EDHE KUR BUZËQESH - Gjakush TANA

---

Poezitë e kësaj përmbledhje të poetit Gjakush TANA ,kryesisht janë të publikuara në revistat dhe gazetat e shtypit të Kosovës dhe në Maqedoni, gjatë periudhës 1977 - 1990.
__________________

PËR TË LINDUR NJË BOTË

( autobiografike)


Dhe pendën -
ma rrëmbyen nga duartë,
dy fjalë të shkruara
mi kallën -
në zjarr !

Mi hapën shtigjet
të gjëra e të gjata,
tek udhëtoja -
rrugës së frymëzimit!

Përkundër flakës
dhe dhunës barbare,
si ilaç për plagën
të përdora!

Me një rreze dielli
e mbarsa errësirën,
të lindë -
një Botë
për këngën e blertë !

KËTU NETËT I NGJAJNË NJË KOBI

(në kafenenë e fshatit )


Nga fryu kjo erë e të zu kjo sëmundje
ty akoma plagët s'të janë tharë
deri dje - ti grushtin tunde
për një gotë raki - sa rëndë ke sharë !

Deri dje - kur zërin dridhëte
pesë herë në ditë ai hoxha plak,
pesë herë ngjante që të të rridhëte
nga zemra vrer, helm dhe gjak !

Pesë herë në ditë - lutje Zotit
në shekuj të gjatë s'mblidhen dot,
një zë i huaj tek Kroi i Lotit
të përmbysi ty - t'mos ishim sot !

Dhe shumë tufane tek vërshëllyen
hëna të ngrëna e kryqe të thyer,
kot ia behën dhe u gënjyen
vonë e kuptuan se rëndë u thyen !

Por hapin tënd se ndalën dot
dhe ti u rrite si lis i lartë,
sa njerëz lindën e rriten sot,
për emrin tënd tregojnë në hartë !


Ty të lidh rruga dhe lumi të lidh
me qytete të mëdha dhe fshatra të botës,
sa njerëz do t'flasin për emrin tënd
pos tjerash ...dhe për dashurinë ndaj gotës ...!

26.12.1978

LAKURIQËT E NATËS



Kur errësira i binte përmbi Atdheut
as yjet në lartësi s'lëshonin rreze
suleshin çative marramenthi -
lakuriqët e natës,
për të nisur këngët e kobit !

Shkundeshin e tundeshin atë çast shpresat
që lindnin nga barku i errësirës,
përcëlloheshin në palcë e damar
duke kërkuar netëve -
pak ditë e dritë , pak diell !

Lakuriqët e natës ! Lakuriqët e natës !

Zërin kob lëshonin mbi shtyllat e Atdheut
dhe linjat e dashurisë për liri
i shndërronin në dhembje
i shndërronin në plagë !

S' deshën të dëgjojnë, të shohin kurrë
zë bilbili dhe rreze dielli,
lulja të shkrumoset në pranverë - kërkuan,
e , nëpër çati të bulzojë -
skëterra - shfarosja e mallkuar...!

Jehona Nr.8-9 1985, Shkup

FTOHTËSINA


Si fantazma erërat hedhin valle
edhe në ditët ma të nxehta verore
udhëkryqet-
mbesin të ngujuar !

Çdoherë dielli -
lëshon rrezet nga mëngjesi,
Lahuritë e nuseve,
mbesin peng në erë,
zemrat - copë copë prerë !


Kush e di ?
Mijëra herë kanë trupuar djajtë
përpara pazarxhinjve,
që kthehen nga pazari -
me xhepat bosh !

Ftohtësinë moj !

Erërat hedhin valle edhe sot !
Si fantazma -
dy palë krushq përpive !

Çdoherë dielli kthen kokën nga mëngjesi,
ditë janari ti mban në gji !

Peng në erë mbajnë udhëkryeqet -
dy lahuri !

Jehona Nr.8-9, 1985 , Shkup
__________________

ERËRAT


Si kasnecë të magjepsur
për florinj pa vlerë
kanë bartur thashethëna
në mjegulla,

kanë bartur mjegulla
- të ndezura!

Pastaj
kanë fshehur kokë e trup
kanë pushuar diku -
rrëzë një mali !

Si kuaj të harbuar
kanë rendur me galop!
Janë gëzuar
për shkrepjen e rrufeve,
për zjarr e flakë janë gëzuar!

Në shkrum e hi
i kthyen Kullat,
dhe i bartën larg , shumë larg,
deri në Azi -
shakullimë !

Erërat të vetmit udhëtarë
me lajme stuhishë !

Vdiqën pa qarë kush për ta,
një ditë të qetë,
plot rreze dielli të qeshur !

Jehona, Nr.9-10. 1977, Shkup

SHIRAT


U shkrinë për detin e etur !

Pikat e vogla
pjesë të trupit të tij
gërryen farën -
e hedhur në arë !

Gërryen gurë e drunj,
gërryen !

I mbytën shpresat
në tokën që bulëzonte !

Mes valëve të harbuara
pulëbardhat -
të vetmit banorë
të gërryer -
nga pikat e shiut,
nga deti i etur !

Mes valëve të tërbuara
pulëbardhat -
me shpirt të vrarë,
me zemër të gjakosur,
përtërinë shpresat -
të bulëzojnë !

Sa i etur - deti
për pikat e shiut,
aq i fortë -
shpirti i gërryer !

Jehona Nr.9-10.1977, Shkup

G U R I


Në krahët e mi
qëndrojnë kështjellat.
Në ballin plot rrudha
shekujt kam shënuar!

Sa herë të pikëlluar
ikën mërgimtarët,
lotët që derdhën -
n'lashtësi më kanë mbuluar !

Trupit tim stuhitë
as zjarri - gjë si bëjnë.
Vdekja se di udhën
vitet si numroj !

Por, i ruaj kujtimet
kohërat nuk më ndajnë,
siç s'ndahet mes veti
as mishi e thoi !

Atëherë frynin erëra
dhe sillnin stuhi.
Me gjuhën e heshtjes
gjithmonë jam kuptuar !


Ju të mplakur kthehej
por, iknit të ri,
hapur në shekuj krahët
unë i përmalluar !

Në damar të gjakut
durimi - gurgullon .
Në krahët e mi
se ndjej atë lashtësi !

Heshtjen e kam armë
që çdo gjë copëton,
të ri gjithmonë trupin -
e fus në histori !

Jehona Nr.8, 1977 Shkup

K O H A


Than -
Ia mveshi lashtësia emrin që ia falën :
zotërat, profetët, dreqërit,
tok me Kalin e Trojës !

Sërish mbeti e çveshur !


Me duar të prera e kryqëzuan
e nisën të verbër,
memece e nisën të kalojë
matanë Urësë së Qabesë,
matanë Kepit të Shpresës së mirë !

Pastaj -
alarmin e saj -
e prenë në besë !


Sikur dikush tha se vjen
koha e yllit dhe lau vetveten me gjak
kur lindi në barkun e errësirës!

Mesjeta ra ! Pastaj Rilindja...
trazoj amullinë shterpë -
Për çdo gjë -
e hapi një cak !

Përse atëherë e ndalën -
tek ecte madhërishëm në periudha ?!

Dhe- qafën ia futën në hallkë dreqi !

Sot e mot s'dihet ku është
besa e prerë dhe koha e mveshur !
__________________

Përgëzime për vargje të mrekullueshme gjakushi.

Sukses pas suksesit ju dëshirojë.

T R U N G U


I mbetur nga lashtësia -
cung,
përball kohës dergjej n'acar,
dergjej në vetmi !

As sopata e pykat se çanë,
as zjarri, shirërat, erërat
nga vendi -
se ndanë.

Ia prenë krahët
kur ishte lis i lartë
se : Pushuan nën hijen e tij
cubat,
që ngritën zërin kundër Arapit
që doli nga det' i zi !
Por,
rrënjët që shpërndau -
damarëve të tokës,
s'ia përthanë,
as në gjurmë e nishan s'u ranë !

Dhe,
qëndron pa krahë
plot durim!
Lashtësia forcë i jep , e rrit
ndaj, Trungu - Cung i mbetur
nis në udhëtim,
të futet në shekuj, vite e ditë...!

X I X A


E mbuloj hiri në qepallat e kallura
zjarri humbi randësinë,
në heshtje -
zgjohej si mendim !


Log i llahtarshëm -
kryqëzoj shpatat në vringëllim!

U tret në plagë të rënda një dhembje
që humbi madhështinë - nga durimi !

As atëherë s'mbeti pa rënë në gjurmë!

Flatrat e feniksit prisnin uratën
për : Udhembarë ! O dallëndyshe!
Në vendin tim - kur të fluturoni...!

Djepi i rritës - lindi porositë ,
në jehonën e kohës,
në bebëzat e shkrumuara të Trungut cung ,
vezullonte meditimi
që kurrë ! Kurrë se humbi kuptimin!

Kush se pa tek llamburiste nga durimi
atë xixë lashtësie - Kështjellë zgjimi !

Jehoa, Shkup, 1987

U R A


E përkul shpinën përjetësisht
dhe memece -
në shekuj numron :
-Kalimtarët ballëlartë,
-Kalimtarët kokulur !

Edhe atëherë -
kur dallgët e lumit
e rrahin me tërbim,
hesht !
Dhe, pret e përcjell,
por, kurrë s'ndahet -
nga vendi !

Kush ia fali trupin të jetojë :
Në shekuj,
në zemra,
në dashuri ?

Kush ia mallkoj shpinën të durojë :
Furtuna,
tmerre,
uri !

Megjithatë -
jetën e pa !
I dëgjoj rënkimet !

Ndaj -
shekujt kalojnë nën të,
mbi të -
lindin agimet !

L U M I

Merr udhën në turr
nga lartësitë,
të shndërrojë emrin -
në det, liqen !

Ndonëse çdoherë me stuhitë
se ndal këngën -
e në jetë shkëlqen !


Ka la plagë të rënda
të nënës - Tokë,
dhe kurrë s'deshi të kthejë në gurrë !

- O gjejë Atë -
që e kërkoj në Botë!
- O më përcillni po deshët -
në furrë !

Tha: Tek zbriste tatpjatat !
Sikur merrte turr ndonjë komisar !

Dallgë- dallgë rrëmbyeshëm,
t'ia kthejë blerimin
shterpësisë në arë !

Shpesh lindi ylberin -
shumëngjyrësh,
edhe kur udhëtonte natë e ditë !

- O gëzon njerëzia e qesh natyra !
- O përmbys çdo gjë !

Por, kurrë lirinë !

Y L B E R I


Kur pushon rrëmeti
dhe shpresat nisin t'u kthehen të humburve
nga përmbytja,
shtrin harku yt shumë ngjyra mbi lumë,
shumë dashuri !

Përthan lotin në sy,
buzëqeshjes i jep krah !

Në faqet e maleve pastaj
zbret mjegulla të pijë
e të derdhë si shtambë -
vrerin e mbledhur,
- motit të keq,
- motit të thatë !

Mbi shpinën e urës së Gurit
nis një vocrrak duart e shtrira -
drejt kalimtarëve,
sytë i mban të pushtuar
tek ngjyrat tua farfuritëse
dhe fatin kërkon,
dhe jetën ëndërron...

Një nënë flokëpakrehur
e fytyrëmvretur -
lëshon sytë me lutje!
Dhe , qumshtin nga kraharori
ia jep krijesës që e mbërthen në gji !

Mbase ashtu ia falin kalimtarët
shikimet,
ura - fortësinë,
ngjyrat - ti!
Për t'i pushuar krijesa në gji !

Prandaj, të presim të të shohim
padurim !
- Ylber o shpresë e mirësisë !
- O i të keqes mbarim !

Y L B E R I


Kur pushon rrëmeti
dhe shpresat nisin t'u kthehen të humburve
nga përmbytja,
shtrin harku yt shumë ngjyra mbi lumë,
shumë dashuri !

Përthan lotin në sy,
buzëqeshjes i jep krah !

Në faqet e maleve pastaj
zbret mjegulla të pijë
e të derdhë si shtambë -
vrerin e mbledhur,
- motit të keq,
- motit të thatë !

Mbi shpinën e urës së Gurit
nis një vocrrak duart e shtrira -
drejt kalimtarëve,
sytë i mban të pushtuar
tek ngjyrat tua farfuritëse
dhe fatin kërkon,
dhe jetën ëndërron...

Një nënë flokëpakrehur
e fytyrëmvretur -
lëshon sytë me lutje!
Dhe , qumshtin nga kraharori
ia jep krijesës që e mbërthen në gji !

Mbase ashtu ia falin kalimtarët
shikimet,
ura - fortësinë,
ngjyrat - ti!
Për t'i pushuar krijesa në gji !

Prandaj, të presim të të shohim
padurim !
- Ylber o shpresë e mirësisë !
- O i të keqes mbarim !

F A T I


Me këmbën e djathtë hyre
në derën e madhe -
për të të gjetur në jetë !

Edhe foshnjes -
që vajën e parë e mësoi në lindje
nëna -
shami të zezë mbi kokë i lidhi ,
- për larg qofshin të këqiat !

- Të rritet me gëzime,
- të hyjë në pleqëri të thellë!
ia falën uratën zemërhapur !

Por, ai buzëqau!
Por, ai rënkoi!

Përse atëherë o fat
i pamëshirshëm linde ?

Përse atëherë
në shpresat e kallura - u thave !

Vendin tënd ta ruajnë në qoshe !
Por ti, ia lëshove mjerimit,
dhe vetë qëndrove -
në kep të shpresës !

E plaku i halleve
atëbotë tha :

- Fati - lind në Kala!

RRETHI


Pas fundit fillim të ri nis
çdo gjë e sjell dhe e mbështjell
në cak-
mendimi pa skaj !

Lamshi magjik
e ndrydh një dashuri !

Çka se një shigjetë drejtimi
mbetet përjetë -
në udhëkryeqe !

Lartësitë -
i mban të paprekura,
se jep pikën e fundit
të shfaqet në hark !

Për shumë dashuri -
të lazdruara,
harron dhe shkel brezëri,
pa krijuar themele
pa ngritur çati !

Pikënisjen e rrezes
e shfaq në errësirën e harkut
që pret,
dhe mollëzën e njomë të qenjes,
pamëshirë e tret !

RRJETA


Në sa skaje -
krahët hap ,
që peshku i dehur
nga ahengu i valëve -
të bijë,
për t'u ringjallur në simfoni !

Ndaj,
në heshtje kultin incizon
dhe shtegtimet ngrit -
mbi gjuhën e vdekur !

Çfarë misteri!

Askush se zbuloi datëtëlindjen
që kërkoj të futet në shekuj !

Ironia jote hedh valle
në strumbullarin mister,
siç hedh enigmat kafeja
në filxhanin e përmbysur !

Në çfarë simbolesh
duhet -
krahët t'i çlirojmë
që merimanga e shekullit
në çdo skaj i ngriti !

PASQYRA

E hapi vellon që tërësia
ta mbërthejë çdo pjesë

Por, hasi papritmas
në vdekjen moderne !

Përse aq shpejt i tradhëtoi -
bukuroshet !

Kur vjeshta përvjedhurazi
u bie verdhësi -
papritmas frytet shkund,
dhe rrudhat ua derdh mbi!

Atë çast,
nektarin e dashurisë ua rrëmben
dhe ëndërrat irrnosen -
nga helmi i hedhur
në simetri dukjesh !

Çka t'u desht ta thuash
atë që është reale!

Krijesat se dijnë mirësinë
e dashurisë brutale !

UDHA


Pa fund e kry zgjatet në ndarje,
mbarimi - është kthim me nderë !

Çdo agim dhe muzg kalimtarët-
tek ti kërkojnë çdo shpresë !

Se vetëm ti e ndjen ndarjen
njëkohësisht dhe kthimin!

Sa njerëz dalin për t'u nisur mallngarkuar
duke fshi në heshtje lotët !

Sa nuse rënkuan dhe paluan kujtime
duke ndry në zemër mall e dashuri!

Tok me ta , të ndanë në periudha :
Sëpari : Koha të fali rrudha !

Sëdyti : Sulltanët të shtruan kalldrëm
dhe prenë e grinë, lan nam !

Tashti jeton kohën e asfaltit
dhe rrudha nuk ke !

Por mos harro!
Rrudhat tua - i mbajmë ne !__________________

B E S A


Lules ia ruan aromën
i jep jetë të gjatë
në rrebesh stuhishë,
në dallgë të acarta të brymës,
të mos përflaket!

Kthjelltësinë e gurrës
e mbron nga turbullirat,
nga kutërbimet që mbushin -
erë coftine- horizontet e blerta,
nga kanalet e zeza të kohës së atomit !

Nuk ke lakmi për modë
as servile artificiale s'bëhesh!

Kurrë s'del mbi tryeza të përmbushura
me shërbime pa nderë,
pa dashuri!

Në rrugë e bën hapin
pa taken e lartë të zonjave
pa erë parfumi e buzë të përgjakura !

Nuk je hija e buzëqeshjes së zjarrtë,
e buzëqeshjes së vdekur!

As në fjalë e as në zemër s'mban djallëzi,
Shtigjet hap nga e vërteta për mirësi !

SHPRESA


Çfarë flatrash të pamposhtura
të mbajnë - në paskajshmëri !
Oqeanet kurrë s'përmbyten,
erërat drejtimin se ndërrojnë !

Nganjëherë u qepesh të paprekurave lartësi
të maleve dhe, lëshohesh thik -
në thellësi,
ku çdo gjë ka marrë ngyrën e verdhë,
ku plagën e dhembjes -
s'ka barë që e mbyllë !

Atë çast krijon oaza
në buzët e plasura kthen -
langun e njomë të jetës,
që rënkon përplasur ndaj së vërtetës !

Në thellësi honesh përtrin një hap që lind -
si rrezja e diellit,
shekujt e ndalin, e shekujve niset qiellit !__________________

PRITJA


Ëndërr e trishtë zgjatet padurim!
Vrau shpirtëra, shqetësoi zemra,
që ranë përjetësisht nën këmbët -
që sjellin robëri !

Si arriti tok me erën -
që bart shkrum e hi !

Çfarë dreqi ia hap derën
të hyjë - në brendi !

Në mistere fiton krahë
heshtja kohën ia bleron
lakadredha, prita, dhe shënjestra
shpresëarritjen s'ia pengon!

Në gjuhë të vdekur kthen zërin
sa vullkane ndez e derdh,
përpëlitet nga durimi,
për agimin lartësitë ndez!

LULJA

Në cilën stinë deshën të të përpinë,
e të dehen gjembat !

Kur dielli i kthen rrezet
mbledh aromë për nderin e pranverës,

Gjembat velin thurrin
të bijshë në pabesi !

Përpara printe furtuna me shakullimë
emrin tënd ta flakte nga bota e florës

Jetën tënde ta shporrë
në krahët e vdekjes!


Përse emri jot i shëmbëllente mirësisë
dhe shfaqte pranverë në çdo zemër ,

Deshën :Lule të mos ketë emër !