Historia e Skenderbeut

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Wed Apr 09, 2008 8:28 pm

hena te falemenderoj per informatat ne kete teme mund te vazhdojm.

Vazhdim te mire ne teme

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Fri Apr 11, 2008 5:05 pm

Skenderbeu dhe Evropa

Kete vit, mbare shqiptaret kudo ku jane, ne trojet ku ata banojne prej shekujsh ose te shperndare neper bote, nderojne me krenari jubileun e 600 vjetorit te lindjes se Heroit te tyre Kombetar, Gjergj Kastriotit Skenderbeut. Te gjithe se bashku nderojme vepren e lavdishme te kapitenit te shquar, i cili bashkoi ne Kuvendin e Lezhes, me 1444, mbare shqiptaret, dhe atehere te percare, me nje flamur te vetem, ne ate te luftes per ti kthyer atdheut lirine e humbur gjysem shekulli me pare. Te gjithe se bashku- nderojme strategun e shkelqyer te betejave, i cili i udhehoqi shqiptaret, per nje cerek shekulli, kurdohere me fitore, ne luften e pabarabarte kunder ushtrive superiore osmane per te mbrojtur lirine e fituar. Te gjthe se bashku nderojme burrin e shkelqyer te shtetit, i cili pa hequr dore nga lufta clirimtare, madje ne zjarrin e saj, mposhti prirjet partikulariste te krereve mesjetare shqiptare dhe krijoi te parin shtet te bashkuar shqiptar laik dhe kombetar. Gjithashtu se bashku nderojme prijesin pa shoke, pa njolle dhe pa frike, i cili me vepren e tij historike e ktheu Shqiperine ne nje baluard qe mbrojti nga invazoret e huaj, jo vetem kombin e vet, por edhe qyteterimin evropian. Nderojme me ne fund emrin e atij Heroi legjendar, i cili ne saje te vepres se tij epike, hyri ne perjetesi te historise duke care shekujt dhe duke frymezuar ne luften e bekuar per liri, jo vetem bashkaatdhetaret e vet, por edhe qytetaret liridashes te kontinentit.
Gjergj Kastrioti Skenderbeu eshte, pa dyshim, ashtu sic e ka percaktuar, me 1925, historiani i degjuar kroat Milan Šufflay "krijesa me hyjnore i kesaj race me te tmerrshme luftetare, i cili qe kur ishte gjalle u madherua me legjenda te ndryshme nga Evropa Perendimore. Aresyeja e ketij madherimi te vecante rrjedh: ngase Skenderbeu ne krye te shqiptareve perballoi furine osmane ne nje kohe kur Evropa perjetonte nje nga momentet me kritike te historise se saj mesjetare. Armatat perandorake osmane, te pajisura me nje energji te pashtershme luftarake, me ne krye dy nga sulltanet me ambicioze te Turqise, pasi kishin perfunduar pushtimin e Gadishullit Ballkanik, iu turren Hungarise, per te care rrugen drejt Evropes Qendrore dhe Shqiperise per te kaluar nga brigjet e saj ne Gadishullin Italik. Perballe ketij rreziku serioz, fuqite evropiane, ne menyre te vecante shtetet italike, qene thellesisht te percara. Ne vend qe te bashkoheshin per ti bere balle bashkerisht rrezikut te madh, ato vazhdonin te luftonin midis tyre dhe te grindeshin me njeri-tjetrin, duke lehtesuar keshtu vrullin pushtues te armatave osmane. Si rrjedhim, roli i Shqiperise ne kete situate dramatike ishte i barabarte me ate te Hungarise. Te dy palet, si hungarezet, te udhehequr nga Huniadi, ashtu edhe shqiptaret, te udhehequr nga Skenderbeu, me rezistencen e tyre heroike penguan per disa dhjetevjecare perparimin e sulltaneve, te paret drejt Evropes Qendrore, te dytet drejt Gadishullit Italik.
Si rrjedhim, me rezistencen e tyre ato u dhane mundesi shteteve evropiane te kapercenin percarjet qe kishin midis tyre dhe te pergatiteshin per te perballuar, ashtu sic e perballuan me vone, valen e invazoreve lindore. Per kete rol historik qe luajti Shqiperia dhe Skenderbeu, kreret e shteteve te Evropes ishin te ndergjegjshem qe kur ishte gjalle Heroi. Ky rol u duk qe ne vitin 1450, kur sulltan Murati II erdhi ne Shqiperi ne krye te mbare ushtrise perandorake per te hapur rrrugen drejt Gadishullit Italik. Por sic dihet, ate vit ushtria osmane, u gozhdua ne kalane e Krujes, te cilen megjithe perpjekjet kater mujore, Sulltani nuk e shtiu dot ne dore. Madje vete Skenderbeu ishte i ndergjeshem se ne Kruje luhej jo vetem fati i Shqiperise, por edhe ai i Evropes. Kete e thote vete Skenderbeu ne letren qe i drejtonte princit Italian te Tarantit G. A. Orsini, me 31 tetor, kur i shkruan: "Nese une do te isha mundur nga turqit, sigurisht Italia do ta kishte pesuar dhe si pasoje, ai zoterim qe ju tani thoni se eshte i juaji, do te ishte i turqve". Per kete rol te rendesishem qe po luante Shqiperia ishin te ndergjegjshem edhe fuqite e Evropes, ne menyre te vecante, shtetet e krishtera qe ndodheshin me prane rrezikut osman. Per kete arsye, fitorja qe korren shqiptaret ne Kruje me 1450 ngjalli entuziasmin e Republikes se Raguzes. Shprehje e ketij entuziasmi jane pergezimet qe raguzianet i drejtuan Skenderbeut pas disfates se Sulltanit. "Me te vertete - shkruanin ata -ju perballuat me nje ushtri te vogel- gjithe ato turma te panumerta te turqve, i dolet zot qytetit dhe keshtjellave tuaja te paprekura kunder hovit dhe peshes se gjithe asaj pergatitjeje dhe per kete pune do te fitoni shperblim te ameshuar prane Perendise. Po ashtu nder mbreter, nder princa te te gjithe botes do te keni lavderime dhe lavdi te pavdekshme. Qofshi pasqyre e shembull per te gjithe princat e te krishtereve dhe per mbare kombet dhe emri juaj do te kurorezohet prej fames se ameshuar".
Shqetesimi i shteteve evropiane u rrit me tej me 1453 kur sulltan Mehmeti II, apo sulltan Fatiu (ngadhnjimtari), pasi pushtoi Kostandinopojen, kryeqytetin mijevjecar te Perandorise Bizantine, deklaroi se tani rradha i vinte Romes per te ngulur flamurin e Islamit ne kupolen e Shen Pjetrit. Natyrshem, se bashku me shqetesimin, u rrit edhe roli qe po luante Shqiperia per mbrojtjen e Evropes. Ne prillin e vitit 1456, kur ne Itali u perhap lajmi se nje ushtri e madhe osmane po i turrej Shqiperise, ambasadori milanez ne Rome, i shkruante sovranit te vet: "Sulltani, si nje luan po uturin, nuk mendon gje tjeter, vecse si ta gllaberoje Romen". Por edhe ate vit fitorja qe korri Skenderbeu mbi ushtrite osmane, e largoi perkohesisht rrezikun e zbarkimit te ushtrive te sulltanit ne Itali. Por, nje vit me vone, ne veren e vitit 1457 kur ne drejtim te Shqiperise marshuan mbi 80.000 kalores dhe kembesore turq, Italine e pushtoi, si asnjehere me pare, paniku. Aresyet ishin te thella. Perpjekjet e Papes Kaliksti III per te bashkuar shtetet dhe shteterucat italiane ne nje koalicion ushtarak antiosman, kishin deshtuar. Shpresat e vetme tani Papa i kishte varur te Skenderbeu. Deshmi jane letrat qe ai i drejtonte ato dite kritike Heroit shqiptar, te cilin e quante "athlet i Krishtit" (athleta Christi), pra nje shpate qe luftonte per mbrojtjen e krishterimit, ne fakt ne mbrojtjen e qyteterimit evropian, te cilin ne shek. XV evropiane perendimore e identifikonin me krishterimin. Ne letren qe Kaliksti III i drejtonte Skenderbeut, me 9 qershor te atij viti i shkruante nder te tjera: "Emri yt i lumtur eshte perhapur ne te gjithe popujt katolike per te gjitha keto pune te mira qe ti ke kryer, per keto fitore te shkelqyera qe ti ke kryer". Tre muaj me vone, gjate perleshjes heroike qe Skenderbeu po perballonte me shqiptaret e vet kunder ushtrive osmane ne betejen e Ujebardhes, ai i shkruante me 11 shtator 1457- Heroit: "Po shohim se ti gjithnje e me teper po behesh i denje per trimerine tende te shkelqyer dhe per bemat e tua, te cilat do te kujtohen me teper se ato te princave te tjere katolike". Me tej, Papa Kaliksti III shprehej: "Nuk ka njeri ne bote qe te mos ngreje ne qiell veprat tuaja, me levdatat me te larta dhe te mos flase per fisnikerine tende si per nje athlet te vertete dhe per nje mbrojtes te te krishtereve".
Nje vleresim lakonik per rolin e Skenderbeut ne mbrojtjen e qyteterimit evropian e dha edhe kaloresi Neeport, i cili kishte ardhur nga Anglia e larget per te luftuar nen flamurin e Skenderbeut ne Shqiperi. Gjate kthimit te tij ai deklaroi ne Rome, ne shkurt te vitit 1458: "Po te bjere keshtjella shqiptare, pushtimi i Evropes nga turqit, eshte i sigurte, mbasi nuk ka fuqi tjeter qe ta beje kete rezistence".
Me 1457 ekspedita e madhe turke, deshtoi. Me largimin e ushtrive osmane nga Shqiperia, Evropa mori, per disa kohe, fryme lirisht. Kjo periudhe vazhdoi per aq kohe sa midis Shqiperise dhe Turqise sundoi nje periudhe armepushimi. Por, kur me 1463 armepushimi mori fund dhe nje vit me vone ushtrite osmane filluan perseri ekspeditat kunder Shqiperise, shqetesimi e pushtoi perseri Evropen.
Mbreti i Hungarise, Mathia ne letren qe i dergonte Papes me 1464 e thote shkoqur aresyen e fushatave turke kunder Shqiperise: "Une e di se Shenjteria Juaj, eshte e informuar se cfare ka bere sulltani gjate diteve te kaluara ne Shqiperi. Askush nuk e ve ne dyshim se ai nuk deshiron vetem malet epirote, por permes tyre, ai kerkon ti pergatise vetes nje ure kalimi per te shtypur gjithe Evropen".
Kontributi qe po jepte Shqiperia me Skenderbeun ne krye, u duk me qarte se asnjehere ne vitin 1466 kur sulltan Mehmeti II grumbulloi perseri mbare ushtrine osmane te perandorise, marshoi ne drejtim te Shqiperise, kete rradhe per ta pushtuar me vendosmeri akoma me te madhe Krujen dhe per tu hedhur pastaj me flote ne brigjet e Italise. Deshmine per shqetesimin nga invazioni osman kete rradhe e kemi nga Republika e Venedikut. Ne nje akt te senatit te saj, qe mban daten 2 qershor 1467, thuhet: "Nese pushtohet bregdeti shqipar, nga turqit, Ruajna o Zot!, armikut nuk i mbetet gje tjeter vecse te hidhet kur te doje ne Itali." per me teper nga letra qe senati i Venedikut i drejtonte me kete rast Skenderbeut del se Heroi shqiptar kishte pasur shume te drejte kur i kujtonte Republikes se ne luften qe zhvillonin shqiptaret per mbrojtjen e kryeqytetit te tyre, Krujen, luftonin ne te njejten kohe edhe per mbrojtjen e Venedikut.
Sic dihet, sa kohe vazhdoi rezistenca shqiptare sulltanet osmane nuk munden te kalonin ne Itali. Vetem pasi vdiq Skenderbeu madje vetem pasi ra Kruja (1478) dhe Shkodra (1479), ushtrite osmane zbarkuan, me 1480, ne Pulje te Italise. Por gjate kesaj kohe shtetet italiane e kishin kuptuar me ne fund rrezikun serioz qe u kanosej dhe i kishin kapercyer grindjet e vjetra. Keshtu, 6 muaj pas zbarkimit ne Pulje, Mbreteria e Napolit, i deboi ushtrite osmane nga brigjet e Italise.
Marredheniet e Skenderbeu me Evropen nuk moren fund me vdekjen e Heroit me 1468. Ata vazhduan edhe pasi ai mbylli syte, vecse ne nje trajte tjeter: jo me si gardh, pra si pengese per invazionin e ushtrive invazore osmane drejt Evropes, por si nje Hero qe frymezonte me shembullin e vet popujt e shtypur ose popujt nga shtypja qe te luftonin per liri. Madje nga kjo pikepamje, vepra e tij shkelqeu me me madheshti pas vdekjes- se sa ne kohen kur ai ishte gjalle.
Emri i tij kaperceu kufijte e Italise dhe nepermjet vepres se M. Barletit u shtri ne mbare Evropen. Skenderbeu i detyroi te gjithe shekujt te flasin per te, pothuaj ne te gjitha gjuhet e kontinentit. Ne te vertete secili shekull foli per Heroin me ndjenjat e veta, zbuloi te ai dicka te re dhe i kerkoi atij ndihme per nevojat e veta jetike. Sa here qe Evropa kercenohej nga furia osmane ose sa here liria vuante nen zgjedhen e tiranise, Skenderbeu shfaqej ne vitrinat e librarive me veshje te re tipografike. Humanistet, adhurues te lirise, e konsideruan Skenderbeun njeriun e tyre, sepse ai ngriti ne kembe, me verbin e Renesanses, nje popull te tere. "Ne qofte se nuk do te luftojme si shqiptaret dhe neqoftese princat nuk do te shquhen si Skenderbeu, - shkruante, me 1537, Kaspar Hedio, - kam frike se brenda nje kohe te shkurter do ti shkruajme nje epitaf lirise". Ne luften kunder rrezikut te afert osman, Italine e frymezonte me teper shembull i gjalle i Skenderbeut, se sa madheshtia e dikurshme eRomes. Ja perse Domenicus de Alezegnano ne distiket e tij, te shkruar me 1508, e konsideronte Skenderbeun me te madh se Qezarin. Francezet e njohen per te paren here Heroin e shqiptareve me gjuhen e tyre, me 1544, ne perkthimin e vepres se Paulo Jovios nga G. G. de Cenquoins. Pas M. Barletit ai qe e popullarizoi me teper Skenderbeun ne Evropen Perendimore ishte francezi Jacques de Lavardin, vepra e te cilit, e botuar ne Paris, me 1576, njohu dhjete botime brenda gjysem shekulli. Ne nje sonnet kushtuar Laavrdin-it per kete veper, poeti I Pejades, P. Ronsard, i cmoi shqiptaret si pasardhesit e Akilit trim, ndersa Skenderbeun "si nderin e shekullit te vet". F. Chrestien u kujtonte aso kohe francezeve te "imitonin Skenderbeun" dhe ne vend qe te luftonin midis tyre, te bashkoheshin kunder te huajve. Edhe shekulli i iluminizmit pati nevoje per Skenderbeun, duke ia pershtatur madheshtine e vepres se tij idealeve te veta, jo vetem kunder zgjedhes se huaj, por me teper kunder tiranise se brendshme. Per kete arsye, ne trajtesat historike dhe ne veprat letrare, ne romanet, ne tragjedite, ne poemat, ne lirikat si dhe ne melodramat qe dolen me shumice ne Evrope ne shek. XVII-XVIII, Skenderbeu u shfrytezua me teper per pikepamjet liridashese, demokratike, antiabsolutiste te iluministeve. Meritat e tij si burre shteti u ngriten ne nje shkalle sa cishte bere i njohur edhe ne artin ushtarak, aq sa Volteri shkruajti: "Nese perandoret bizantine do te kishin qene Skenderbenj, Perandoria e Lindjes do te kishte shpetuar". Ne shek. XIX, kur moren hov levizjet kombetare ne Ballkan, Skenderbeu u be perseri frymezuesi i lirise ne luften kunder sundimtareve osmane. Madje kroatet e thirren Skenderbeun ne ndihme te idealit te lirise se tyre kombetare qe ne mes te shek. XVIII duke ribotuar me 1743 ne Zagreb vepren monumentale te M. Barletit, kushtuar jetes dhe bemave te Heroit shqiptar te shek. XV. Pak me vone u vu re se Heroi shqiptar jetonte edhe ne kenget popullore serbe dhe greke. Ne nje kenge popullore maqedone Skenderbeu thote: "kam qene dhe do te jem trim, ju mos me braktisni". Nje nga udheheqesit me te spikatur te revolucionit grek Theodor Kollokotroni, duke folur per kohen kur ishte ne krye te formacioneve kryengritese greke ka shkruar ne kujtimet e veta: "Librat qe lexoja me dendur qene Historia e Greqise, Historia e Aristomenit dhe Historia e Skenderbeut". Heroi Kastriotas u be gjithashtu shok i garibaldineve gjate Risorxhimentos Italiane.
Ne Evropen Perendimore, me gjithe eren e koheve moderne, figura e Skenderbeut e ruajti freskine e vet. Franca e perkujtoi, me 1868, katerqind vjetorin e vdekjes se Skenderbeut me disa seanca solemne ne Akademine e Poitiers. Ne ditet tona, emri i Gjergj Kastrioti Skenderbeut, si luftetar i madh i lirise, si strateg i shquar ushtarak dhe si mbrojtes i qyteterimit evropian, vazhdon te gezoje si ne kohen e vet, stimen e opininit nderkombetar. Deshmi eshte perkujtimi me madheshti i jubileut te madh te 500-vjetorit te vdekjes se Skenderbeut (17 janar 1968), jo vetem ne Shqiperi, por edhe jashte saj, ne konferenca solemne akademike, shkencore ose perkujtimore. Kjo tregoi se me kalimin e shekujve, figura e Heroit mbetet, edhe per brezat e sotem, gjithnje e pacenuar ne olimpin e lavdise se perjetshme. Mjafton te kujtojme se Gjergj Kastrioti Skenderbeu eshte nje personalitet i historise evropiane, qe ka monumente ne me shume shtete se kushdo tjeter - deri sot ne gjashte shtete: Shqiperi (Tirane, Kruje), Kosove (Prishtine), Maqedoni (Diber), Itali (Rome, Cosenza, S. Demetrio Corone, S. Giorgo Albanese), Belgjike (Bruxelles), Zvicer (Geneve), lista e te cilave vazhdon te jete e hapur. Ne te njejten kohe Skenderbeu eshte e vetmja figure historike evropiane, se ciles i jane thurur sonete perkushtimi ne me teper gjuhe se cilitdo personalitet tjeter.

Nga Prof. Kristo Frasheri

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Fri Apr 11, 2008 5:08 pm

Skenderbeu ne artin modern grek

Libri i studjuesit Tito P. Johala per Gjergj Kastriotin jep imazhin ndryshe te heroit kombetar. Studjuesi tregon se ne kopertinen e pare te librit eshte riprodhimi i nje portreti te cuditshem te Skenderbeut, me ngjyra, veper arti e poetit te njohur dhe njekohesisht piktor surrealist grek i shekullit XX, te quajtur Niko Engonopullos.
Duke u marre me literaturen skenderbejane, qe eshte e pafundme, me ra ne dore libri shkencor i albanologut dhe ballkanologut arvanito-grek Tito P. Johala, botuar ne Athine ne vitin 1994. Libri eshte 170 faqe, por shoqerohet dhe nga nje album shenuar me numra romake XXXI. Libri ka nje bibliografi te gjere, shtjellon te dhena te reja, krejt te vecanta dhe me interes te plote shkencor. Kam pasur rastin ta takoj shkencetarin Tito P. Johala, ne Athine ne vitin 1992. biseduam per ballkanistiken si dhe per studimet dhe librat e tij te shumte. Por nuk dija qe ai po pergatiste dhe nje liber per Skenderbeun sepse nuk ma tha ne bisede. Miku im, shkrimtari Hysen Sinani, e kishte nje ksombel te ketij libri ma dha. Per fat te mire, libri i shkruar ne greqisht kishte dhe nje permbledhje italisht ne faqe 133 - 170. Ne kopertinen e pare te librit qe riprodhimi i nje portreti te cuditshem te Gjergj Kastriot Skenderbeut, me ngjyra, veper arti e poetit te njohur dhe njekohesisht piktor surrealist grek te shekullit XX- te quajtur Niko Engonopullos. Ky portret te terheq vemendjen se e tregon Skennerbeun te ri, me mustaqe te gjata, por pa mjekerr, me nje perkrenare me motive zbukurimore gati surreale, me gjoksin e mbuluar me nje parzmore metalike prej pllakezash, qe mban si nje steme heraldike nje lloj figure Meduze, me nje kurore prej fletesh palme. Kjo embleme duket sikur lidhet me ndonje lloj portreti ne terakote, por syte e fytyres nuk jane zgurdulluar si syte e nje Meduze. Piktura ne fjale eshte bere nga Niko Engonopoullos ne vitin 1951. Eshte nje portret i nje stili te zhdervjellet, impresionues dhe befasues, krejt ndryshe nga ikonografia tradicionale e Skenderbeut, eshte megjithate nje veper e shquar pikture me nje konceptim te ri. Libri i Tito P. Johales mbeshtetet ne nje bibliografi serioze, teper interesante. Ai qe ne fillim shkruan se me rastin e 17 janarit 1968, Shqiperia festoi 500 Vjetorin e Gjergj Kastriot Skenderbeut me festime dhe nderim te madh. Ne Tirane u mbajt Kuvendi i Dyte i Studimeve Albanologjike, nje arritje e larte shkencore, por edhe shqiptaret ne Itali dhe ne Amerike organizuan kuvende studimore, sidomos ne universitetet e Romes, te Napolit dhe te Palermos. Gjithashtu nje kuvend studimor i shquar u be dhe ne Prishtine. Libri i Johales analizon disa botime, kryesisht ne greqisht, qe jane shkruar per Gjergj Kastriot Skenderbeun. Johala thote se libri ne frengjisht "Kastrioti i madh i Shqiperise", ("Le Grand Castriotto dAlbanie"), me autor Stefan Zanovicin u botua ne Paris ne vitin 1779, ka ndikuar ne literaturen e perkthyer ne disa vende, pra dhe ne greqisht. Ketu nuk duhet harruar libri i dijetarit jezuit P. Dupouncet "Historia e Skenderbeut, Mbret i Shqiperise" ("Histoire de Scanderbeg, Roy dAlbanie"), i botuar ne Paris ne 1709, veper e bazuar tek Barleti. Ky version eshte perkthyer edhe ne greqisht. Ai u botua dhe ne rusisht nga Andrei Lisblov ne Moske ne vitin 1852, ne rumanisht nga I. Bilciurescu, ne Bukuresht ne vitet 1847 dhe ne 1857, ne italisht nga Andrea Papadopoulo - Vreto, ne Napoli ne 1920. Libri i Vretos eshte shtypur ne menyre anonime ne Palermo ne 1845 dhe 1847, sic e ka vene re N.Spata. Versioni i Vretos eshte perkthyer nga nje Anonim dhe eshte botuar ne Athine tre here, ne 1848, 1858 dhe ne 1884. Nje biografi ne greqisht per Skenderbeun eshte botuar nga N.Dragounis ne Athine ne 1861. Ky liber eshte me sakte nje perkthim nga libri i Paganelit, botuar ne Paris ne 1855. Libri i Dragoumis u rishtyp dhe ne Smirna ne 1880. Ndonese per Pagnelin Skenderbeu eshte nje hero shqiptar, Dragoumis e paraqet Skenderbeun si nje hero grek, te fundmin hero te madh te Greqise Antike dhe te parin hero te madh te Greqise Moderne. Ne vitin 1876 historiani C. Paparigopoulos shkroi nje biografi te shkurter te Skenderbeut, por duke e paraqitur ate si nje hero me origjine sllave. Fillimisht ky autor e botoi kete biografi ne te perditshmen e Athine "Estia", ne 4 janar 1876. Por shkrimi ne fjale u botua dhe ne gazetat "Ora", "Efimeris", "Neologos", etj. Ne shtypin e kohes u be nje debat prej M. Dimitsas, A. Petridis dhe A. Miliarakis, te cilet e kundershtuan origjinen gjoja sllave te Skenderbeut, por duke shprehur mendimin se Skenderbeu ka origjine epirote. Ne vitin 1880, ne gazeten e famshme te Kulluriotit "Zeri i Shqiperise", ("I fonis tis Alvanias") u botuan 12 fragmente te nje shkrimi te madh per Shqiperine dhe shqiptaret, por jo per Skenderbeun. Me titullin "Gjergj Kastrioti" u botua nga nje Anonim ne te perditshmen e Athines "Nea", ne 1895 nje perkthim i librit te dijetarit J.Pisko "Scanderbeg. Historsche Studie", publikuar ne Vjene ne 1894. Dijetari grek E. Iconopoulos, botoi ne 1904 ne "Bibliotteca patriotica" nje libret prej 30 faqesh kushtuar jetes dhe veprave te Skenderbeut. Interesante eshte, qe per Skenderbeun ka dhe disa kenge, ose poezi popullore, shqipe dhe greke ne komunitetet arbereshe, ne Itali dhe ne Sicili, por ne keto kenge origjina eshte e padiskutueshme shqiptare per Heroin. Sipas studiuesit Johala, tragjedia e pare ne vargje kushtuar Skenderbeut eshte shkruar ne gjuhen neogreke ne vitin 1818 nga G. Zambelio, poet nga Leucade, (Santa Maura), qe u botua ne 1880 ne Korfuz. Ky liber eshte mbeshtetur ne nje biografi anonime ne greqisht te Skenderbeut te botuar ne moske ne 1812, por poeti Zambelio ka ndikim ne librin e tij nga Alfieri, konkretisht nga vepra e tij "Oreste e Rosmunda". Tragjedia e dyte eshte shkruar ne dialektin kretez nga A. Antonia, ne 1889. Ne kete tragjedi mbeshtetet opinioni me i evoluar i A. Miliarakis se Skenderbeu si epirot ishte me origjine greko - shqiptare. Libri i A. Antonia u botua per te frymezuar kryengritjet e kretaneve kunder pushtimit turk te ishullit. Per kete qellim ka sherbyer dhe poezia e A. Dandalos, e titulluar "Zeri i Kastriotit" e shkruar ne 16 mars 1854. Me pare Dandalos nje poet shume i ri atehere G. Caracoutsas kishte botuar nje poezi te shkurter me titullin "Skenderbeg" qe u botua ne revisten "Lira" ne 1835 ne Ermoupoli. Kjo poezi u ribotua ne nje manual historik nga G. Filipou, ne 1895. Poema e madhe epike e shkruar ne greqisht "Skenderbeg" nga Grigor Stavridi - Perlicev u shkrua ne vitet 1860 - 1862 dhe eshte botuar ne shqip e perkthyer mjeshterisht ne 1967 ne Tirane. Perlicevi eshte quajtur nje poet homerik, i fundit ne Ballkan. Ai ka jetuar ca kohe edhe si mesues ne Tirane, i donte dhe i nderonte shqiptaret dhe Skenderbeun e quante Hero Shqiptar. Eposi i tij eshte i frymezuar dhe me nivel artistik. Romani i imagjinuar i burreshtetit dhe shkrimtarit anglez Beniamin Dizrael "The Rise of Iskander" u botua ne Londer ne 1870, u perkthye ne greqisht nga P. Lakotis dhe u botua ne Patrasso ne 1880. Nje tjeter veper ne greqisht eshte botuar nga epiroti Kosta Kristali, botuar ne gazeten "Akropolis" te Athines, ne 23 maj 1893. Keto jane ne pergjithesi veprat e shkruara, ose te perkthyer ne greqisht ne shekullin XIX, qe kane luajtur rol per te forcuar idene e lirise se Greqise dhe kane qene moto frymezimi ne kryengritjet e saj. Vetekuptohet qe metimi per gjoja origjinen greke te Skenderbeut nuk ka asnje baze historike dhe eshte antishkencore. Megjithate, pertej ketij difekti dhe falcifikimi eshte teper interesante per te konstatuar se Skenderbeu u be nje hero letrar ne Greqi, greket duke e huazuar kete hero shqiptar nga vendi i tyre fqinje, kerkonin te strukturonin nje shembelltyre per te frymezuar kombin grek me idene e pavaresise dhe te shkeputjes perfundimtare nga sundimi osman. Me shume interes ne librin e Johales jane riprodhimet e disa pikturave. Nje prej tyre e tregon Skenderbeun te hipur mbi kale, kali eshte i ngritur kas, kjo pikture ndodhet ne Muzeun etnologjik te Athines ne Greqi, nuk i dihet emri i autorit. Nje tjeter pikture e Skenderbeut qe e paraqet gjithashtu ate mbi kale, qe ka dhe simbolin e shqipes dykrenare eshte realizuar nga autori S. Kristidi. Mund te them qe keto dy piktura shtojne dy motive te reja ne ikonografine skenderbejane. Po botoj me kete rast poezine e vitit 1854 te A. Dandalos, (kthyer ne shqip nga miku im, shkrimtari Llambro Ruci). Nje ze i Kastriotit Hena po bie, ngrihuni Epirotas, te shihni Diellin e ndritshem, qe ju rrefen rrugen e fitores; bjeruni armiqve. Hena po bie, ngrihuni, per Krishtin te luftoni si luane. Bashkohuni si dallga me dallgen, qe fiton dhe mbulon dhene. Hena po bie, ngrihuni, shpaten zhvishni me hare dhe tiranet turq ti shembni per nderin dhe per lirine. Korfuz, 16 mars 1854, A. Dandolos (Perktheu poezine Llambro Ruci)

Nga Dr. Moikom Zeqo

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Fri Apr 11, 2008 5:09 pm

Një grafikë e panjohur e Gjergj Kastriotit

Dr. Musa Ahmeti Vatikan-Studimet dhe hulumtimet shkencore për epokën e Skënderbeut, çdo ditë e më shumë po japin rezultate të reja në fusha dhe lëme të ndryshme. Është deri diku e çuditshme që nëpër arkiva e biblioteka shtetërore e private, muze e koleksione të ndryshëm të ruhen thesare kaq të çmuara, të panjohura dhe të pabotuara deri më sot.
Është vështirë të gjenden personalitete të tillë të shquar nga e kaluara, për të cilët të jetë shkruar kaq shumë dhe në vazhdimësi, qoftë në fushën e historisë, të krijimtarisë letrare e artistike, në fushën e studimit të artit luftarak, diplomacisë, etj. si për heroin kombëtar shqiptar, Gjergj Kastrioti - Skënderbeun!
Shkrimet e para për të datojnë që nga mesjeta, d.m.th. menjëherë pas vdekjes së tij, ku autorë të ndryshëm i thurnin himne lavdërimi trimërisë dhe veprës së tij madhështore, ngase ai nuk u përkul asnjëherë, as para ushtrisë së panumërt osmane, dhe as para asaj venedikase, të cilave me forcën e shpatës dhe mjeshtërinë e artit luftarak, u tregoi se lufta për liri dhe mbrojtje kombëtare është e shenjtë dhe nuk njeh sakrifica të tepërta. Vepra e tij luftarake u bë shembull për shumë popuj të tjerë, të cilët luftuan gjatë shekujve për liri dhe çlirim kombëtar. “Çdo heroi në histori i është dashur të kalojë përmes tri fazave: të glorifikimit, të asgjësimit dhe të rivlerësimit. Kjo do të thotë se në fillim, ai është ngritur në qiell prej admiruesve të tij; pastaj është dërrmuar në mënyrë të pamëshirshme prej kritikuesve të tij; dhe, më në fund, është nxjerrë përsëri në shesh, nga varri, me durim, me mundim dhe me mëshirë është vënë në vendin që i takonte prej historianëve të arsyeshëm, që skanë qenë verbuar as prej fanatizmit të admiruesve të heroit, as prej tërbimit të kritikuesve të tij". (Fan Noli, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, f. 35)
Sipas disa historianëve, studiuesve dhe shkencëtarëve të fushave të ndryshme, studimet për epokën dhe personalitetin e Gjergj Kastriotit kanë arritur kulmin, d.m.th. fjalën e fundit! Një mendim i tillë, në shikim të parë, duket sikur ka mbështetje, nëse shikojmë publikimet e shumta, në gjuhë të ndryshme, monografi të specializuara, duke filluar nga fundi i shek.XV deri në ditët e sotme; botime të dokumenteve, edhe pse të pjesshme, bibliografi pothujase shteruese si dhe dalja në dritë e të dhënave nga më të ndryshmet, qofshin ato private, për jetën e Skënderbeut ose ato të epokës së tij: portrete, medaljone, vula, shpata, përkrenare, monedha floriri, dorëshkrime, dokumente origjinalë, piktura, skulptura, grafika... etj.
Megjithatë, përkundër gjithë këtyre momenteve, mendojmë se mendimet e lartëcekura, as për së afërmi nuk qëndrojnë. Një përfundim të tillë, na e mundëson puna sistematike hulumtuese 13-vjeçare, nëpër arkiva e biblioteka anekënd Evropës, ku ruhen vlera të jashtëzakonshme për historinë e Shqipërisë dhe personaliteve shqiptare, ndër to edhe për Skënderbeun. Edhe pse tepër i trajtuar në historiografi, në fushën e krijimtarisë letrare dhe gjini të tjera, personaliteti i Skënderbeut, ende është enigmatik dhe jo i ndriçuar sa duhet.
Për një argumentim të tillë, mund të sjellim si ilustrim, portretin e Gjergj Kastritotit që ruhet në fondin e grafikave të Arkivit Shtetëror Kroat në Zagreb, në signaturën nr. 732, e punuar me bojë të zezë, në letër kartoni të bardhë, gjysmë të fortë me dimensione brenda kuadratit: vertikalisht: 27.5 cm horizontalisht: 19.4 cm, ndërsa dimensionet e vetë portretit janë: vertikalisht: 19.6 cm horizontalisht: 19.4 cm, të cilën e konsultuam në mesin e muajt prill të këtij viti.
Skënderbeu, paraqitet paksa në profil i kthyer në të majtë dhe është vetëm pjesa e kokës pa trup. Kokën e ka tullace, mban një mjekër të gjatë, të valëzuar, sy të mbyllur. Hunda ka formën e “hundëshqiponjës”. Portreti është i futur në një kornizë katrore, me vija të dyfishta, të theksuara. Poshtë kornizës, ka të shënuar me laps plumbi: 1580. Scanderbeg. Sb. XX. 358234. Në kurriz të portetit [verso] lart në të majtë, ka këto shënime me laps plumbi: Türken Portr. Mappe 53301. Në mes të faqes, po në verso, është vula e Arkivit Shtetëror Kroat. [Hrvatski Drzavni Arhiv. Graficka zbirka. Inv. Br. 732]. Poshtë portretit është ky tekst: WARE CONTRAFACTVR, DES SCANDER BEEG IN DER PROFINZ. BOSSEGA WELCHEN HERR GEORG GRAF ZV SERIN ALS AVFF SOLCHERRAIS OBRISTER DEN XXX SEPTEMBRIS. IM M.D.LXXX IAR SAMBT ANNDERN MER FVRNEMEN TVRCKEN. DERN IN ALLEM VBER IIIIM.GEËESEN AVS DEN SELBEN ABE BIS VBER. CCC. ERLEGT VND GEFFANGEN. Përkthimi në gjuhën shqipe do të ishte: Contrafakturë e vërtetë e Skënderbeut në provincën e Pozhegës, të cilën [e kishte me vete] zoti kont Gjergj Zrinski, oficer i lartë kur udhëtoi si i tillë më 30 shtator. Në vitin 1580 ishte bashkë me shumë turq të tjerë të shquar. Ata ishin mbi 4.000, nga të cilët ai vrau dhe zuri rob mbi 400.
Theksojmë se teksti në gjuhën gjermane është i shek.XVI, kështu që është mjaft i vështirë dhe nuk është i lehtë për përkthim. Në disa raste kemi qenë të detyruar të vëmë fjalë të reja për të pasur një kuptim logjik teksti. Këto fjalë i kemi vënë në kllapa katrore dhe shkrim korsiv. Përkundër kërkimeve të shumta, ne nuk kemi arritur të sigurojmë asnjë të dhënë për autorin e mundshëm të grafikës, e cila ruhet në Arkivin Shtetëror Kroat që nga mesi i shek.XVIII, por nuk ka shënime se si ka arritur aty.
Gjergj Kastrioti-Skënderbeu si një prej prijësave më të njohur të shek. XV që i bëri ballë zgjerimit të Perandorisë Osmane në Ballkan, është radhitur në mesin e heronjve më të nderuar të rilindasve kroatë. Ai do të konsiderohet si heroi më popullor i popujve të Ballkanit, i cili luftoi jo vetëm për të drejtat dhe lirinë e popullit shqiptar, por edhe të popujve të tjerë të Ballkanit dhe të Evropës. Pjesa më e madhe e rilindasve kroatë, do ta ngrinin lart figurën e tij dhe luftës së tij, në letrari dhe në tekste historike, studime të veçanta etj. Tek kjo figurë ata shohin rebelimin, qëndresën, luftën e drejtë dhe të pakompromis kundër zgjerimit osman në Ballkan dhe mënyrën e vetme të kundërvëniës ndaj Perandorisë Osmane.
Figura e Skënderbeut ka luajtur një rol shumë pozitiv në rrjedhat historike romantike, të zgjimit të vetëdijes dhe të ndërgjegjësimit kombëtar të popullit kroat. Vetë fakti se konti Gjergj Zrinski e kishte me vete grafikën e Skënderbeut tregon se ai është konsideruar si idhull në luftë kundër turqve, dhe reliket e portretet e tij janë mbajtur si objekte fatsjellëse në luftë. Konti Gjergj Zrinski ishte një ndër figurat më të rëndësishme të asaj periudhe në luftërat e kroatëve kundër osmanëve, i cili në vitet 1622-1626 u bë edhe ban i Kroacisë, Dalmacisë dhe Sllovenisë nën perandorinë Austro-hungareze. Pra, në Kroaci, pos kësaj grafike, ruhen edhe objekte të tjera me vlerë për Gjergj Kastriotin, si medaljoni i Skënderbeut nga viti 1449, letra origjinale të dala nga kancelaria e tij si dhe katër vula origjinale, një shtetërore e madhe dhe tri të vogla, përkatësisht ajo private e tij; dorëshkrime ku trajtohet jeta dhe vepra e tij, p.sh. ai i Shibenikut, Sinjit, Zagrebit, krijime letrare, drama e Sakcinskit, etj., etj.

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Fri Apr 11, 2008 5:10 pm

Skenderbeu në filatelinë Shqiptare

(Kumtesë e mbajtur më 09.04.2005 në Zagreb të Kroacisë, në Simpoziumin për 600-vjetorin e Skënderbeut)
Qoftë dhe vetëm një vështrim panoramik në udhën e gjatë e të bukur të filatelisë shqiptare nuk mund të mos të vërë përpara një fakti të pakundërshtueshëm: ajo ka qënë kurdoherë pjesë dhe shprehëse e identitetit tonë kombëtar. Në çdo kohë filatelia shqiptare ka patur portretin e vet autentik e të papërsëritshëm, si pjesë e kulturës, dhe ka qënë e lidhur ngushtësisht me historinë. Ndër dëshmitë, madje më të mirëfillta e më të prekshme të këtij realiteti është edhe pasqyrimi i gjerë në filatelinë tonë i figurës së Heroit Kombëtar - Skënderbeut.
Arsenali i madh i pullave (plot 135 pamje) për Skënderbeun tregon angazhimin tejet serioz dhe të frytshëm të Postës Shqiptare, trajtimin cilësor, mbështetur shkencërisht në ligjësitë filatelike, që ajo i ka bërë kësaj figure madhore, duke krijuar në çdo rast një ekspresion sa realist aq edhe të ndjeshëm, jo vetëm për ne shqiptarët, por edhe për koleksionistët e huaj. Në filatelinë shqiptare Skënderbeu pasqyrohet në plotmërinë e figurës së tij, me përmasat e një strategu, burri shteti, politikani e diplomati të nivelit ndërkombëtar, që udhëhoqi luftën për pavarësi kundër pushtimit osman, që arriti bashkimin politik e shtetëror të shqiptarëve, por dhe që dha një ndihmesë me vlerë në diplomacinë e kohës.
Pulla e parë postare shqiptare për Skënderbeun daton më 1 dhjetor 1913, për të vijuar më tej nëpër vite me 134 vlera të tjera. E fundit i përket serisë së 25 gushtit 1997. Sigurisht figura e Heroit Kombëtar, siç është zotëruese në historinë shumëshekullore të popullit tonë, e tillë është edhe në filatelinë shqiptare. Për kuriozitetin e këtij auditori prestigjoz do të evidentoj kronologjikisht, duke ilustruar edhe me pamje, disa nga emisionet filatelike më interesante për Skënderbeun.
Emisioni i parë i përket periudhës së Qeverisë së Ismail Qemalit. Edhe pse veproi në një hark kohor të shkurtër, duke pasur në përbërje të saj si Ministër të Postave intelektualin, filatelistin dhe studuesin e mirënjohur elbasanas Lef Nosi, më 1 dhjetor 1913 ajo emetoi gjashtë vlera postare në “qindar” dhe “franga” (monedha të kohës). Portreti i Skënderbeut është në profil dhe i futur brenda kontureve të një medalioni ku shkruhet “Skënderbeg – Mbreti i Shqiptarëve”. Tirazhi i këtyre pullave, siç dëshmon qartë edhe gazeta e kohës “Përlindja e Shqipërisë”, ishte shumë i madh në raport me nevojat e qarkullimit postar. Sasia e plotë ishte 2.878.500 pulla. Prandaj një pjesë e konsiderueshme e tyre u përdorën në vijimësi, duke i mbishtypur, për vënien në qarkullim të disa emisioneve të tjera filatelike.
Kështu p.sh., krahas emisionit të mësipërm, u emetua edhe një seri me pulla taksë me pesë vlera. Karakteristikë e kësaj serie është se mbi pullat e Skënderbeut u mbishtyp një gërmë kapitale “T” dhe fjala “TAKSË” e vendosur pjerrtas, nga e majta në të djathtë. Viti 1914 do karakterizohej nga ngjarje të shumta historike. Midis tyre spikati veçanërisht ardhja e Princ Vidit, të cilit Posta shqiptare i kushtoi emisionin e 7 marsit 1914. Ishin një sasi e pullave me Skënderbeun, mbi të cilat u vendos mbishtypja “1467. Rroftë Mbreti. 1914”, që u përdorën për këtë emision.U prodhuan gjithsej 8000 seri të plota.
Pa kaluar as një muaj, pikërisht më 2 prill 1914, do vihej në qarkullim një tjetër emision i ri, po me pulla me figurën e Skënderbeut. Këtë radhë seria përbëhej nga gjashtë pulla, të cilat kishin të mbishtypura vlefta të reja në “para” dhe “grosh”. Tirazhi i këtij emisioni ishte padyshim më i madhi i përdorur deri atëhere, madje një nga më të mëdhenjtë në filatelinë shqiptare. Dy javë më vonë, bashkë me këtë seri u emetuan edhe katër vlera si pulla taksë. Mbi to u mbishtyp në vijë të drejtë fjala “TAKSË”.
Kapitulli i pullave me portretin e Heroit Kombëtar-Skënderbeut nuk mbyllet këtu. Ai do të vazhdojë duke regjistruar të tjerë emisione. Në 15 tetor 1914, në Vlorë u emetua një seri ku mbi këto pulla u shkruajt në dy gjuhë, në frengjisht e turqisht, “Posta e Shqipërisë”. Ato ishin rrjedhojë e një lëvizjeje proosmane dhe qarkulluan vetëm në Vlorë për një kohë fare të shkurtër. Pa dashur të zgjatem në momentet historike që kalonte Shqipëria në këtë periudhë, por dhe pa i anashkaluar plotësisht, po paraqes tani një emision që në katalogë të ndryshëm filatelik klasifikohet si emision i Shqipërisë së Mesme. Ai datohet më 9 janar 1915. Përsëri kemi të bëjmë me pullat ordinere dhe taksë (siç quhen në gjuhën e filatelisë) të 2 prillit 1914, me vlefta në “para” dhe “grosh” dhe të mbishtypura me një myhyr në formë ovale në turqisht. Konsultimi me dokumentacionin e kohës dëshmon se ky emision u shit në sportelet e postës së Durrësit.
Pullat me portretin e Skënderbeut u përdorën edhe për dy emisione lokale në Shkodër, që lidhen ngushtësisht me emrin e drejtorit të postës së këtij qyteti në atë kohë, Sadik Tiranën. Këto emisione ( njeri përkujtimor dhe tjetri taksë) u emetuan më 19 mars 1915, me rastin e përvjetorit të parë të ditës së ngritjes së Flamurit në kështjellën e Shkodrës. Po në Shkodër, por tanimë katër vjet më vonë, në vitin 1919, u vu në qarkullim një tjetër emision me portretin e Skënderbeut. Ai përbëhej vetëm nga një pullë dhe pikërisht nga vlera “1 GROSH”, e mbishtypur me fjalët “SHKODËR 1919”.
Pulla të emisionit të 1 dhjetorit 1913 apo të ndonjë tjetri nga emisionet e mësipërme, sidomos ato të 19 marsit 1915 u fiksuan edhe në disa karta postare, të cilat mund të ishin të thjeshta apo me përgjigje. Madje ka prej tyre që janë bërë shumë të rralla, siç janë p.sh., zarfat apo kartat postare me gjashtë pulla të Skënderbeut të vulosura në postën e Shkodrës me “vulë ari”. Më 1 prill 1920 emisioneve për Skënderbeun i shtohet një seri e re me gjashtë vlefta. Pullat e kësaj serie u shtypën në Paris dhe janë të një formati relativisht të vogël (shumë pak pulla shqiptare janë emetuar në këtë format). Ato paraqesin një portret të Skenderbeut në profil, të fokusuar mbi një shqytë mbi shqiponjën dykrenore.
Ky emision nuk u vu në qarkullim. Pullat e tij do të pësonin tri mbishtypje të ndryshme: e para, me borien karakteristike-simbol i Postës; e dyta me fjalën “Besa” të futur brenda një kuadrati të zbukuruar me ornamente në të dy anët, dhe, e treta, po me fjalën “Besa” brenda një drejtkëndëshi. Do të kalonin plot shtatëmbëdhjetë vjet që të emetohej një seri tjetër për Skënderbeun. Pikërisht më 20 nëntor 1937, në vigjilje të festës së 25-vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë, u vu në qarkullim një nga emisionet më të bukur të realizuar deri atëhere. Ai përbëhet nga seria e pullave, një bllok filatelik dhe disa karta postare me vlefta e pamje të ndryshme. Paraqitja grafike e simboleve të Skënderbeut iu besua dhe u realizua nga arkitekti i mirënjohur Qemal Butka, i cili, siç dihet, është edhe autor i pllakatit përkujtimor kushtuar përvjetorit të 25-të të Pavarësisë.
Edhe në emisionin e 30 gushtit 1938, kushtuar 10-vjetorit të Mbretërisë Shqiptare, paraqitja grafike e të cilit ishte përsëri vepër e Qemal Butkës,u pasqyruan simbole të epokës skënderbejane. Dy vjet më vonë, më 22 nëntor 1939, në kuadër të serisë së viteve 1939-1940, e cila u shtyp në Romë, u përfshi edhe një pullë me vleftë 1 Fr.Sh., me pamjen e Kalasë historike të Krujës. E njëjta pamje, pra Kalaja e Krujës, gjendet edhe në dy pulla të emisioneve të viteve 1943 dhe 1945. Portreti i Skënderbeut do të rishfaqet përsëri në filatelinë tonë më 1 mars 1951. Posta Shqiptare do të emetonte nje emision me tri vlefta në përkujtim të 483-vjetorit të vdekjes së Heroit tonë Kombëtar. Ky emision u shtyp në Budapest.
1967 do të ishte viti i bumit të pullave për Skënderbeun. Më 10 dhjetor të këtij viti, në kuadër të 500-vjetorit të vdekjes së tij, që u karakterizua nga një varg veprimtarish përkujtimore, Posta Shqiptare nxori një emision për Skënderbeun me tetë pulla, që përfshinin një tematikë të larmishme. Piktori i njohur Namik Prizreni, me penelin e tij, realizoi bukur në pulla “Stemën e Kastriotëve”, “Portretin e Skënderbeut”, “Përkrenaren dhe Shpatën” e tij, “Kalatë e Krujës, Petrelës e Beratit”, “Kuvendin e Lezhës” dhe “Betejën e Albulenës”. Këto pulla u shtypën në Tiranë. (Sa për kurreshtje: duke filluar nga viti 1957 e deri në vitin 1994, pullat shqiptare janë shtypur në Tiranë). Po në kuadër të 500-vjetorit të vdekjes së Skënderbeut, më 17 janar 1968, u vu në qarkullim një tjetër emision më tetë vlefta dhe me një Fletë-palosje FDC, me pulla të vulosura me vulë speciale. Autori i paraqitjes grafike të emisionit ishte piktori i mirënjohur Shadan Toptani, autor i shumë emisioneve filatelike. Në tematikën e pullave bëjnë pjesë Monumenti i Skënderbeut i vendosur në sheshin “Skënderbej” në Tiranë, vepër e skulptorëve të shquar Odhise Paskali, Janaq Paço e Andrea Mano, një portret i vjetër në pikturë i Skënderbeut, që ndodhet na Galerinë Ufici në Firence të Italisë, një gravurë e hershme e Tanush Topisë, Monumenti i Skënderbeut në Krujë, vepër e skulptorit Janaq Paço, portreti i Gjergj Aranitit, skicuar nga piktori Pandi Mele, një pikturë e Simon Rrotës ku paraqitet një betejë e Skënderbeut kundër ushtrive otomane, busti shumë i njohur i Skënderbeut, vepër e Odhise Paskalit dhe frontespici i librit të Marin Barletit. Armët e Skënderbeut do të jenë subjekti i një emisioni të veçantë me tri vlefta, emetuar nga Posta në 13.000 seri të plota më 28 janar 1977, që përkonte me 510-vjetorin e vdekjes së tij. Një nga pullat ka të fiksuara përkrenaren me kurorë mbretërore dhe shpatën e Skënderbeut, që aktualisht ndodhen në një muze të Vjenës. Më 10 dhjetor 1983 do të emetohej një emision tjetër me tablotë në pikturë, që evokojnë disa prej ngjarjeve të rëndësishme të epokës së Skënderbeut. Ky emision, me katër pulla dhe një bllok filatelik, titullohej “Epoka e Skënderbeut në artet figurative”. Në pulla janë riprodhuar tablotë e piktorëve Jakup Keraj, Naxhi Bakalli, Niko Progri dhe Bashkim Ahmeti, kurse në bllok është fiksuar tabloja madhështore e Guri Madhit “Fitore kundër pushtuesve otomanë”.
Emisioni i fundit, që mbyll kapitullin për Skënderbeun, i përket vitit 1997. Më konkretisht ai u vu në qarkullim më 25 gusht 1997. Realizimi grafik u bë nga Fatos Kola, u botua në një shtypshkronjë të Athinës dhe përbëhet nga 10 vlefta me të njëjtën pamje, por me ngjyra të ndryshme. Në këtë emission, për herë të parë, vihet re një largim nga trajtimi tradicional i portretit të Skënderbeut; ai trajtohet ndryshe, nga një këndvështrim artistik bashkëkohor. Ky emission u përdor për nevoja të qarkullimit postar dhe u konsumua shumë shpejt.
Pasi bën këtë “udhëtim” në 92 vitet e filatelisë shqiptare, i pari përfundim që të vjen në mendje është: figura e Skënderbeut zë një vend të rëndësishëm në të dhe është pasqyruar gjerësisht, siç e meriton. Megjithatë tematika për Skënderbeun dhe epokën e tij kurrsesi nuk mund të konsiderohet e shterur plotësisht. Në vitet e ardhshme, në raste përvjetorësh ose jo, përsëri filatelia jonë do t’i drejtohet kësaj tematike dhe do të shtojë gamën e pullave me të, duke i bërë ato përherë e më të bukura dhe koleksionin filatelik për Skënderbeun gjithnjë e më të kërkuar brenda e jashtë vendit.
Thimi Nika Drejtor i Institutit Kombëtar të Diasporës në MPJ të Shqipërisë

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Fri Apr 11, 2008 5:15 pm

Profesor Kristo Fresheri per Skenderbeun

Profesor, kalimi i shekujve, e ka bere nje mit Skenderbeun, nje fakt qe ai e njohu qe kur ishte gjalle. A mund te na thoni dicka: ju shpreheni se ai ishte shume shtatlarte (elementi qe keni nxjerre prej veshjes) dhe njeri me shume cilesi te mira ne karakter. A mund ti shpjegoni keto elemente me qarte per publikun?

"Skenderbeu u be nje mit, ose me mire te themi legjende, jo vetem per shqiptaret, por deri disa kohe me pare edhe per popujt fqinje ballkanike. U be legjende jo me dekret shteteror, por nga jehona e pashuar e vepres se tij. Deshmi eshte fakti se per Skenderbeun kane folur te gjithe shekujt, jo vetem me trajtesa studimore, por edhe me vepra letrare dhe artistike. Vec te tjerave kam ndeshur ne botime te ndryshme plot poezi kushtuar si peng nderimi nga poete evropiane te shekujve te kaluar, ne gjuhe te ndryshme te kontinentit, te cilat ndoshta nje dite do te kem mundesi, qe me ndihmen e miqve, ti botoj te perkthyera ne gjuhen shqipe. Ne kujtesen popullore, sic eshte e natyrshme per heronjte, ai u vesh me fuqi te mbinatyrshme, si nje Herkul qe can shkembenjte, qe shkul lisat, qe pret me nje terselleme me dhjetra armiq. Qe ishte shtatlarte nuk del vetem nga gjatesia e stofit skarlat qe porosit per veshje, por edhe nga tregimet popullore, madje edhe nga burime te tjera te shek. XV. Ne monografi iu eshte kushtuar nje kapitull i vecante vecorive te tij morale dhe fizike, me titull: "Skenderbeu si njeri", por ketu kufizohem te ve ne dukje vetem nje tipar moral te vecante qe rralle e gjen tek udheheqesit mesjetare: dashurine per bashkeluftetaret, shpirtmadhesine ndaj fajtoreve, thjeshtesine ne jeten e perditshme, respektin ndaj luftetareve te thjeshte. Ne asnje nga burimet qe une kam lexuar, qofshin kancelareske, qofshin tregimtare, nuk kam ndeshur ne asnje fajtor qe te jete denuar prej tij me vdekje. Deshmi jane ata bashkeluftetare te tij, te cilet edhe pse e tradhetuan ceshtjen e luftes duke kaluar ne anen e turqve, kur u penduan u burgosen por nuk u denuan me vdekje, madje Mojsi Golemi, i cili pas tradhetise, u dorezua i penduar, nuk u mbajt asnje dite ne burg. Me ne fund, nuk kam ndeshur ne asnje rast ku te thuhet se Skenderbeu ka vrare ose ka lejuar te vriten roberit e luftes. Per Skenderbeun jane regjistruar nje mori legjendash, disa te hiperbolizuara. Deshiroj te tregoj njeren nga keto legjenda, ndoshta krejt e panjohur sot: Me 1868, nje udhetar gjerman vizitoi Shqiperine e Veriut. Nje nate tek po rrinte prane zjarrit me malesoret, mbasi degjoi adhurimin e madh qe ata kishin per Skenderbeun dhe besimin e tyre se ai nje dite do te vinte ti udhehiqte per te fituar perseri lirine, udhetari i ngacmoi me pyetjen: "Tani u mbushen 400 vjet qe Skenderbeu ka vdekur, cfare pret ai qe nuk vjen?" Nje nga malesoret u pergjigj: "Kij kujdes mik i dashur se Skenderbeu nuk ka vdekur. Vizitori pyeti: "Po ku eshte?" Ai iu pergjigj: "Ja ketu, rreth e rrotull, neper keto bjeshket tona. Pyeti prape vizitori: "Po atehere cpret, perse nuk e ftoni ju?" Malesori prape iu pergjigj: "Zotni i dashur, Skenderbeu nuk pret te marre mesim as nga ju, as nga ne. Ai e di vet se kur duhet te vije. Ne ketu jemi, e presim kur te vije, dime ne se cte bejme".

A mund te na thoni dicka me shume per flamurin e tij dhe shenjat kancelarike qe perdorte?

"Askush deri sot nuk e ka vene ne dyshim se flamuri i Skenderbeut paraqiste nje shqiponje te zeze dykrenare ne fushe te kuqe. Diskutime jane zhvilluar rreth trajtes se shqiponjes, kryesisht rreth kraheve te saj, nese ishin te shpalosura ose te mbledhura. Diskutime jane zhvilluar gjithashtu rreth origjines se flamurit dhe simbolikes qe perfaqeson trajta e shqiponjes. Njoftimin me te hershem per trajten e ketij flamuri e ka dhene M.Barleti. Duke lexuar me kujdes Barletin, Faik Konica vuri re se humanisti shkodran shpjegonte me nje fjale te vetme edhe trajten e shqiponjes. M.Barleti, shkruan ai, thote se "Skenderbeu mbante flamur te kuq me shqiponje te zeze te shtruar me dy krere" (Rubea vexilla nigri bicipitibus distincta aquilis gerebat Scanderbegus). Distincta, te shtruara, sipas F. Konices, do te thote te shpalosura. Kjo ka rendesi mbasi shqiponja e Skenderbeut ndryshonte nga ajo me krahe te mbledhura qe kishte flamuri i Stefan Dushanit dhe i disa sovraneve te tjere evropiane. Madje Barleti e jep trajten e shqiponjes dykrenare me krahe te hapura, me ane te nje vizatimi qe zbukuron ne miniature krahun e majte te kornizes dekorative te vepres se tij mbi Skenderbeun. Duke u mbeshtetur te sqarimi i Faik Konices shteti shqiptar miratoi ne momentin e shpalljes se pavaresise, flamurin me shqiponje te zeze dykrenare me krahe te hapura ne fushe te kuqe. Variantet e flamurit qe jane perdorur rralle e tek me vone me nje shqiponje me krahe te mbledhura jane nje largim nga e verteta historike. E tille eshte p.sh.edhe shqiponja me krahe te mbledhura qe mbajne ende oficeret e ushtrise sone kombetare. Pervec flamurit, Skenderbeu kishte edhe dy simbole te tjera - stemen e pushtetit dhe vulen zyrtare. Ne te dy rastet ne qender te tyre eshte shqiponja dykrenare me krahe te hapura. Perjashtim ben vetem vula unazore, te cilen e perdorte ne aktet personale, si p.sh. ne urdher pagesat. Ne kete vule unazore mungon shqiponja. Vendin e saj e ze Leda, nje figure mitologjike. Ne lidhje me simboliken se cfare perfaqeson shqiponja me dy krere, ka disa shpjegime. Sipas mendimit tim dy kreret e shqiponjes nenkuptojne dy emertimet gjeografike me te cilat njiheshin ne shek. XV trojet shqiptare - Arberi (Albania) dhe Epir (Epirus), me sakte synimin e Skenderbeut per tu bashkuar ne nje trup te vetem, te cilen e simbolizonte shqiponja Arberine (pjesen veriore te vendit) dhe Epirin (pjesen jugore te vendit) ne analogji me shqiponjen dykrenare bizantine, e cila simbolizonte bashkimin e Lindjes (Perandorine Romake Lindore) me Perendimin (Perandoria Romake Perendimore). Deshmi eshte fakti se ne disa raste Skenderbeu eshte quajtur Zot i Arberise (Dominus Albanie), ne raste te tjera Princi i Epiroteve (Epirotarum princeps), por edhe zot i Arberise dhe Epirit (Princepse Albanie et Epirae)".

Ju e permendni Skenderbeun njeri me shume kulture dhe njohes i disa gjuheve te huaja. Saktesisht cfare gjuhesh njihte Heroi Kombetar dhe cfare njohurish kishte, krahasuar me personalitetet e tjera te kohes?

"Te dhena te sakta per shkollimin e Skenderbeut, mesa di une, nuk ka. Nuk ka dyshim se si biri i nje zoti feudal, kur qe i ri duhet te kete marre nen arsimin e zakonshem nga mesuesat oborrtare, sipas praktikes se kohes, ne gjuhe latinisht dhe italisht, gjuhe me te cilat kancelaria e Gjon Kastriotit zhvillonte leterkembim me fuqite perendimore. Nenshkrimi qe vene ne aktet sllavisht, le te kuptohet se ai e njihte dhe gjuhen e fqinjeve veriore, te cilen me siguri e njihte dhe i jati, sic deshmohet nga aktet e tij sllavisht. Dime gjithashtu se gjate viteve 1423-1426, ai kreu shkollen e Ic-ogllaneve ne Edrene - nje shkolle ushtarake e ngritur nga sulltani, ku pergatiteshin kuadrot per administraten feudalo-ushtarake te Perandorise Osmane. Nuk ka dyshim se te pakten ne kete shkolle, ne mos edhe me pare, ai ka pervetesuar turqishten. Nuk perjashtohet mundesia qe te kete marre njohuri edhe per gjuhet arabisht e persisht, shume te perdorshme ne administraten shteterore perandorake turke. Megjithate shqipja mbeti gjuha amtare e tij".

Jane vetem shtate kapituj, ku trajtohet lufta, ndersa pjesa tjeter e vepres, eshte e mbushur me aksesore, qe synojne te nxjerrin sa me te plote figuren e Heroit. Ka qene kjo nje kerkese profesionale, apo thjesht synimi juaj per ta nxjerre sa me shume dimensional Heroin?

"Sikurse e thashe me pare, koha ku Skenderbeu trajtohej vetem si udheheqes i luftes clirimtare, strateg i shquar i artit ushtarak dhe mjeshter i shkelqyer i fitores se betejave, tashme duhet te marre fund. Aspektet e tjera te veprimtarise se Skenderbeut si udheheqes i shtetit shqiptar, si administrator, si legjislator dhe si diplomat, me nje fjale si burre shteti, jane te domosdoshme per ta plotesuar teresine e personalitetit te tij historik. Po ashtu eshte i domosdoshem te trajtohet edhe portreti i tij njerezor dhe jetesor, si njeri, ne vetvete, ne familje, ne shoqeri. Kete mungese qe kane trajtesat, kushtuar deri sot Skenderbeut, e kam vene re me kohe. Deshira per ta plotesuar kete mungese me ka lindur qe kur isha i ri, kur lexoja biografine e njerezve te shquar, te cilet zakonisht kishin kapituj te vecante ku jepeshin njoftime per ta si njeri. Pershtypjen e pare e kam patur nga vepra e Mil Ludeig, kushtuar Napoleon Bonapartit. Pershtypje te thelle me ka lene sidomos Stefan Zeiegu, i cili ndoshta e tepron kur rreket te depertoje edhe ne psikologjine e protagonistit qe trajton. Por stili dhe shkolla e Stefan Zeiegut nuk eshte e mundur te realizohen per Skenderbeun, mbasi as burimet dokumentare per te nuk jane te pasura, as une nuk kam penen e fuqishme te tij".

Kancelaria e tij ka pasur nje korrespondence te pasur me Raguzen, Venedikun, Vatikanin, Napolin etj. A mendoni se kjo diktohej nga koha, apo Heroi donte qe shteti i tij, te kishte funksione me te medha per te amortizuar peshen e eger te sulmeve osmane?

"Pyetjes suaj do ti pergjigjem teper shkurt. Korrespondenca relativisht e pasur e Skenderbeut diktohej nga dy motive qe perputheshin me njera-tjetren edhe nga nevoja e shqiptareve per te patur ne prapashpine aleate fuqite evropiane, edhe nga interesi i fuqive evropiane per ta mbajtur gjalle, ne interes te tyre, keshtjellen pararoje shqiptare".

Profesor, keni nente vellime ne shtepine tuaj me dokumentet e shekullit te XV persa i perket Arberise se Kastriotit. Pse eshte vonuar botimi i tyre?

"Vellimet me burimet dokumentare, kancelareske dhe tregimtare te periudhes se Skenderbeut jane krijuar para se gjithash per nevojat e monografise se permendur, e cila u botua ne vitin 2002. Me duket se e kam thene qarte se metoda qe kane ndjekur shumica e historianeve skenderbegiane, duke u mbeshtetur vetem ne pohimet e historianeve te tjere, pa u konsultuar drejtperdrejt me burimet dokumentare, duhet lene prapa kraheve. Ne menyre te vecante temat madhore duhet te ushqehen drejtperdrejt nga burime dokumentare, natyrisht pa nenvleftesuar trajtesat studimore, te cilat kane vlere te pazevendesueshme kur permbajne analiza, gjykime, vleresime, qe nuk thuhen ne burimet dokumentare. Nje shembull te mire te kesaj metode na ka dhene Fan Noli, i cili per me teper, e ka shoqeruar monografine e vet mbi Skenderbeun te botuar me 1947, me 45 akte kancelareske dhe 9 fragmente burimesh tregimtare te periudhes se Heroit. Kjo domosdoshmeri metodike dhe metodologjike me ka nxitur prej kohesh qe te kopjoj me dore ose te riprodhoje me mjete moderne sa me teper burime dokumentare, qofshin kancelareske, qofshin tregimtare, ne origjinal dhe ne perkthim dhe te bindem me llogjiken time nese jane ose jo te verteta, ato qe thone historianet paraardhes. Si dihet, burimet dokumentare per historine shqiptare te se kaluares, perfshire dhe per periudhen e Skenderbeut, ashtu si dhe trajtesat studimore te morise se historianeve te huaj, jane ne gjuhe te ndryshme dhe te shumta. Ato fillojne qe nga tekstet e gjuheve te vdekura, latinisht, greqishte e vjeter ose osmanishte e hershme dhe vazhdojne me gjuhet mesjetare evropiane, italisht, anglisht, gjermanisht, frengjisht, spanjisht, greqisht, rusisht, serbisht, bullgarisht, turqisht dhe greqishten e sotme. Vetkuptohet se eshte teper e veshtire, ne mos e pamundur, qe historiani ti zoteroje, qofte dhe ne menyre pasive te gjitha keto gjuhe. Ne kete fushe ne ndihme te historianit vijne perkthimet. Per fat te mire, disa nga keto burime qe i perkasin epokes se Skenderbeut jane botuar ne origjinal dhe ne perkthimin shqip - si p.sh. burimet osmane mesjetare nga Selami Pulaha (1967), burimet bizantine mesjetare nga Koco Bozhori dhe Filip Lico (1967). Ketyre duhen tu shtohen edhe materialet e ndryshme te perkthyera, por te pabotuara, te cilat ruhen ne Arkivin e Institutit te Historise. Keto perkthime kane qene nje ndihme e madhe, jo vetem per mua, por per cilindo historian qe eshte marre dhe qe do te merret me epoken e Skenderbeut. Ekziston nje pikepamje, sipas se ciles historiani nuk duhet ti perdore keto perkthime, por duhet qe burimet dokumentare ti shfrytezoje direkt nga origjinali. Kjo eshte nje kerkese e padrejte sepse, sikurse u tha, historiani nuk mund ti dije te gjitha keto gjuhe. Nese historianit do ti kerkohet qe ti njohe te gjitha keto gjuhe, atehere jeta e tij do te kaloje duke mesuar gjuhe dhe si rrjedhim, nuk do te kete kohe te merret me histori. Historiani pra, ka te drejte ti perdore perkthimet, nga gjuhet qe nuk I njeh, me kush qe te shenoje edhe perkthyesin. Ata qe botojne dokumentet e perkthyera dhe nuk tregojne perkthyesin, nuk jane historiane te ndershem. Ata mund te cilesohen "plagiate". Une personalisht as e kam mohuar ndihmen nga keto perkthime, as nuk kam nguruar te ve emrin e perkthyesit. Sic mund ta shohe kushdo, ne monografine time mbi Skenderbeun dhe ne vellimin e pare te burimeve dokumentare qe se shpejti del nga shtypi, kam shkruar ne fund te cdo dokumenti edhe emrin e perkthyesit, jo vetem ne dokumentet e botuara, por edhe ne ato te pabotuara. Ne lidhje me vonesen e vellimeve dokumentare, aresyet kane qene kryesisht financiare. Duheshin fonde per te siguruar perkthyesa (per disa dokumente), redaktore, kompjuteriste dhe korrektore. Me kete rast falenderoj Akademine e Shkencave, e cila me ka ndihmuar ne punen time shkencore. Vec kesaj falenderoj Keshillin e Ministrave per vendimin qe mori keto kohet e fundit per te financuar botimin e tre vellimeve te kesaj serie dokumentare".

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Fri Apr 11, 2008 5:28 pm

Profesor, ju keni dhe nje ide mbi vendvarrimin e Heroit, qe nuk eshte ne vendin ku me 1968 eshte ngritur Memoriali i Vendvarrimit te Heroit. I qendroni atij arsyetimi?

"Nuk kam asnje aresye perse te heq dore nga ajo pikepamje. Ai qytetari lezhian qe me ka kritikuar per kete ceshtje, se gjoja e kam lene Skenderbeun pa varr, nuk ben dot dallimin midis varrit dhe vendvarrimit. Skenderbeu eshte varrosur ne Lezhe, ne Katedralen e Shen Kollit, pra Lezha eshte vendvarrimi i Heroit, kurse varri ne kuptimin e gropes ku eshte varrosur eshte tjeter ceshtje. Ne komisionin qe u ngarkua me 1967 per te shqyrtuar nese gropa e zbuluar brenda ne xhamine e Pazarit ne Lezhe, ishte ose jo varri i Skenderbeut, une me disa shoke vume ne dukje se ne ate grope nuk kishte asnje shenje qe te tregonte, ne rradhe te pare, se ka qene varr. Aty nuk gjeten as eshtra, as mure ose pllaka anesore qe kane zakonisht varret, sidomos varret e njerezve te shquar, sic ishte Skenderbeu. Nuk vlen te flas me tej se cfare ishte ajo grope. Zyrtarisht, komisioni i hodhi poshte argumentet qe ne aty shfaqem se varri i vertete i Skenderbeut ndodhej brenda mureve te kalase, aty ku duhet te kete qene edhe katedralja ose sic e thote Barleti "Kisha e Madhe e Shen Kollit", mbasi dihet mire se ne Mesjete katedralet, per hir te objekteve te vyera prej ari dhe argjendi ose pikturave qe ato kishin, zakonisht ndertoheshin brenda mureve te kalase, si p.sh. katedralja e Shen Stefanit ne Kalane e Shkodres, ose p.sh. katedralja e Shen Merise ne Kalane e Beratit. Komisioni nguroi te pohonte se aty ishte zbuluar varri i Skenderbeut. Si zgjidhje komisioni shpalli Lezhen si vendvarrim dhe ne vendin e supozuar si varri i Skenderbeut vendosi ngritjen e nje memoriali te emertuar, jo varri i Skenderbeut, por Memoriali i Vandvarrimit te Skenderbeut. Ne lidhje me kete ceshtje, ne monografi kam shkruar: "Ngritja e nje Memoriali, jo ne vendin e sakte, nuk e demton homazhin e nje kombi ndaj Heroit te vet, vecse eshte mire te dihet se varri i vertete i Heroit eshte diku aty prane". Keshtu, frika qe ka qytetari lezhian se e kam lene Lezhen pa varrin e Heroit, eshte pa vend. Edhe argumenti qe ai sjell se ne faltoren e pazarit eshte zbuluar varri i Heroit, nuk te bind. Nese ka argumente te tjera, ne ketu jemi, le ti thote, por te mos perserite ato qe kemi renditur ne monografi".
Cfare i la Skenderbeu pervec krenarise, shqiptareve?
"Krenaria eshte vetem nje nga kapitalet historike te vyera qe Skenderbeu u la shqiptareve. Me kryesori nuk eshte krenaria, por mesazhi historik qe ai u la brezave pas. Para se gjithash eshte lufta per lirine e atdheut, per vellazerimin e gjithe shqiptareve, pavaresisht nga dallimet krahinore, fetare dhe kategorive shoqerore. Tjeter mesazh i Skenderbeut eshte bashkimi i perjetshem rreth flamurit te tij, sic thote Fan Noli "nje flamur i madh per vegjeli", nje flamur i shenjteruar nga gjaku i nje populli te tere, i cili pikerisht per kete aresye i cau shekujt dhe sot valevitet ne te gjitha trevat ku sot banojne shqiptare, perfshire edhe bashkatdhtaret e diaspores. Ai na la dhe nje mesazh te trete: ta hedhim veshtrimin nga Perendimi".

A mund ti besojme Sami Frasherit, kur thote se Heroi yne u perdor nga Papa dhe nga mbreti i Hungarise?

"Per ato qe thote Sami Frasheri duhet gjykuar, duke e zhvendosur veten tone nga ditet e sotme ne fund te shek. XIX, kur ai dha vleresimet e tij per Skenderbeun. Dy jane konsideratat qe duhet te kemi parasysh ne kete vleresim, nivelin e njohurive historike per Skenderbeun qe ekzistonte ne fund te shek. XIX dhe ambjentin politik ne te cilin jetonin Sami Frasheri dhe lexuesit e shkrimeve te tij. Vleresimet e tij ne disa pika tani nuk qendrojne. Tashme e dime, sikurse e thashe edhe me pare, se te dy palet, edhe Skenderbeu, edhe Evropa, perfshire edhe Papen me Hungarine kishin interesa te perbashketa per luften kunder invazoreve osmane. Pra, as Skenderbeu, as Papa ose Hungaria, nuk qene vegla te njeri-tjetrit, por aleate me njeri-tjetrin".
Pas 84 viteve jete, a mund te thuhet se monografia "Skenderbeu - Jeta dhe Vepra", eshte vepra me e plote e jetes suaj?

"Deri tani, mendoj se po. Nuk e di se cdo te sjelle e ardhmja".

A mendoni qe shqiptaret do ishin kaq pasive me rastin e festimeve te kujtimit te tij?

"Deri diku, po. Perderisa deri sot ne e kemi perfytyruar Skenderbeun vetem si udheheqes i luftes clirimtare dhe meqenese ne rrethanat e sotme nuk kemi nevoje te na nxite per te shkundur si dikur, roberine e huaj, ne menyre te pandergjegjshme shumekush ka menduar se vendi i Heroit eshte vetem ne muze dhe me te duhen te merren vetem drejtoret e tyre. Por, nese e kundrojme Skenderbeun per mesazhet qe na la, atehere ai duhet te jete kurdohere i pranishem ndermjet nesh".
Cfare do te presim ne vazhdim nga Profesor Kristo Frasheri?
"Me nje fjale, persa i perket projekteve te ardhshme, le tia leme kohes

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Fri Apr 11, 2008 5:39 pm

Artikull ne "Korrieri" : Artikull ne "Korrieri"

Interviste me Prof. Kristo Frasherin: Kete vit eshte vendosur te perkujtohet jubileu i 600 vjetorit te lindjes se Heroit tone Kombetar, Gjergj Kastriotit Skenderbeut. Ku mbeshtetet pohimi i historianeve se Skenderbeu lindi me 1405? A ka vertetesi dokumentare kjo date?
"Vertetesine dokumentare te datelindjes sot e japin vetem regjistrat e gjendjes civile, kurse ne Mesjete regjistrat pagezimore te famullive kishtare. Per shkak te trazirave te koheve, te tilla akte nuk ka as per Skenderbeun, as per cilindo personalitet tjeter mesjetar. Ka sipas rastit vetem pohime deshmitaresh ose llogaritje te peraferta, te mbeshtetura gjithashtu ne deshmi historike. Biografi me i hershem i Skenderbeut, humanisti shkodran Marin Barleti, megjithe te dhenat e shumta qe jep per Heroin, vitin e tij te lindjes nuk e thote. Njofton vetem se kur vdiq ishte 63 vjec, kurse vitin e vdekjes e jep sipas kalendarit popullor venedikas (1466), ne vend te vitit gregorian 1468. Vitin e lindjes historianet e nxorren duke u mbeshtetur ne te dhenat e tjera qe jep per te Barleti. Por, ne te dhenat e tij ka disa mosperputhje. Ai thote p.sh. se Skenderbeu u dorezua peng kur ishte 9 vjec, se dorezimi peng u krye kur Sulltan Murati II ndermori fushaten kunder Shqiperise dhe sipas tij kur vdiq ishte 63 vjec. Mosperputhjet ne njoftimet e Barletit te bien menjehere ne sy. Nese ai kur vdiq ishte 63 vjec duhet te kete lindur rreth vitit 1404 ose 1405. Dorezimi peng ne moshen 9 vjecare i takon te kete ndodhur me 1413 ose 1414. Por dihet se Sulltan Murati hipi ne fron me 1421 dhe se fushaten kunder Shqiperise e ndermori me 1423,pra kur Skenderbeu duhet te kete qene ose 16, ose 18 vjec. Si rrjedhim, per te kapercyer keto mosperputhje, historianet kane qene te detyruar te ndryshojne ose vitin e lindjes ose vitin e dorezimit peng, ose emrin e Sulltanit, ose moshen e vdekjes. Disa historiane (Hammer, Paganel, Fallmerayer) preferuan te ndryshonin vitin e lindjes. Sipas tyre Heroi duhet te kete lindur me 1414, duke respektuar keshtu moshen 9 vjecare te dorezimit peng dhe emrin e sulltan Muratit II, tek i cili u dorezua peng. Megjithate mosperputhja nuk u kapercye, mbasi me kete datelindje, Skenderbeut i takon te kete vdekur ne moshen 56 vjecare dhe jo 63 vjecare, si pohon Barleti. Historiane te tjere (Cinkaizen, Pizan, Marinesko), preferuan te ndryshonin moshen e dorezimit peng. Sipas tyre, Skenderbeu lindur me 1405, duhet te jete dorezuar peng me 1423, kur Sulltan Murati ndermori fushaten kunder Shqiperise, pra ne moshen 18 vjecare. Me kete pikepamje respektohej edhe mosha 63 vjecare e vdekjes se Skenderbeut. Ka me ne fund edhe historiane te tjere (Hopf, Pisko, Pulaha), te cilet mendojne se keto mosperputhje kapercehen duke ndryshuar emrin e sulltanit, si rrjedhim duke pohuar se Skenderbeu u dorezua peng te Sulltan Mehmeti I, por jo te Sulltan Murati II. Por emrin e sulltanit nuk kemi te drejte ta ndryshojme, mbasi Sulltan Mehmeti I nuk udhehoqi asnje ekspedite ushtarake kunder Shqiperise, kurse emrin e Sulltan Muratit II e permendin shume burime dokumentare, madje edhe kronistet osmane te shek. XV. Historiani qe ka ndryshuar here pas here vitin e lindjes se Heroit, eshte Fan Noli. Ne punimin e tij te vitit 1921, vuri si datelindje vitin 1412; ne disertacionin e vitit 1947 vitin 1404 ose 1405; perkundrazi ne leksionin qe mbajti me 1460, caktoi vitin 1400.
Tashme ka kohe qe historianet ne pergjithesi pranojne se Skenderbeu ka lindur ne vitin 1405. Kete date kam pranuar dhe une. Viti 1405 nuk del vetem nga pohimi i Barletit, por edhe nga njoftimi qe na jep fisniku shqiptar Gjon Muzaka, bashkekohes i Skenderbeut, i cili thote se vdiq ne moshen 63 vjecare. Ka edhe nje burim dokumentar me vlere te padyshimte. Eshte ambasadori i Mantoves J. P. Arrivabenus, prane Selise se Shenjte, i cili e pa me sy Skenderbeun me 12 dhjetor 1466 ne Rome, kur Heroi vizitoi Papen Pali II. Dy dite me vone ai i shkruante nenes se tij se Skenderbeu "eshte nje burre shume i moshuar, i kalon te 60 vjetet (é homo molto de tempo, passa li 60 anni). Me keto te dhena mund te pranohet perfundimisht se Skenderbeu ka lindur ne vitin 1405, kurse per muajin dhe diten e sakte te lindjes, heperhe, as qe mund te flitet".

E kishit menduar ndonjehere qe 600 vjetori i lindjes se Heroit Kombetar te vinte kaq i pazeshem nga bashkepatriotet e tij?

"Nuk e kisha menduar jo vetem se mund te vinte kaq i pazeshem, por edhe se mund te vinte kaq shpejt. Jubileu i 500 vjetorit te vdekjes se Gjergj Kastriotit, i cili u perkujtua me madheshti me 1968, pra 37 vjet te shkuara, me duket sikur ka ndodhur pak kohe me pare. Kjo vjen jo vetem ngaqe koha ecen shpejt, madje shume shpejt, por edhe nga fakti se ai jubile u perkujtua ashtu sic e meritonte Heroi, me shume aktivitete shkencore, kulturore, artistike, te cilat zgjaten gati nje vit dhe u shtrine brenda dhe jashte vendit. Sic ndodh zakonisht, ngjarjet e bujshme lene pershtypje aq te thella sa njeriut i duket sikur kane ndodhur shume prane ne kohe. Por ja -qe pas 37 vjeteve erdhi dhe jubileu i 600 vjetorit te lindjes se Heroit, i cili meriton patjeter qe te perkujtohet me madheshti edhe per nje arsye tjeter. Pas gati kater dekadash sot ne Shqiperi jetojne disa gjenerata, te cilat ne ate kohe nuk kishin lindur ose qene femije. Si rrjedhim, ato kane nevoje ta perkujtojne, ne mos me teper, te pakten me madheshtine e jubileut te vitit 1968. Per me teper edhe shumica e autoreve e spektatoreve qe moren pjese ne ate jubile me punime shkencore, me vepra letrare, me krijime artistike, duke filluar qe nga pikturat e deri te melodramat, sot nuk rrojne me. Pra eshte e domosdoshme qe edhe ata ta perkujtoje dhe ta vleresoje vepren e tij, mbasi Ai u takon gjithe brezave.
Ne lidhje me pyetjen tuaj, me keqardhje duhet thene se qarqet qeveritare dhe shkencore, ne pergjithesi jane treguar te pakujdesshem per ta pergatitur me kohe kremtimin e ketij jubileu. Ndoshta ngase jane prokupuar nga probleme te tjera, aresye kjo jo e justifikueshme".

Po historianet perse heshtin? E kujt eshte pergjegjesia?

"Disa dite me pare keni shkruar se historianet tane ne vend qe te merren me jubileun e Heroit, po shajne njeri-tjetrin. Nuk jam plotesisht me ju. Ju keni thene gjysmen e se vertetes. Jam historian, por deri sot nuk jam marre me sharjet e historianeve, perkundrazi, kam kohe qe jam angazhuar me Skenderbeun. Dy vjet me pare botova monografine mbi Heroin. Ne te njejten kohe po punoj per disa vellime me burime dokumentare per epoken e Skenderbeut, nga te cilat vellimin e pare e kam dorezuar per shtyp. Nese e keni fjalen per te tjere, edhe ketu vetem pjeserisht keni te drejte, pasi jo te gjithe merren me sharje. Ka vetem ndonje koke e semure dhe ndonje gazete e pocaqisur qe ne kete vit jubilar te Heroit, ne vend qe te botoje studime serioze per te dhe per vepren e tij historike, i ve me kenaqesi faqet e saj ne dispozicion te kritizereve, per ta shnderruar jubileun, nga nje homazh per Heroin, ne nje arene gladiatoresh historiane. Por, shyqyr Perendise, shumica e historianeve nuk jane te semure per te rene viktima te fyerjeve dhe spicave "luftencitese" pa buke.
Eshte rasti te kujtojme se per kremtimin e jubileut te vitit 1968 barren me te madhe te punes pergatitore e perballoi sektori i Studimeve Mesjetare te Institutit te Historise, ne ate kohe prane Universitetit Shteteror te Tiranes. Tani barren kryesore per kete jubile i takon ta perballoje Instituti i Historise, prane Akademise se Shkencave te Shqiperise dhe ne menyre te vecante, Departamenti i Studimeve Mesjetare. Me sa dime, Departamenti perkates i Institutit te sotem te Historise nuk e ka vene ujet ne zjarr. Duket se medjevistet e tij i ka zene nje gjume i thelle. Nuk kane bere asgje per Skenderbeun.
Pergjegjesi per kete plogeshti ndaj jubileut e ka Drejtoria e Institutit te Historise. Perse nuk i detyroi me kohe historianet e ketij departamenti ta parashikonin kete jubile ne planin e tyre te punes? Perse ajo nuk u kerkon llogari anetareve te ketij departamenti se me cfare do ta nderojne jubileun e Skenderbeut? Perse ajo eshte pajtuar me plogeshtine e tyre?"

Kur filluat qe te merreni me Skenderbeun dhe si e keni percjelle per me shume se 50 vjet vepren dhe dokumentet qe lidhen me Heroin?

"Skenderbeu me ka terhequr qe kur kam qene fare i ri, qe ne vitet 30 te shek. te kaluar, kur isha nxenes i shkolles se mesme. Dashurine per te ma ka percjelle, ne menyre te vecante punimi i Fan Nolit "Historia e Skenderbeut (Gjergj Kastriotit), Mbretit te Shqiperise", botuar ne Boston 1921, te cilin e kishim si tekst mesimi ne "Liceun e Tiranes". Me ka bere per vete mjeshtria dokumentare dhe artistike me te cilen Fan Noli e ka "qendisur" figuren e Skenderbeut. Me vone Heroi nuk mu nda asnjehere nga mendja, vazhdimisht ma ka cukitur ndergjegjen. Tri punime te vecanta (pervec vepres se permendur te Fan Nolit, botuar me 1921) kane zbukuruar biblioteken time modeste - disertacioni i Xhevat Korces "Tri pyetje nga jeta e Skenderbeut" (1923), ai i Athanas Gegaj "LAlbanie et lInvasion Turque au XV siecle", botuar ne Paris 1937 dhe disertacioni i Fan Nolit "George Castriot Scanderbeg (1405-1468)", botuar ne Nee York, 1947. Kete te fundit, pervec vepres ne anglisht, e kam patur te perkthyer shqip ne doreshkrim perpara se ai te botohej me 1967. Dora-dores me lindi dhe deshira per tu marre me Heroin. Fillova keshtu te shfrytezoj dhe punime te tjera duke u perqendruar me teper ne vjeljen e burimeve dokumentare. Nje vend te vecante ne kete angazhim zuri vepra e J. Radonicit "Gjuraq Kastriot Skanderbeg i Arbania u XV veku", Beograd 1942, nje veper e ngjeshur me qindra dokumenta te shek. XV mbi Skenderbeun. Sproven e pare per historine e Heroit e ndermora ne vitin 1958 (me rastin e 490 vjetorit te vdekjes se Heroit) - nje punim modest, i cili u botua si suplement i revistes "Shqiperia e Re", ne anglisht, frengjisht, rusisht. Per kete botim mora nje pergezim edhe nga Fan Noli. Pas 1 viti hartova, vec te tjerave, kapitullin kushtuar epokes se Skenderbeut, e cila u perfshi ne "Historia e Shqiperise". Vell. I (Tirane 1959), botuar nga Universiteti Shteteror i Tiranes. Me vone kam botuar here pas here punime te tjera me tematika te ndryshme, gjithmone per Skenderbeun, derisa ne vitin 2002 botova monografine e permendur mbi vepren dhe jeten e Heroit".

Ju pretendoni ne krijimin tuaj se Skenderbeu ishte nismetari i shtetit kombetar dhe kete e lidhni me faktin se ne te njejten kohe, ne kontinentin evropian, filloi procesi i formimit te shteteve kombetare. Pse nuk eshte shquar ky element ne historiografine tone deri me tani?

"Qe procesi i formimit te shteteve nacionale ne Evrope filloi ne shek. XV, eshte nje fakt. Shqiperia nuk kishte perse te bente perjashtim. Me duket se ne kreun XI te monografise, kam sjelle argumente qe deshmojne se edhe ne Shqiperi nen udheheqjen e Skenderbeut, u krye kalimi nga luftat e vecuara te krereve princerore shqiptare me tendenca partikulariste, ne shkrirjen e ketyre zoterimeve partikulariste ne nje shtet te bashkuar, e thene ndryshe ne nje shtet nacional. Persa i perket pyetjes, perse ky element nuk eshte shquar ne historiografine tone deri me sot, ka nje shpjegim.
Pas vdekjes se Skenderbeut, Shqiperia hyri nen sundimin osman, i cili vazhdoi 4 shekuj e gjysme. Ne keto rrethana sa me teper kalonin vitet, aq me teper dilte ne plan te pare vepra e Skenderbeut si udheheqes i luftes clirimtare, aq me teper merrte vlere mesazhi qe ai u la shqiptareve per ti kthyer me lufte atdheut lirine. Gjithashtu edhe per opinionin evropian vepra kryesore e Skenderbeut nuk ishte krijimi i shtetit shqiptar, por lufta per liri qe ai zhvilloi kunder invazoreve osmane, e cila u be mburoje per qyteterimin evropian. Kjo eshte arsyeja perse Skenderbeu shfaqej ne kujtesen e shqiptareve dhe ne ate te elites evropiane jo si burre shteti, por si nje kryekapedan i lirise hipur mbi kale me shpate ne dore.
Sot gjendja ka ndryshuar. Shqiptaret sot e kane shtetin e tyre kombetar. Vec kesaj, shteti i tyre ka nje vend te stabilizuar ne hapesiren boterore. Me krijimin e bashkesise evropiane rreziku per invazione nga jashte, ka kaluar. Sot, para shqiptareve shtrohet detyra e perparimit sa me te shpejte te vendit, e cila kerkon nje bashkim po aq te forte sa dhe ai per te cilin kishte nevoje lufta clirimtare. Sot mesazhi qe leshon Heroi Kombetar nuk eshte si ai qe u drejtonte shqiptareve ne kohen e Rilindjes: "O djem rrembeni pushket/ Ja vdekje/ Ja liri/". Sot trumbeta e tij na therret te forcojme bashkimin, te rrembejme librat, te pushtojme shkencat, te ndricojme vendin, te permiresojme ekonomine, te zbukurojme atdheun, per te hyre sa me pare ne Bashkimin Evropian. Kjo eshte arsyeja perse pa hequr dore nga vleresimi tradicional i Skenderbeut vetem si udheheqes, gjenial i luftes clirimtare dhe si strateg, gjithashtu gjenial i fitoreve ushtarake, ne duhet ta vleresojme ca me teper Skenderbeun, ashtu sic e kam trajtuar ne monografine e permendur: "Vepra e dyte e Skenderbeut, madje me e madhe per nga vlera historike, eshte krijimi i shtetit te bashkuar shqiptar, i nje shteti me karakter kombetar dhe jo partikularist...Vecori e shtetit te Skenderbeut eshte se ai lindi ne shtratin e luftes clirimtare, madje ne kombinim dialektik me te - ne veshtrimin se lufta per liri i dha shtytje aspirates per shtetin kombetar dhe e kunderta, aspirata per shtetin kombetar e fuqizoi luften per liri" Dhe me tej: "Shteti shqiptar i krijuar nga Skenderbeu me pushtet te perqendruar, pavaresisht se pati nje shtrirje territoriale te kufizuar, pati karakterin e nje shteti nacional per faktin se u udhehoq nga prirja per nje shtet te centralizuar dhe per te perfshire ne kufijte e vet trojet shqiptare. Rendesia e kesaj vepre qe ndermori Skenderbeu mund te cmohet po te kemi parasysh se rezultati me i madh qe ka arritur nje kombesi gjate Mesjetes ka qene krijimi i shtetit te vet nacional. Gjithashtu vlera e kesaj vepre kuptohet po te kemi parasysh se kombesite, te cilat gjate Mesjetes nuk arriten te krijonin shtetin e vet me karakter nacional, u asimiluan ose u shperbene si kombesi nga shtetet e huaja qe ato i paten nen zgjedhe per shekuj me rradhe, duke i fshire si kombesi nga faqja e Historise (Kr. Frasheri. Po aty, ff. 482-483)". Eshte per te ardhur keq qe ne vellimin e pare te "Historise se Popullit Shqiptar", botuar nga Instituti i Historise (Tirane 2002) flitet per formimin e shtetit shqiptar, afersisht sipas formulimeve qe permban kapitulli perkates i "Historise se Shqiperise", vellimi I, botuar ne Tirane me 1959. Edhe ne fund te kapitullit perkates kur behet vleresimin i vepres historike te Heroit, qendrohet ne vleresvetem si udheheqes i luftes clirimtare, si mjeshter i artit luftarak, si burre shteti qe u lidh me masat popullore, si njeri qe zgjodhi drejt aleatet nderkombetare, por nuk i kushtohet asnje vemendje vepres se tij madheshtore, historike: formimit te shtetit te perqendrur shqiptar dhe vleres historike te ketij shteti. Shkurt, autori i ketij kapitulli nuk ka mundur te dale nga vargonjte e vleresimit, tashme te tejkaluar, perderisa kalendari i ka mbetur ne vitin 1962, kur ai mbaroi Fakultetin e Historise".

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Fri Apr 11, 2008 5:43 pm

Ne Sinje te Eperme ne Diber akoma ka toponime qe evidentojne kohen e Kastrioteve, ndersa ne fshat eshte dhe nje museum kushtuar atij. A mendoni se ia vlen kembengulja per origjinen e tij pikerisht ne kete vend?
"Kryesore per Heroin Kombetar eshte vepra e tij historike. Pastaj vjen origjina e tij shqiptare, te cilen dikur disa historine te huaj e paten mohuar, por qe ka kohe qe tezat e tyre jane harruar. Origjina krahinore vjen ne rradhe te dyte, per te mos thene ne rradhe te trete. Eshte ceshtje krenarie lokale. Kam permendur ne monografi rastin e Homerit, per origjinen e te cilit debatonin shtate qytete te Hellades antike. Edhe per Skenderbeun fshatra te Dibres, Matit, Kukesit, Mirdites, Krujes ngulnin kembe se ai ka qene pinjoll i tyre. Me 1951 Prof. Aleks Buda, duke u mbeshtetur ne te dhenat qe njiheshin ne ate kohe, mendoi se Kastriotet ishin me origjine nga krahina e Hasit. Kete pikepamje kam mbajtur dhe une ne shkrimet e para mbi Skenderbeun. Me vone dolen ne drite burime te tjera dokumentare, te cilat vertetuan pohimin e fisnikut shqiptar, bashkekohes i Skenderbeut, Gjon Muzaka, sipas te cilit ata ishin nga fshati Sinje i mikrokrahines Qillen te Dibres se Poshtme. Kjo teze gjeti mbeshtetjen edhe ne burimet e hershme dokumentare osmane. Sipas deftereve kadastrale turq dhe te burimeve te tjera perendimore, vertetohet prania e fshatareve me mbiemrin Kastriot me mikrokrahinen e Qillnes, ne menyre te panderprere per dy shekuj e gjysme. Keto njoftime, tashme te padyshimta, me detyruan te heq dore prej kohesh nga pikepamja e origjines se Kastrioteve nga fshati Mazrek i Hasit. Me sa mbaj mend une edhe vet Prof. A. Buda hoqi dore nga pikepamja e tij e shprehur me 1951. Megjithate ka ende njerez qe nuk duan te binden, por vazhdojne te kopjojne pikepamjen e dikurshme te origjines nga Hasi (pa na sjelle deshmi te reja), nga e cila mbrojtesit e saj te dikurshem kane hequr dore prej kohesh. Vec kesaj, nje arsimtar i ekzaltuar matian me akuzon se duke pohuar se Skenderbeu ishte nga Dibra e Poshtme dhe jo nga Mati, dalengadale po ia fal Heroin Kombetar Maqedonise. Si duket as arsimtari matian, as botuesi i shkrimit te tij, nuk e dine se Dibra e Poshtme (Peshkopia) eshte krahine shqiptare dhe ndodhet ne Shqiperi. Perfundimisht dua te perseris se kryesorja per mua eshte qe Skenderbeu eshte shqiptar, kurse pohimin e origjines se tij nga mikrokrahina e Qillnes e kam shfaqur i shtyre vetem nga forca bindese e argumentave historike".
Profesor, cfare mund te themi me pak fjale per familjen e Skenderbeut, ne saje te dokumenteve qe keni hulumtuar?
"Po ai historian qe mbron prejardhjen e Kastrioteve nga Hasi me ka akuzuar sikur une kam thene se Skenderbeu ka qene fshatar (Gazeta "Tema", 16-17 janar 2005). Duke degjuar kete absurditet me kujtohet nje thenie e Faik Konices, te cilen me lejoni ta tregoj para se te pergjigjem. Ne fillim te shek. XX kur ai botonte revisten e vyer "Albania", redaksise se saj i vinin plot letra pergezimi, nga lexuesit, ne pergjithesi emigrante shqiptare, te cilet e kishin mesuar shkrimin shqip jo ne shkolle, por nga njeri-tjetri. Disa nga keta lexuesa e pergezonin Faikun me vargje - nuk mungonin edhe vargje te ngjashme me ato te Mazllemit te Palomes. Ndonjeri e niste letren pak a shume ne kete menyre: "I dashur Faik/ te dua si mik/ me teper se nje ciflig/ mik per kok/ me teper se 100 ok etj. Faik Konica pasi u ngop me te tilla letra leshoi nje sentence, te cilen une e kam degjuar nga miqte e tij: "Te shkretet shqiptare, kur mesojne shkronjat, kujtojne se behen imin tradicional. Skenderbeu cmohet vetem si udheheqes i luftes clirimtare, si mjeshter i artit luftarak, si burre shteti qe u lidh me masat popullore, si njeri qe zgjodhi drejt aleatet nderkombetare, por nuk i kushtohet asnje vemendje vepres se tij madheshtore, historike: formimit te shtetit te perqendrur shqiptar dhe vleres historike te ketij shteti. Shkurt, autori i ketij kapitulli nuk ka mundur te dale nga vargonjte e vleresimit, tashme te tejkaluar, perderisa kalendari i ka mbetur ne vitin 1962, kur ai mbaroi Fakultetin e Historise".
Po ne lidhje me rinine e Heroit?
"Ne lidhje me femijerine e Heroit, njoftimet jane mjegullore. Ne historiografi ka sunduar dhe deri diku vazhdon te sundoje ende tregimi i M. Barletit, sipas te cilit ai vajti peng te sulltani kur ishte 9 vjec dhe u kthye ne atdhe pas 29 vjetesh, kur ai ishte 38 vjec. Por ky tregim, i shnderruar prej kohesh ne legjende, eshte vene ne pikepyetje nga mjaft historiane, ne menyre te vecante nga analiza kritike qe Fan Noli i beri tregimit te Barletit. Une e kam marre seriozisht kritiken e Nolit, ndonese ne disa pika te dores se dyte verejtjet e tij nuk me jane dukur bindese. Hollesirat jane dhene ne monografine e permendur. Shkurtimisht them se Skenderbeu eshte dorezuar peng te sulltan Murati II me 1423, pra kur ishte 18 vjec. Pasi kreu per tre vjet shkollen ushtarake te Ic-ogllaneve e shohim ne Shqiperi me 1426. Pastaj emri i tij zhduket nga burimet dokumentare dhe ne mes te viteve 30 shfaqet si spahi ne sanxhakun e Ohrit. Me 1438 e gjejme qeveritar te administrates feudale-ushtarake osmane ne Shqiperi, subash te Krujes dhe me 1443 duket se ishte sanxhakbej i Dibres, kur vajti ne betejen e Nishit ne krye te 300 kaloresve, me te cilet ai e braktisi frontin dhe ne nentor u kthye ne Diber, me tej ne Kruje ku ngriti flamurin e kryengritjes clirimtare. Gjithsesi fjala e fundit ne lidhje me kete pjese te jetes se Heroit, ende nuk eshte thene perfundimisht".
Sa i besueshem eshte Sami Frasheri ne enciklopedine e tij, per portretizimin e Skenderbeut?
"Sami Frasheri ka dhene vleresime per Skenderbeun si ne veprat shqip, ashtu dhe ne ato turqisht. Vetkuptohet se ne gjuhen shqipe pena e tij flakeron nga krenaria si shqiptar, kurse ne gjuhen turqisht stili eshte i matur, kufizohet vetem ne shtjellimin e ngjarjeve. Kjo eshte e kuptueshme po te kemi parasysh se shkrimet shqip u drejtoheshin shqiptareve, te cilet e adhuronin njesoj si ai vepren madhore te Skenderbeut si udheheqes i luftes clirimtare, si Heroi i tyre Kombetar. Perkundrazi ne shkrimet turqisht, meqenese i drejtohej nje publiku kryesisht jo shqiptar, ai vleren e vepres se tij historike te Skenderbeut e shtjellon nepermejt ngjarjeve duke lene te nenkuptohen, midis rreshtave, se ai dhe shqiptaret ne lufte kunder dy sulltaneve te medhenj, kane qene kurdohere fitimtare!

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Sat Apr 19, 2008 3:23 pm

Hey a mos ka qen nena e skenderbeut nga gostivari, gradeci?????

Dhe e martume diku ne Peje, afer nje lumi te bardh Wink

A eshte krejt e thashe e thenme ?????

Ju pershendes

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Sat Apr 19, 2008 3:37 pm

fati shkruajti:: Hey a mos ka qen nena e skenderbeut nga gostivari, gradeci?????

Dhe e martume diku ne Peje, afer nje lumi te bardh

A eshte krejt e thashe e thenme ?????

Ju pershendes

Po more nëna e Skenderbeut ka qenë halla e sejfedin Hadumit - deputet !

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Sat Apr 19, 2008 5:13 pm

Jo tezja jem ka qen, seriozisht jam ka pyes a eshte e vertet se sot ni profesor e deklaroi se ka shkruajt prap historin e shqiptareve ne kohen e skenderbeut.

a eshte e vertet????

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Sat Apr 19, 2008 5:19 pm

fati pershendetje

Eshte shume e verte se Nena e Skenderbeuat eshte nga Gradeci.

''Por, nese nuk gabohem Gradeci i bije ne komunen e Tetoves e jo te Gostivarit.''

eri M po qe ke pergjigje per antaret mundohu te kontribuoish me pergjigje, nese jo,nuk kemi nevoj te prishtet tema te ja futim kote ne tema FLM.

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Fri May 02, 2008 8:08 pm

Sofra, Beton, Kolapetrit, Tom Sojer, Ago Muj dhe gjithe te tjeret lexojeni kete fakt senzacional i cili ia kenaq zemren cdo shqiptari. Senzacionale per bese! Ju lutem lexojeni:

Lajme nga Kërçova : Zbulim senzacional në Kërçovë - Skënderbeu i pikturuar në muret e kishës

Postuar nga Gurra Kyqur 2008/4/9 20:30:00 (165 Lexime)

Historia e Skenderbeut - Faqe 2 Img47fe44d8a5edf

Në
një kishë të rrethit të Kërçovës zbulohet piktura e Skënderbeut.
Magjistri i shkencave te Historisë nga Kërçova, Ilmi Veliu, këto ditë
ka bërë një zbulim senzacional në një manastir ortodoks që gjendet në
rrethinën e Kërçovës.Atij deri më tash nuk i është lejuar që të bënte
hulumtime dhe të fotografonte në këtë manastir me arsyetimin se është e
ndaluar të fotografohet në kishë, por tash, ai ka mundur ta bënte atë
si drejtor i muzeut të Kërçovës.
Është fjala për një fotografi të
Skënderbeut e pikturuar, me siguri nga ndonjë piktor shqiptar, ndoshta
Onufri, në murin e kishës, së bashku me disa shenjëtorë të tjerë.
Fotografia është gati identike me fotografitë tjera që jënë zbuluar
kohët e fundit nga Eqrem Zeneli në Muzeun e Vienës, pastai në
Bildarchiv poashtu në Vienë, në arhivin e Magdeburgut pikturuar nga
Johan Franke më 1606, arhivin e Nynbergut e pikturuar nga Hoffman më
1678, e kështu me radhë , thotë drejtori i muzeut Mr. Ilmi Veliu.

“Fotografia
më së shumti i përngjan asaj nga Muzeu i Vjenës edhe pse ka ngjashmëri
edhe me fotografitë tjera” thotë Ilmi Veliu. Nga hulumtimet tjera që ka
bërë Mr. Ilmi Veliu, ka vërtetuar se ky manastir është objekt i
përbashkët i dy konfesioneve fetare; atij krishter dhe Islam. Autorit
të këtyre zbulimeve këtë i’a ka vërtetuar edhe profesoresha e tijë në
Universitetin e Shkupit, Prof.dr. Darinka Petrevska, se në një anë të
kishës nuk ka fotografi dhe se është vendi për tu falur muslimanët.
Unë
u vërtetova për këtë, thotë historiani i njohur nga Kërçova, sepse në
anën e objektit ku nuk kishte freska kishtare, ishte edhe bunari për të
marrë abdest dhe kishte shënja që i ka një xhami brënda, siç janë
“Mihrabi” ku rrin hoxha dhe “Minberi” ku këndohet hytbja. Ky objekt, me
që ka shenja shqiptare, autori i këtij hulumtimi dhe zbulimi mendon se
është i ndërtuar nga shqiptarët e krishterë dhe muslimanë, të cilët
jënë llogaritur si vëllezër të një gjaku, dhe kurgjë nuk i ka penguar
që aty të faleshin së bashku, secili sipas riteve fetare të veta ,
ashtu siç ka qenë familja dhe ushtria e Skëndërbeut, e përbërë nga
shqiptarë muslimanë dhe të krishterë të cilët bashkë jënë falur dhe
bashkë kanë luftuar.

Shaban Dalipi 9 prill 2008

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Fri May 02, 2008 8:09 pm

Kjo eshte nje mrekulli. Rrofte Shqiperie natyrale. Rrofte historia jone kombetare. Perpara djemte e Gjergj Kastriotit!

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Sat May 03, 2008 12:07 am

eri M shkruajti:

fati shkruajti:: Hey a mos ka qen nena e skenderbeut nga gostivari, gradeci?????

Dhe e martume diku ne Peje, afer nje lumi te bardh

A eshte krejt e thashe e thenme ?????

Ju pershendes

Po more nëna e Skenderbeut ka qenë halla e sejfedin Hadumit - deputet !

Kam bërë gabim në shkrim, kërkoj ndjesë nga dr. Sefa! Por e theksoj se kam të dhëna se del brez pas brezi halla e tij ! Sefedini është nga Gradeci !

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Sat May 03, 2008 12:10 am

Beton shkruajti:: fati pershendetje

Eshte shume e verte se Nena e Skenderbeuat eshte nga Gradeci.

''Por, nese nuk gabohem Gradeci i bije ne komunen e Tetoves e jo te Gostivarit.''

eri M po qe ke pergjigje per antaret mundohu te kontribuoish me pergjigje, nese jo,nuk kemi nevoj te prishtet tema te ja futim kote ne tema FLM.

Beton, edhe ju e vërtetoni se është nga Gradeci!

Përse atëherë konstatoni se unë nuk jam përgjigjur ! Unë kisha gabuar sië gabojnë të gjithë kur shkruajnë. E po t'i masim gabimet drejtshkrimore, sigurisht se nuk jam ndër të parët!

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Sat May 03, 2008 6:02 am

luboteni shkruajti:: Kjo eshte nje mrekulli. Rrofte Shqiperie natyrale. Rrofte historia jone kombetare. Perpara djemte e Gjergj Kastriotit!

Luboteni të lumt për lajmin që na solle dhe postimin.

Ja edhe një postim tjetër me vlerë për ta lexuar.

Historia e Skenderbeut - Faqe 2 Images

MARTIN SEGONI - NJËRI NDËR AUTORËT E PARË QË SHKROI BIOGRAFINË E GJERGJ KASTRIOT SKËNDERBEUT NË VITIN 1481

Dorëshkrimet e M. Segonit i shfrytëzuan Barleti, Frangu, Biçikemi, Muzaka

Shkruan: Anisa Papleka

Për të ndriçuar në përgjithësi, një epokë të caktuar apo një personalitet të veçantë, të shquar në histori, siç është Gjergj Kastrioti-Skënderbeu, domosdo duhet mbështetur në burime dokumentare që ruhen nëpër arkiva të ndryshme, qofshin ato të botuara, pjesërisht të botuara apo të pabotuara; të cilat janë si një hallkë ndërlidhëse në mes historisë kombëtare shqiptare, me historinë e vendeve të Ballkanit, Lindjes së Afërme dhe Evropës në veçanti. Shumë herë, një gjë e tillë është e pamundur, për shkak të mungesës së burimeve të shkruara; por në raste të caktuara, edhe kur ato ekzistojnë, faktori njeri, me veprimet e tij, të njëanshme, tendencioze dhe të mbrapshta, ka bërë që shumë fakte, ngjarje e data, të shtrembërohen, të keqinterpretohen, deri në skajshmëri ekstreme, për qëllime të caktuara.

Ballafaqimi i studiuesve me raste të tilla është i shpeshtë, shkakton vështirësi të shumta dhe herë-herë krijon rrëmujë të vërtetë, duke nxitur debate të ashpra, për saktësimin dhe vlerësimin kritik të një burimi a dokumenti, i cili është botuar e ribotuar në edicione të ndryshme. Është tashmë e njohur se botimi i parë i një burimi zakonisht shfrytëzohet, nga studiues e krijues të fushave të ndryshme, si akt i kryer, d.m.th., i saktë dhe preciz, pa pasur mundësi që të konsultojnë burimin e dorës së parë, përkatësisht origjinalin, respektivisht të krahasojnë dhe ballafaqojnë, atë që u është servirur, me dorëshkrimin apo dokumentin e vërtetë.

Kohëve të fundit është shkruar disa herë se janë zbuluar dorëshkrimet e Martin Segonit nga Agostino Petrusit! Pohime të tilla kanë bërë disa historianë, të cilët kanë shfrytëzuar burime të tërthorta, pa u thelluar në studime dhe kërkime shkencore, duke mos pasur në dorë asnjë nga dorëshkrimet e M. Segonit, pos atyre gjërave që kanë botuar /servirur/ të tjerët dhe kryesisht sllavët, duke u shtuar këtyre edhe hipotezat e tyre fantastike, të cilëve si duket u duhet treguar ajo përralla "e fëmijëve me dhëmbë të arit".

Dorëshkrimet e Martin Segonit kanë qenë të njohura dhe të botuara, kështu që nuk kishte nevojë që ato "të zbuloheshin" në ndonjë arkiv ose bibliotekë, ngase për to dihej, të paktën që nga viti 1522, kur ato i boton në veprën e tij: Ioannis Cuspiniani, De Caesaribus atque Imperatoribus Romanis opus insigne..., Vienae: Ioannes Singrenius Chalcographus. Cum gratia et priuilegio Imperiali ac Regio. 1522; por me emër tjetër, përkatësisht të Felice Petantio, që në të vërtetë është kroati Feliks Petançiq. Kroati F. Petançiq boton me emrin e tij disa nga dorëshkrimet e Martin Segonit, me titull: "De Itineribus in Turciam libellus". Ndonjë historian, duke mos njohur F. Petançiqin dhe veprat e tij, pohon se ai ishte austriak!!! Gjë që ngatërron edhe më shumë të vërtetën për dorëshkrimet e M. Segonit.

Studimet dhe shkrimet e autorëve të ndryshëm për M. Segonin mund t‘i kategorizojmë në tre grupe, duke pasur për kriter qëndrimet e tyre, posaçërisht ndaj dorëshkrimeve të tij. Në grupin e parë bëjnë pjesë të gjithë ata autorë, të cilët nuk dëshirojnë të pranojnë se dorëshkrimi i botuar nga Feliks Petançiq është plagjiat, përkatësisht përvetësim i punës së Segonit, duke fshirë vetëm emrin e autorit të vërtetë [M. Segonit] dhe duke vënë emrin e tij; në grupin e dytë mund të llogarisim ata autorë, të cilët vënë në dyshim dorëshkrimet e M. Segonit, si p.sh., K. Frashëri në veprën e tij "Skënderbeu", Tiranë, 2002, f. 11, referenca nr. 2, duke pohuar se: "prifti italian i fundit të shek. XVI nuk është përkthyes /është fjala për S. Razzin/ por autor (...) dhe e ka hartuar përmbledhjen duke u mbështetur te M. Barleti, të cilin na ka servirur si vepër origjinale të M. Segonit" e disa të tjerëve, të cilët as nuk kanë arritur të konsultojnë dorëshkrimet origjinale e as të studiojnë literaturën dhe studimet e botuara që nga fillimi i shekullit XVI e deri më sot; si dhe grupin e tretë, të cilët, duke shfrytëzuar dorëshkrimet origjinale dhe ato të përkthyera, mbështesin autorësinë e M. Segonit.

Është menduar se studimi i Agostino Petrusit, "Martino Segono di Novo Brdo vescovo di Dulcigno. Un umanista serbo-dalmata del trado Quatrocento. Vita e opere", Romë, 1981, fasc. 128-130, të "Studi Storici" i botuar post-mortum, përfundimisht i ka zgjidhur të gjitha dilemat dhe problemet si për figurën e ipeshkvit Martin Segoni, ashtu edhe për dorëshkrimet e tij! Megjithatë, A. Petrusi, përkundër një pune të çmuar, të vëllimshme dhe mjaft serioze, duke përdorur kritere shkencore dhe metodat e reja hulumtuese kritike, nuk ka arritur të bëjë shumë, përkatësisht, nuk ka arritur të zbërthejë enigmën e personalitetit të Martin Segonit dhe veprës së tij në dorëshkrim. Ky është njëri nga shkaqet që disa historianë, kryesisht shqiptarë dhe sllavë, nxjerrin përfundime të gabuara si për M. Segonin, ashtu edhe për veprën e tij.

Kush është ipeshkvi i Ulqinit, dr. Martin Segoni dhe përkatësia e tij kombëtare

Për jetën dhe veprën e ipeshkvit Martin Segoni, nuk ka shumë të dhëna. Nuk dihet me saktësi viti i lindjes, por vendlindja është Novo Brda. Mund të pohojmë me siguri se i ati tij quhej Joanini de Segonis dhe ishte banues në Novo Brda të Kosovës.

Në lidhje me përkatësinë e tij kombëtare, Martin Segoni flet vetë dhe nuk lë vend për hamendësime, edhe pse historianët shqiptarë e serbë përpiqen që ta përvetësojnë atë si autor të tyre. Në dorëshkrimin origjinal autograf që ruhet në Bibliotekën Ambrosiana të Milanos, në fillim të dorëshkrimit ai shkruan: "Opusculum reverendi domini Domini Martini de Segonis natione Catharensis origine autem Serviani ex Novomontio aliter Novobardo dicto Dei gratia episcopi Olchinensis". (Mss. Q. 116, f. 157v). Nga ky pohim është e qartë që ai ishte me prejardhje nga Kotorri, pra nuk ishte shqiptar. Nuk mund të ishte as serb, sepse përndryshe do të ishte i ritit ortodoks. As prindërit e tij nuk mund të kenë qenë të ritit ortodoks, sepse po të ishte kështu, sipas të Drejtës Kanonike të Kishës Katolike, ai nuk do të mund të bënte karrierë kishtare. Si rezultat, Martin Segoni mbetet që të ketë qenë dalmatinas nga Kotorri. Në favor të këtij pohimi shkon e dhëna tjetër se në asnjë nga regjistrat e ndryshëm të regjistrimit popullsisë, ku gjejmë të dhëna për Novo Brdan, nuk haset mbiemri Segoni, gjë që tregon se ata ishin të ardhur në Novo Brda. Nga ana tjetër, mbiemri Segoni ndeshet në Kotorr në shekullin e gjashtëmbëdhjetë, gjë që përforcon idenë e prejardhjes së tij nga Kotorri.

Për sa i përket aktivitetit të Martin Segonit, të dhënat më të hershme i kemi nga viti 1474, ku thuhet që Segoni shërbente tashmë si presbyter dhe kanonik në kishën e Shën Mërisë në Novomonte (Novo Brdo). Nga ana tjetër, po në vitin 1474, përkatësisht më 11 qershor, ai përmendet se ishte ende student në "Collegio Campionis" në Padovë "Die XI Iunni 1474, presbitero Martino de Novomonte studenti in collegio Campionis civitatis Paduae", ndërsa më 18 shkurt të vitit 1475 doktoron në të Drejtën Kanonike: "Die sabbati XVII mensis Februarii in loco examinum consueto: Licentia privati examinis et publica doctoratus in iure canonico venerabilis ac doctissimi viri domini presbiteri Martini de Novomonte (...) canonici Sancte Marie de Novomonte". Temën e mbron përpara: dominium Joannem de Roma; vicarium rectoris Joannis Scroffa, domino Angelo de Castro, domino Alexandro del Nexo, domino Batholomeo de Capitibusliste et domino Georgio de Priolis. [Arch. Cur. Acivesc. Padova dhe Petrusi]. Pas marrjes së titullit të doktoraturës, qëndroi për ca kohë në Padovë dhe në Venedik, për t‘u kthyer më vonë në Ulqin, ku shërbeu si vikar i ipeshkvit të Ulqinit, Paganinus (2. VI. 1441-26. V. 1481), i cili në vitet e fundit të shërbimit të tij, nuk qëndroi në Ulqin, (Shuteriqi, Petrusi) në selinë ipeshkvnore, por në Bresha të Italisë. Pas vdekjes së Paganinus, Martin Segoni emërohet ipeshkëv i Ulqinit më 20 mars të vitit 1482, nga papa Sixti IV. Vdiq në Ulqin, në tetor të vitit 1485. (Eubel, Petrusi, Gams, Ahmeti, etj).

Meqenëse Segoni ishte tashmë presbyter në vitin 1474, mund të llogarisim me përafërsi vitin e lindjes së tij, duke u mbështetur në rregullat e të Drejtës Kanonike të Kishës Katolike që ishin të detyrueshme për emërimet në hierarkinë kishtare. Sipas Koncilit të Katërt Lateran (1215), rregullat e të cilit ishin të vlefshme deri në Koncilin e Trentit (1545), pra edhe gjatë gjithë shekullit të pesëmbëdhjetë, mosha minimale për t‘u emëruar presbyter ishte 30 vjeç. Nëse do të supozojmë që Martin Segoni është emëruar presbyter, më së voni në vitin 1474, atëherë, sipas të Drejtës Kanonike, në këtë vit ai duhet detyrimisht të ketë qenë të paktën 30 vjeç. Nga një llogaritje e thjeshtë, na del që Martin Segoni duhet të ketë lindur jo më vonë se viti 1444. Nëse pranojmë që ka lindur më së voni në vitin 1444, atëherë del që ai ka vdekur 41 vjeç, d.m.th., shumë i ri. Sido që të jetë, është e sigurt që kur Skënderbeu vdiq, Segoni ka qenë të paktën 24 vjeç. Koncepti i shkrimit për Skënderbeun që na është ruajtur në përkthimin italisht në katër faqe është shkruar Segoni, i cili duhet të ketë qenë pjesëmarrës i drejtpërdrejtë i ngjarjeve dhe luftërave të Skënderbeut.

Vëllimet me dorëshkrime të Martin Segonit që ruhen në biblioteka të ndryshme të Evropës: Budapest, Firence, Dubrovnik, Kotorr, Milano dhe Vjenë

Deri më sot, dorëshkrime origjinale /autografe/ të njohura, të ipeshkvit të Ulqinit, Martin Segonit na janë ruajtur vetëm në Bibliotekën Ambrosiane të Milanos, ndërsa në bibliotekat e tjera, kemi vetëm kopje të dorëshkrimeve origjinale ose përkthime të tyre.

Pas botimit të studimit të A. Petrusit, në vitet e fundit, kur na është dhënë mundësia, kemi bërë hulumtime dhe kërkime shkencore në arkiva dhe biblioteka të ndryshme, me qëllim të kompletimit të biografisë së M. Segonit dhe informacioneve për dorëshkrimet e tij. Nuk kemi arritur të bëjmë kërkime vetëm në Kotor, ku sipas një informacioni të një kolegeje studiuese, atje në një arkiv ruhen dorëshkrimet origjinale, në pergamenë, autografe të Martin Segonit, të cilat at Serafino Razzi i përktheu nga latinishtja, në italisht në vitin 1589.

Është një situatë tjetër me dorëshkrimet e M. Segonit, për të cilat ekzistojnë informacione për vendin ku ruhen, edhe pse jo të sakta dhe me gabime të shumta, qoftë për vendndodhjen e tyre, signaturat apo titujt dhe përshkrimin fizik si të dorëshkrimeve, ashtu edhe të vëllimeve ku ato ruhen.

Dorëshkrimi në italisht për Gjergj Kastriot Skënderbeun që ruhet në Firence

Fillimisht, dorëshkrimet e Martin Segonit kanë qenë të shkruara në latinisht, në pergamenë dhe të lidhura në një vëllim. Këtë kodik [vëllim] në pergamenë që ruhej në bibliotekën e Giovanni Battista Drago [Gjon Drago], e kishte në dorë Serafino Razzi, kur i përshkroi ato, në Kotorr në vitin 1589. Sot, dorëshkrimi i Serafino Razzi-t, ruhet në Bibliotekën Nacionale Qendrore të Firences, në signaturën Conv.

Dorëshkrimi ka kopertina kartoni gjysmë të fortë, të bardha. Në kopertinën e parë ka të shënuar: Angeli N. 1003. Tetë faqet e para janë boshe dhe të papaginuara. Në f. 1r është titulli: "Dell‘origine, della Miliziia e delle Costumi dei Turchi. Narrazioni de Monsg. Martino Segonii Vescovo di Dulcigno. A‘Sixto quarto. Fatte di latine volgari da fra Serafino Razzi dell‘Ordine dei Predicatori, e Theologo, della Provincia Romana nell M.D.LXXXIX. /1589/".

I tërë dorëshkrimi është shkruar nga një dorë, përkatësisht është autograf i at Serafino Razzit. Paginimi përfundon në f. 88r. Mirëpo tekst të dorëshkrimit ka deri në f. 85v. Çdo faqe ka nga 21 rreshta me shkrim lehtësisht të lexueshëm. I tërë dorëshkrimi është në italisht. Paginimi është lart në të djathtë, në këndin e sipërm të faqes recto.

Meqenëse kemi pasur në dorë të gjitha dorëshkrimet e njohura deri me sot të Martin Segonit, qofshin ato autograf, qofshin përshkrime apo përkthime, mendojmë se përkthimi në italisht nga at Serafino Razzi në vitin 1589, është më i kompletuari, më i sakti, i cili pothuajse është i njëjtë me dorëshkrimet autografe të M. Segonit. Ne mendojmë se Agostino Petrusi është gabuar kur nuk ka marrë si tekst kryesor për botim kritik këtë vëllim me dorëshkrime, por është shërbyer me pjesë të ndryshme, të cilat, assesi nuk përbëjnë një tërësi, sikurse dorëshkrimi i Firences. Përveç kësaj, botimi i A. Petrusit vuan edhe nga gabime të shumta, të cilat i kemi vënë në dukje gjatë krahasimeve të bëra me dorëshkrimet që ai ka botuar. Kësaj radhe nuk do merremi me këto gabime-lëshime të tij.

Mesa na është e njohur deri më sot, nëse nuk llogarisim informacionin që kemi për kodikun me dorëshkrime autograf të M. Segonit në njërin nga arkivat e Kotorrit, vëllimi me dorëshkrime i Firences është i vetmi që ka një skicë-studim për jetën dhe bëmat e Gj. K. Skënderbeut.

Jemi plotësisht të sigurt se ky dorëshkrim është i Martin Segonit, jo vetëm prej pohimeve të A. Petrusit, por prej analizave dhe krahasimeve të bëra me dorëshkrimet e tjera të njohura të M. Segonit dhe të atyre të botuara nga autorët e tjerë. Rezervat e shfaqura me këtë rast për autorësinë e këtij teksti, se gjoja është i përkthyesit, janë qëllimkëqija, tendencioze dhe pa asnjë mbështetje, qoftë burimore, qoftë nga literatura apo nga ndonjë rrugë tjetër. Pohime të tilla janë si rezultat i mosnjohjes së tërësishme të krijimtarisë së M. Segonit.

Martin Segoni - njëri ndër autorët e parë që shkroi biografinë e Gjergj Kastriot Skënderbeut

Biografia e Gj. K. Skënderbeut e shkruar nga Martin Segoni, është njëra ndër të parat, por më e sakta dhe pothuajse më e kompletuara.

Studimet dhe analizat e mëvonshme për këtë shkrim të Segonit për Skënderbeun nga autorë eminentë si: Petrusi, Buda, Shuteriqi, Ahmeti, etj, kanë nxjerrë në dritë mjaft momente interesante dhe të dhëna me vlerë, të cilat janë rezultat i studimeve krahasuese me shkrimet, librat dhe studimet e botuara më vonë.

Nuk ka fije dyshimi se Marin Barleti ka shfrytëzuar dorëshkrimet e Martin Segonit. Po ashtu, këto dorëshkrime, natyrisht edhe atë për Gj. K. Skënderbeun, i kanë shfrytëzuar autorët shqiptarë si: Marin Beçikemi, Dhimitër Frangu, Gjon Muzaka, etj., të cilët veprat e tyre i kanë shkruar në mërgim, ndërsa M. Segoni, sipas të gjitha gjasave, pjesën më të madhe të dorëshkrimeve të tij e shkroi në Ulqin e ndoshta edhe në Novobërdë. Është interesante se nga koha e Martin Segonit, ne kemi edhe inkunabulën e parë nga territoret shqiptare të njohur deri më sot. Kjo inkunabulë nga ipeshkvi i Tivarit, Shtjefni /Stephanus, 1473-1485/ mban titullin: "Stephani archiepiscopi Antibarensis sermo habitus in materia fidei contra Turcorum persecutionem ex solennitate gloriosi apostoli et evangeliste Johannis". Ajo është botuar në vitin 1481 dhe origjinali i saj ruhet në Bibliotekën Apostolike të Vatikanit. Sot mban signaturën: Incun. IV/543, int. 7.

vazhdon...

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Sat May 03, 2008 6:05 am

...vazhdimi

Tekstin origjinal të përshkruar në gjuhën italiane dhe përkthimin në gjuhën shqipe po i sjellim në vazhdim:

TREGIM NGA TURQIT PËR GJERGJ KASTRIOTIN, NË GJUHËN E TYRE I QUAJTUR SKANDER BEG, DOMETHËNË ALEKSANDËR I MADH

Gjergj Kastrioti, zot i Shqipërisë, [që ishte] pjesë e Maqedonisë në detin Adriatik, lindi nga Gjoni. Ky zotëri, Gjoni, duke mos mundur t‘u qëndronte armëve turke, bëri paqe me Muratin me disa kushte, njëra prej të cilave ishte, që ai (Gjon) t‘i jepte djemtë e tij peng, e në mes tyre edhe Skënderbeun. Ky i fundit, i rritur në oborrin e turkut, dhe i arsimuar në literaturën turke e në ushtrimin e armëve, përfitoi kaq shumë saqë në moshën nëntëmbëdhjetëvjeçare u bë sanxhakbej, domethënë udhëheqës i një njësiti kalorësish.

Meqë kishte një pamje mbretërore të fytyrës, u pëlqye shumë nga Murati, i cili në fillim e dërgoi në Azi, (për të luftuar) kundër mbretit të Çiçilisë, në të cilën luftë fitoi nam të madh, duke luftuar trup me trup me një tartar të shquar të cilin e vrau dhe me një kalorës persian. Pas kësaj, Murati bëri zakon të pohonte publikisht që ai (Skënderbeu) ishte krahu i tij dhe syri i tij i djathtë, si dhe mbrojtësi i papërsëritshëm i shtetit të tij.

Ndërkaq, pasi i erdhi vdekja të atit të tij, Gjonit, ushtritë turke pushtuan atë mbretëri, për të cilën Skënderbeu i dëshpëruar u ngushëllua nga Murati me dhënien e shpresës se së shpejti do ta pajisë (investojë) personin e tij me të, (mbretërinë). Por, (Murati) duke mos bërë asnjë veprim më tej në këtë drejtim, përkundrazi, duke bërë që vëllezërit e tij të vdisnin të helmuar, ai (Skënderbeu) me shkathtësi dhe letra të falsifikuara, u kthye në Shqipëri dhe u bë zot i disa kështjellave kryesore, pastaj, pasi u mblodhën në kuvend, popujt e provincës në fjalë dhe të tërë Maqedonisë, u njoh prej tyre princ i ligjshëm dhe u quajt mbret. Pastaj, ai preu copë-copë ata turq që nuk dëshiruan të pagëzoheshin dhe kështu pati një fitore të famshme kundër Muratit dhe të birit, Mehmetit. Ai mundi shtatë pashallarë; si prijës, së bashku me ushtrinë e tij shqiptare, i shkoi në ndihmë Mbretit të Napolit, Ferrantes, i cili ishte i sulmuar nga Anzhuinët, dhe me dëshirën e tij, e shpëtoi atë mbretëri duke mundur francezët.

Titulli: Skenderbeu !? Tue May 06, 2008 10:13 pm

Dëshmi tjetër e vetëdijës mbifetare etnike të Skënderbeut

SKENDERBEU (Gjergj Kastrioti), jo vetëm i të krishterëve, edhe i myslimanëve

Gazmend SHPUZA

Skënderbeu, në kushtet e hapjes së Shqipërisë, i përditësuar si emblemë, si garanci e përfshirjes sonë në Evropë, përfaqëson një dukuri historike madhore të përmasave jo vetëm kombëtare, por dhe në shkallë evropiane dhe më gjerë. Ai ndihmon fuqishëm për krijimin e hapësirave të mëdha të komunikimit të bartësve të tij me botën moderne. Politizimi dhe ideologjizimi i kësaj figure madhore në të kaluarën dhe, jo më pak, sot nuk ka arritur dhe nuk do të arrijë dhe në të ardhmen ta zhveshë atë nga tiparet e tij, sa reale po aq dhe universale.
Epoka e Skënderbeut përfaqëson një nga elementët kyç që përbën boshtin e vetidentifikimit kolektiv të shqiptarëve, që i kanë bërë ata të ndjehen një komb i vetëm. Fakti që kujtimi i Skënderbeut si hero kombëtar u ruajt prej më se pesë shekujsh në kujtesën kolektive të shqiptarëve, në shumicë mbizotëruese myslimanë, është tepër domethënës. Si të tillë, ata, përfshi dhe të krishterët, e zhveshën nga aureola fetare me të cilën u përpoqën dhe përpiqen ta paraqesin klerikët si ata të krishterë dhe ata myslimanë. Prandaj jeta dhe vepra e Skënderbeut ruan një rëndësi të madhe aktuale
Nëse në mendjet e shqiptarëve nuk do të kishte zënë vend përfytyrimi si hero kombëtar, i vënë në diskutim nga shumë anë, miti i Gjergj Kastriotit Ã¢â‚¬“ Skënderbeut do të ishte krejtësisht jashtë funksionit të vet të pretenduar dhe teorikisht. Ai nuk do të kishte mbijetuar po të mos qëndronte mbi ndarjet fetare të bartësve të këtij miti pa dallim besimi.
Vlerësimin e Skënderbeut si hero kombëtar dhe jo si hero fetar në mënyrë lapidare dhe bindëse e ka dhënë një prift si Patër Gjergj Fishta. Me rastin e 450-vjetorit ai shkruante: "Kangët e poetëve e legjendat e rapsoditë e populllit e shfaqin Skënderbeun vetëm si një fatos feje; por para synit të historiakut e të vrojtarit të paanshëm Skëndebeu është fatosi i lirisë dhe i pavarësisë së kombeve, tue qenë që dëshira e lirisë qe ajo që ma së pari e shtyni atë burrë të përmendun me rrokë armët për Shqipninë. Skënderbeu me atë trimni e rreptësi, me të cilën luftoi kundër turqve, që ishin myslimanë, luftoi edhe kundër venedikasve që ishin të krishtenë. Prandaj të gjithë shqiptarët e vërtetë, pa ndërlikim partie a besimi, do ta nderojnë Skënderbeun si një fatos të kombit e do t'u bahet nam me kremtue emnin e punën e tij. Skënderbeu është ideali i lirisë e i pavarësisë së Shqipërisë."
Karakterizimi fishtian u kundërvihet përpjekjeve që bëhen dhe sot e kësaj ditë për ta minimizuar dhe reduktuar rëndësinë, madhështinë e figurës legjendare të Skënderbeut në rrafsh kombëtar dhe ndërkombëtar. Trajtimi tërësisht në rrafsh fetar dhe, për rrjedhim, mohimi i karakterit kombëtar dhe humanist i luftrave të Skënderbeut nuk ka të bëjë vetëm me debatin shkencor. Nuk mund të përligjen përpjekjet që bëhen për ta parcelizuar fetarisht Skënderbeun me pretendimin se gjithë kjo do të lehtësonte integrimin e Shqipërisë në Europë. Të gjitha këto mendime që qarkullojnë sot tek ne, poshtëë e përpjetë edhe në rrethe akademike, nuk bëjnë gjë tjetër veçse të dëshmojnë katërcipërisht, se platforma e Rilindjes Kombëtare Shqiptare dhe qëndrimi jo vetëm atdhetar, por dhe shkencor i saj ndaj epokës së Skënderbeut mbeten aktuale dhe sot e kësaj ditë. I rritur midis feve, u bë për rilindasit simbol i karkaterit mbifetar e afetar që duhej të kishte kultura shqiptare. "Patriotizmi fetar" që po shfaqet sot, nuk është gjë tjetër, veçse rikthim te një mendësi parakombëtare, e papërshtatshme e, madje e dëmshme për njësimin kombëtar të shqiptarëve. Ai kontraston haptazi me vlerësimet objektive të një pater Gjergj Fishte.
"Fetarizimi", "krishterizimi", "antiislamizimi" i luftës kundërosmane të popullit shqiptar në shek. XV nën udhëheqjen e Skënderbeut, përbën, pavarësisht nga përdorimi i fesë në të dy kampet ndërluftuese të kohës, një shtrembërim të së vërtetës historike. Për të vënë në pah këtë të vërtetë kemi dhe dëshmi të cilat në të kaluarën u amplifikuan për arsyet politike dhe ideologjike që dihen. Porse, gjithësesi, sot ato nuk mund të lihen më një anë.
Nga përvoja e gjatë e përpjekjeve për të siguruar ndihmat e domosdoshme nga shtetet italiane dhe sidomos nga Papati për luftën e përbashkët, heroi ynë kombëtar, duke qenë vetë i ritit ortodoks, që njihte për të parë feje Papën (sepse Patriku i Stambollit qe vënë në shërbim të sulltan Memetit të Dytë) dhe i rritur pranë oborrit të sulltanit, në një mjedis mysliman, (ai u kthye dhe në bektashi), kishte arritur, sipas dokumenteve të kohës, në disa përfundime që dëshmonin se ai nuk ishte një i krishterë dhe aq i devotshëm sa ta justifikonte titullin "atlet i Krishtit".
Më 14 shkurt 1467, dokumenton studiuesi i përkushtuar i biografit të Skënderbeut, Marin Barlecit, historiani rumun Francisk Pall, çka kumtohet për herë të parë në shqip më 1967, Heroi i Krujës "i dëshpëruar" i deklaronte një kardinali, se "s'ka marrë nga Papa asnjë grosh". Nga ana tjetër, Ambasadori i Milanos në Vatikan raportonte se Skënderbeu me përqeshje deklaronte se "tani e tutje ai donte të bënte luftë kundër kishës e jo kundër turkut". Në përfundim të vizitës së tij te Papa, Skënderbeu do të deklaronte se "nuk besonte që mund të gjendej mizori më e madhe në botë sesa te këta priftërinj". Pohime si ato, që u rreshtuan më sipër, sado që të merren me rezervë, dëshmojnë bindshëm që motivet fetare në luftën e Skënderbeut qenë në rrafsh të fundit. Edhe aq sa mund të vijnë në shprehje, ato qenë diktuar jo nga karakteri i luftës që ai udhëhoqi, por nga besmi që kishin armiqtë kryesor të vendit tonë dhe nga nevoja e sigurimit të aleatëve. Këta, pas rënies së Stambollit në duart e turqve nuk mund të kërkoheshin te krerët e Kishës Lindore e cila i qe nënshtruar sulltanëve.
Dëshmi tjetër e vetëdijës mbifetare etnike të Skënderbeut dhe të bashkëluftëtarëve të tij është dhe historicizmi të cilit i drejtohej ai, epirotizmi i tij. Skënderbeu, nga sa na dëshmon Papa Piu II në kujtimet e tij, dhe, siç dihet tashmë nga të gjithë, në një letër drejtuar princit të Tarantos, Jan Antonit, pranon me shumë krenari prejardhjen epirote të popullit të vet. Me këtë deklaratë ai, me sa dimë, është i pari që shpreh pa mëdyshje dhe përkatësinë e tij etnike, duke lënë më një anë etnonimin arbëresh. Asokohe ky emërtim kishte marrë karakter sektar sepse me të identifikoheshin vetëm arbëreshët katolikë. Skënderbeu dhe të tjerë më pas e patën të qartë se ky përcaktim si i tillë, tashmë përjashtonte prej tij jo vetëm arbëreshët ortodoksë por dhe arbëreshët që kishin nisur të islamizoheshin, prandaj duhej braktisur. Megjithëse fama që kishte fituar në ballë të luftës së popullit të vet për liri ishte shumë më e madhe se sa ajo që kishte fituar në radhët e ushtrisë së sulltanit, Gjergj Kastrioti e ruajti emrin e turqizuar Skënder. Ai ishte i vetëdijshëm për ndryshimet në pikëpamje fetare që kishin filluar dhe po thelloheshin në gjirin e popullit të tij. Prandaj, megjithë vlerësimin e lartë që i bënte Evropa e krishterë, duke e shpallur si "atlet të Krishtit", ai nuk mendoi dhe as nuk mori mundimin deri sa vdiq ta kristianizonte apo ta evropianizonte emrin që kishte marrë në mesin e turqve e të nënshkruante Aleksandër. Neoarbëreshët nën shembullin e Skënderbeut, me vetpërcaktimin epirot u ngritën mbi konceptet fetare të përcaktimeve etnike të Mesjetës dhe përqafuan koncepte moderne mbifetare. Kjo ishte shprehje e një vetëdije të lartë etnike, e një ndërgjegjeje të spikatur historike. Ishte vetë realiteti pasarbëresh, me larminë e tij fetare, i cili kërkonte në kushtet e mbizotërimit të politikave teokratike një zgjidhje pozitive në përputhje me të. Kishat ortodokse dhe perandoritë ballkanike, duke vënë shenjën e barazimit midis besimit dhe kombësisë i konsideronin paraardhësit tanë turq, grek, latinë dhe sllavë. Në këto rrethana, të cilat i vunë neoarbëreshët përballë rrezikut që të humbisnin njësinë e tyre etnike, iu drejtuan trashëgimisë historike që nga kohët e lashta. Ajo ofronte mundësi zgjidhjeje të larmishme dhe zgjidhjen më të përshtatshme e bëri Skënderbeu.
Roli i traditës skënderbeiane në përballimin e politikave kishtare dhe shtetërore teokratike ballkanike për kapërcimin e një krize plotësisht të mundshme të identitetit etnik kombëtar nga paraardhësit tanë shprehet qartë dhe bindshëm në të gjithë këtë proces.
Paraardhësit tanë, që nga Skënderbeu dhe humanistët më pas, duke u ngritur mbi kritere teokratike i kapërcyen me sukses të plotë rrjedhimet që sillte mungesa e një kishe nacionale. Shqiptarët u bashkuan për rreth Skënderbeut pa dallim besimi, e përsërisim, në se ishin të krishterë latinë, të krishterë bizantinë, pravosllavë dhe unitë apo edhe të sapokthyer në islamë. Konsekuent në qëndrimet e veta Gjergj Kastrioti qe i gatshëm që për hirëëë të interesave të atdheut të luftonte dhe luftoi kundër vëllezërve të një feje. Prandaj, për të gjitha sa u tha më sipër dhe përkundrejt epitetit "atlet i Krishtit", të dhënë nga autoritetet më të larta të kishës katolike, për motive të caktuara, Princi i Epirit, Kryezoti i Shqipërisë është përjetësuar, si Hero Kombëtar në një popullsi me shumicë mbizotëruese myslimane dhe ndryshe nuk mund të ndodhte.
Përballë këtij realiteti historik madhor para kryesive të bashkësive fetare të shqiptarëve në shtetin amë, në Kosovë, në Maqedoni, në Mal të Zi dhe në Diasporë del detyra që të reflektojnë thellë dhe të bëhen interpretë autentikë të ndërgjegjes kombëtare të besimtarëve që udhëheqin në lutjet e tyre përpara Zotit.
Më së parit, qëndrimi i deritanishëm i krerëve të bashkësive islame, i cili pranon, pa diskutim Gjergj Kastriotin si Hero Kombëtar është i pamjaftueshëm. Ai duhet të pajtohet plotësisht me ndjenjat e besimtarëve myslimanë ndaj Heroit të vet Kombëtar, çka vlen të shprehet qartë dhe hapur. Edhe përpjekjet për "privatizimin" e Skënderbeut, fetarisht, nga përfaqësues të bashkësive të krishtera, katolike dhe ortodokse, kudo që ndodhen, duke iu kundërvënë hapur karakterizimit të Patër Gjergjit, e vënë në pikëpyetje figurën e tij si hero kombëtar, e cënojnë rendë imazhin e vërtetë të tij si të tillë.
I pakuptueshëm në këtë drejtim mbetet, për mendimin tonë, qëndrimi i heshtur i komunitetit bektashian ndaj Skënderbeut. Ai është shumë larg mësimeve të shenjtorit të bektashizmit shqiptar, Naim Frashërit. Qerbelaja e Naimit nuk mund të kuptohet pa Historinë e tij të Skënderbeut.
Memoriali i ngritur me rastin e 500-vjetorit të vdekjes së Gjergj Kastriotit, pikërisht sepse qëndron mbi themelet e një kishe të kthyer në xhami dhe, nuk e teprojmë të themi, se qëndron edhe mbi themelet e një tempulli pagan pranë mureve të lashtë të Lisit të ilirëve, zotave të të cilëve u ka kënduar aq bukur Dom Ndre Mjeda, është dhe do të mbetet një faltore e shenjtë kombëtare për të gjithë shqiptarët pa dallim besimi. Ai memorial mbetet faltore e fesë së shqiptarëve, shqiptarisë, të cilën e hyjnizoi dhe e hymnizoi Pashko Vasa në vitet e lavdishme të Lidhjes së Prizrenit. Ceremonitë fetare të kryera deri më tani te ky monument i atdhetarizmit të mbarë shqiptarëve kërkojnë ta privatizojnë tempullin e përbashkët të të gjithë shqiptarëve dhe të tëhuajsojnë prej tij shumicën e tyre. Veprime të këtij lloji për parcelizimin fetar të heroit kombëtar i shërbejnë përçarjes kombëtare të shqiptarëve.
Ceremonitë fetare, lutje, mesha, dua, mevlude dhe të tjera në nderim të heroit kombëtar të shqiptarëve, epirotit Gjergj Kastrioti Skënderbeut, e kanë vendin e vet në të gjitha faltoret e shqiptarëve, në të gjitha tempujt fetar, në xhami, kisha e teqe, pa dallim, dhe pse jo dhe në të gjitha tempujt e kulturëës.
Vendimi i ministrit të Kulturës të disa viteve më parë, zotit Teodor Laço për të ndaluar ceremoni të tilla separatiste në vendvarrimin e heroit të Krujës në Lezhë nuk kishte pse të anullohej. Ai mbetet një vendim plotësisht i drejtë, në radhë të pare, për të gjitha arsyet që u përpoqëm të parashtronim më sipër dhe jo sepse u bë nën trysninë e rivaliteteve midis krerëve të kishave për të kryer ceremonitë e tyre në të, për ta privatizuar këtë pronë të përbashkët të kombit shqiptar.
Krerët e bashkësive fetare shqiptare mund të vijnë të gjithë në këtë faltore të përbashkët përkrah njëri-tjetrit dhe të hyjnizojnë në gjuhën shqipe Atin e kombit shqiptar, shenjtin e shqiptarisë, jo vetëm të të krishterëve, por dhe të myslimanëve. Ata mund t'i drejtohen për këtë qëllim jo vetëm Naimit, jo vetëm pater Gjergjit, por të gjithë poetëve tanë rilindas dhe pasrilindas. Si thirrjet për ta konsideruar Skënderbeun thjesht si një "atlet të Krishtit", si trajtesat "shkencore" të nivelit pasuniversitar për shkurorëzimin e vijës politike të "skënderbegasve" përballë vijës, të pretenduar, "nacionaliste" të "vasalistëve", apo dhe kërkesat për destruktimin e mitit të tij, çojnë në një pikë. Ata, pa dashur e ndoshta më shumë me dashje, mëtojnë, në fund të fundit, ta privojnë popullin shqiptar nga heroi i vet kombëtar. Ne e kemi realisht një hero të tillë të përmasave evropiane, pa pasur nevojë ta mitologjizojmë atë, dhe nuk mund të lejohet t'i bihet mohit apo edhe të përbaltet me një mënyrë apo me një tjetër. Sulmet ndaj mitit të Skënderbeut për destruktimin e tij, me pretendimin për një të ashtuquajtur rishikim kritik të thelbit të tij nuk mund të shërbejnë tjetër veçse për mohimin e tij, për përçarjen e shqiptarëve. Skënderbeu mbetet mishërim i idealit patriotik, i idealit të unitetit kombëtar, i virtyteve të popullit të vet. Prandaj në vitin jubilar të lindjes së tij, siç na mëson dhe Fishta i madh, është në nderin e të gjithë "shqiptarëvet të vërtetë", "pa ndërlikim partie a besimi" ta nderojnë Skënderbeun "si një fatos të kombit" si "ideali i lirisë e i pavarësisë së Shqipërisë." Thirrja e Fishtës u drejtohet më së pari krerëve fetarë të të gjitha besimeve. Skënderbeu objektivisht, i shërben fuqimisht përfshirjes së popullit tonë në rrjedhat demokratizuese moderne evropiane, të cilave ai u përkiste tërësisht qysh në fillimet e tyre, që para afro 600 vjetëve, jo vetëm me luftën e tij por dhe me pikëpamjet moderne për kombin. Përvoja skënderbegiane na mëson që përfshirja, integrimi i shqiptarëve si komb në Europë nuk mund të arrihet mbi baza fetare.

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Tue May 06, 2008 10:16 pm

Cili ishte qëndrimi i Skënderbeut ndaj besimeve fetare?

Nga Kasem Bicoku

Vendim tjetër shumë i rëndësishëm i këtij Kuvendit është krijimi i ushtrisë së përbashkët dhe caktimi i Skënderbeut si komandant i përgjithshëm i saj. Për të përballuar shpenzimet e ushtrisë, të armatimit etj., Kuvendi vendosi që pranë kryetarit të Besëlidhjes Shqiptare të krijohej një arkë e përbashkët. Fondet monetare u krijuan kryesisht me paratë që jepte secili anëtar i Besëlidhjes. Në krye të Besëlidhjes dhe të organeve ushtarake e financiare të saj u caktua një udhëheqje e vetme, e kryesuar nga Skënderbeu. Edhe pse Besëlidhja kishte karakterin e një aleancë politike e ushtarake, me vendimet e Kuvendit të Lezhës u bë një hap i madh e vendimtar përpara drejt bashkimit politik të vendit dhe drejt krijimit të një pushteti qendror për të gjitha viset e lira shqiptare. Ky pushtet u përfaqësua nga Skënderbeu dhe nga Kuvendi si organ i përbashkët vendimmarrës i fisnikëve shqiptarë. Sipas vendimeve të Kuvendit të Lezhës, pushteti i Skënderbeut ndaj anëtarëve të Besëlidhjes Shqiptare ishte i ngjashëm me pushtetin e perandorëve bizantinë e të mbretërve të tjerë evropianë ndaj fisnikëve shqiptarë, të cilët i kanë trajtuar si aleatë të tyre dhe me pushtet politik të trashëguar. Angazhimi i shqiptarëve në një luftë të ashpër kundër Perandorisë Osmane çoi natyrshëm në forcimin e mëtejshëm të bashkimit politik të fisnikëve shqiptarë, në përfshirjen e viseve të lira në një shtet të përbashkët e të qëndrueshëm. Ngritja në një shkallë më të lartë e më të organizuar e luftës antiosmane të udhëhequr nga Skënderbeut ndikoi drejtpërdrejt për forcimin e vetëdijës kombëtare të shqiptarëve, kudo që ata banonin. Këtë e dëshmojnë edhe këngët e shqiptarëve të Moresë për Skënderbeun që emigruan në Itali në shek. XV. Për formimin e një shteti të vetëm shqiptar në të gjitha viset e lira ndikuan kryesisht faktorët e mirëkuptimit. Duke ruajtur përgjithësisht të drejtat ekonomike feudale, fisnikëria shqiptare në zotërimet e veta humbi gradualisht autonominë politike dhe u njësua me Kastriotët. Ata vareshin nga Skënderbeu, sepse të vetëm nuk ishin të fuqishëm për të përballuar furinë osmane. Fisnikët shqiptarë kaluan në varësinë e zakonshme feudale ndaj kryezotit të tyre, Skënderbeut, por u ruajt edhe institucioni i Kuvendit. Kur mblidhej ky Kuvend ata ishin të barabartë me Skënderbeun në vendimmarrjet për çështje të rëndësishme. Shteti shqiptar i drejtuar nga Skënderbeu, siç e dëshmojnë e Drejta dhe simbolet shtetërore, kishte frymë kombëtare. E Drejta, që vepronte në kohën e Skënderbeut, mbështetej shumë në të Drejtën Dokesore shqiptare dhe institucioni i saj i Besës, si një kult kombëtar, respektohej shumë prej tij. Në një letër të vitit 1460 kryezoti i shqiptarëve ka shkruar: "Të mbajmë besën, për mbrojtjen e së cilës kemi përballuar rreziqe të mëdha, edhe pse gjithnjë kam qenë përpara një vdekjeje të sigurt". Simbolet e shtetit të Skënderbeut janë mbështetur në traditën vendëse dhe shprehin unitetin dhe sovranitetin e tij. Ai e emërtoi shtetin shqiptar me emrin etnogjeografik kombëtar mesjetar Arbënia (Albania) edhe pse brenda tij u përfshinë një pjesë e trevave shqiptare. Titulli zyrtar i Skënderbeut ka qenë "Zot i Shqipërisë (Dominus Albaniae)", të cilin e gjejmë të shkruar në vulën e në shkresat zyrtare të tij, si edhe në letrat e kancelarive të huaja që i janë drejtuar atij si kryetar i shtetit shqiptar. Skënderbeu është krenuar me historinë e lavdishme të popullit të vet. Në letrat e tij të viteve 1460 e 1461 është evokuar lavdia e Aleksandrit të Madh dhe e Pirros së Epirit. Emri i dytë vetjak i Gjergj Kastriotit është emri i Aleksandrit të Madh për të cilin osmanët kanë përgjegjësen Iskander dhe në gjuhën shqipe u bë Skënder. Skënderbeu ka përdorur si simbole të pushtetit të tij edhe simbolet shtetërore të Aleksandrit të Madh (ylli me tetë e me gjashtë cepa është simbol i diellit), të Pirros së Epirit, si edhe simbole të tjera mitologjike. Simbolet dhe evokimet e mësipërme dëshmojnë për kulturën humaniste të kohës dhe për traditën vendëse, që i jepnin frymë përbashkësie kombëtare shtetit të tij dhe luftës së shqiptarëve kundër pushtimit osman. Për forcimin e unitetit kombëtar Skënderbeu ka përdorur edhe mjete të tjera. Ai i dha qëndresës shqiptare kundër osmanëve tiparet e një lufte që u ngrit mbi dallimet fetare. Edhe ushtritë kundërshtare, me të cilat u ndesh Skënderbeu, ishin heterogjene nga përbërja fetare. Vetë ushtria osmane kishte një përbërje të tillë. Në krah të saj gjatë betejave ishin edhe ushtritë e sundimtarëve vasalë të krishterë, si të perandorëve bizantinë ashtu edhe të sundimtarëve sllavë. Madje aleatët me të ngushtë të sulltanëve osmanë në Ballkan kanë qenë drejtuesit më të lartë të kishave greke dhe sllave, që kishin siguruar një varg privilegjesh prej sulltanëve. Skënderbeu ka luftuar edhe kundër ushtrive të krishtera, si në vitet 1447-1448 kundër ushtrive veneciane dhe më 1460-1461 kundër trupave të princit të Tarantit në Italinë e Jugut. Në radhët e ushtrisë shqiptare përkrah njëri-tjetrit kanë qenë luftëtarët e besimit të krishterë, katolik e ortodoks, por edhe të besimit mysliman, siç ka qenë vetë Skënderbeu dhe nipi i tij, Hamzai. Shembull i harmonisë fetare dhe i mirëkuptimit ndërmjet shqiptarëve me besime fetare të ndryshme ka qenë vetë familja e Kastriotëve. Shumica e fëmijëve të Gjon Kastriotit kanë pasur emra të besimit ortodoks, një djalë dhe një nip i tij (Skënderbeu dhe Hamzai) kanë pasur deri në fund të jetës emra myslimanë, kurse veprimtaria politike e Kastriotëve, e sidomos e Skënderbeut, ka lidhje me vendet e botës katolike. Në shtetet e tjera katolike ai ka dërguar si ambasadorë të tij edhe klerikë ortodoksë. Vetë Skënderbeu, pasi u kthye në Shqipëri më 1443 dhe deri sa vdiq, ka përdorur emërtimin e dyfishtë, të kristianit dhe të myslimanit, Gjergj Kastrioti-Skënderbeu, si shprehje e harmonisë dhe e mirëkuptimit fetar dhe e përpjekjeve të tij për të ruajtur njësinë (unitetin) e bashkëkombasve të vet. Islamizimi i shqiptarëve në disa treva arriti përmasa të mëdha që në kohën e Skënderbeut. Atëherë mbi 60 % e banorëve të Shkupit e të Manastirit ishin myslimanizuar. Me politikën e tij Skënderbeu nxiti pjesëmarrjen masive të shqiptarëve të të gjitha besimeve fetare dhe të krahinave të ndryshme në luftën kundër pushtuesve osmanë. Udhëheqja e tij shtetërore dhe politike ndikoi në kompaktësimin dhe në forcimin e unitetit të shqiptarëve pa dallime fetare e krahinore, duke përfshirë edhe shqiptarët e viseve që kishin mbetur jashtë shtetit të Skënderbeut. Për forcimin e vetëdijës kombëtare të shqiptarëve në kohën e Skënderbeut dëshmojnë edhe gojëdhënat, tregimet dhe këngët popullore shqiptare. Figura e Skënderbeut është ruajtur me shekuj në këto krijime popullore e artistike të shqiptarëve pa dallime fetare, si te shqiptarët katolikë, ortodoksë e myslimanë, ashtu edhe në të gjitha trojet shqiptare, madje edhe jashtë tyre, si p.sh. tek arbëreshët e Italisë.
_________________

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Tue May 06, 2008 10:17 pm

Një Skënderbe "turk"

Me sytë e një historiani turk, heroi kombëtar shqiptar krejtësisht i çmitizuar. Jo më prijësi i kryengritjeve dhe burri i shtetit. Por një luftatar idhnak, hakmarrës dhe dredharak që e luftonte Turqinë vetëm për shkak të interesave të veta

Që Skënderbeu nuk ka qenë ai kalorësi i çartur i rrëfenjave të moçme, që me një të ngritur të shpatës këpuste dhjetëra koka turqish, kjo është një gjë që e dinë të gjithë. Edhe që ai nuk u morr peng i vogël për të jetuar 29 vjet në oborrin e sulltanit, ashtu siç e duan legjendat, por që përkundrazi me përjashtim të disa periudhave të shkurtra ka jetuar në Shqipëri, edhe kjo tashmë është e shkruar në tekstet historike. Po sikur në vend të një heroi që përveç luftrave mbrojtëse ka edhe meritën e krijimit të të parit shtet të mirëfilltë shqiptar të lexonim se bëhej fjalë vetëm për një luftëtar idhnak, që luftonte për çështje fetare po aq sa për hakmarrje dhe plaçkitje? Atëherë do të duhej të shfletonin historinë e perandorisë turke. Ku një figurë si ajo e heroit tonë kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu do të zinte një vend të vogël, një vend fare periferik. Të njëjtin vend që zinin edhe zotërimet e tij në krahasim me përpasat e perandorisë osmane. Por përveç vendit të vogël që do të zinte historia e Skënderbeut brenda historisë osmane, ajo që do të na habiste më tepër do të ishin vetë faktet historike, do të zbulonim një Skenderbej kaq të ndryshëm jo vetëm nga historia e Barletit por edhe nga historia pa mitizime e teksteve të shkollës. Do të zbulonim një Skenderbej si ai që përshkruan historiani turk Sulejman Kulçe, një pjesë e veprës së të cilit tashmë është e botuar edhe në shqip në librin "Shqipëria në historinë osmane". Në një frymë krejt tjetër nga ajo që ka shoqëruar çdo tekst shqiptar, aty mund të lexosh të gjitha bëmat luftarake të Skenderbeut tashmë jo si një hero kombëtar që luftonte për një shtet por për luftrat e një njeriu, vërtet trim, që e nisi luftën për një inat thjesht personal ndaj sulltanit, që lidhi aleanca të dyshimta me katolikët e Venedikut dhe që vdiq pasi forca e tij ishte dobësuar. Një portret pra i një të vdekshmi të thjeshtë që mbart gjithë veset e virtytet e rracës njerëzore dhe jo i një mbinjeriu. Dhe për ta bërë ndoshta më njerëzor, apo thjesht për t'i ulur vlerat, siç nuk e ka bërë asnjë historian, gjatë gjithë kohës Sulejman Kylçe e quan Gjergj Kastriot Skenderbeun thjesht Iskander. Si të ishte një ushtar i thjeshtë.

Përpara se Skënderbeu të bëhej luftëtari i madh që do ta njihnin të gjithë, ai do të kalonte njëfarë kohe si pjesë e ushtrisë turke, do të stërvitej aty dhe do të njihte taktikat e saj, gjë e cila në të ardhmen do ta ndihmonte të kishte më tepër sukses në ekspeditat e tij ushtarake. Për historianin turk Sulejman Kylçe, historia është pak a shumë e ngjashme me atë letrare të Barletit, sipas të cilës Skënderbeu së bashku me të vëllezërit iu dorëzuan sulltanit. Kurse historiani turk shkruan se dorëzimi i djemve të Gjon Kastriotit, princit të Mirditës (në të vërtetë të Matit, me qendër Krujën), ndodhi kur ai u nënshtrua pa kundërshtim përpara ngadhënjimeve të Muratit II në Shqipëri. Prandaj, sipas rregullit të asaj saj kohe atij iu morrën peng katër djemtë e tij dhe u dërguan në kryeqytetin e Turqisë osmane, Edrene, në vitin 1422.

Gjergj Kastrioti që ishte më i vogël dhe më i zjarrtë se vëllezërit e tij kishte lindur më 1414. Kylçe shkruan se sulltani e mbajti në një vend me djemtë e tij dhe u kujdes në mënyrë të veçantë për edukimin dhe arsimin e tij: dhe emrin ia ngjiti Iskander, sipas emrit turqisht të Lekës së Madh. Në saraje ai qëndroi deri në moshën madhore ku thuhet të ketë rënë në sy si njeri mjaft i zgjuar dhe i zoti, gjë që do ta bënte t'i besoheshin detyra të ndryshme shtetërore. Ende 18 vjeç, iu dha posti i sanxhakbeut. Në emër të ushtrisë së sulltani, ai mori pjesë në disa luftra, ku në mënyrë të veçantë si luftëtar spikati në betejat e zhvilluara në Turqi dhe në Siri.

Sulejman Kylçe e përshkruan Skënderbeun e tij si njeri mjaft ambicioz, idhnak e hakmarrës. Dhe ishin pikërisht këto arsyet që do ta shtynin të prishej me Turqinë, më pak fjalë sipas historianit turk të "tradhtonte" sulltanin. Si "mollë sherri" në këtë rast kishte shërbyer Kruja: pas vdekjes së Gjon Kastriotit, që ishte sanxhakbej i Krujës dhe që me anë të influencës së qeverisë osmane kishte fituar një famë të madhe, vendi i tij kishte mbetur vakant. Skënderi, pasi të tre vëllezërit që ishin pranë sulltanit i kishin vdekur kohë më parë (historianë të ndryshëm japin variantin e helmimit) tanimë e llogariste veten kandidat për vendin e të atit, e quante veten trashëgimtarin e ligjshëm të Krujës. Për shkak se deri në atë kohë ai i kishte shërbyer sulltanit në disa detyra civile dhe ushtarake, duke fituar kështu simpatinë e tij, as që i shkonte ndër mend se mund të mos e emëronin në vend të të atit. Në atë kohë ai ishte 25 - 26 vjeç.

Historiani turk shkruan se sulltani, duke e njohur karakterin e Iskanderit nuk e gjeti me vend këtë emërim: ndoshta edhe për arsye se kishte të tjera plane për të, në dobi të shtetit turk. Dërgoi në Krujë një tjetër sanxhakbej dhe kur Iskanderi e mori vesh këtë punë, u zemërua së tepërmi duke e quajtur si një poshtëëërim që po i bëhej. Dhe që nga ky moment nisi të përgjonte rastin për të kundërvepruar. Historiani turk Kylçe nuk flet fare për betejën e Nishit prej nga ku Skënderbeu u largua së bashku me treqind kalorësit shqiptarë. Në vend të kësaj ai shkruan se rasti erdhi kur armata turke ndodhej në More dhe Skënderi që ndodhej aty zhvilloi bisedime e u mor vesh me parësinë shqiptare, që kishte ardhur për t'u bashkuar me armatën e sulltanit dhe përgatiti planin e kryengritjes. Një natë hyri në çadrën e nishanxhiut (shkruesi i fermaneve të sulltanit) dhe i kërkoi të shkruante një ferman në emër të tij për sanxhakun e të atit. I kërcënuar ai shkroi ç'iu kërkua dhe ia dorëzoi Skënderit, i cili menjëherë sapo mori fermanin vrau nishanxhiun dhe iku bashkë me shqiptarët që ishin në armatën turke.

Historiani turk shkruan se, kur Skënderi arriti në Dibër, u bashkua me parësinë shqiptare që e priste dhe shkoi në Krujë. La njerëzit e tij jashtë kalasë dhe vetë vajti e i tregoi fermanin sanxhakbeut duke i marrë kështu çelësat e kalasë. Puna e parë e tij ishte të fuste në kala njerëzit e tij dhe në një moment të caktuar të vriste rojen turke të kalasë si dhe sanxhakbeun. "Ja!", - shkruan historiani turk Kylçe, -"Flamuri i kryengritjes që u shpalos në këtë mënyrë u valëvit për shumë vjet me radhë. Kjo ngjarje që ndodhi në kohën e përhapjes dhe të vendosjes së turqve në Ballkan, dalëngadalë doli në plan të parë: sepse princat e Toskërisë dhe Gegërisë, vojvoda i Malit të Zi, qeveria e Venedikut dhe Papa u morën vesh dhe u bashkuan me Skënderin".

Pastaj e gjithë ajo që nga historianët trajtohet si një kryengritje e madhe e përgjithshme kundër Turqisë, në librin e historianit turk Sulejman Kulçe është thjesht një varg luftrash dhe betejash të Skendërbeut me ushtritë e sulltanit. Në libër rrëfehet se herën e parë kundër Skënderbeut u dërgua Evrenoz Aglu Isa beu, i cili mori dhe sasi plaçke dhe skllevër dhe rrugës për kthim zbuloi se grykat ishin zënë: mezi shpëtoi pas një lufte të rreptë dhe u kthye në Edrene në vitin 1437. Dhjetë vjet më vonë, sulltani u shtrëngua vetë të nisej në luftë kundër Skënderit ndërsa me vete kishte marrë edhe trashëgimtarin Mehmetin. Kur arriti në Krujë dhe e rrethoi, prishi kanalet e ujit të kalasë. Historiani turk shkruan se pas kësaj shtrëngese Kruja u pushtua, por Skënnderi nuk u kap pasi qe tërhequr në male. Me afrimin e stinës së dimrit sulltanit iu desh të largohej dhe në kthim ai i propozoi Skënderbeut paqen, por propozimi i tij u rrëzua. "Gjatë rrugës armata e tij u bastis nga Skënderi", shkruan historiani turk teksa rrëfen se një marrëveshje mes dy palëve u arrit në vitin 1451, kur me vdekjen e sulltan Muratit në fron hipi i biri, Mehmeti II i cili morri emrin Fatih, (ngjadhënjimtar) i cili bashkë me gjithë delegacionet që erdhën ta uronin për postin, pranoi edhe të dërguarin e Skënderbeut me të cilin bëri një armëpushim trevjeçar, kohë gjatë të cilës do të merrej me pushtimin e Stambollit. Vitet e mëvonshme sulltani do të merrej me të tjera luftra: në Serbi, Bosnjë Hercegovinë, Serbi, Kosovë, Greqi. "Kaluan dhjetë vjet", shkruan Kylçe, "që kur Fatihu u kurorëzua mbret dhe Skënderi i përballonte gjithnjë me fitore ushtritë e tij ndërsa në botën e krishterë numërohej i vetmi hero". Por jo gjithçka do vazhdonte kaq mirë: pas një beteje në Berat ku Skënderi sipas historianit turk kishte humbur pesë mijë luftëtarë dhe komandantët e tij më të zotë, ai nisi dredhitë: bëri sikur nga ushtria e tij ishte larguar një Moze nga Dibra (bëhet fjalë për Moisi Golemin) dhe e dërgoi në Stamboll ku ai i kërkoi sulltanit t'i jepej një ushtri prej 15 mijë vetësh për të sjellë kokën e Skënderit. Sulltani u bind dhe i besoi armatën, por kur u gjend në Dibrën e poshtme Moisi Golemi kaloi në anën e Skënderbeut dhe ushtrinë osmane e shpartalluan.

Në të njëjtën mënyrë me Moisi Golemin, historiani Kylçe trajton edhe atë që njihet si tradhtia e Hamza Kastriotit, ku ky i fundit nuk paska tradhtuar të ungjin por besimin e sulltanit i cili e kishte dërguar në krye të një ekspedite me 11 mijë këmbësorë dhe 6 mijë kalorës për pushtimin e Shqipërisë. "Edhe kjo tradhti e Hamzait", shkruan ai, -"I kushtoi shumë shtetit turk...". Pas kësaj beteje, ku Skënderbeu kishte marrë peng një sanxhakbej, Sulltani u detyrua që për lirimin e robit t'i ofronte atij një tjetër paqe, së bashku me 15 mijë dukatë florinj. Historiani turk shkruan se kohën e kësaj paqeje Skënderbeu e shfrytëzoi për ekspeditat ushtarake në Itali ku luftoi kundër Karlit VII të Francës në përkrahje të mbretit Ferdinand të Napolit kurse Sulltani Mehmeti pushtoi Morenë dhe Durrësin duke i dhënë një gusht Venedikut që ishte i lidhur me Skënderin. Kjo paqe nuk zgjati më shumë se tre vjet dhe sipas Kylçes u prish për shkak të aleancave të Skënderbeut me Papa Piun II, i cili po bënte planet e një kryqëzate antiosmane. Pas kësaj rifilluan betejat. Pas dështimeve të para turke, sulltani dërgoi kundër Skënderbeut Ballaban beun, që kishte ndihmuar në pushtimin e Stambollit. Historiani turk shkruan se luftrat e Skënderbeut me Ballabanin nuk ishin të thjeshta për t'u fituar. Në përpjekje me të Skënderbeu humbi tetë nga komandantët e tij më të mirë kurse në një betejë të dytë u plagos edhe vetë, por ushtria e tij nuk u mund. Pas kësaj, sulltan Fatihu u nis vetë në luftë kundër Skënderbeut i cili sipas historianit Kylçe kur dëgjoi për këtë inkursion të ushtrisë otomane u largua nga qendra e tij, Kruja. Kishte filluar fushata që në historinë skënderbegiane njihet me emrin "Rrethimi i dytë i Krujës".

Faktin që ushtria e Skënderbeut po dobësohej nga ky "rrethim" nuk përmendet vetëm nga historiani turk Kylçe, por edhe nga dëshmitë e mbledhura të Itali. Por ndryshe nga historiani turk, dëshmitë italiane tregojnë se lajmet për disfatat shqiptare kishin mbizotëruar vetëm në fillim: shumë shpejt në Romë erdhën lajme të kundërta që tregonin se ushtria shqiptare nuk ishte dërrmuar, se Kruja nuk ishte pushtuar nga sulltani. Kylçe flet për shpartallime të ushtrisë turke nga ana e Skënderbeut me anë të sulmeve që ai i quan "bastisje", por vetëm sa i përmend. Pasi në stilin e gjithë kronikanëve apo dhe historianëve turq, nuk merret me dështimet. Përkundrazi, përshkruan se si sulltan Fatihu ndaj Krujës ndoqi taktikën e izolimit: ndërtoi një kala të re në Elbasan në anë të së cilës i preu rrugën Skënderbeut pastaj dogji një qytet që ky i fundit e kishte ndërtuar pranë Durrësit. Pa përmendur fare udhëtimin e dështuar të Skënderbeut në Itali në kërkim të aleatëve, pa folur më pas as për atë që quhet "rrethimi i tretë i Krujës", Kylçe shkruan se "Skënderi i cili pa përgatitjet turke, e kuptoi se nuk do të ketë sukses; la çdo gjë të tij dhe u tërhoq në drejtim të Lezhës. Qendrën e tij, Krujën që e mbrojti për 25 vjet, ia la venedikasve... Skënderi tanimë i kishte mbushur 63 vjetët". Sipas historianit turk, për shtatë vite me radhë, Skënderbeu duhet të ketë jetuar në Lezhë ndërsa ka vdekur rreth moshës 70 vjeçare. Krejt ndryshe nga ç'e ka dëshmuar Gjon Muzaka i cili në kujtimet e tij ka shkruar se "Zotin Skënderbe e kapën ethet në Lezhë dhe aty vdiq, më 1466, në moshën 63 vjeçare". Dhe ç'është më e rëndësishmja nuk ishte aspak i tërhequr nga pafuqia për t'u bërë ballë dyndjeve turke, përkundrazi, ishte duke bërë planet për sulmin ndaj kalasë së Elbasanit ku gjendej garnizoni turk.

Detajet që kanë të bëjnë me betejat nuk janë të vetmet ndryshime mes historisë "turke" të Skënderbeut dhe asaj "shqiptare. Ajo që është më thelbësorja është vetë fryma. "Skënderi në Shqipëri e varte çdo turk që i binte në dorë. Megjithatë gjaku i derdhur nuk qe për asnjë qëllim të shenjtë", shkruan historiani turk ndërsa pohon që në këtë rast bëhet fjalë për një komandant me vlerë: "Por jo aq sa thuhet... Tek ai mungoi zgjuarsia, dituria, pikëpamjet e Fatihut dhe zotësia për të mëkëmbur një shtet të ri". Në fakt në asnjë rresht historiani turk nuk flet për Besëlidhjen e Lezhës, nuk flet as për marrëdhëniet me shtetet evropiane... E megjithatë në fund detyrohet të pranojë së paku se "Iskanderi ka qenë një hero, një komandant me vlerë". Vetëm kaq. Sepse Skënderbeu i tij ishte thjesht një njeri, aspak i mbinatyrshëm.

Një histori brenda perandorisë

"Shqipëria në historinë osmane" është botuar në Izmrir në vitin 1944. Autori i tij Sulejman Kylçe me origjinë shqiptare nga Luma, ka qenë adjutant i Shemsi Pashës, boshnjak shqiptar, besnik i sulltan Hamitit II dhe i emërruar prej tij komandant divizioni me detyrë për të ruajtur qetësinë në Kosovë. Vetë autori, i cili ka mbaruar Akademinë Ushtarake të Stambollit dhe ka qëndruar në Shqipëri me detyra të rëndësishme që nga viti 1905 deri në ikjen përfundimtare të turqve nga Shqipëria në vitin 1913. Dhe megjithëse librin e ka botuar në vitin '44, Kylçe nuk është aspak i zhveshur nga koncepti perandorak në të shikuarin e gjërave.

Përmbajtja e librit është kontrolluar edhe nga mareshall Fevzi çakmak Pasha, kryetar i Shtatmadhërisë së Republikës Turke, i cili gjithashtu ka qëndruar në Shqipëri deri në fund të luftës ballkanike. Në shqip libri është përgatitur për botim dhe është pajisur me shënime nga Zyber Hasan Bakiu.

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Sat May 24, 2008 9:02 pm

SKENDER BEU GJERGJ KASTRIOTI, ka qen heroj i gjitha kohnave

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Tue Jan 27, 2009 1:51 pm

mesazh per Stupcat, Skënderbeu nuk eshte i lindur ne Kruje por ne Prizren i cili ishte edhe kryeqyteti i Gjon Kastriotit. Subash i Krujes emrohet nga sulltani pasi i vdes babai Gjoni. Pas nje kohe sultani e terhek nga Kruja nga friga qe ai filloi ti organizoje prncat shqipetarë. Ishte hera e dyte qe ai vinte ne Kruje kur iku nga Nishi, sepse e njihte kete kala po edhe shqiptaret qe sherbenin aty dhe rreth saje.
Per Osm-19, Voisava ose Vjosava-Vjosana nuk ka qene princeze malazeze por arberoro-shqiptare, sipas Gjon Muzakes e e lindur ne pollog, ku nuk percaktohet se eshte e lindur ne Gradec apo ndoshta edhe nw shipkovice ku ka nji kala ilire te cilen Skenderbeu e merr ne fillim kur kthehet nga Nishi, pastai merr kalane e Sobrit ne Orashe te Shkupi, kalane e Sollares dhe Kalane e Matkes ne Saraj te Skupi dhepastai fillon te shkoje ne drejtin te Tetoves , Gostivarit, Kerçoves, Dibres e Krujes. Ne derven te shkupit eshte vendi ku edhe sot i thone tek Dullenja e Skenderbeut ku ai atehere kishte lidhur kalin. Eshte edhe kenga e konakut qe e verteton kete ngjarje.
Per forumisten Hana, Voisava eshte nena, Donika gruaja dhe Mamica motra me e vogel e Skçënderbeut qe ti i ke emruar vetem si familja e tij.
te fala Ilmi Veliu.

Titulli: Re: Historia e Skenderbeut Tue Jan 27, 2009 1:54 pm

Eshte nje hipotez, e cila eshte shume e besueshme se Nena e Skenderbeut eshte e lindur ne Brodec.

» Origjina e Skenderbeut
» SHQIPTARËT PAS SKËNDERBEUT
» LETRA E SKËNDERBEUT
» Fqinjët pretendojnë në këtë shekull figurën e Skënderbeut.
» Fati i armeve te Skenderbeut.