Ilirët dhe vendbanimet e tyre të hershme

Shkrimet janë nga libri......libri është i përkthyer nga italishtja nga Zef Mirdita, dhe i botuar në Prishtinë më 1967---------------------------------------------------------------------------------------
Muzika

Të vetmin lajm shkrue mbi këtë e gjejmë te Straboni, i cili na flet se Dardanët e kanë kultivue shumë muzikën dhe kanë përdorë instrumente muzikore me frymë dhe me tela.
Në dy përmendore të vorrezave që janë gjetë, njana në Zaostrog afër Makarskës, dhe tjetra në nji vend të panjohtun dalmatin, shohim zotin Silvan tue mbajtë në dorë nji instrument me frymë në formë gypi, i ngushtë kah pipi, kurse gjithnji tue u zgjanue kah fundi.

Vallet

Paraqitja ma e vjetër e nji valleje popullore ilire gjindet e skalitunnë nji urnë të njohtun funerale nga Ribiqi shek. V-IV p.e.s. ku mund të shihen pesë figura femnash të kapuna dorë për dore.Pa dyshim këtu paraqitet nji valle rituale, ku duhet me e dallue formalisht prej valles në të cilën vallëzuesit sillen rrotull tue këndue.Kjo valle popullore shumë e vjetër ka qenë e preferueshme në Ballkan dhe asht ruejtë edhe te popujt e soçëm të këtyre viseve, te Sllavër (kolo) kurse te Shqipëtarët (valle).Kjo valle të cilën e përmend edhe Homeri në Odisenë, paraqitet shumë herë në histori të Ballkanit: tue fillue prej shek. V-IV p.e.s. në urnën e Ribiqit, mandej shumë herë në përmendoret e kohës romake të Perandorisë së vonshme, e ma në fund në artin popullor të pjesës perëndimore të Ballkanit mesjetar, ose ma saktësisht, në përmendoret të quejtuna steçki të Bosnjes dhe të Hercegovinës.

Veshja

Veshja që Ilirët e kanë bajtë ma së shumti ka qenë këmisha e shkurtë dhe gjatë, e kombinueme njikohësisht, jo gjithëmonë me pelerinë.Përveq kësaj meshkujt kanë bajtë edhe kofsharë.
Këmisha asht e përbame prej dy pjesëve, të bashkueme në krahë me dy pulla dhe ka mundë me u shtrëngue në mes me rryp.Në tansi kanë qenë shumë të gjata, por priftat dhe perënditëilire rëndom janë veshë me këmisha të shkurta.Disa autorë janë të mendimit me e identifikue këtë veshje ilire me atë dalmatine të cilën e kanë marrë Romakët e që ka pasë aq fat ma vonë tue hy në përdorim liturgjik në kishën krishtene.
Shpeshherë Ilirët paraqiten me mallotë që mbahej gjithëmonë mbi këmishë.Kishte të gjata e të shkurta të ngjashme me togat dhe lacernat romake.Mallotat rrallëherë e kanë pasë edhe kapuçin.Kjo rrobe asht bajtë e hedhun mbi krahëdhe qëndronte në supin e djathtë e mbërthyeme ma nji pullë, tue i lanë kështu duert të lira.
Ilirët shumë rrallë kanë veshë kofsharë.Paraqitjen ma të vjetër të kofsharëve e hasim në nji fragment të nji urne të gjetun në Ribiq, afër Bihaqit, në Bosnje, që i takon shek. V ose IV p.e.s.
Kostumevet ilire për meshkuj u përkasin ma në fund edhe kësulat.Deri tash janë konstatuar tri tipe kësulash ilire
- tipi i rrumbullakët (bereta pa anë) shumë e ngjashme me kësulën që edhe sot e përdorin Shqipëtarët (qeleshja) e që në përgjithësi konsiderohet si prejardhje direkte e kësulës së vjetër ilire.
- tipi i dytë ka formën konike që i përgjigjet kësulës prej gëzofit, e cila tash përdoret te sllavët e jugut (shubara) dhe te shumë popuj tjerë.
- tipi i tretë me sa duket i përdorun vetëm prej ushtarëve, ka qenë i rrumbullakët, por me anë shumë të gjanë.

Ilirët kanë përdorë disa tipe mbathjesh, ndër të cilat ma e njohtuna ka qenë opinga e thjeshtë, që përbahej vetëm prej nji cope lëkure që mbulon pjesën e poshtme të kambës, tue përfshi edhe gishtat, kurse në pjesën e epërme lidhet me disa lidhse lëkure.
Veshja e femnës ilire na zbulon karakteristikat autoktone dhe nji llojshmëni të tipareve ma të pasuna se ato të meshkujve.Kjo veshje ka qenë e përbame prej nji këmishe me mangë të gjata, prej nji fustani të gjatë ose të shkurtë pa mangë, prej pështjellaku, shalli, prej marhame në krye dhe në fund prej shumë lloj kësulash.Këmisha vishej vetëm ose si nënkëmishë.Fëmijtë e veshëshin vetëm ate.
Mbi nënkëmishë femnat ilire kanë veshë nji teshë që nuk ka qenë e qepun në krahë, por e kapun me pulla dhe e lidhun për brezi me rryp.Nëse ishte shumë e gjatë, pjesa e poshtme çohej dhe hidhej sipër rrypit.Kjo pjesë e veshjes shtrëngohej përsëri me nji rryp.
E njajtë ka qenë veshja që e bante në shumë solemnitete perëndsha ilire Thana.Kjo ishte shumë ma e shkurtë dhe palët e sja nuk bijshin drejt por në formë të kumbonës.Pështjellaku asht nji element shumë i lashtë i veshjes ilire.Ekzemplarët ma të bukur i kanë tri Nimfe të paraqituna në nji reljef të gjetun në Suhaç, afër Livnos në Bosnje.
Shalli asht bajtë mbi krahë, në paraqitjet monumentale e shohim ose të kryqzueme në gjoks ose rreth krahëve, rrallëherë mbulonte dhe kokën. Marhamën e kanë bajtë si gratë e martueme ashtu edhe vajzat.Kjo edhe sot përban nji pjesë të pandashme të veshjes kombëtare në Gadishullin Ballkanik.
Në periudhën romake gratë në përgjithësi kanë qenë ma konzervatore se meshkujt dhe jo rrallë i shohim të veshuna me kostumet kombëtare pranë burrit i cili mban veshjen romake.

Vjedhje e grekërve , edhe veshjen Shqiptare FUSTANELLËN,
"...the foustanella, the famous Greek kilt, is said by many to be a version of
the Albanian warrior's costume, and is sometimes called the Albanian kilt...
~Dinner with Persephone‎~Patricia Storace 1996 - faqe 164
Even the foustanella, the Greek national costume, is Albanian
~Eurydice Street: a place in Athens‎~by Sofka Zinovieff 2004 - faqe 190[/color
[color=red]The Fustanella is a fold skirt, which is carried particularly in Albania and Greece(by Arvanites), traditionally by men, thus a man skirt. It can appear a short stiff skirt , usually pleated, made of white cotton or linen, and in the country of its origin Albania(or Epirus) we also find the long version. The foustanela was worn by the Albanian fighters of the 1821 revolution. It's been some time now, that the newly created nations, try to claim any Albanian heritage as their own. The following pictures/photos is in response to those false claims and show that this dress is exclusively originated from Albanian folks.




Jean-Léon Gérôme (May 11, 1824 – January 10, 1904)
http://en.wikipedia.org/wiki/Jean-L%C3% ... 9r%C3%B4me
The fustanella, or white kilt, of the traditional Albanian is as common in the
streets of Athens as the private soldier's uniform in London
(The classic and the beautiful from the literature of three thousand years‎ - Page 395
by Henry Coppée - Juvenile Nonfiction - 1895 faqe 395)

"the Albanian fustanella, which was adopted by the Greeks
after their liberation in 1821 as their national costume.."

( The Nomads of the Balkans‎ - faqe 60)

Së bashku me fustanellen qëllimi propagandës greke është që ti përvetësojnë edhe figurat shqiptare që mbanin veshje antike Fustanella..
p.sh.
Marko Boçari
https://www.youtube.com/watch?v=DgYbP4vPrhg&feature=related
Ja vlen kjo video të shikohet , ka edhe përkthim .


p.sh. The Greek thieves will never stop stealing Albanian culture and heroes:
dhe gjithë tjerër heronjë figura të mëedha në greqi ishin me gjak Shqiptari .
Fustanella në muzeun e Parizit që shkruan Albanias e jo këtyre gabelëve që vodhën gjithçka çka ishte shqiptare .



Zeus10


Shkodran nga viti 1900

arber une e pash viedon pjesen e par po ne pjesen e dyt thot se ky marku ka luftu kunder shqiptarve siq thot aj komentatori turkshqiptar

Ky ishte për bashkim trojeve të Shqiptare ( shife librin te tema arvanitët) , përqarjen e futi më vonë kisha orthodoxe greke , sidomos me Qamët , shum arvanitas kan marë pjesë në maskarat e Qamëve .. Edhe psse ishin dy palët Shqipatrë ishin të manipiluar nga kisha Greke ..




p.s. më psyete u përgjigja ashtu si e di dhe si shkruan , përndrshe i u jam larguar kësaj historie mes qamëve-arvanitëve, përvetëm se mos te mendon kush që kam urrejtje fetare ..

Qëllimi ynë është që të kapemi në rënjët tona historike shqiptare , qoftë arvanit, suliot apo qamë , apo gege a toskë.

Grekomania – Mihal Grameno
[img=https://2img.net/r/ihimizer/img685/3262/2rxwl7s.th.jpg]
Dija është sot vegla më e shëndoshe e njerëzimit edhe e qytetërimit, se me dijen kanë harirë të ndryshojnë jo vetëm faqen e dheut po edhe naturën, se gjithë ç’na shohin sytë e na deëgjojnë veshët, janë të çpikurat e mendjes së njeriut. Gjithë me dijen harinë të xbutin kafshët e shpesët gjer në një shkallë, sa sot i sjellin njerëzimit ato më të mbëdhatë shërbime.
Me dijen harinë gjithë kombet e dheut të qytetërohen, të përparojnë edhe të rojnë të lumturë në këtë botë. Prapë me dijen harinë të shpëtojnë njerëzimn’ nga reziku i vdekjes, duke gjetur mikrobet e tmeruarë të oftikës, kolerës, murtajës edhe gjithë sëmundjeve!
Pra, kur çuditemi me këto të çpikura të dijes, nuku munt të mos qëndrojmë e të habitemi që qysh kjo ditë nuku mundi të gjenjë edhe mikrobne të grekomanisë?!
Edhe megjithëqë kjo sëmundje ësht’ë re në Shqipëri, po, duke mos marë masa kundra saj, kishte zënë të përparojë e gadalë të rënjoset, edhe zot’i math e di sa thesare do të kishte, po të mos zgjoheshin e të kupëtonin reziknë e t’i gjenin një derman shqipëtarët këti mikrobi të tmeruarë.
Grekomanija, është një sëmundje e rezikçime që shëmbëllen me gangrenën, të cilënë, po s’more masa të repta që në krye, je i dënuar për vdekje!
Grekomanija është përhapur në krye, si shpëtimi tonë, grekomanija është përhapur, në krye, si copëtimi tonë edhe kësisoj nuku vërenin reziknë po përkundra e pushtonin, kur, tani 30 vjet, u çfaq faqezaj këjo sëmundje në Shqipëri.
Mikrobet të grekomanisë këtu në Korçë, ku kanë qendrën, i prunë, jo korçarët po ca fanatikë pa ndjenja njeriu ose të shitur, nga Athina e Greqisë edhe kështu hodhë grindjen e zihjen midis vëllazërisë që kanë patur gjithë jetën korçarët.
Shumë keq më vjen të përdor fjalë si «trathëtar» e «i shitur» edhe aqë më shumë për vëllezër shqipëtarë, po faji është i atyre, të cilët janë berë vegla e të huajve edhe armikët e kombit të tyre. Qysh munt ta nemëronj e quanj klikën ose kamarillën e Mitropolisë me Efrem Gjinin nga Elbasanin edhe Jani Dardhën me &-inë?1
Nukë se s’janë korçarë pa flas për këta, po këta janë shkakëtarë e gjithave ç’kanë ngjarë e ngjasën në Korçë. Qysh mundet njerës të mbaruarë në shkollat e larta të jenë kundra kombit tyre, përveç se janë të shitur?
Një komp pret shërbime nga të këtillë njerës e jo intriga e armiqësi. Në thënçin se me këtë mënyrë duan t’i sjellin dobi kombit, këjo i lakuriqëson edhe më tepër që s’janë tjatër gjë përveç propagandistë të grekomanisë, se tjatër soj qysh munt të mbushin qëllimnë, kur kërkojnë të ndajnë orthodhoksët nga muhamedanët e nga katolikët?
Po propaganda e tyre duket faqezaj që është pas programit të megali idhesë, që të na grekosin e të humbasim gjuhën e bukur tonë, si e panë që më s’mbeti lugë për grekërit në Bullgari, Rumani dhe Serbi.
Mos muhamedanët u trazuan në punërat e kishës e të shkollavet të orthodhoksëvet? Përse atëherë, kur kishin e kanë qëllim të mirë, e ndaluanë lëçitjen e ungjillit edhe të tjerave që thuheshin shqip? E mallëkonin me katran gjith’ ata që kuxonin të thonë që janë shqipëtarë?
Ç’ishin gjith’ ato amenda2 (geza)3 që u epnin fëmijës për çdo fjalë që thoshnin shqip?
Zoti Efrem muntë më mirë të ndalonte Elbasanasit, të cilët lëçitnin edhe sot në kishrat shqip, a s’janë dhe ata orthodhoksë? Falje zotit, i cili s’na la të gjurmojmë këtë udhë të shtrembër e të njohim njëri-tjetrin. Mjerisht, gjenden akoma nga vëllezërit korçarë që gjyrmojnë këtë kamarille, edhe kjo është një turp i math! Është koha që të hapin sytë e të gjykojnë të drejtën për të mirën e mëmëdheut e të vëllazërisë, andaj bënj thirje duke lutur të hiqni dorë nga grekomanija e tjatrë sëmundje si kjo, që të mos lini emër të shkruar me katran.
Sa për trathëtoret istorija do t’u ruajnë çpërblimnë që meritojnë!…
«KORÇA», Korçë, nr. 11, 8 maj 1909. Autori: M.G. (Mihal Grameno).
E njëjta gjëndje ekziston dhe sot një shekull më pas…
Ti çdo bësh? Do lejosh vazhdimin e sëmundjes apo…

Cito :

"The Albanians are universally acknowledged as the descendants of the Illyrians who gave the world Alexander the Great, Emperor Constantine, several other Roman and Byzantine Emperors, one of the popes of the Roman Catholic Church, several Grand Vizirs of the Ottoman Empire, Muhammad Ali Pasha, father of modern Egypt, Mustafa Kemal Atatürk, founder of modern Turkey, as well as Mother Teresa destined for sainthood because of her services to the poor of India. Albania was also the only country in Europe that protected all the Jews, i.e. the only European country where the Jewish population was increased during WWII."

Përkthim,
"Shqiptarët janë të njohur universalisht si pasardhës të ilirëve që i dha botës Aleksandri i Madh, Perandori Konstantin, Roman disa të tjera dhe Perandoret bizantine, një prej papeve e Kishës Katolike Romake, disa Vizirs të Madh të Perandorisë Osmane, Muhammad Ali Pasha, babai i Egjiptit modern, Mustafa Kemal Atatürk, themeluesi i Turqisë moderne, si edhe Mother Teresa destinuara për shenjtëri për shkak të shërbimeve të saj për të varfërit e Indisë. Shqipëria ishte gjithashtu i vetmi vend në Evropë që të gjithë të mbrojtur hebrenjtë, dmth vetmi vend evropian ku popullsia hebreje u rrit gjatë Luftës së Dytë Botërore. "
http://www.americanchronicle.com/articles/view/122210]


Facts about Illyrian: Albania,
as discussed in Albania: The Illyrians:

Cito :

The origins of the Albanian people are not definitely known, but data drawn from history and from linguistic, archaeological, and anthropological studies have led to the conclusion that Albanians are the direct descendants of the ancient Illyrians. Similarly, the Albanian language derives from the language of the Illyrians, the transition from Illyrian to Albanian apparently occurring between...

Origjina e popullit shqiptar , të dhënat e nxjerra nga historia dhe nga studimet gjuhësore, arkeologjike dhe antropologjike kanë çuar në përfundimin se shqiptarët janë pasardhësit e drejtpërdrejtë të ilirëve të lashtë. Në mënyrë të ngjashme, gjuha shqipe rrjedh nga gjuha e ilirëve,

HISTORY MADE EVERY DAY

Cito :

ancient region of Europe which, at its greatest extent, included the western part of the Balkan Peninsula from the Danube River to Epirus. About 1300 bc, Illyrians, people of Indo-European stock who are considered ancestors of modern Albanians..

Shqiptarët janë konsideruar si pasardhës të ilirëve, një indo-evropiane njerëz të cilët u vendosën në Iliri, një rajon i lashtë i Evropës në pjesën perëndimore të Gadishullit Ballkanik, rreth 1300 bc. Ilirët krijuar shtetet e tyre gjatë 5 shekujve dhe 3d bc.
http://www.history.com/encyclopedia.do?vendorId=FWNE.fw..il010200.a#FWNE.fw..il010200.a

Ancient / Classical History

Cito :

Mystery hüllt die genaue Herkunft der Albaner heute. Die meisten Historiker auf dem Balkan glauben, dass die albanische Bevölkerung sind zu einem großen Teil Nachfahren der alten Illyrer, die waren wie die anderen Völker des Balkan, in Stämme und Clans unterteilt. Der Name Albanien ist der Name eines illyrischen Stamm abgeleitet genannt Arber, oder arbëreshe und später Albanoi

Historianët për Ballkanin besojnë që populli shqiptar është pasardhësi në pjesën më të madhe e ilirëve të lashtë që ishin si popujt e tjerë të Ballkanit, të ndarë në fise dhe klane. Shqipëria emri rrjedh nga emri i një fisi ilir i quajtur Arber...
http://translate.google.de/translate?hl=de&langpair=en|de&u=http://ancienthistory.about.com/library/bl/bl_albaniaancient.htm

"Ilirët dhe Iliria te Autorët Antikë"
Herodoti (seksioni Ilirët në veprat e Herodotit)
ishte autor i veprave antike të filozofisë që më vonë nga shumë shkencëtarë ... "Ilirët dhe Iliria te autorët antikë" ISBN 99927-1-639-8 ...
4 KB (291 fjalë) - 4 Tetor 2009 19:15
Straboni (seksioni Shiko dhe këtë)
Ilirët dhe Iliria te autorët antikë ISBN 99927-1-639-8 Shiko dhe këtë : Ndarja e Shqipërisë sipas Strabonit Kategoria:Historianë të lashtë ...
3 KB (189 fjalë) - 20 Nëntor 2009 23:46
Shtetet e para Ilire (seksioni Tregtia dhe qarkullimi monetar)
megjithatë Iliria për autorët grekë ... në mënyrë intensive dhe që krahas ... kuptimin më të gjerë, ashtu sikurse ndodh shpesh që autorët antikë i ...
55 KB (8.821 fjalë) - 18 Mars 2009 07:27
Pharsalia (seksioni Burim i të dhënave)
Ilirët dhe Iliria te autorët antikë ISBN 99927-1-639-8 Category:Libra.
1.015 B (157 fjalë) - 9 Dhjetor 2006 16:10
Paterculi Historiae Romanae (seksioni Burim i të dhënave)
Ilirët dhe Iliria te autorët antikë ISBN 99927-1-639-8- Category:Libra.
1 KB (198 fjalë) - 11 Janar 2007 12:03
Bujqësia dhe blegtoria ilire në antikë
Lindja e qyteteve i dha një shtytje të re zhvillimit të degëve të ndryshme të ... të minierave dhe të përpunimit të metaleve ilirët e njihnin ...
3 KB (418 fjalë) - 12 Gusht 2008 21:34
Shqipëria (seksioni Lidhje të jashtme)
midis tyre, të cilat te autorët e vjetër njihen me emrat: pellazgë, ... Ilirët Ilirët , ... dymijë vjeçarë të kombësisë ... e rurale si dhe nga ...
24 KB (2.979 fjalë) - 14 Nëntor 2009 23:00
Gaius Julius Caesar (seksioni Tituj të veprave)
Ilirët dhe Iliria te autorët antikë ISBN 99927-1-639-8 Kategoria:Perandorë romakë Kategoria:Biografi. ro vi. arz:يوليوس قيصر. ...
13 KB (1.635 fjalë) - 21 Nëntor 2009 20:44
Strabonis Geographica (seksioni Burim i të dhënave)
Ilirët dhe Iliria te autorët antikë ISBN 99927-1-639-8 Shiko dhe këtë. Ndarja e Shqipërisë sipas Strabonit Category:Dokumente historike ...
2 KB (323 fjalë) - 29 Shtator 2009 23:50
Dardanët (seksioni Të tjera)
Që të këto ... teza, nga autorët e tyre ... të vona antike dhe mbi ... ilirët në gjirin e kulturës universale romake hynë me një shkalë të lartë të ...
15 KB (2.167 fjalë) - 4 Dhjetor 2009 12:42
Valer Maksimi (seksioni Tituj të veprave)
Ilirët dhe Iliria te autorët antikë ISBN 99927-1-639-8 Category:Historianë.
1 KB (161 fjalë) - 18 Qershor 2007 02:18
Lukani (seksioni Tituj të veprave)
Ilirët dhe Iliria te autorët antikë ISBN 99927-1-639-8 Category:Historianë.
1 KB (191 fjalë) - 18 Qershor 2007 02:18
Vellej Paterkuli (seksioni Tituj të veprave)
Ilirët dhe Iliria te autorët antikë ISBN 99927-1-639-8 Category:Historianë.
1.022 B (149 fjalë) - 18 Qershor 2007 02:18
Thucididis Historiae (seksioni Burim i të dhënave)
Në librin e parë, pas hyrjes, në të cilën autori flet për qëllimin e ... Ilirët dhe Iliria tek autorët antikë ISBN 99927-1-639-8- Category: ...
2 KB (172 fjalë) - 25 Tetor 2009 20:27
Gai Sueston Trankuili (seksioni Burimi i të dhënave)
dhënë shënime të rëdësishme mbi luftrat e zhvilluara në trojet e Ilirisë ... "Ilirët dhe Iliria tek autorët antikë", Redaksia e Botimeve " ...
2 KB (89 fjalë) - 19 Nëntor 2009 17:28
Pompon Mela (seksioni Tituj të veprave)
Ilirët dhe Iliria te autorët antikë ISBN 99927-1-639-8 Category:Historianë.
1 KB (160 fjalë) - 18 Qershor 2007 02:21
Shega (përcjellim Lëngu i shegës, lufton infarktet dhe iktusin)
vogël gjetherënëse, frytet e së cilës kanë një lëng të ëmbël dhe me aromë të veçantë. ... Iliret dhe Iliria”,etj) , zeje te cilen ata e ...
93 KB (15.980 fjalë) - 14 Dhjetor 2009 15:50
http://sq.wikipedia.org/wiki/Speciale:K%C3%ABrkim/Ilir%C3%ABt_dhe_Iliria_te_Autor%C3%ABt_Antik%C3%AB

’S’ka komb tjetër të jetë marrë nëpër këmbë kaq pamëshirshëm nga shtetet fqinjë!’’. "Correspondence de Lord Byron",Paris,1825
Epiri është toka klasike dhe vatra e një populli tepër të lashtë. 1.Straboni.VII,5; Plin, N.H.IV ,1: App. Illyr 1. Që në muzgun e kohërave, në gadishullin ballkanik endeshin pellazgët të mbuluar me një vel misteri. Mitologjia thotë se ata ishin "njerëzit e parë". Bile helenët, të cilët në mënyrë të padiskutueshme i konsideronin pellazgët më të vjetër se veten,për ta përdornin një epitet të pashlyeshëm "proselinoi"(parahanësor),pra më të vjetër se vet Hëna. Kjo figurë e skajshme është tepër elokuente për lashtësinë tonë. Fijet e misterit pellazg ndërthuren në kohëra,gjersa në histori përmenden ilirët. Si një popull kryesor,si një "Hauptvolk"- siç e pat quajtur një nga themeluesit e ilirologjisë L.G.Thunman, ilirët morën pjesë në proceset themelore shoqërore e kulturore, në ngjarjet kryesore politike që përshkruan botën antike të Mesdheut.
Qytetërimi ilir do të mbushte shtratin e historisë së ardhme. Kontrasti me Romën do t’i evidentonte ilirët si popull tribunal të lirisë. Për të nënshtruar trojet ilire Romës iu desh të harxhonte gati gjysmën e kohës me anë të së cilës krijoi tërë perandorinë e saj të përbotshme.
Sulmet shkatërrimtare të keltëve, gotëve, visigotëve krijuan pështjellime të mëdha, por ilirët mbetën sërish në trojet e veta. Vërshimi shekullor i sllavëve qe i tmerrshëm,porsa i përket forcës asimiluese. Procesi i romanizimit u kryqëzua me atë të sllavizmit, por gjuha dhe vet populli autokton i trevave historike rezistoi dhe e ruajti individualitetin etnik.
Perandoria bizantine, Mbretëria bullgare e serbe qenë mbulesa politike të sipërme, nën të cilat shqiptarët jetonin, vepronin e i shqyenin. Këto mbulesa s’mund të konsideroheshin si qefin definitiv që mbështillnin një popull " kufomë". Shqiptarët në raport me ngjarjet dhe historinë nuk u diverguan e as humbën. Ata konservuan vetveten si popull, por nuk u ngurtësuan si një relikte muzeore, po me anë të dinamizmit të tyre, bënë Metaforën e Pavdekshme të Rezistencës dhe mbijetesës.
Me emrin Epir, në kohët e lashta quheshin krahinat në Jug të Ilirisë. Që shtriheshin prej lumit Vjosa e deri te krahinat veriore të Heladës së vjetër 1.Straboni.VII,5;Plin,N.H.IV,1:App.Illyr 1. .
Kufijtë e sipërm nuk duhet ti marrim si të prerë, pasi që në kohët e ndryshme ata kanë lëvizur; kështu për shembull, në kohën e sundimit të Pirros ata janë zgjuar shumë më përtej territoreve të përmendura. Disa nga gjeografët e shkrimtarët e kohës së lashtë i quanin Epir edhe krahinat që ndodheshin në bregun e djathtë të Vjosës dhe i shtynin kufijtë e këtij shteti deri në Skraparin e Mallakastrën e sotme, duke përfshirë edhe qytetin e Apolonisë 2.Etol.III,13,44;Strab.VII,325,327 dhe H.Ceka,Perputhje onomastike iliro-epirote,në "Studime Historike"nr.2,1965,fq.85 .


-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
'Macedonia, Epirus et Achaia' - harte e vitit 1560 nga G.Mercator (http://www.asommer.de/index.php?id=10&g ... and=Greece)
Epiri vetë SHQIPËRIA në harta të vjetra

Vasil Bollano kërkon greqizimin e Shqipërisë së Jugut ...... pushtuar dhe kolonizuar Eprin pellazgo-ilir shqiptar .
Argumentet-dokumentet tregojnë që nga historianët antike e deri më tani që është tokë SHQIPTARE , neve akoma heshtim




---------------------------------------------------------------------------------
Autor: J. Zuallart
Viti: 1587


----------------------------------------------------------------------------------
ALBANIA AND ITS INHABITANTS.

Albania comprises part of Macedonia, Illyria, Chaonia, and Epirus. Iskander is the Turkish word for Alexander; and the celebrated Scan- derbeg (Lord Alexander) is alluded to in the third and fourth lines of the thirty-eighth stanza. I do not know whether I am correct in making Scanderbeg the countryman of Alexander, who was born at Pella, in Macedon, but Mr. Gibbon terms him so, and adds Pyrrhus to the list, in speaking of his exploits.
~ELEGEANT EXTRAXTS 1827
------------------------------------------------------------------------------------
The country now called Albania is difficult of definition. It was at first confined to the little district of Alba- nopolis,* (now Albassan) in Southern Illyricum, afterwards called New Epirus. From this insignificant origin, the courage of its increasing inhabitants, shown especially during the weak disorderly reigns of the Byzantine emperors, have extended the limits, or rather the name of AlBania over greatest part of Illyricum and Epirus; so that in the present day it borders to the N. upon Bosnia, to the E. upon Macedonia and Thessaly, to the S. upon Acar- uania and the Ambracian Gulf, to the W. upon the lonian Sea and the Adriatic
~TRAVELS IN GREECE AND ALBANIA~Thomas Smart Hughes, 1830, PAGE 102
--------------------------------------------------------------------------------------

ARBER;flm per kto postime se me te vertet i lexoj me endje.

Ska pse Xhema , po une nuk po lodhem , edhe une po i kopjoj nga faqet e internetit e po i sjell këtu , sidomos nga librat dhe historianët e vjetër i japi më shumë rëndësi..

Arnold von Harff (* 1471 auf Schloss Harff, Bedburg; † Januar 1505 ebenda)
http://www.scribd.com/doc/87039/Earl...anian-Language
Konrad Gesner Schweizer “Buch: Mithridas sive de differentiis linguarum” 1555
Andrea de Poza Spanierin 1587 , “Albaner nannte man früher Epiroten”
G. Skaliger Franzose(1540 - 1600) 1599 Buch: Langues europeennes, “die epirotische Sprache von früher ist die albanische Sprache von heute”
Gottfried Wilhelm Leibniz Deutscher Philosoph (1646 - 1716) “albanische Sprache ist die alte illyrische
Hans Tunman Schwedischer Historiker (1746 - 177 Buch: Untersuchungen über die Geschichte der östlichen europäischen Völker “Albaner sind die direkten Nachfolger der Illyrer und wurden nicht romanisiert ”
Johann G.Herde Deutscher Kritiker und Philosoph (1744 - 1803) Buch: Ideen zur Philosophie der Geschichte der Menschheit 1784 “Albaner Nachfolger der Illyrer”
Conrad Malte-Bruun Däne (1755-1826) Buch: Annales des Voyages de la Geographie et de l`Historie / Paris 1809 “Albaner Nachfolger der Illyrer”
H.Hekard Französischer Diplomat (1814-1866) Buch: Historia et Description de la Haute - Albanie ou Guegarie “Illyrer Vorfahren der heutigen Albaner”
Johann Georg von Hahn (1811-1869)Österreichischer Diplomat, Philosoph und Spezialist in Albanischer Geschichte, Sprache und Kultur “die vorfahren der Albaner sind eindeutig die Illyrer”
Anton Friedrich Busching(1724-1793), German theologian and geographer.[/b]
Ami Bue französischer Geologe (Boue: 1794-1881) “Verbindung der Illyrer mit Albanern”
Eduard Schneider, französischer Spezialist für etruskische Sprache Buch: Paris 1894: “Une race oubliee. Les Pelasges et leurs descendantes” “tiefe Verbindung Albaner und Illyrer. Albanisch die sauberste und glaubhafteste Beweis der pelasgischen Sprache ”
L.Iasmouche Buch: La Peninsule Balkanique” “die Albaner sind die einzigen repräsentierte Nation die von den Illyrern überlebt hat”
Jakob Falmerajer (1790-1866) Deutscher Historiker Buch: “Das albanische Element in Griechenland” “besteht eine Verbindung der Albaner und Illyrern. Albaner bekannt unter den Namen: Albanier, Albaneze, Arvanit, Arnaut, Albania, Arbenia, Arbania. Falmerajer verurteilt die Slawen und Griechen, das sie versuchen international Teile der albanischen Geschichte zu verzerren. Sie beabsichtigen deshalb die Verbindung der Illyrer zu den Albanern, zu den Gegen und Tosken zu verleugnen. Und das die Albaner erst im 3 Jahrhundert im Balkan eintrafen ist falsch und unbeweisbar.
Teodor Mommsen (1817-1903) prominenter deutscher Historiker, Professor auf verschieden unis.
Buch “Römische Geschichte” “die überlebenden der Illyrer sind die Albaner”
Jernej Kopitar (1780-1844)
W.Mayer - Lybcke (1861-1936) Buch: die lateinischen Elemente im Albanischen”
Gustav Meyer
A. Tumbi (1865-1915)
Frank Miklosici Slowene, Universität von Wien “Albanische Forschung”
Gustav Meyer (1850-1900) “Albanische Studien”
Hugo Schuchardt (1842-192 bekannter österreichischer Linguist
K.Bugmann (1849-1919) bekannter deutscher Linguist
S.Bugge, Norweger Albanologe
Paul Kretschmar (1866-1956) deutscher Professor in Wien, Albanologe
Holger Peterson (1867-1953) bekannter dänischer Linguist, Uni Kopenhagen
Norbert Jokoli (1877-1942) bekannter Linguist, Albanologe
Milan Shuflaj / Sufflay (1865-1945) kroatischer Historiker, Professor in Zagreb, Albanologe
Gustav Weigand (1860-1930) deutscher Linguist
Ludwig von Thallczy (1854-1916)
Edtih Durham (1863-1944)
Norbert Jokl (1877-1942) jüdischer Albanologe
Franz Baron von Nopcsa (1877-1933)
Eduard Schneider “albanisch ist der reinste Beweis das sie die nachkommen der Illyrer Pelasger sind”
Carlo Tagliavini (1903-1982)
Giuseppe Schiro, Sizilianer (1865-1927)
Holder Petersen , Däne (1867-1953)
Martin Camaj
Eqrem Cabej
Robert Elsie (Verfasser etlicher Bücher und Artikel aus dem Bereich Albanalogie )
Shaban Demiraj (Sprachwissenschaftler in Tirana Mitglied der albanischen Akademie der Wissenschaften)
Xhevat Lloshi (Sprachwissenschaftler in Tirana)
Wilfried Fiedler (Verfasser des maßgeblichen deutsch-albanischen Wörterbuches)
Pierre Cabanes, Buch “Les Illyriens de Bardylis a Genthios” Paris 1988
Ceka Neritan, Albanologe
Andreas Lippert, Buch: Die Illyrer. Katalog zu einer Ausstellung von archäologischen Funden der albanischen Eisenzeit (12.- 4. Jhdrt v. Chr)
Hansjörg Frommer Buch: Die Illyrer 4000 Jahre europäische Geschichte
Enver Bytyqi, Albanologe
Robert D`Angely, Albanologe
Edwin Jacques, Albanologe
Elena Kocani, Albanologe
Stanislao Marchiano, Albanologe
Aref Mathieu, Albanologe
Hasan Minga, Albanologe
Nermin Vlora Falashi, Albanologe
Alexander Stipcevic, Albanologe
Petro Zheji, Albanologe
Noel Malcolm, Albanologe
Peter siewert, Albanologe
John Wilkes, Albanologe
Staso Forenbacher, Albanologe
Timothy Kaiser, Albanologe
Hermann Parzinger, Albanologe
Anton Mayer, Albanologe
D. Camarda, Italienerin (1821-1882) “albanisch die älteste Sprache der welt”
Mathieu Aref, Franzose, Albanologe
Aristeides Kollias, Griechin, Albanologe
Prof. Minella Shallo, albanischer Geologe
Maximilian Lambertz, österreichischer Albanologe
Peter Schubert, (1938-2003) deutscher Albanologe




Nuoua geografia, Volume 15
Anton Friedrich Busching(1724-1793), German theologian and geographer.

Përlthimi : Shqiperia merr(si territor) Ilirine Greke te lashte,dhe Epirin.Kjo Iliri u bashkangjit Maqedonise nen Mbretin Filip.Emri Epir do te thote kontinent.Albikokat e par(fruta) kane ardhur(origjinen) nga Epiri ne Itali dhe per kete kane emrin Mala Epirotica.Banoret jane ushtare te mire dhe guximtare.Letersia nuk eshte aspak e kultivuar tek ata;por jane shume te afte te bejne ujesjellesa,edhe pse nuk punojne me instrumenta Matematike,megjithate per kete dine te gjejne saktesisht lartesine e Maleve,dhe distancen e vendeve me te njejten saktesi te Gjeometrave.
Menyra e tyre per te sheruar Hernien(semundje) eshte e famshme,por e njejte e hidhur dhe e dhimshme.Per gjithe Turqine dine zanatin e kasapit,aq shume sa nuk eshte e thjeshte te gjesh nje kasap qe mos te jete Shqiptar ose arnaut."

Fisi Ilir i Penestëve

Njëri ndër fiset e shumta Ilire që kanë jetuar në Ballkan ka qenë edhe Fisi i Penestëve. Ky fis Ilir shtrihej, duke filluar nga Bukoviku mal në mes të Kërçovës e Gostivarit, ne lindje lumi Treska, (Ilirida) e deri në Brodin e sotëm. Pastai kufiri i Penestëve vazhdonte drjt malit Barbaras, kalasë së Debreshtit, kalasë së Krushevës, kalasë së fshatit Nerovë dhe drejt Demir Hisarit. Prej aty kufiri vazhdonte drejt Debërcës ku dilte në brigjet e Liqenit të Ohrit, në mes të Strugës e Ohrit, në Orovnik, aty ku sot është ajroporti i Strugës ku kufizohej me fisin tjeter Ilir Dasaretët. Në perëndim kufiri i këti fisi Ilir vazhdonte nga Struga, rrjedha e lumiot Drin i Zi (Drimon) Orovniku (Dibra e sotme), pastaj rrjedha e lumit Radika , Zhupa, Reka e Epërme dhe e Poshtme e deri në Mavrovë.[1]

Se popullata shqiptare që jeton sot në Kërçovë Strugë, Dibër e fshatrat e Rekës, jënë pasardhës të këtij fisi ilir tregon edhe fakti se kjo popullatë shqiptare fol një nëndialekt të njejtë të gjuhës shqipe, i kanë kësulat e bardha dhe të rrafshta, te njohura si kesula dibrane, për shkak se ne kohën e Skënderbeut i gjith ky teritor është quajtur “Krahina e Dibrës”. Pastaj edhe tirqit që i kanë veshur dhe përdorur popullata e kësajë krahine, dallojnë nga tirqit e krahinave tjera të tokave shqiptare. Kësula e bardhë kërçovare, strugane e dibrame dallojne nga kësula e bardhe dhe e rrafshët e Shqipërisë së Mesme dhe të Veriut, e cila kësulë(qeleshe) është më e shkurtër dhe më e gjërë[2].

Penestët që kanë pasur kryeqytet Uscanën ,në veri jënë kufizuar me Dardanët qe kryeqytet kanë pasur Skupin, e që në kohën Osmane poashtu ka qene krzeqztet I Vilajetit të Kosovës, kurse Uscana që në mesjete na paraqitet me emër të ri dhe për herë të parë, në vitin 1018 si Kirçava e më vonë si Kërçova, në kohën osmane I ka takuar Vilajetit te Manastirit.)[3]. Në shumë lokalitete të Kërçovës hasen gjurmë të vjetra arkeologjike dhe onomastike që dëshmojnë praninë e hershme të elementit shqiptar në këto troje. Në Mesjetë, në fillim nën romakët dhe më vonë nën bizantinët,popullatën Ilire fillojmë ta hasim me emërin, Arbër, Arban, Arbanas, Arvanit, i cili emër ka ardhur nga një fis Ilir me emrin “Alban” “Albanoi”. Për gjurmë të tilla, edhe sot flasin topikët, Arbanasi e Arbanisec në lokalitetet Atishtë, Velmej e Vraneshnicë të Kërçovës; Arbanashki në Dolencën e Mansatirit; Arbërkulla (Arapkulla) ne malin Bistra të Kërçovës, në të cilat jënë gërmuar dhe gjetur objekte të vjetra e artefakte arkeologjike.

Krahas këtyre mund të përmendim edhe “Tumat”, varreza tumulare ose “Kodërvarre” në Zajaz të Kërçovës, në Llagje, pjesë e Zajazit që në popullatë është e njohur “Ke Tuma”, Trojet ne Tuhin, Manastirishte në Aranjell, Kodra e Sateskës në trekëndëshin Zajaz-Greshnicë-Kolibar-Llagje, të cilët janë një dëshmi tjetër për gjurmë të vjetra vendbanimesh në këto anë[5]. Jo larg Uskanës (Kërçovës) ka kaluar dhe rruga e njohur Via Egnatia, që lidhte Durrësin me Konstantinopolin (Stambollin) e që kalonte nëpër Ohër, Manastir, Selanik dhe lidhte Perandorinë e Romës me brendinë e Ballkanit, në drejtim Lindje-Perendim, që do të ketë pasur një rëndësi shumë të madhe edhe për vetë zhvillimin intensiv e kulturor të kësaj zone. Rëndësi të ndjeshme në këtë periodë kanë pasur edhe rrugët që e bënin Kërçovën një nyje shumë të rëndësishme që lidhte lindjen me perëndimin po edhe veri jug. Me rëndësi të veçantë ishtin edhe rrugët Dibër-Kërçovë-Prilep-Stobi,; Ohër - Kërçovë- Gostivarë- Tetovë Shkup, ; Manastir – Kërçovë – Brod - rrjedha e Lumit Treska –Poreçe- Shkup,etj të cilat nuk kanë shërbyar thjeshtë, vetëm për komunikacion, por kanë pasur edhe rëndësi strategjike.

Në mesin e sh.II p.e. Maqedonia Antike dhe Iliria u likuiduan nga Perandoria Romake dhe këto teritore u shnëdërruan në Provinca të thjeshta romake dhe banorët e këtyre vendeve iu nënshtruan një asimilimi dhe romanizimi shumë të ashpër. Por pas ndarjes së Romës në 395, ilirët mbetën nën Bizantin dhe i shpëtuan asimilimit dhe zhdukjes së plotë. Edhe Uscana mbeti nën juridiksionin e Perandorisë së Lindjes-Bizantit dhe në vitin 1018 në dokumente paraqitet me një emër të rinjë Kirçava ose si që e hasim më vonë në dokumentet osmane Kërçova.