashitën, u tërhoqën nga beteja e poezisë, duke e konsideruar atë të rëndë, por Fatos Arapi nxitoi të sillte krijime të reja. Përçapje të reja ngulmoi edhe Dritëro Agolli, i cili për vargun e tij të rimuar, me anën kuptimore të lehtë dhe të asimilueshme mbetej një nga poetët e quajtur “Të Mëdhenj”, ndërsa shkrimtari Ismail Kadare, s’dihet ku e kishte lënë vargun e fundit. Ishte hedhur totalisht në krijimtarinë e prozës. Një grupim tjetër talentor la guximshëm Atdheun dhe krahas emigracionit, i vuri vetes një obligim madhor: të përvijonte rrugën e nisur…
Dhe pikërisht në këto vite në Athinë lindën veprat “Pulsi i dhimbjes”, “Seli në qiejt”, “I vij rrotull Pomonës” , “Oaz” të Kristaq F. Shabanit, nderuar me çmime; “I pafat kërkon fat” poemë trallisëse e poetit Petro Dudi dhe “Dritë” e Udha për në zemër” dhe ‘S’di ç’të bëjë me mendjen njeriu”; “Vdekja e thikave”e poetit tepelenas Novruz Shehu

Veçanësi, spikatësi dhe evidentime të poezisë së sotme mbarë shqiptare:

Larmiteti gjithpërfshirës i ndriçuar duke rrokur edhe ecjen e formacioneve ekonomike shoqërore dhe pasurinë kreative, përzgjedhja dhe selektimi, përngulitja, dinamika, trajtesa, modulimi, largesa nga karficëzimi, bardhësia dhe liria e vargëzimit, ndriçimi fytyror i poezisë, stisja në arkitekturë, mendimi filozofik i pranishëm, kapërcimet në thurjet me pengesa, shfaqe të moduleve të reja, fluturimet me krahë të shtrirë e pa i tundur, gjallëria frazore, prezenca e tejllojeve figurative, përdorimi i shenjave ortografike për të shprehur ndjenjësoren, fluturesa në mendim, lënia e atraktives të fushatojë e të betejëzojë në disa variante kuptimore, shfrytëzimi i pasurisë krimore të krijuara në kohë, legjendëzimi, thyerja e korracës dhe barrierës, kalkulimi matematikore, folja, fjala figurativ, përkujdesja ndaj saj edhe me numerëzim, epigramim, fabulim, hajk, paradoksim, futja e detajit figurativ dhe fluturimi pindarik tokë –qiell, anasjelltas, pushhtesa e të gjithë ambienteve dhe kërkesa për të rigjetur hapësira të reja për ecuri, lirizmi i artëzuar, epizmi me një tjetër sens dhe theks, shfaqe të puritantizmit letrar, të dallgëzimit mendimor, të narrativitetit shumëplanësh dhe shumëpolenësh, fluturimi akrobatik letrar, skicim pikturor në grafikimin e poezisë, futja e elementëve logjikë, mendësorë dhe hamëndësor, dalja në det të hapët dhe futje në laguna, pushesa dhe ndalesa takti dhe sensi; legjendëzimi, përralla, krijesat mendësore.

A mund të përdorim një klasifikim jo të plotë për këto elementë? Natyrisht kumti a e lejon, por kjo kërkon motivim?
Shpesh në daljet e para të vëllimeve poetike edhe të këtij boshti kohor lëvdojmë, por më vonë kryefjalë kemi natyrisht vlerësimin tërësor të veprës.
Vëllimet poetike sot shquhen që nga liria e titullimit, nga gama e rrokjeve, nga depertimi në labirinthe, në skutat më errësorë, por edhe trajta ështëshumë dimensionale, ka krahë shumë , flasim për të talentuarit; edhe po shpata tenton prerjen i talentuari shumohet. Përapjet janë të shmta për të penetruar në të frikurën trembshme. Të këndosh sot në poezi të mirëfilltë do të thotë të mendohesh mirë, të daltosh. Dihet që shumë “prodhojnë” vargje, por disave dhe vargje u thënshin. Latimi i vargut e melodizon atë e nis fluturimth në nisje apo aventurë të dridhshme. Shumkush sot mendon se çdo njeri prej syresh, që do të kishte dëshirë të shkruante dhe të botonte një libër nuk do të ishte i privuar nga dëshirimi i kësaj natyre, por me kalimin e kohëve do të shihte se tentimi ishte një stacionim në vend, që ai s’e ndiente, por ishte futur për të nxjerrë mineral në një vend ku kakariset qeshshmën. Poezia e sotme është kontribut i kapaciteteve të larta, i të talentuarve , të cilët edhe sikur ti “karantinosh” nuk e di ai i mban dot në dhomën karantore. Talenti është shpërthyes atëherë atëherë, kur ka disponabilitet e çeluri lulesh. Doja që në këtë mbyllje të kësaj referente të shkurtër, e cila do të konturohet plotësisht me sipërmarrjet kumtive të referuesve të tjerë të përmendja me të drejtë dy shigjërime: Njëra: m’u mbush biblioteka me libra të palexueshme të autorëve që duan të bëjnë emër në klasifikim të talentimit pa talent (vjershë realiste e Prof. Dr. Nasip Sopaj) dhe pritësi, seleksionuesi , i cili është tulatur duke u privuar edhe nga klasifikimi i gjendjes ekonomike. T’i kthehemi librit që të na ndriçojë mendjen dhe shpirtin, por edhe autorët që lëvrojnë poezinë të mendohen mirë në arkitekturimin e tij…. Zërat e rinj le të bëjnë dallesën dhe të përvijojnë ecjen që poezia, kjo sentencë figurative të frymëmarrë ndryshe. Mendimi i ri kritik le të pasurohet sot me përvijime të reja dhe ta ndiejë veten se dhe ai ekziston dhe këtë mendimkritik të formuluar bindshëm, mund ta bëjnëvetëm ata krijuesit, të cilët “pasurinë e tyre kreative” ta shohin me këndvështrimin e duhur.
Njerëz të Kontinentit të rrudhur harrojeni Janusin lezet , gjysmë të rreckosur , gjysmë mbret…
Këtej nga ky qytet i çuditshëm le të japin mesazhin e madh të ndryshesës dhe të selektimit të përvojës poetike, pasi referuesit dhe shembëlltyrat dinamike tashmë janë ekzigjente dhe frymëmarrin.


[/i][/b]

“A proper look on the Albanian history of poetry and its continuance in postmodernism”
Reference

By Kristaq F. Shabani
Honorary member of International Writers’ Association

Long ago we dreamed to unite our hands and ly together… It was a push produced in sensacional segments, but slowly and matured it became lively and sprouted with a burst of energy… We felt that we were all angels and created our premises to set off towards a spiritual and powerful planet, to start a different journey for a “Different Literature” with another way of breathing, sense, freshness, challenge, space, abandoning the room enclosure, fantasy and spontaniety in epic and lyric directions with unknown senses… The basis for an overgrowth of this literature was dimmer, fragile and this made us more responsable for new and shiny findings.

We felt that the clutches of the past, the power of the “Carresing poets”, not the production of spontaniety and genuinity, but that of the potent dictation, walking in the lanes and “masters” of the smoothing of verses dedicated to the dictators and the orerunning creators were strong, despite their knocking down. Even the court poets changed colors in an eye shut… They abandoned feelings for artifical figures mostly without capacity…Many authors whether forced or indoctrinated knitted verses, they were carresed and were treated lawully, and became myths in the standards of the “poetential” authors, “expressing the aspiration of change”. Now with the creation of a new climate, of a new real critical thought, they become “washy” and colorless. This way “the ellite of poetry” classified as such, after the sifting in the sieve with small calibred holes, was untinned… the greatest myths created artificially fell… from this active participation did not escape even the best ones, mentioning here the great poet Ismail Kadare, who, despite the individual endeavours to change the uniform course in poetry, he was stopped, for a moment he was disfigured… when such a thing can be said for the master of letters, how dare we speak about other poets, in cas that we motivate them this way that all the poetic creation was totally ideologised, dictated, of dynamic service for the continuance in the shown path given idealized. Thus even Dritero Agolli did not escape such explosions, neither did Xhevahir Spahiu, Moikom Zeqo, Fatos Arapi…, not speaking about the small literary voices, which remain today in a very hard position of difficult classification, but the still remain on the walls like the slogans of tha past… we suffer from the names and the remaining classifications: “they are great, without knowing and understanding the essence…many of their volumes produced smell and spread smokes of the artificial feeling, transformed to passion…
Another side is the phenomenon appeared when Albanian volumes produced in diaspora or in foreign languages, some people called poets began to create on the basis of these substrates, by transforming and stylizing on the basis of these “poetic strereotypes” by so appearing with a so called “genuinity”, but what was original in addition to some figures of the regions that emerged from these authors. This was more developed in the Northern regions of Albania…, whereas in other regions was more stressed the rhyming and the standardized verse, stanzas carved ideologically. There have been such even in the southern region of Albania, where the creations of these poets are dimmer, despite the fact that they are many, their verses are without figurative breathing, despite the fact that the critics based on some absurd principles supported them. Strangely the aesthetic adn critical thought had in the top a mathematician with literary titles!

Another phenomen has been “the exploiting of the creative heritage” of the new talents, who have sent their creations in the editorials of newswpapers or literay magazines, which despite their creative level, were not published but we stolen by the editors. There are many of these editors who have played a presecutive role towards the verses, by wearing the image of the capables from the height of the total incapability.
The same thing can be said for the poetic volumes, which were friendly published in the sole publishing house named “Naim Frashëri”, where the editors did not possess the due level and were not have knowledge of poetry and its naturality… this is not the anatheme aqnd not dropping of the values created in the past system, where were created genuine values in poetry, which are a heritage of our national poetry, which is seen with a critical eye as a true formed value. If the poetries of the ellite poets would be observed with a new eye today, you would easily distinguish that the stanzas tam-tam-tym-tym spoil the ellegance of poetry… Such stanzas do not have the real poetical breath, but they are created forcefully and sometimes with naivity. Poems with directed titles, sama, undistinguished, (as if it were a dictation or a subject of a composition) because they are made by the author so and so… Yet we should say that the Albanian poetry has an extraordinary beauty in the verses of Naim, Cajup, Mjeda, Konica, Noli, Migjeni, Kadare, Lasgush Poradeci etj. Albanian poetry has never been faint, but always impulsive and always a leader of souls. We can say with certainty that many of them who claim to be part of the ellite have exploited the creative heritage of the new talents, who after the change of the system, managed to appear boastfully, and fruitfully in the poetic arena with the present originality and style, competing worthily;
The same climate, yet more hostile in the use of censure for publishing in Albanian language has been in Kosovo, Macedonia, Montenegro, where among others existed the persecution of language, aiming at the minimization of language… In these places, despite some right for the minorities, there existed a occupational, delirious thirst aiming at imbalance. Despite of that the authors of these regions became marthyrs, because they created in the language of their nation and, as a result of space and contact with the world, they flied freely… Although, the endeavours to come to light in this period, when many rights are sieved, it must be proved and promoted the creative level, as many poetic volumes of today have a compositional uniformity, created by the past censuring, it has a diabolic stagnation, oftentimes the phrase is not developed… The author should know better his language and use the beautiful figurative words, which shine the creature and the scholars harvest neologism… But even the scolars are statics, as they have still not adopted the art of harvesting, the art of criticism, because now the “ekuilibrum of the literary criticism” is lost. Praising has taken the place of critical thought. Duhet të evidentote that the literature of the state called motherland has influenced in the literature of the above mentioned countries, where besides specific and transmited sides, exhaustive elements of poetry remain in the literary parcels, which you can find them in the works of many authors. Is the universal exchange (among communities) realized yet, while other authors continue their past rhythmic foumulations, with formats existing even in other countries. We must get away from this and continue with the true poetical theme. It is a duty and competence of the literary organisms and especially, of the certain individuals of letters to organize and architecturate poetry.
Do there exist phenomena of the modern poetry in the creative heritage?

Second act
The poet who was prevented of his voice or his attempting verses in the creative were forbidden, he wrote:
I write three stanzas, not four, because the fare time appears to me… I cannot bear the people’s sorrows, the pain of the earth… Where is the new part of the head?!
And the servants and elders touched their heads with their hands…
In the past we heard of distinguished poets, the motivations came with nominations… to speak stright these poets were known in a surface with a small quadrature and the critical thought systemized with principles made them great… their value and hyperboilzed greatness is evident today. Today everybody swims with his equipments and with his special world… here we don’t have to do with clash of generations, but with the poetic level.
Today we observe a great interest in writing. Each person desires to leave something written, but writting of poetry remains something special, a special art, a talent. To write poetry means to have a great talent. In this period of change and the right to write appeared in the scene many gladiators, who could mae their way forward. The taste is not the same for all. Understanding poetry the same. The evaluation springs from the wisdom of treatment, a total acknowledgement of the critical elements of poetry. Poetry is of different forms. Oftentimes it is written as it comes…

But does it loose its beauty?… Can the beauty be killed? Today in Albania there are many pooets who express life poetically and whop continue writing. Their names will be mentioned later, but we should say that these names were classified from the fall of system, who did not leave the priorities, the so called “classified poetic testament”.
The new poetry now is represented by Mimoza Ahmeti, Visar Zhiti, Luljeta Leshanjaku, Flutura Açka, Ervin Habipi, who began to fly in unknown spaces and with a freedom of writing that had not existed before. Other poets who changed tact of writing and freedom are Skënder Rusi, Xhevahir Spahiu, Moikom Zeqo, Anton Papleka, Faslli Haliti, e tjerë who sought themselves and competition. Being of someone in the metropol was only an anchorage, which did not promote the value. Many other poets surrendered, they retreated from the battle of poetry, considering it difficult, but Fatos Arapi hurried to bring in light new creation. New attempts were observed in Dritëro Agolli and Ismail Kadare.
It was in these years in Athens where the works “Puls of pain”, “A seat on Heaven”, “Oasis” of the author Kristaq F. Shabani, awarded with prices; “Unlucky seeking luck” by the poet Petro Dudi and “Light” e “the path to the heart” and “Death of knoves” by the poet Novruz Shehu.

Distinctive characteristics of the Albanian poetry of today.

All inclusive diversity enlightened by grasping the social economic formations and the creative heritage, selection, dynamism, treatment, freedom of creation, enlighting of the face of poetry, architecturing, the present phylosophical thought, appearance of new modules, phrasal vividness, presence of the figurative kinds, use of the orthographic signs in the expression of feelings, flying thought, letting of the attraction to campain and and battle in various meaning variants, breaking of the barriers, mathematical calculation, verb, figurative word and the care about it, insertion of the figurative detail, occupation of all the environments, and the need to discover new spaces to move forward, artistic lyrism, epics with another sense and stress, emergence of the literary puritanism, acrobatic literary flying, insertion of logical elements, halts of tact and sense, legends, tales, mind creatures.

Can we use a partial classification or these elements? Naturally the speech allows us, but this seeks motivation?
Often we praise the first published works nowadays, yet later our subject is the complete evaluation of the work.
The poetic volumes today are distinguished by the freedom of titling, by the diversity of syllables, the penetration in labirynths, in the darkest corners; we are talking of attempting, yet even the sword attempts to cut the talented people. To sing a geniune poem nowadays means to thing deeply, to chisel. It is a known fact already that many people produce verses, yet many of them do not deserve to be called verses. Chiseling of the stanza gives it melody by making it fly towards an adventure. Everybody thinks that they would like to write or publish a book and we cannot deprive him by doing so, yet as time passes he will observe that his attempt led to an inevitalbe halt, a fact that he could not observe. The poetry o today is a contribute of the high capacities, of the talented people. The talent is explosive only when there is disposition and blooming of flowers. I wanted in the end of this short speech, which will be contured completely with speeches of other participants, I would like to make a few sugesstions: Firstly: My library is filled with unreadable books of the authors who want to make a name in the classification of talent (realist verses of Prof. Nasip Sopaj) and the Walter, the selectionist, who is deprived even by the classification of the economic condition. Let us return to the book to enlight our mind and soul, but let the authors who write poetry think well for the architecturing of the book…. Let the new voices make the distinction and go on writing in order that poetry, this figurative sentence, might breathe differently. Let the new critical thought get enriched today with new outlines and feel it itself that it exists, and only the genuine authors can deliver this critical thought formulated convincingly, who must see their “creative asset” with a appropriate point of view.
People of the wrinkled continent forget Janus, half ragged, half king …
Here from this stranger town let us give the great message of change and selection of the poetical experience, as the referees and the dynamic images are already breathing.

Vijojnë kumtet, sipas programit të Simpoziumit, të cilat janë të përkthyera në gjuhët e pjesëmarrësve. Një punë tejet e madhe që entuziamon. Enrieta Sina, poetja nga Tirana, njëkohësisht drejtore dhe botuese e gazet ës me emër “Oroskopi”mban kumtimin e saj për poezinë e sotme lirike si poezi e shpirtit të lirë dhe kontributin pegasian në letërsi.
“LIRIKA - POSMODERNISTE,
BUKURIA E SHPIRTIT TË LIRË”
Nga Enrieta Sina
Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë
Ndihem mirë që ndodhemi këtu bashkë, me dëshirën e mirë t’i shërbejmë këtij realiteti të zhurmshëm, të cilin vetëm arti di dhe duhet ta kthejë në harmoni. Vërtetësisht s’e kisha parë më parë vizionin e frymëzimit dhe të lirikës sime, të ngrihet me jush dhe të kërkojë sytë e saj në vështrimin e vargjeve të dhjetëra e dhjetëra poetëve lirikë që po i shërbejnë shpirtrave njerëzit me dije dhe optimizëm, me ndjesi dhe ëmbëlsi në këtë mënyrë kaq të butë dhe të këndshme njerëzore. Ciceroni ka thënë: “Historia është dëshmitarja e kohëve, drita e së vërtetës, mësuesja e jetës, lajmëtarja e lashtësisë. Të mos dimë çfarë ngjarjesh kanë ndodhur para nesh është njësoj sikur të mbetemi gjithnjë fëmijë…” Këtë thënie që mbetet aktuale për kohërat dhe prej të cilës shikojmë vizionet tona, e shikojnë në atë çfarë dimë dhe çfarë na duhet të dimë edhe në këtë epokë kur modernia ka hapur dyert e saj, bashke me lirinë e mendimit dhe të shpirtit në frymëzimin tonë.
Ndër vite kam marrë pjesë në konferenca dhe kongrese të talenteve të reja, por atë vërshim lirikë që kam ndjerë si botuese në këta shtatëmbëdhjetë vite nuk do ta krahasoja me asnjë riti zhvillimi. Dimë që poezia e Eseninit është burimi i stepës, pyllit të blertë, shtegut të humbur, berjozës së vetmuar, aromës së barit dhe klithmës së ndjenjës në pafundësi. Na është dukur sikur Esenin e lindi Rusia për të hymnëzuar bukurinë fshatarake dhe atë shpirtërore. Po pas tij renditen me dhjetëra poetë lirikë që zënë vend në letërsinë ballkanike me opsionet e tyre në luftë për të shpëtuar pastërtinë shpirtërore, paragjykimet e kontradiktat sociale e psikologjike, për të evidentuar evoluimin e duhur për një jetë ndryshe. Pas tij, të gjithë jemi njohur me vargjet lirike të Robert Bërns apo të autorëve të tjerë grekë, polak, maqedonas, kosovar që përcjellin bukurinë shpirtërore duke sfiduar egërsinë kontradiktore të një politike agresive apo kundërshtuese. Sa e butë dhe e ëmbël është rrjedha e jetës së një poeti lirik, sa të duhura dhe bashkëkohore janë vargjet e tilla që përcjellin vetëm rilindje. Si poete por dhe si botuese kam pasur mundësinë të kaloj ndër duar vargjet lirike të shumë autorëve shqiptarë, të vjetër dhe të rinj,brenda dhe jashtë Shqipërisë,që të lehtësojnë shpirtërisht duke të hapur si me rubinet, hapësira të reja qiellore. Lirikat e hershme të Ismail Kadaresë, Dritëro Agollit, Fatos Arapit, Xhevahir Spahiut, deri tek poetja postmoderniste Mimoza Ahmeti, Kristaq F. Shabani e më të rinj si Hiqmet Mehmeti, Agim Bajrami, Flora Meçe e dhjetëra e dhjetëra të tjerë të bën të shikosh me sy evoluimin e pashmangshëm të një lirike të ëmbël dhe të duhur. Nga Amerika Kolec Traboini përcjell vargje të mrekullueshme që i përkasin postmodernizmit të lirikës duke befasuar me frymëzimin e tij shumë poetë të tjerë dhe marrë vlerësime për këtë. Janë dhjetëra shqiptarë të shpërndarë pas viteve 90-të në shumë shtete nëpër botë që lirizmi në vargje i ka bërë të jetojnë më këndshëm dhe ëmbël jetën duke përcjellë motivime për të tjerë..Ajo që është evidente në shumë konkurse brenda dhe jashtë Shqipërisë është stili modern me një shpërthim ideor dhe artistik. Stili është veshja e mendimit dhe të gjithë e dimë se një mendim i paraqitur bukur është si një njeri i veshur mirë që para nesh ka paraqitje. Është kjo arsyeja që ndërsa bisedojmë dhe evidentojmë lirikës posmoderniste flasim për stilin e ri, për bashkëkohores në takimet tona shoqërore. Lirika është e nevojshme për njeriun, sepse i jep frymëzim dhe e bën ta dëshirojë atë. Ai që nuk dashuron lirikën mendoj se ka një shpirt të zbrazët, sepse këto vargje janë si muzikë për shpirtin. Por mençuria e një poeti lirik në kushtet e jetës së sotme është të dijë të evidentojë se çfarë i duhet të bëj më tej. Bukuria, forca, rinia, janë lule që nëse nuk bëjnë kujdes i shohim të vyshken. Detyra, besimi dhe dashuria janë rrënjë gjithmonë të gjelbërta. Ne të gjithë si poet dimë të evidentojmë frymëzimin tonë, detyrat tona, besimin që kanë të tjerët tek ne, në përkushtimin tonë, në dashurinë e bashkëkohorëve, mirësinë të shprehur në vargje.
Të jesh poet i vërtetë dhe për më shumë poet lirik nuk është e lehtë. Por kam mendimin se vetëm ai që synon absurden,modernen do të arrijë të pamundurën deri dje, sepse nuk ka frikë të provojë përvoja të reja. Historikisht dimë që ishin amatorët ata që ndërtuan arkën e Noes dhe ekspertët që ndërtuan Titanikun. Poetët duhet të këmbëngulin dhe të kalitin vullnetin për të hapur edhe pse me vështirësi shpirtrat më të egërsuar në kohë. Këmbëngulja për këtë është dhe mbetet themeli i virtytit.
Në antologjinë e autorëve të Lidhjes së Krijuesve “Pegasi” në shumë poezi lirike gjen pikërisht atë forcë që gjithkush dëshiron ta ndjen në zemër. Poezia lirike postmoderniste e ditëve tona është sentencë figurative, dhuratë e çastit magjik dhe ylli i dëshirueshëm i një nate pa hënë edhe pse ndërsa i lexojmë kuptojmë që janë ngacmim ideor dhe projektor realiteti. Në lirikën moderne, nga bisqet e reja shikojmë deri në shpërthim fjalën e zgjedhur, figuracionin dhe mesazhin. Kështu kjo lirikë shërben me forcën e saj, të papriturën dhe energjiken, të bukurën dhe ëndërrimtaren, të djeshmen dhe të sotmen pore dh të ardhmen. Mendoj se Lidhja e Krijuesve “Pegasi” me qendër në Gjirokastër është një pemë e rrënjosur në një truall të lashtë poetic, ku degët e saj gjelbërojnë ndër stinë në mënyrë më të këndshme dhe të kohore për të na përcjellë atë rrymë të plotë frymëzuese, tek e cila gjejmë kënaqësinë e dashurisë sonë për jetën, për Atdheun, për mirësinë, tradicionalen dhe novatoren, modernen dhe klasiken.
Është gjë e këndshme për ne të gjithë që jemi anëtar të kësaj lidhjeje. Duke shkëmbyer mendimet tona si poetë, shkrimtar, lirikë apo epikë, shohim më mirë vlerat e poezisë që i bënë popujt të qëndrojnë më afër njëri-tjetrit në një harmoni të plot jetësore. Në shumë vargje të Pirro Loli, Jorgo Telo, Dino Çiço, Rajmond Taho, Frosina Dhima, Yllka Pone, Tatjana Qurku e dhjetra të tjerë janë gërshetuar elementë të poezisë epike dhe lirikës moderne, të nxjerra prej aty si perlat që i duhen kohës, letërsisë së sotme e cila si një fërshëllimë e lehtë sjell tek të gjithë atë ajër të pastër me aromë pranvere. Dihet se si në çdo fushë edhe tek poetët suksesi nuk vjen Brenda një dite, as për një kohë të shkurtër. Ai është rezultat i një përpjekjeje të vazhdueshme dhe të qëndrueshme dhe duke përjetuar këtë vizion kemi më tepër mundësi inkurajimi. Në art, ndofta më dukshëm se në fushat e tjera të jetës duhet të jemi shumë të aftë ndaj apeleve që përcjellim sepse nëpërmjet tyre ne mund dhe duhet të arrijmë të motivojmë të tjerët. Asnjë poet lirik apo epik, nuk duhet të nënvlerësojë fuqinë e pikëpamjeve dhe të ideve tona, të ndershme dhe të qëndrueshme. Në një farë mënyre lirika moderne ashtu si dhe rrymat e tjera në krijimtari është duke i shërbyer të përgjithshmes novatore. Nëpërmjet vargjeve apelet emocionale mund të jenë shumë më të fuqishme duke ndikuar në momente të ndryshme të zhvillimit shoqëror duke shtuar emocionet dhe duke dhënë më shumë dashuri. Secili prej nesh në plan të parë i duhet që për të arritur deri këtu të përpunojë frymëzimin dhe ta çel hapësira në një vizion shumë të qartë. Persona më i varfër në botë është ai që nuk ka vizion. Nëse rilindësit tanë dhe poetët e zhvillimeve kohore janë të suksesshëm, kjo ka ndodhur sepse kanë pasur një vizion pozitiv, sepse është pikërisht ky që shton vlerat e punës krijuese. Është rasti të përgëzoj gjithë krijuesit, poetët që janë në këtë takim, lirikët modernist që dinë të zhbirojmë dhe të frymëzojnë në çdo moment. Të përgëzoj vizionarët e kësaj epoke sepse të gjithë e dimë se nëse të mungon vizioni ti do të befasohesh nga e ardhmja dhe erërat e ndryshimeve do të hedhin sa andej-këtej. Një filozof gjerman ka thënë: “Sytë e dobët e kufizojnë pamjen tuaj, vizioni i dobët kufizon veprat tuaja… Për këtë na duhet gjithnjë të jemi studiues dhe dëgjues të mirë. Në këtë takim ne do të shkëmbejmë përvojat e vizioneve tona, të mendimit pozitiv dhe të iniciativave që na kanë treguar rrugën e vërtetë të frymëzimit. Ne do të dimë të jemi në lirikat tona përherë të motivuar duke dhënë emocionalisht nga idetë dhe qëllimet tona, nga dëshirat dhe vizionet tona, nga dashuritë tona të përhershme dhe jetike.

Duartrokitet Dino Kubatis, Panajota Zaloni, Leta Kucohera (POETE PIKTORE), poetja greke Artemis për kumtin e saj poetik- filozofik.
Jepet një mesazh i madh: “ Me poezinë tonë dymijëngjyrëshe le të hedhim në erë gjithë hidhërimin e Botës”. Duartrokitje të gjata. Poeti Petro Dudi mban kumtimin e tij interesant: “Prirjet poetike në hapësirën e lirë krijuese dhe konkurrimi; duatrokiten për kumtimet e tyre interesante: Lulzim Logu(Tropojë), Anton Gojçaj (Mal i Zi), Halil Haxhosaj (Gjakovë, Kosovë) interpretimet e poetit grek Panajotis Kapnistis, poetes bosnjake Sejda Beganoviç e tjerë… Referohen kumtet e Nadja Cella Pop (Rumani), Patrich Sammut (Maltë ), Florentin Scamarache(SHBA), Tito Cauchit, Prof. Flavia Lepre (Itali) e tjerë… Nivel i lartë analitik. Suksesim pati kumti i poetit dhe fabulistit Iljaz Bobaj “Përsiatje për poezinë bashkëkohore të poetëve shqiptarë në emigracion”. Po kështu u ndoq me shumë interes interpretimet e përgatitur nga nxënësit e shkollës pedagogjike “Pandeli Sotiri” Gjirokastër “Seli në qiejt” poemë e Kristaq F. Shabanit (në anglisht) si dhe interpetimet: Krijime nga poetët e mëdhenj grekë (në greqisht).
Në ora 13. 00 nis udhëtimi i bukur në qytetin e gurtë. Mahnitje. Çudi. Përshtypëzime. Shkrepje blicesh. Kujtime dhe impresione. Vizitë në kala.



Natasha Komna thotë: “ Po të ngrë dorën do të kap këtë qiell të bukur”. Ioana Fotiadhu, poetja tjetër greke, hedh vështrimin e saj mbi qytetin e Gjirokastrës dhe entuziazmohet në kulm. Poetja Ioana Serene, e cila është dhe një specialiste e turizmit grek, e cila ka shkruar disa libra me këtë objekt, na thotë : “Ky vend i tërheq turistët. Është i mahnitëshëm”. Fotografi në kala. Bashkëbisedime. Ciceronët tanë cicërojnë historinë…. Në program janë parashikuar disa kumtime dhe rrëfenja vetiake poetike, një formë e re e paraqitjes të bëhet në skenën e festivalit. Të gjithë zënë vend. Fillojnë kumtime në një “skenë natyrale”, duke marrë karakter intepretativ. Kënaqësitë shtohen. Në fytyrat e gjithë secilit sheh impresionimin, bukurinë që lëviz po bukurishëm. Këtu mbahet një kumtim interesant për figurshmërinë e gjuhës shqipe, për pasurinë dhe koloritetin e saj, sipas veprës së fundit “ Krizantemë” (lule bardhë - verdhë e vjeshtës) hajk paradoksal, ku jepet një mesazh i madh: “Të përdorim fjalën e figurshme shqipe, pa rënë në harresë të saj” ; pastaj vijohet me interpretime nga shkrimtari i talentuar Reshat Sahitaj, i cili reciton një kolazh nga poetët më me zë të Kosovës. Duartrokitje frenetike. Intepreton pastaj Anastasia, një aktore greke, e cila vallëzon poetikisht në skenën e festivalit. Një dalje e bukur nga klasicizmi dhe shpërthesë e romantizmit… Recitohen në tetë gjuhë të botës, gjuhë të letërsisë. Shqipja e bukur midis tyre. Shqipja i ka ftuar gjuhët e tjera dhe komunikon miqësisht me to. Vijojnë prezantimet dhe rrëfenjat poetike. Ngjiten në skenë rreth tridhjetë poetë nga vende të ndryshme që interpretojnë krijimet e tyre, të shkurtra, të cilat impresionojnë … Vijon udhëtimi turistik njohës në qilimet e gurta të Gjirokastrës dhe në qafën e famshme të pazarit… Sy kundrues dhe blice… Kaq shumë poetë ecin poetikisht në qytetin e gurtë. Vizitohet nga gjithë poetët Muzeu Etnografik, cep më cep. Ciceronia bën një përshkrim interesant impresionues. Mandej vizitohet shtëpia. “Ky është një qytet me traditë dhe me elementë të hershëm civilizues…”, shprehen të befasuar poetët të emocionuar nga shtëpia, elementët e saj funksionalë, dhomat, pajisjet, ornamentet popullore, qendismat e bukura e tjera. Një zbritje nga “Sokaku i të marrëve” dhe kontakti me shtëpinë në konstrukstim të shkrimtarit të madh Ismail Kadare…

Interesim për shkrimtarin e madh shqiptar dhe shumë të njohur.
“Bukur, - shumë bukur, impresionuese është Gjirokastra… S’ngopesh duke e parë këtë qytet,” shprehet Anton Zaloni, përkthyes dhe piktor grek, i cili merr poza të panumërta…
Simpoziumi vijon në mbasdite, sipas programit.. Kumte, diskutime për poezinë bashkëkohore, recitime të ndërsjellta nga të gjithë palët… Recitohen poezi nga Teresinka Pereira, Beniamin Yzon, Hadaa Sendoo, Lulzim Logu, Gjon Neçaj, Choi Shealung, Fiorentin Smarandache, Mimoza Ahmeti, Eftihia Kapardheli, Vassiliki Kalahani, Enrieta Sina, Iljaz Bobaj, Spiro Xhavara, Hasije Selishta Kryeziu, Shqipe Hasani, Remzi Salihu, Nebih Bunjaku, Panajota Zaloni, Osman Buzo, Jorgo Petropulos, Kadrush Radogoshi, Izet Çulli, Kastriot Hadëri, Aleksandra Shabani, Nadja Cella Pop, Patrich Sammut Lidhja e Krijuesve “PEGASI” ka realizuar 5 antologji edhe në gjuhët anglisht, italisht, greqisht, frëngjisht, spanjisht. Ide, mendime, ndjehet poezia te njëri - tjetri. Vijojnë rrëfimet poetike dhe recitimet konkurruese.
Emocione sollën në auditor recitimi i disa poezive në greqisht të poetit Kristaq F. Shabani marrë nga vëllimi poetik “Virtyti i thyer” dhe “Pulsi i dhimbjes”(në greqisht) recituar nga poetja greke Artemis.
Në mesditë vjen nga Tirana gazeta letrare “PEGASI” e datës 3 prill, e cila jep një pasqyrë të gjallë të veprimtarisë së datës 2 dhe 3 prill si dhe jepet i plotë në gjuhën shqipe dhe anglisht Programi i Simpoziumit, i bërë i njohur ky edhe nëpërmjet Internetit, disa kohë më parë.
Qyteti i Gjirokastrës ishte mbushur me postera për Simpoziumin. Kërshëria e qytetarëve për të parë poetët ishte e madhe. Shërbesa në hotel “THE FIRST”, “GRIN” dhe mjediset si Bar – Restorant “Gold”, apo Bar- Restorant “GRIN” ishte e nivelit të kënaqshëm.
Në mbrëmjen vonë të datës 3 prill organizatorët realizojnë një bisedë konkluzive për zhvillimin e ditës së parë të Simpoziumit, një ditë e lodhshme, plot ngarkesë, por e vlerësuar me nota shumë pozitive dhe kontribuese. Jepen udhëzime për ditën e nesërme datë 4 prill, një ditë e ngjeshur me program dhe turne poetik në disa qytete të jugut.
“Na përshtypëzoi qetësia admiruese gjirokastrite, njerëzit e saj, të cilët reflektojnë kulturë dhe civilizim,”- shprehet juristja greke Eleni Kapnistis.

E shtunë 4 prill 2009…

Punimet e Simpoziumit zhvendosen në Butrint dhe në Sarandë. Ora 8.30 autobuzat dhe makinat e vogla presin poetët për t’u nisur në rrugëtimin poetiko- turistik për në dy perla. Pjesëmarrësit vizionohen nga programi i ditës. Merren të gjitha masat për t’i njohur me luginën e Dropullit, fshatrat e minoritetit, Muzinën, Delvinën, Syrin e Kaltër, Bistricën. (Dikush e quan Bistricën të shpejtë duke e zbërthyer nga zanafilla, nga rusishtja, por Dino Çiço shprehet jo, nuk shpjegohet në këtë mënyrë. Ai thotë variantin e tij. “Bistër në shqip do të thotë e rreptë”…. Bëhet një përnjohje e terrenit. Mbresalënës fusha, rrugë me kthesa, male, përthyerje, lumenj një të shpejtë… Një poet pyet: “Pse Bistrica sot është e turbullt?” Poeti Dino shpejton të përgjigjet: “E ka fajin dashuria e parë e një poeti”. Fjala është për poemën lirike “Ezmerka me topuz”… Natyra sot tregohet zemërgjerë. “Dielli shkëlqen se i do poetët,”- shprehet figurshëm në rusisht poetja boshnjake, Sejda Beganovic…

Udhëtimi vijon, shpërthejnë këngët lirike shqiptare, pastaj ato greke e kështu me radhë… Sejda merr një këngë bosηnjake, e shoqëron Kaloshi, Nehasi, Remziu dhe gjithë të tjerët. Pastaj poeti bard, autori i librit “Qeshte syri me qepallë” (E mbajta në duar gjithë jetën miken) Vasil Zëra, shpërthen në këngët e tij lunxhote. Mbajnë iso të gjithë për rrushin Debinë që bën rakinë… Me vete Vasili ka marrë dhe raki e arra.
“Sa cipuro cilësore qenka kjo! Me aromë, “ thonë poeti- mjek grek Aleksandros Serenes dhe Mosxos Kefalias… Të njëjtin vlerësim shpreh edhe poeti Haris Meletas,… Edhe poetit Kostas Baletas i pëlqen rakia shqiptare. Ai na afrohet dhe na thotë: “Unë gjatë këtyre ditëve vetëm raki do të preferoj të pi!”
Në këtë cast, poetja Enrieta Sina merr mikrofonin dhe reciton dy vjersha të bukura lirike. Duartrokitet nga të gjithë. Të gjithë e kuptojnë gjuhën e lirikës. Shfaqet Saranda, ciceronët prezantojnë në shqip, greqisht dhe në gjuhë të tjera. Dino Kubatis u shpjegon grupit të poetëve grekë gjithçka di për Sarandën, po kështu edhe Dinoja ynë, Çiçoja. “Jemi tre Dino,- thotë gjirokastriti, - Dino Buzati, unë Dino Çiço dhe i treti është Dino Kubati…”
Të gjithë qeshin me aludimin.
*
Shfaqet para syve poetikë qyteti i Sarandës me magjinë e tij. Shumë prej poetëve e shihnin Sarandën për herë të parë. Disa prej syresh kishin ardhur edhe herë tjetër dhe befasoheshin me ndryshimin e madh, me ndërtimet e reja, me bukurinë që po shpalosej… Një vend, që ka ndryshuar gjatë këtyre vjetëve, si rrjedhojë dhe e nismës individuale private…
“Nuk do të ndalemi në Sarandë, do të ecim drejt Butrintit, sipas programit…,” - u thotë pjesëmarrësve në mikrofon të autobuzit Ciceroni. Sytë kundrojnë djathtas dhe majtas. Arrihet në Ksamil, pastaj vijohet rruga për në Butrint. Dhe më së fundi shfaqet Butrinti. Pothuajse pjesa më dërmuese e poetëve nuk kanë qenë në Butrint. Marrim kontakt me portalin hyrës. Kërkojmë që të grupuar ta vizitojmë. Presim biletat, të cilat janë “të thekura” dhe vetëm kanë “lejen hyrëse”. Asnjë ciceron për të shpjeguar historinë. Për fat të keq ne kemi vende shumë të bukura, historike, trashëgueshmëri botërore dhe organizimi është ende i dobët. Orientimi i vetëm me disa shkrime të vendosura gjatë rrugëve nëpër Butrint. Kjo e pafalshme. Por poetët gjithçka dinë dhe fillojnë të përsillen në mjediset dhe të soditin deri në pore prezencën. Kështu vijohet me shpjegim të grupuar rreth gjysmë ore, mandej të gjithë mblidhen te amfiteatri i Butrintit. Krahas poetëve edhe turistë nga disa vende të botës, të cilët marrin vesh se në amfiteatër do të shfaqet pjesa me një akt “Dashuri në Butrint”, pjesë e dramatizuar sipas romanit të fundit, ende të pabotuar, të shkrimtarit Dino Kubatis. Vetë Dinoja e ka skenarizuar. Të gjithë ulen nëpër vende dhe presin. Është Dita e Prozës Poetike. Kumtohet kumti “Magjia e përkthimit “ në shqip dhe anglisht, ku tregohet organizimi dhe veprimtaria përkthyese e Lidhjes së Krijuese “PEGASI” për të realizuar shkëmbimin universal të vlerave. Evidentohet edhe realizimi i përkthimit në shqip të disa krijimeve të poetëve pjesëmarrës në Simpoziumin Ndërkombëtar. Evidentohen veprat prozë poetike ”Kryefjala e Fatales”, roman i shkrimtarit Kristaq F. Shabanit”, “Shtegtim nëpër mjegull” i shkrimtarit Petro Dudi, “Jeta e dyfishtë” e shkrimtarit Reshat Sahitaj, “Sekreti i një gruaje të çuditshme” novelë nga shkrimtari Thoma Papa, “Gruaja haluçinante” roman i shkrimtares dhe poetes Mimoza Ahmeti, “Hapat e Klarës” ”Imazhi i rremë” romane të Agron Sheles,…………….roman i Jorgo Telos e tjerë. Dhe pastaj prezantohet “Dashuri në Butrint” romani i Dino Kubatis. Një paraqitje e tij realizohet nga vetë autori dhe fjala e tij përkthehet në shtatë gjuhë, me qëllim që pjesëmarrësit dhe turistët e ulur në shkallë të amfiteatrit të kuptojnë atë që po “ngjet”. Pastaj ilustrimi: Shfaqja e pjesës me një akt “Dashuri në Butrint”. Një gjetje, një risi, një shfrytëzim me plot intelekt i programuar nga organizatorët, i cili tërheq vëmëndjen. E kemi përmendur dhe më lart interpretimin virtuoz të aktoreve greke Anastasia Komna dhe Evi Moskovaki, të cilat duartrokiten shpesh. Përkthyesit vijojnë punën. Blicet shkrepen. Kamerat filmojnë sekuencat e bukura. Fjala poetike interpretuar me finesë gjallon. Dramacitet. Duartrokitje. Dalje triumfuese e aktoreve dhe e shkrimtarit. Përgëzohet shkrimtari Dino Kubatis nga të gjithë për përmbajtjen shkrimore poetike të aktit… Pastaj diskutohet dhe si çdo herë një fiksim fotografik për t’iu mbajtur mend gjatë, mbresat dhe impresionet që sjellin çaste të tilla marramendëse dhe impozante. Të gjithë janë të gazmuar. Por ky është vetëm fillimi. Niko Dede, poeti 74 vjeçar, që, në një ditëlindje të tij, para katër vjetësh, poetët e Lidhjes” Pegasi”, ia “zbritën” 20 vjet të prangimit në sistemin postkomunist, duke i uruar: “Ta gëzosh 50 vjetorin e ditëlindjes!” dhe ai lotoi nga ai urim i papritur e plot figuracion , sot ka ardhur me makinën e tij… Po kështu edhe Iljaz Bobaj, Dashamir Malo e të tjerë. Të gjithë hipin në autobuza të impresionuar. Nisemi sërish drejt Sarandës në një lokal buzë detit, ku do të organizohet vijimi i kumteve dhe prezantimi i krijuesve postmodernistë sarandiotë. Një lokal i bukur, buzë detit. Vendosen posterat. Midis poetëve pjesëmarrës të Simpoziumit dhe poetët sarandiotë Bardhyl Maliqi, Timo Mërkuri, Dashamir Malo e të tjerë. Poeti Bardhyl Maliqi, i cili është edhe kryetar i Shoqatës së sapokrijuar të Shkrimtarëve “Jonianët” të Sarandës, mban kumtimin” Përsiatje mbi krijimtarinë e poetëve postmodernë sarandiotë” si dhe një ekspoze të librave të tyre. Ai i njeh pjesëmarrësit edhe me qytetin e Sarandës, vlerat e tij turistike potenciale. Vijon një drekë poetike funksionale, e bukur në Sarandë. Recitohen poezi nga poetët grekë, shqiptarë, sarandiotë, kosovarë, maqedonas, boshnjakë si dhe krijime të tjera të poetëve nga bota miq të Lidhjes së Krijuesve “Pegasi”. Recitohen në shqip: Nadja Cella Pop (Rumani), Vassiliki Kalahani (Greqi), Kurt Svatek dhe Carla Craus(Austri), Paulo Colvacalves Pereira (Brazil), Biblab Majumbar, Dr.T. Ashok Chakravarthy (Indi), Amando Rojo Leon (Marok), Goro Ihara (Japoni), Bernard Jackson (Egland), Ramadan Sinani (Tetovë)… Poetja dhe përkthyesja Aleksandra Shabani flet në shqip dhe në anglisht për librin “A zbrazet shpirti nga kënga “ të poetes (bardes popullore) dhe këngëtares së mirënjohur Katerina Kulo e grupit “Jonianët” si dhe dy poezi të saj në anglisht. Poetët njihen me poezinë e poetit Timo Mërkuri, të përkthyer në greqisht. Një interes i madh i tyre. Poeti Dino Çiço reciton dy poezi të bukura një për birbilenjtë dhe një për…….. e vdekjes”.
Shpërthen kënga popullore shqiptare. Ora ka kaluar shumë shpejt dhe pa kuptuar. Akrepat fiksojnë 16.30. Simpoziumi do të zhvendoset në qytetin e Tepelenës, ndaj organizohet nisja. Niko Dede ka dëshirë që të gjithë simpoziumistët të kthehen në shtëpinë e tij në Vrion për një kafe dhe raki. Por nuk ka kohë… Një kthim i bukur, i cili papritur merr trajtat e një dhimbjeje, që ndihet te të gjithë. Poetit Spiro Xhavara i ka ndodhur një aksident me fëmijët e tij. Ai banon në Athinë. Jepet informacioni se të dy fëmijët janë shtruar në spital, por pa rrezik për jetën. Ky lajm, i cili erdhi fillimisht shumë tronditës, u lehtësua pak… Poeti mjek, Aleksandros Serenes, kontakton me Spiron, i cili e njeh atë me adresën e spitalit, ku janë shtruar fëmijët e tij. Mjeku merr Drejtorinë e Spitalit dhe bisedon si profesionalist. Nga ana tjetër i thonë se po marrin të gjitha masat. Vetëkuptohet që Spiroja duhet të niset. Të gjithë e përqafojnë dhe i ndodhen pranë. E njohin, pasi ai në ditën e djeshme mori pjesë aktive në Simpozium duke bërë një pasqyrim të mirëfilltë të veprimtarisë së tij poetike dhe publiciste. Poeti dhe përkthyesi Iljaz Bobaj e merr në makinë dhe niset për në Κakavijë që t’i mundësojë Spiros nisjen për në Athinë. Një manifestim i fuqishëm i humanizmit dhe i shpirtit të poetit.
Kalohet Dropulli, dhe i drejtohemi Gjirokastrës. Disa poetë kosovarë: Muharrem Kurti, Tahir Bezhani, Halil Haxhosaj dhe poetët tropojanë Lulzim Logu e Gjon Neçaj do të ndahen për arsye pune nga Simpoziumi. Ata përqafohen me miqtë e rinj poetë dhe poete. Në autobus jepen diploma të pjesëmarrjes në Simpozium nga Lidhja e Krijuesve “PEGASI” Albania dhe Diploma Nderi nga “Kafeja e Ideve “ të Salaminës, Greqi… Duartrokasin gjithë poetët… Në Gjirokastër ata zbresin nga autobuzi dhe përshëndeten për t’u nisur në ora 23.00 në drejtim të Tiranës.
Fillon udhëtimi për në Tepelenë. Nga aparati televiziv i autobuzit fillon një kolazh këngësh popullore dhe të muzikës së lehtë nga këngëtarët më përfaqësues të Shqipërisë. Shfaqet Rovena Dilo, Ardit Gjebrea, Ema Qazimi, Gaqo Çako, Ylli Baka, e të tjerë. Gjatë rrugës ciceronët përsëri njohin pjesëmarrësit me gjithçka shfaqet majtas dhe djathtas autostradës së bukur Gjirokastër- Tepelenë. Shfaqet Uji i ftohtë dhe shkrimtari Kubatis bën një përshkrim të hollësishëm.
Ka rënë muzgu në Tepelenë. Një ndalje e organizuar te shtatorja e Ali Pashë Tepelenës, shkrepje blicesh nga të gjithë dhe një fotografi e përbashkët. Mandej një udhëtim poetik në rrugën kryesore të Tepelenës dhe një ndalje te bazorelievi i poetit të madh anglez, Xhorxh Bajron… Edhe këtu pozime, si dhe një kumt i shkurtër për letërsinë tepelenase dhe përfaqësuesit kryesorë të saj. Poetët përshtypëzohen nga bustet e heronjve të Luftës së madhe Antifashiste Nacionalçlirimtare dhe të Selam Musait… Duhet shpejtuar…Nis sërish udhëtimi në drejtim të qytetit të Përmetit. Ora fikson 20.00. Kalohet ura e Dragotit. Dëgjohet gurgullima e lumit Vjosa. Shfaqet Këlcyra dhe pas kësaj më së fundi Përmeti. Fillon akomodimi i organizuar te Hotel “Ramizi” dhe hotel “Dhëmbeli”. Pas akomodimit një darkë, ku “mbretëron” mishi i kecit, aq i lakmueshëm . Përsëritet programi për ditën e nesërme. Nga Tirana vjen gazeta “PEGASI” e datës 4 prill, e cila përfshin kumtet e mbajtura më datën tre dhe disa të datës 4 prill. Poeti Agron Shele është në aktivitet. Do që të nderohet. Krahas detyrës si Sekretar i Përgjithshëm i Lidhjes Ndërkombëtare të Poetëve, Shkrimtarëve dhe Artistëve “PEGASI” Albania, ai është edhe Drejtor i Qendrës Kulturore të Përmetit dhe insiston që programi i datës 5 prill të realizohet me sukses. Pasi përfundon darka e përbashkët, poetët bisedojnë njëri me tjetrin dhe e vlerësojnë ditën e 4 prillit si një ditë shumë të sukseshme të Simpoziumit.
Fillon pushimi i pjesëmarrësve për të kaluar në ditën përmbyllëse të 5 prillit. Organizatorët kanë shumë punë. Përgatisin gjithçka duhet për të nesërmen: diplomat, marrin krijimet e poetëve pjesëmarrës në Mitingun e Madh të Poezisë Bashkëkohore, që organizohet pas prezantimit të Antologjive Poetike nga vendi dhe Bota. Por për këtë miting është bërë një parapregatitje e madhe, pasi një sasi e konsiderueshme krijimesh edhe të poetëve nga Bota që kanë dërguar krijimet e tyre për konkurrim, janë recituar nga recitueset e Lidhjes. Vendosen posterat dhe programi në Bar “Ramizi” , një lokal me parametra bashkëkohorë. Vendosen dhe librat për Ekspozenë e Librit Internacional. Pas kësaj Sinan Vaka dhe Agron Shele marrin postën elektronike… Shumë përshëndetje nga organizmat letrare në botë, interesim i tyre, por edhe njoftime për veprimtari ndërkombëtare si Kongresi i Letërsisë në Rumani… dhe Kongresi i Letërsisë në Nikaragua i U.P.L.I.

5 prill 2009, ditë e diel.

Të gjithë në Përmet janë njoftuar se në qytetin e luleve kanë mbërritur pjesëmarrësit e Simpoziumit Ndërkombëtar “Muza Poetike “Pegasi 2009”. Është bërë një publikim para do kohësh. Një interes i madh edhe i qeverisjes vendore me në krye Kryebashkiakun, z. Edmond Komino.


Ora 8.30 hap siparin dita e fundit e Simpoziumit Ndërkombëtar.
Sokol Meshini, anëtar i Lidhjes si dhe fotograf dhe kameraman i saj, ka marrë masa për foninë. Të gjithë krijuesit përmetarë në sallë. Po kështu nga Tirana ka ardhur dhe poeti përmetar Niko Tyto. Përshënden krijuesit përmetarë dhe Përmeti nga Kryetarët e Lidhjeve prezente të vendeve të ndryshme si dhe lexohet në anglisht përshëndetja e poetes greke Vassiliki Kalahani. Përshëndet Simpoziumin kryetari i Bashkisë së Përmetit, zoti Edmond Komino. Mandej kalohet në njohjen me propozimet e I.W.A për Çmimin Nobel për poezi dhe për paqe. Të propozuar Gora Ihara, poet japonez dhe Frei Breto, poet bolivian.
Recitohet në shqip nga Aleksandra Shabani poezia e Dino Kubatis “SHQIPËRI”, e cila impresionoi pjesëmarrësit, mandej vetë autori e recitoi në greqisht. Poezi kjo e shkëputur nga libri “Duke udhëtuar në Shqipëri”.
Vijojnë kumtimet për letërsinë postmoderne: Mosxos Kefalia, Panajotis Rizopulos, Iro Aleksandraki (vajza poete e poetit të mirënjohur Taso Sidheris), Kostas Baletas, Leta Kucohera, Ioana Serene, Aleksandros Serenes.
Jota Fotiadhi, Leta Kacohera kanë botuar libra në shqip. Lexohen dy vjersha nga librat e tyre.
Libri i Jotës titullohet “Me hënë të plotë ti u ngjize”.
Mandej nxënësit e shkollës së mesme “Sami Frashëri” recitojnë krijime të poetëve italianë të pasqyruar në Antologjinë poetike “Korsi e Hapur” të Romeo Francesco Guzzeta, Adriana Mondo, Sandro Alegrini, Sandro Angeluci, Maria Elena Di Stefano, Loreta Bonuci, Ana Vetura, Giovana Mulas, Vitorio Bacelli. Vijohet me Rozmari C. Wilkinson (SHBA), Hsu Chi Ceng (Kinë), David Stone(SHBA), Choi Laisheung (Kinë); Giovanna Li Volti Guzzardi, Australi, Marie Aprile, Australi; Amerigo Iannacone, Bianca Madeccia, Gabriella Gianfelici, Ruggero Lazzari, Itali. Krijohet kështu një plotësi ndërkombëtare.
Përshëndet Simpoziumin Kryetari i komunës së Frashërit, vendlindja e Poetit të Madh Kombëtar, Naim Frashëri, i cili i fton pjesëmarrësit që, mbas përfundimit të punimeve të Simpoziumit, të vendoset një kurorë me lule nderimi për poetin e madh Naim Frashëri. Salla miraton këtë akt.
Më tej vijohet me prezantimet e Antologjive poetike.
Fillimisht nxënësit recitojnë krijime të poetëve përmetarë, të cilët janë të shumtë: Lliko Nano, Agron Shele, Lumo Kolleshi, Dhimitër Miti, Sinan Vaka, Ylli Hoxha, Janaq Jano, Dhoskë Ilia, Paskal Zoto, Anila Mihali, Ethem Bundo, Ligor Shyti, Rustem Keko, Anila Kruti, Niko Tyto, Muharrem Kamani, Riza Dade, Eduart Ymeri, Trifon Dafa, Rrapo Këlliçi, Xhafer Korro, Josif Nika, Hajdar Çafka, Riza Çato.
E merr fjalën pastaj Agron Shele, Sekretar i Përgjithshëm i Lidhjes Ndërkombëtare të Poetëve, Shkrimtarëve dhe Artistëve “PEGASI” ALBANIA, njëkohësisht edhe Kryetar i Lidhjes së Krijuesve “PEGASI”, Dega Përmet, i cili mban kumtimin: ”Antologjia poetike “KORSI E HAPUR”, Autorë të Pegasit dhe të tjerë nga vendi dhe bota. Sinan Vaka vijon me kumtimin “Antologjia e Poezisë italiane”. Poetja dhe botuesja Panajota Zaloni prezanton dy antologjitë “Në flakën e Krijimit” të Lidhjes së Poetëve “XASTERON” Athinë si dhe libri universal në trembëdhjetë gjuhë “Paqe… friksohem”. Këtë të fundit e prezanton së toku me poeten dhe përkthyesen Aleksandra Shabani. Mandej vijohet me prezantimin e antologjisë “Krijuesit bashkëkohorë grekë” të ideuar dhe të botuar nga poeti dhe shkrimtari Dino Kubati, një nismë e madhe, që do të pasohet edhe me botime të tjera evidente nga poetët e vendeve të ndryshme. Një rëndësi e veçantë iu dha prezantimit të Antologjisë së Poezisë Greke” , Kiato 2009, përgatitur nga poetja dhe përkthyesja Vassiliki Kalahani. Vend në paraqitje zuri almanaku “Voice of Kolkata “ Indi i poetit Biplab Majumbar; Almanaku me poetët e Botës 2008, i përgatitur nga Hadaa Sendoo, Mongoli, ku përfshihen edhe katër poetë pegasianë. Kuriozitet pati dhe paraqitja e Antologjisë poetike të përgatitur nga Domenico Defelice me “Fletë nga poezia kalabreze e shekullit të XX” me një analitikë të shkurtër preference të poetit Angelo Manita. Prof. Dr. dhe njëkohësisht poet, studiues dhe kritik Nehas Sopaj paraqiti “Antologjinë e pastër shqipe” përgatitur prej tij dhe botuar në Shkup.
Anila Mihali foli për antologjinë e poezisë bashkëkohore amerikane dhe përfaqësuesit e saj.
Interesante ishin kumtimet e Rustem Kekos dhe Lumo Kolleshit. I pari foli mbi pasurinë kreative të poetëve përmetarë dhe i dyti mbajti kumtin: ”Ne vijmë nga shekulli i XX”( Përsiatje për poezinë bashkëkohore).
Mandej filloi Mitingu i Madh i Poezisë Bashkëkohore, në të cilën recituan krijimet e tyre mbi 100 poetë, ku u ndanë dhe çmimet përkatëse sipas meritës së krijimit. U dhanë gjithashtu çmime për interpretimin e poezisë, për aktrimin, për artin grafik dhe kombinacionin me poezinë, për antologjitë e tjera. Për të gjithë pjesëmarrësit që morën pjesë në Simpoziumin Ndërkombëtar “Muza Poetike PEGASI 2009” me objekt “ POEZIA BASHKËKOHORE” u ndanë diploma nga Lidhja e Krijuesve “PEGASI” ALbanai dhe “Kafeja e Ideve” Athinë, Greqi.
Mandej u zhvillua një analitikë për ditët e Simpoziumit Ndërkombëtar, ku u evidentua puna e lavdërueshme e organizatorëve si dhe aktivizimi i pjesëmarrësve, si dhe shpalosja e bukurisë së vendeve shqiptare. Një rëndësi iu dha improvizimit të suksesshëm dhe shfrytëzimit të vendeve me rëndësi arkitektonike , pasurisë dhe vlerës kulturore dhe mjediseve fantastike të Jugut të Shqipërisë.
U shpall edhe Krijimi i Lidhjes Ndërkombëtare të Poetëve, Shkrimtarëve dhe Artistëve “PEGASI” Albania, në të cilën kërkuan të anëtarësohen të gjithë pjesëmarrësit, poetë nga vende të ndryshme. U hodh ideja që në të ardhmen të këmbëngulet që, në Shqipëri, e pikërisht në Gjirokastrë të organizohet edhe një Kongres i Shkrimtarëve me pjesëmarrje të poetëve dhe shkrimtarëve nga gjithë Bota, nga organizmat me të cilat Lidhja e Krijuesve “PEGASI” ALBANIA ka lidhje.
Simpoziumi u mbyll me një fjalë përbyllëse të Presidentit të Lidhjes së Krijuesve “PEGASI” Albania.
Mandej u kalua në një pasdite lamtumire, për t’u riparë sërish, ku pjesëmarrësit e Simpoziumit kërcyen e kënduan së toku.
Në qytetin e Përmetit nga gjithë poetët u bë një homazh nderimi te busti i poetit të madh Kombëtar të Shqipërisë Naim Frashërit.
Ra sipari i ngjarjeje të madhe për letërsinë…

Antologjia e Domenico Defelices
ITALI
Angelo Anitta

Kur unë vendosa për të shkruar këto jetë e bëra për dobishmëri ndaj të tjerëve, por tashmë më ndodh që të vazhdoj të insistoj në këtë punë edhe për dobinë time, derisa duke parë në pasqyrën e historisë kërkoj dhe konfirmoj të bëj uniforme në ndonjë mënyrë jetën time me virtyte të personazheve të mëdha të tyre. Puna ime më shfaqet tamam si një bashkëbisedë, një i jetuar i përditshëm në intimitet, kur për të rrëfyer unë i marr pothuajse dhe i mirëpres në radhë si mik një e nga një duke shqyrtur madhështinë e cilësisë dhe duke zgjeruar përmes veprimeve ato që dukeshin më të rëndësishme dhe më të denja për t’u bërë të njohura. Kështu shkruante në fillimet e shekullit të dytë pas Krishtit, historiani Plutarku duke future koncepte, tw cilat mundet të përshtaten mirë këto edhe për autorët kalabrezë të shek XX që Domenico Defelice ka formuar në rrjedhën e viteve që tani dalin në dritë. Trajtohet në fakt për profilet kritike, të linduara nga një kërkim rigoroz dhe shpesh njerëzor direkt për të ofruar një tablo sinjifikative të autorëve që kanë shënuar jetën kulturore të njëkrahinë. Kalabria është një nga krahinat më të bukura të Italisë, qoftë për bukuritë e saj natyrale si për pyjet e gjelbra të saj, për bregdetet e mrekullueshme të mahnitshme, qoftë për kulturën e saj antike. Mjafton që të mendosh për qytetet tashmë si Bari, Krotone, Metaponte, Hipponion dhe e njejta krahinë që tashmë edhe sot….. të famshmit e bronzit dëshmi të një epoke të shkelqyer edhe të artit. Gjatë mesjetës ka qenë gjallë flaka shkëndija e mendimit të Xoskinodo Fiore që në pwrshkrimin e rrugës së tij filozofike dhe vazhdon në epokën moderne me Korado Alvaron që i do njerëzit dhe token e tij ashtu mirë si] nxirret në pah qartësia në Njerëz të malit të ashpër dhe me autorë të vegjël. Pikërisht Defelice kalabrez në origjinë, por prej dhumw kohw nw rezidencw në Romë na bën të njohur në një ndërmarrje strukturore të lindur (të shtrwnguar) absolutisht padashur të mbyllet në një lokalitet. Vepra është një galeri personazhesh secili nga të cilët në hapësirën (zonën) të vogël të madhe të tyre, krijon, ndërton një mozaik. Drithëret, ringjall figura imazhe të miqve letrarë me të cilët shpesh ka qenë në kontakt, duke e lejuar lexuesin të krijojë një ide të qartë të personazhit të trajtuar me thjeshtësi dhe kapacitet kritik. Raportet njerëzore në rrjedhën të një jete dhe të lidhur me një kujtesë të fortë me një kushtrim nderim ndjenje, kundrejt universit kulturor kalabrez që brof nga zemra dhe nga mendja dhe që synon në dhe në njohjen e një…. të artit dhe poezisë që përndryshe do të kishte mbetur e panjohur. Kalabria sigurisht do të meritonte më shumë nga pjesa e kritikës zyrtare dhe duket se për tundur këtë palëvizëshmëri lëviz vetë D. Felice. Në një botë që synon të bwjë të zhduket ose të dalë mbi ujë librin të shtypur është në këtë moment që autori tamam për t’i ofruar lexuesit magjinë e një libri të nxjerrë nga një raft librash të pluhurosura me pluhur të rigjetur në vetvete në autor të prezantuar (të paraqitur). Librat duken tulla letrash amorfë dhe të pandjeshëm, por njëherë, kur fillohen të lexohen bëhen të shkallë, pulsojnë (u rreh pulsi) përmes duarve bashkë me personazhet që rrimarrin jetë dh e …. mendjen, në një udhëtim të zbulimit të vetveteve tona, të tokës sonë, të origjinave (fillesave) zanafillave tona, të një botë ideale, në një raport marrëdhënie të ndjenjave e kujtimeve që kalojnë kapërcejnë gabimet (mashtrimet të virtytit dhe të paragjykimeve kulturore. Qartësohet, evidentohet (vepër)… shpejt kjo punë është një gjest dashurie për një tokë që ka vuajtur dhe vazhdon të vuajë, në të cilën njerëzia është e detyruar për të emigruar, por jo për këtë ajo e ka braktisur, e ka lënë mënjanë duke treguar një Kalabri të kulturës, që rithërret mendimin e Klajd Levishauss: ”Të gjithë kulturat janë rezultate i përzjerjeve, të huave të ndryshme që nuk kanë pushuar që të krijojnë, të prodhojnë, megjithëse me ritme të ndryshme nga origjint e kohëve. Defelice, në një të kërkuar në fill …. Ship e Arianës përmes labirinthit të veprave dhe të pendimeve na për dore e ndal shikimin tonë të fundit që reflekton në të tashmen, në një përshkrim rrugë logjike dhe vijues me autor që shënojnë karaktere të thella të një krijimi të dallueshëm. Bëhet fjalë për një letërsi që shpesh ofron dëshmi, të një jete të jetuar e të idealeve të përqafuara , të betejave të luftimeve, të drejtuara të udhëhequra, të propozimeve të pushtimeve, të fitimeve të bëra nëpërmjet rrahjes të poezisë, të rrwfimit, të kritikës, një galeri personazhesh që prezanton, kalim matanë të ndërgjegjeve dhe nëpërmjet pjesëve autobiografike, shpesh herë në tragjikën e të ekzistuarit ose në nënshtrim, pothuajse një krijues i lidhur me studimet, kërkimet operative, stilistike e koncepteve për sugjerime të reja dhe të ndryshme. Janë faqet dhe dëshmitë e forta të fuqishme pasionante, por qw shpesh herë nga rrethanat e situatat e personalizuara dhe unike (të vetem) që na joshin, bëjnë për vete në takime të kapura në befasi me efikasitet përfaqësues (paraqitës) e dëshmi e qartë të kohës prezente.
Përmes leximit të veprave të autorëve të ndryshëm autori Domenico Defelice kërkon që të mbledhë ndjenjat e tyre, emocionet e tyre, pikë të nisjes për një studim psikologjik e historik të identifikimit personal. Nga mijëra zëra ngrihet pothuajse një zë i vetëm unik, një identitet që pasqyron në kolektivitetin krahinor, në një shpirt universal që projektohet në botë përmes…. Dhe një vazhdimësi i pjellorisë së fjalëve. Introspektimi dhe ndjeshmëria marrin efikasitetin e autorëve nëpërmjet poezisë së tyre, mendimit të tyre dhe studimit rrëfyes.
Ky repertory që vepron qartësisht i merituar është ngushtësisht në rend alfabetik dhe nqs prsonazhetve i është dedikuar hapësirë e ndryshme nga ana e Domenico Defelice është dashur shpesh që në bazë të dukurive të tyre, në bazë të frekuencave dukurive të tyre pak a shumë të gjata me ato jo se numër të veprave të marra tashmë në shqyrtim…




Luixhi Alikuo- Lenzi, Francesco Albanese Corrado ettore Alvaro, Etore Alvaro, Rafaele Aversa, Rozario Belcaro, Xhuzepe Benedeto, Lorelei Rozita Boruto, Enzo Bruzi, Roko Kambareri,Domenico Antonio Kardone, Xhuzepe Masimo Kashiano,
Rino Karminara Antonio Cirkosta, Antonio Kopola,Luixhi Cunsolo, Domeniko Kutri’, Domenico Destito, Fran/isko Distilo, Rroko Distilo,Umberto Di Stilo, Francesko Fumara, Alba Florio, Alfonso Franxhipane, Rafaela Franxhipane. G. Batista Froxhiao, Mikelanhel Ganxhemi, Xhusepe Ginestra, Domenico Xhustra, Tiberio Gulluni, Fran/eskoLarufa. Maria Tereza Liuzo, Rafaele Mangano, CKarmelo mano, Feli/e Mastrojani, pietro Milone, paskuale moltalto, Antonio Orso, Antonio Piromali, Pietro Pizareli, Xhovani Pratiko,Salvatore paolo Putorti’, Franco Ri/io, Franko Saka, Saverio Skutela, Xhuzepe Selvaxhi, Mario Serxho, Rafaele Serxho, Saverio Strati, Xhepo Tedeski. Xhuzepe Tympani.
Rrëfime poetike (Për veten): poetical narrations (self narration)



05. 04. 2009 Përmet
1. Një shpalosje universale vlerash
“KORSI E HAPUR“

Agron Shele

Sekretar i Përgjithshëm i Lidhjes Internacional “Pegasi“

Mendimi universal në letërsi dhe unifikimi vlerave reale kanë mundësur sot koncepte dhe ide nga më madhoret, kanë krijuar tendenca përafrimi në shumë kultura, kanë paracaktuar modalitete bashkëkohore dhe kanë krijuar mundësi të jashtëzakonshme bashkëpunimi dhe komunikimi.
Nën këtë nismë dhe me motivim të qartë u realizua projekti “Korsi e hapur“ Antologji poetike e Lidhjes së Krijuesve “Pegasi“ Albania Autorë të Pegasit dhe autorëve të tjerë nga vendi dhe bota (rreth 170 autorë vendas dhe 84 autorë të huaj nga 22 vende të ndryshme të botës), të cilët me prurjet e tyre letrare në 11 gjuhë të huaja, arritën të flisnin për herë të parë në gjuhën shqipe dhe të plotësonin një mozaik letrar nga më të larmishmit.
Botimi i kësaj antologjie nuk është i rastësishëm, por erdhi si rrjedhojë e shtrirjes së Lidhjes së Krijuesve “Pegasi“ brenda dhe jashtë vendit, e komunikimit permanent me simotrat dhe organizmat e tjera letrare, të cilat shtrihen në të gjitha kontinentet, e shpalosjes universale të vlerave, fenomen ky aktiv, i cili është bërë evident dhe mjaft sinjikativ.
Është interesant dhe dhe mjaft premtues lloji i ri i komunikimit midis autorit të ri global, i cili operon përbrenda rrymave bashkëkohore letrare, shkëmben përvojë, hulmuton me prurjet dhe gjetjet e reja, debaton për anën kompozicionale dhe atë fabulore, për imazhin, fabulën, kompozicionin, konturon idetë dhe profeksionon stilin.
Le të bëjmë një anlitikë të shkurtër të antologjisë poetike dhe të konkludojmë për dinamizmin e krijuar duke u endur nga një autor tek tjetri, nga një kulturë tek tjetra, nga një ndjenjësi në një ndjenjësi tjetër.
Pse e shtroj këtë paratezë të nderuar, kolegë?
Për shumë arsye, të cilat të shtyjnë drejt konturimit të një Letërsie ndryshe.
- Letërsi që është domosdoshmërisht e aplikueshme dhe që perfomon pareshtur frymën kontemporane të shpirtit poetik te sotëm.
- Letërsi që duhet të ridimesionojë vetveten dhe të krijojë komunikim më të gjerë në hapësirë dhe kohë.
- Letërsi që duhet të përafrojë kultura dhe kombe ( përfshi 22 vende të ndryshme të botës, që përfaqësohen denjësisht)
- Letërsi komunikuese dhe mundësuese për shkëmbime të ndërsjellta vlerash.
Le të ndalemi në një moment tjetër, i cili shërben për të konfiguruar elementë kyç të një projekti të tillë, projekt që konsiston në paraqitje të përbashkëta dhe në eventualitete të ndryshme.
Ç´duhet të kuptojmë me elementë që ndikojnë dukshëm në perfomancën e një vepre kaq të gjerë dhe në paraqitjen e saj grafike:
Është më se e kuptueshme që elementët bazë, treguesit e nivelit artistik, të jenë sa më cilësorë duhet:
- Niveli i përkthimit të jetë përbrenda standarteve (Rast konkret shqipërim+ruajtje kompozicioni +ruajtje mesazhi) perfomancë, i cili u mbështet fort nga Kongresi Internacional i Salaminës, Greqi 2008 në lidhje me vështirësitë në fushën e përkthimeve, por ne kemi krijuar një katedër të mirë përkthyesish, të cilët kanë treguar vlera katërcipërisht.
-Harmonizimi i prurjeve dhe gjetjeve letrare të autorëve vendas me ata të huaj.
-Rikonceptimi i artit me autoritetin krijues.
Jo pa qëllim përbrenda veprës letrare ndeshesh me emra të tillë si: Teresinka Perriera, Presidente e Lidhjes Shkrimtarëve dhe Artistëve të Botës IWA (USA) dhe candidate për Çmimin NOBEL, Domeniko Defeliçe dhe Flavia Lepre (Itali), Adolf Shvjedçikov (Rusi), Kristina Santos Akeza (Brazil), Dr. Ashok (Indi), Hju Çi Çeng (Kinë), Benard Xhekson (Angli), Armando Roje Leon (Marok), Goro Ihara (Japoni), Çan Sirisuit (Tajlandë), për të ardhur tek poetët grekë Dimitris Kraniotis, President i Lidhjes së Poetëve Bashkëkohorë të GlobitË.P.S. , Dinos Kubatis, Panajota Zaloni, Zaharulla Gaitanaki, kandidatet për çmim Nobël Choi Shealung (Kinë) dhe Nadia Çela Pop (Rumani), autorët kosovarë Kadrush Radogoshi, Rushit Ramabaja, Muharrem Gashi, autorët e Lidhjes së Krijuesve “Pegasi” që përfaqësohen denjësisht e kryesisht me antarë të Lidhjes ËPS si dhe shumë të tjerë, të cilët janë nga Shqipëria, por nuk janë anëtarë të Lidhejs sonë.
Kjo konglomeratë autorësh, të cilët nuk njohin as shtet dhe as komb, por përfaqësojnë universalitetin e vlerave njerëzore përbën rast të papërsëritshëm për kulturën e sotme letrare dhe këtë e vërteton më së miri Simpoziumi Internacional “Muza poetike “Pegasi 2009”
Me këtë rast do citoj një ekstrakt të shkurtër, i cili sintetizon peisazhin me madhështinë e forcës krijuese, harmonikën poetike me magjinë e natyrës Guri Qytetit (Stone of Town).
Pragu i gurtë, i qytetit tim/ Larë nga dallgët, valë, turfullim, /Ballkon i ngritur, gjer në shenjtërim /Shquan mbi retë, tutje pështjellim./ Me feksjen e dritës, si në një rrëfim,/Zgjat duart që teren, herët në agim, /Për tokën dhe qiellin falje pa pushim, /Për jetët që flasin: Ja Përmeti ynë.
Së fundi mendoj se “Korsi e hapur“ është pikënisje e atributeve dhe prurjeve të qindra poetëve, të cilët përbrenda mendimit tëyre kanë nisur dukshëm dhe bindshëm shkëmbimin universal të mendimit letrar mbarëkombëatr.

Pershendetje dhe vazhdim te mbare Kristaq F.Shabani.

Faleminderit, i nderuar Delia!