Kontributi i kerçovarëve per Kongresin e Manastirit

Shkruan Mr. Ilmi VELIU









Në bazë të artikullit që ka botuar gazeta “Java” janr 1937, nga Sefedin Kërçova, informohemi se “Kolonia Shqiptare Kwrçovare” që ka vepruar në Bukuresht ka qenë e udhëhequr nga Mulla Nashit Zajazi dhe Rexhep Novosella. Në kryesinë e kësajë shoqate kanë qenw edhe Emin Zajazi, Hysen Haxhi Sadiku nga Zajazi, Rexhep Fasku nga Greshnica, Mefmedali Haranjelli, Jusuf Hoxha i Tuhinit, Kamerr Limku i Sërbicës etj. Nga të dhënat që na jep Sefedin Kërçova në artikullin e tij, shihet se kjo shoqatë e themeluar para vitit 1900, ka qenë e organizuar mirë dhe ka bashkëpunuar me të gjithë klubet dhe shoqatat shqiptare që kanë vepruar në atë kohë në Bukluresht.

Sefedin Kërçova na informon se kjo shoqatë përveç botimit dhe shpwrndarjes të librave dhe gazetave shqip, mblodhi edhe ndihma financiare të cilat i dërgoi në Manastirë përmes Mulla Nashit Zajazi dhe Rexhep Novosella të cilët poashtu i përcollën punimet e Kongresit. Shkaku i aktiviteteve të shumta patriotike, jashta Kwrçovws po edhe nw Kwrçovw, Mulla Nashit Zajazin, në vitin 1917 bullgarët e burgosin e dënojnë në gjygjin e Manastirit dhe e vejnë në litarë te Ura e Gurit nw Shkup. Nga kjo shihet se sa njeri i madh ka qenë ai, dhe se Historia e Popullit Shqiptarë aspak nuk e ka përmendur, edhepse ai në Bukuresht ka pasur pasuri të madhe dhe nuk ka pasur nëvojë që të vinte këtu dhe të rrezikonte jetën e tij. Sëpaku të ja kujtojmë emrin Mulla Nashit Zajazit, hoxhë i shkolluar dhe intelektual shumw i madh, nga familja Liman Hoxha në Zajaz të Kërçovës. Sipas asajë që na tregon Sefedin Kërçova në vazhdim të artikullit të tij del se e njejta shoqatë e ksihte pritur edhe Ismail Qemalin dhe i kishte shtruar darkë kur ai nga Stambolli shkoi në Bukluresht për tu takuar me disa krerë të vendit dhe prej aty pastai shkoj në Vienë e Vlorë për ta ngitur flamurin

Duke hulumtuar pwr Hafiz Ibrahim Efendi Shkupin, kwrkova ndihmw nga historianwt e Shkupit, ku historiani Skender Hasani mw informoi se sipas dokumenteve qw ai i posedon, Hafiz Ibrahimi ka qenw nw studime nw Stamboll, dhe pasi kthehet nw Shkup, diku para vitit 1908, emrohet antarw i kryesisw sw klubit Shkupi, dhe njwkohwsisht pwrfaqwsues i kwtij klubi nw Kongresin e Manastirit. Ai, i veshur nw uniformw tw hoxhws, del para delegatwve dhe e pwrqafon Gjergj Fishtwn, duke dhwnw tw kuptohet se shqiptarwt myslimanw nuk jwnw kundwr,qw alfabeti latin tw pranohet si alfabet i shqipes.

Xheza i Abaz Lilës, nga Zajazi (mbi 105 vet) tregon se pas vitit 1912, ata qw ishin kthyar nga Stambolli dhe kishin tw marrw ksi lloj kredishw, u detyrun nga pushteti serbw qw të vazhdonin ti kthenin kreditë e tyre, edhe pse tash ishin si nënshtetas të Sërbisë. Si duket ka pasur tw nwnshkruar ndonjw marrwveshtje nw mes tw Swrbisw dhe Turqisw pwr kwtw punw.



Ashtu kishte qenë marrëveshja në mes të Sërbisë dhe Turqiaë, . Ne si pasardhës të Ali Dilës nuk e kemi ditur këtë gjest kaq patriotik të tij me shokë sepse ai ishte shumë i tërhekur dhe i heshtur, dhe asnjëherë nuk ka biseduar për këto çështje. Hoxhët e asaj kohe kishin presion shumë tëmadh nga pushteti serb e bile disa edhe ishin detyruar që të punonin për pushtetin duke u quajtur si imamë të shtetit (Drzhavni imam) e që rrogën e kan marrë nga shteti dhe kanë punuar për shtetin. Në këto tefterë nuk figuron emri i Ali Dilës, sepse ai kurrë nuk pranon të bëhet imam i ndonji xhamije edhe pse ka qenë njeiu më i shkolluar i kësajë ane. Ati në zajaz i mungonin njerzit e shkolluar me të cilët do të mund të bisedonte për çështjet që e rëndonin këtë popull. Ai nuk ka mundur të bënte muhabet me Sefer Zajazin që vrau izbashin në mes të Zajazit, vëllezërit Kalosh e Lazam Dan Zajazi të cilët e kishin lidhur “Naçalnikun” për bishtit të kalit dhe e kishte tërhiekur zvarrë deri në vdekje, pastaj >Ku len dielli perendon hana Sadin Selmanin nuk e ban nana<, Ali Dedja, Tahir Rihani, Mefailat e Zajazit, Begzat Vuli, Halim Mangupi, dhe bëhet rendi shumë i gjatë dhe pa sakaj nëse i përmendim të gjithë. Ali Dila ishte i lapsit, fesë dhe i shkencës, i filozofisë dhe astronomisë, dhe dinte tu tregonte këtyre burrave të Zajazit për Lidhjen e Prizërenit, Kongresin e Manastirit, alfabetin, shkollimin, por këto burra ishin vetem të gishtit dhe nuk e dinin Prizrenin e Manastirin, por vetem atë se liria vjen nga gishti, dhe se gishti duhej mbajtur vazhdimisht në kamzën e pushkës dhe që ta plotësonte edhe këtë detyrë Ali Dila ia kishte falur një djalë çetës së Mefailit, Jonuz Ali Dila i cili asnjëherë nuk iu nda komandantit të përgjithshëm Mefail Sheh Zajazit.

sipas shkrimeve qe kam lexuar,ishin kontradiktore

shaban cakolli shkruajti:

sipas shkrimeve qe kam lexuar,ishin kontradiktore

Pajtohem plotësisht Shaban! Ky shkrimi duket se eshte i krijuar nga një historian shqiptarë. Mirë është të sjellish atë variantin tjetër të bindemi për kontradiktoren !

I nderuar, Cakoli...!
Artikulli wshtw shkruar nw bazw tw hulumtimeve mw tw reja nw arkivat e Stambollit dhe tw Sofjes, materijale pwr tw cilat deri mw tash nuk wshtw shkryar. Nwse ju posedoni ndonjw dokument arkival qw vwrteton tw kundwrtwn, wshtw mirw tw na e prezentoni qw unw tw mund ta krahasoj me dokumentat qw posedoj.Te fala , Ilmi Veliu,historian dhe hulimtues i periudhws sw Skwnderbeut.

z.Ilmi Veliu pershendetje dhe mirsevini ne forum!

Ju cmoj dhe ju respektoj juve shume. Jam i interesuar te di nje cike me shume per ate zbulimin e afreskes se Skenderbeut ne nje xhami diku ne Kercove. Nese keni ndonje studim a material mbi kete ceshtje, do te ishim shume te nderuar po ta sillnit ketu ne forum.

I nderuar Leka...!
Pas vitit tw ri do tw shkruaj mw gjwrwsisht pwr kwtw temw. Wshtw fjala pwr njw kishw nw rrethinwn e Kwrcovws qw popullata w quan "Kwrrnia" aty kam gjetur elemnte tw shqiptarwve.Unw tentoj tw vwrtetoj nw mwnyrw shkencore se tw gjitha kishat e ndwrtuara para sh.15 jwnw tw shqiptarwve sepse ta i kanw ndwrtuar dhe se krishterizmin sllavwt e morwn nga shqiptarwt. Bullgarwt jwnw kryqwzuar nw sh.9 dhe deri atwherw kanw qenw tw pa fe. Swrbwt dhe maqedonwt e sotwm edhe mw vonw dhe nuk kan tw drejtw atw tw thonw se kishat jwnw tw tyre sepse i kanw uzurpuar nga shqiptarwt. Homatian thotw se sllavwt kur erdhwn nw Ballkan erdhwn si tw pa fe dhe i shkatwrruan objektet fetare tw ilirwve tw cilwt objekte Ilirwt i rindwrtuan.Pwr kwtw tem kam mbi 250 faqe qw e pwrgatis pwr botim dhe e kam pasur disertacion doktorature. Tw fala Ilmi Veliu.

Ju falemnderit z.Ilmi

Pergjigjja juaj eshte bindese dhe shkencore. Se shqiptaret i kane ndertuar keto kisha kjo eshte fakt. Dhe kete fakt e deshmon pikerisht ky zbulimi dhe argumentimi juaj mbi ate kishe, ku dhe eshte gjetur nje afreske me Skenderbeun. Pra, ky eshte nje argument i cili tregon se kishat dhe manastiret ortodokse cfaredoqofshin kane qene shqiptare.

Z.Ilmi, meqenese ju jeni historian, kam deshire te dij mendimin tuaj lidhur kete ceshtje: a eshte ortodoksizmi apo katolicizmi feja e pare e shqiptareve?

Leka i Madh shkruajti:

Z.Ilmi, meqenese ju jeni historian, kam deshire te dij mendimin tuaj lidhur kete ceshtje: a eshte ortodoksizmi apo katolicizmi feja e pare e shqiptareve?

Asnjëra ska qenë feja e parë e shqiptarëve! Ato kanë qenë fe te një pjese te shqiptarëve, por asnjëhere s'kan dominuar plotësisht tek shqiptarët. Po ashtu lufta mes këtyre dy kishave për dominim ne mesin e shqiptarëve i ka hapur rrugë përhapjes se shpejtë të Islamit.

Islami është feja e parë ! Me të lindi Ademi as. Ndaj besoj në krijuesin e vet dhe i ra në sexhde. Djalli, nuk u perkul nga krijimi i Ademit dhe u be pabesimtar!

xhavo_ shkruajti:

Asnjëra ska qenë feja e parë e shqiptarëve! Ato kanë qenë fe te një pjese te shqiptarëve, por asnjëhere s'kan dominuar plotësisht tek shqiptarët. Po ashtu lufta mes këtyre dy kishave për dominim ne mesin e shqiptarëve i ka hapur rrugë përhapjes se shpejtë të Islamit.

Une, xhavo_ , me provat qe kam ne dispozicion, them se duke qene se trevat shqiptare u paten ndodhur ne perandorine romake te Lindjes iu pat imponuar ortodoksizmi. Dmth, ata ne fillim paten perqafuar ortodoksizmin per ta perfaqesuar vende vende edhe katolicizmin. Dihet mjaft mire se shteti i Arberit me Progonin ne krye ka qene i ritit ortodoks. Me vone djemte e tij Dhimtiri dhe Gjini kaluan ne ritin katolik sebeti i maredhenieve me shtetthet italiane te kohes. Madje, nje numer i madh faktesh deshmon per kete. Por jane serbet, bullgaret e greket ata qe e monopolizuan secili per vete ortodoksizmin dhe kesisoj i kercenuan me tjetersim edhe shqiptaret ortodoks. Keshtu qe shqiptaret u ndodhen para nje situate: po te vazhdonin akoma me mbajtjen e ortodoksizmit, ata o te beheshin serb, o bullgar o greker. Prandaj, feja islame u pa si nje anije me vela te sigurta per ti bere balle asimilimit. Por, ama ky rol i islamit nuk mund te thuhet se e luan edhe sot, se mjerisht ne Sanxhakun e Pazarit te Ri, ne Plave e Guci e Rozhaje, nje numer shqiptaresh muslimane jane boshnjakizuar me c'rast vetem shqiptaret katolik kane mbetur akoma shqiptare. Mirepo, e ceka edhe me lart, kalimi i shqiptareve ne islam ka qene nje nga aktet me racionale (ne kuptimin rrethanor) per ti shpetuar asimilimit.

Kurse, nje numer i madh shqiptaresh qe ishin ortodoks fatkeqesisht u sllavizuan, si pershembull fisi i Kuqeve ne Malin e Zi. Kesisoj edhe ne Iliride, nje numer i madh shqiptaresh ortodoks u bullgarizuan si pasoje e Ekzarkatit bullgaro ortodoks. Poashtu edhe si pasoje e Patriarkanes se Fanarit te Stambollit, u greqizua nje pjese e shqiptareve ne jug te Camerise, me Terhalle etj etj.

Ja edhe një temë që mundë të jetë me interes e që unë nuk di se në cilën rubrikë do të ishte më mirë që të postohet. Ndoshta atë do të mund ta bënte administratori i forumit.

M-r Ilmi Veliu, Historian

Historia e Gjuhës Shqipe

Kumtesë me rastin e 100 vjetorit të Kongresit të Alfabetit në Manastir.


Shqiptarët flasin dhe shkruajnë një gjuhë që është shumë e veçantë dhe ndër gjuhët më të vjetra të Ballkanit dhe të Evropës. Shqipja i takon familjkes sw gjuhwve Indoevropjane që kishte lidhje diku më të afërt dhe diku më të largët me gjuhë të tjera të gadishullit Balkanik dhe tw Evropws. Jënë konstatuar elemente të përbashkëta sidomos me thrrakishten.
Nga shumë teori që jënë përmendur deri më tani mbi origjinën e ilirëve dhe ilirishtes, padyshim teorija më e përhapur është ajo të cilën më së qarti e formuloi Alojz Benac nga Saraeva.Bosnje. Ai thotë se nga Pellazget dhe pelazgjishtja rrjedhin parailirët, protoilirët, ilirët e lashtë dhe ilirët, me gjuhën e tyre ilirishten. Ky ka qenë një proqes shumë I gjatë I lindjes së ilirëve dhe ilirishtes thotë ai.
Kjo vërtetohet duke studjuar hulumtuar dhe analizuar mbeturinat materijale të zbuluara në varrezat dhe themelet e objekteve të lashta që i kanë përdorur Ilirët dhe duke studjuar gjuhët të cilat gjuhë i kanë përdorur popujt e lashtë dhe së bashku me ta edhe gjuhën e Ilirëve.
Shkënctarët si Straboni, Julius Pokorni, Qiro Truhellka duke hulumtuar origjinën e Ilirëve kan ardhur në përfundim se Ilirët e kanw origjinën nga Pellazgët dhe ata nga Arianwt, qw ka qenw një popull shumë i lashtë, parapellazgjik dhe ka jetuar në Azinë Qëndrore ose Veri të Indisë. Arianët, në fillim te kohës së Bronzit kanë filluar të shkëputen nga vendbanimi i parë dhe të dynden drejt perëndimit. Në Evropën Perëndimore dhe Jugore takohen me popullatë vendase dhe pas një kohe të gjatë vjen deri te përzierja e tyre dhe lindja e një populli të rinjë që në histori njihet me emrin Pellazgët.
Gjuhtarët mendojnë se Arianët në gjuhën e tyre kanë përdorur fjalë që jënë të gjuhëve japetike e që jënë të ngjajshme me ata të shqipes,qw na mundwson tw kuptojmë se të njejtën gjuhë e kanë përdorur pellazget dhe Ilirët.
Duke u mbështetur në vërtetimet gjuhësore dhe dëshmitë historike, vërtetohet se shqiptarët bëjnë pjesë në bashkëfisërinë e gjuhwve Japetike dhe nga ana tjetër se jënë pasardhës të vërtetë të Arianëve prej të cilëve lindwn Pellazget dhe prej tyre Ilirët.
Gjeografi i njohur Straboni ka thënë se Pellazgët kanë qenë një popull i madh ose një shtet i madh e që kanë qenë stërgjushërit e shqiptarëve të sotëm dhe kanë qenë të përhapur edhe në Azinë e vogël, në Thrraki, Maqedoni, Epir, dhe Iliri. Ishujt e Detit Mesdhe, Greqi, e Itali.
Historiani bizantin Julius Pokorny mendon se ilirët kanë lindur dhe jënë formuar në fillim, rreth lumit Iler në Gjermani dhe mw vonë shpërngulen në Ballkan dhe nga ky lum e marrin edhe emrin Ilir dhe gjuha e tyre Ilirishte.
Arkeologu nga Bosna, Qiro Truhelka mendon se emri Ilir spjegohet me fjalën shqipe të jeshë i lirë dhe se gjuha shqipe ka qenë ajo që e kanë përdorur ilirët dhe se emri Ilir është i kohës pellazgjike ose edhe ariane.
Një varg dietarësh të shquar, historianë, arkeologë e gjuhtarë kanë sjellur një sërë argumentesh historike dhe gjuhësore për origjinën e shqiptarëve dhe të gjuhës së tyre. Sintezën më të plotë, të shoqëruar me vështrimin kritik të mendimeve për origjinën e gjuhës shqipe e ka dhën gjuhtari I shquar Eqrem Qabej I cili ka sjellur edhe argumente të fuqishme shkencore në mbështetje të tezës ilire. Ai në studimet e tia ka dhën tri teori rreth origjinës së shqipes e që jënë këto:
-Shqiptarët rrjedhin nga Ilirët dhe shqipja nga Ilirishtja
-Shqiptarët dhe gjuha shqipe rrjedhin nga Thrrakët dhe thrrakishtja
-Shqiptarët dhe shqipja jënë përzierje Ilirothrrakase dhe gjuha shqipe është përzierje ilirothrrakishte.
Eqrem Qabej thotë se shqiptarët banojnë sot në një pjesë të trojeve, ku në periudhën antike kanë banuar popullsi ilire dhe nga ana tjetër në burimet historike nuk njihet ndonjë emigrim I shqiptarëve nga viset e tjera në trojet e sotme dhe një pjesë e elementeve gjuhësore si emra vendesh, fisesh, njerzish etj, janë njohur si ilire, gjejnë shpjegim me anë të gjuhës shqipe. Format e toponimeve të lashta të trojeve Ilire-shqiptare të krahasuara me format përgjegjëse të sotme, provojnë se ato janë zhvilluar sipas rregullave të fonetikës historike të shqipes, dmth. Kanë kaluar pa ndërprerje nëpër gojën e një popullsie shqipfolwse, marrëdhëniet e shqipes me greqishten e vjetër, latinishten, tregojnë se shqipja është formuar dhe është zhvilluar në fqinjësi me këto dy gjuhë këtu në brigjet e Adriatikut dhe të Jonit.. Të dhënat arkeologjike dhe materijale e shpirtërore dëshmojnë se ka vijimsi kulturore.

Zoti Ilmi, ky Ali Dila qe e thua mos ishte Ali Dedja bre. Se Ali Dila vetem ke mullini ka punu! Me nderime!

Zotwri Begzat,
Kur kwrkojnw nw polici qw Beqir Tufka tw nwnshkruhet pwr ta marrw letwrnjohtimin, ai thotw se unw jam nga Zajazi dhe se nw Zajaz vazhdimishtw kanw punuar vetwm dy gishta, ai i madhi pwr tu nwnshkruar, dmth pwr tw vwnw gisht dhe ai tregues pwr ta hek pushkwn. Dhe Ali Dedja ka qenw i pushkws tw cilit i ka vepruar vetwm gishti treggues pwr ta hiekur pushkwn dhe Ali Dila ka qenw i shkolluar dhe i ka punuar vetwm gishti qw ka pwrdorur lapsin. Ali Dedja i takon plejadws sw kacakwve bashkw me Nexhip Mulen, Xhemwn e Zylit,Zenko Dokla, Bajram Qupi dhe tw tjerw. Jwnw tw kohws sw Sefer Zajazit i cili ngriti krye kundwr Tanzimatit turk dhe mw vonw komitwve bukllgarw dhe u vra nw Karbunicw kry pwr kry me Jordan Piperkwn. Une e kam gjetur edhe fotografinw e Ali Dedes, tw Sefer Zajazit, po edhe tw Ali Dilws.Kjo wshtw histori lokale e Kwrcovws dhe nuk dwshiroj ti lodh mw tepwr forumistwt e nderuar, e nwse ti don mw tepwr tw dhwna pwr Historinw e Kwrcovws kwrko librin "Kwrcova nwpwr shekuj" tw cilin e kamw shkruar unew, ku jam munduiar qw me fakte tw shkruaj se kush cka ka ba dhe sa ka kontribuar per kombin,qw shumw shpejtw do tw dalw nga botimi. Pwr informata mw tw hollsishme paraqitu nw adreswn time elektronike Ilmiveliu@Yahoo.com. Tw fala ty po edhe tw tjerwve

Re: Kontributi i kerçovarëve per Kongresin e Manastirit

nga Begu Today at 12:50 pm
Zoti Ilmi, ky Ali Dila qe e thua mos ishte Ali Dedja bre. Se Ali Dila vetem ke mullini ka punu! Me nderime!

Ilmi Veliu shkruajti:

Zotwri Begzat,
Kur kwrkojnw nw polici qw Beqir Tufka tw nwnshkruhet pwr ta marrw letwrnjohtimin, ai thotw se unw jam nga Zajazi dhe se nw Zajaz vazhdimishtw kanw punuar vetwm dy gishta, ai i madhi pwr tu nwnshkruar, dmth pwr tw vwnw gisht dhe ai tregues pwr ta hek pushkwn. Dhe Ali Dedja ka qenw i pushkws tw cilit i ka vepruar vetwm gishti treggues pwr ta hiekur pushkwn dhe Ali Dila ka qenw i shkolluar dhe i ka punuar vetwm gishti qw ka pwrdorur lapsin. Ali Dedja i takon plejadws sw kacakwve bashkw me Nexhip Mulen, Xhemwn e Zylit,Zenko Dokla, Bajram Qupi dhe tw tjerw. Jwnw tw kohws sw Sefer Zajazit i cili ngriti krye kundwr Tanzimatit turk dhe mw vonw komitwve bukllgarw dhe u vra nw Karbunicw kry pwr kry me Jordan Piperkwn. Une e kam gjetur edhe fotografinw e Ali Dedes, tw Sefer Zajazit, po edhe tw Ali Dilws.Kjo wshtw histori lokale e Kwrcovws dhe nuk dwshiroj ti lodh mw tepwr forumistwt e nderuar, e nwse ti don mw tepwr tw dhwna pwr Historinw e Kwrcovws kwrko librin "Kwrcova nwpwr shekuj" tw cilin e kamw shkruar unew, ku jam munduiar qw me fakte tw shkruaj se kush cka ka ba dhe sa ka kontribuar per kombin,qw shumw shpejtw do tw dalw nga botimi. Pwr informata mw tw hollsishme paraqitu nw adreswn time elektronike Ilmiveliu@Yahoo.com. Tw fala ty po edhe tw tjerwve

Nuk e kam ditur se ky Begu kaq ngucakeq do dalë ! Megjithatë këtu ia paska qëllu!

Duke ditur rrethanat se Historiani Ilmi Veliu ma shumë ka tendenca te nxjerr në shesh Ali Dilën, se sa Ali Dedjen, sepse prej aty ka gjenezën, ani ia falim! Megjithatë Ali Dedja, vërtet duhet analizuar në prizmën e profilit që dha për për shqiptarinë.

Ali Dedja është vrasësi i policëve sërbë që hordhia e tyre pastaj te djegë fshatin Llapki Doll i Epërm ! Ali Dedja, është vrasësi , gjegjësisht njeriu që mori hakun mbi Jordan Piperkën që vrau Sefer Husen, dhe një Zajaz që kushedi ku e shpie zërin , nuk doli të marrë hak! Ali Dedja, ishte ai që drejtoi përballjet kundër Mickut të LLatovës, e pastaj, me bijtë e tij, duke qenë në atë traditë, i prinë udhëheqjes për të mbrojtur parimet dhe ligjshmërinë e Shqipërisë Etnike!

Këndohet dhe kënga:

O mor Mickoja i Llatovës
a i pe burrat e Kërçovës!

Unë e di, se do të goditem përse mbroj këto qëndrime, por, s'ka gje! Gjaku nuk behet ujë. Edhepse e verteta kështu eshte! Edhe sot, kur mbrohen pikëpamjet e drejta, dalim në relacione te kundërta. Në atë kohë kur Ali Dedja, me gjithe ata që pëmend historiani, z. Ilmiu, mbajti lidhjet direkte me Kryesinë e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, dhe pastaj, raportonin në Vilajetin e Manastirit, për të mbijetuar e për të mbajtur fitoren dhe lirinë ndër shqiptarë, atyre që nuk u permendej zëri kurrë nga njerëzit ma në zë , siç ishte plaku i urtë Liman Dedja, antologjia e kronikes historike, dalin si kërpudhat dhe ngriten heronj, edhepse disa prej tyre, të yshtur nga Sulltani turk, pergatitën Atentate kundër Abdyl Frashërit!

Nuk e kam se dua të mohoj, por, do te perpiqem të vë në raportin e dritës së vërtetë veprimin , perkushtimin, vuajtjet që përjetuan shumë liridashes, por nga kënde të ndryshme akoma perjetojnë anatemën që u erdhi nga shtypësit, dhe vazhdon po ajo edhe nga bashkëpunëtorët e tyre që përpiqen të bëjnë shtete të huaja, duke rrahur gjoksin se janë liridashësit e shqiptarëve.

Duke njohur rrethanat, jam per zhvillimin e debatit që e vërteta historike e shqiptarëve në Kërçovë të dalë si i ka hije!

Po, po keni te drejte. Eshte e vertete se jam nipi i Ali Diliës (nga vajza e tij) por jam edhe dhenderr i Ali Dedes, dhe do te mundohem te jemë i pa anshëm. Ja edhe nje punim tjeter per kerçovarët.

M-r. Sc.Ilmi VELIU

Simpozium Ndërkombëtarë organizuar nga Universiteti I Tetovës Tetovë.mars,2008.
Tema:

PJESËMARRJA E SHQIPTARËVE NË LUFTËN E II BOTËRORE

Që të kuptohemi më mirë nga historianët e huaj, është mirë që çdo shkrim historic, që ka të bëjë më pjesëmarrjen e shqiptarëve në Luftën e II Botërore, ta fillojmë me Mesjetën, e që më vonë të kuptohet se pse shumica e shqiptarëve, gjatë Luftës së II Botërore u rreshtuan kundër Rusisë dhe Partisë Komuniste të organizuar në këto troje nga Rusia me qëllim që të mbroheshin interesat slave në Ballkan e Evropë.
Branko Panov në librin e tij “Sredovekova Makedonija”, botim i Shkupit, në faqe 496 duke cituar Prokopie Cezaresin thotë se “...Vojskata na slovenita vo 548 godina ja premina rekata Istar-(Danub) i izvrshi strashni zlostorstva nad site Iliri, sve do Epidamn (Draç) Ushtria sllave më 548 e kaloi Danubin dhe bëri masakra të pa para ndaj Ilirëve, deri në Durrës, duke i vrarë pleqtë gratë dhe fëmitë, e duke i robëruar të gjith të rriturit. Pra, këtu është zanafilla e luftës së shqiptarëve për mbrojtjen e tokavë të tyre nga sllavët, gjatë gjithë 1400 viteve të ardhshme.
Sllavët vazhdojnë me masakrat ndaj shqiptarëve dhe në shekujt 12-13 por tash të konsoliduar në një shtet të quajtur shteti serbë i Mesjetës i udhëhequr nga Kral Milutini në fund të sh 13 dhe nga Car Dushani në fillim të sh,14 i pushtuan tokat shqiptare deri në Durrës duke i sllavizuar të gjitha emrat e qyteteve, fshatrave, lumenjëve e bile edhe emrat personal të shqipyatrëve.
Feudalët shqiptarë kur e kuptuan se Perandoria Osmane kishte në shënjestër Sërbinë dhe feudalët serbë, shumica e tyre kaluan në anën osmane duke u bërë vassal të saj, si Karl Topia me feudalët tjerë shqiptarë, më vonë Gjon Kastrioti e të tjerë. Pra feudalët shqiptarë shpresuan se Osmanët njiherë e mirë do ti çlironin ata nga regjimi shumë i ashpër i Dushanit dhe pasardhësëve të tij.
Pas Lidhjes së Prizrenit 1878, shqiptarët vendosën të bashkëpunonin me shtetet sllave të Ballkanit, Sërbinë, Bullgarinë, Malin e Zi në luftë kundër Osmanëve por u tradhëruan dhe u therën nga këto shtete pas vitit 1912.
Shqiptarët e mbetur jashta kufirit politik të Shqipërisë së sotme, edhe Hitlerin e pritën si çlirimtarë, sepse ishin theruar nga serbet e Jugosllavisë së Parë më tepër se një çerek shekulli. Ata asnjëherë nuk do të mund ti besonin Partisë Komuniste të instaluar nga Rusia dhe të udhëhequr nga Sërbia në këto troje.Edhe sot shqiptarët jashta Shqipërisë e pritën Amerikën si çlirimtare dhe shpëtuese të tyre
Pra ndryshonte situata e shqiptarëve të Shqipërisë dhe situata e shqiptarëve jashta shqipërisë. Sa herë që të flasim apo të shkruajmë për pjesëmarrjen e shqiptarëve në Luftën e II Botërore do të duhet ta bëjmë këtë dallim dhe ta kuptojmë shkakun se pse shqiptarët e kësajë ane aq ashpër e luftuan Partinë Komuniste të udhëhequr nga serbët edhe këtu në Maqedoni.

DOKUMENTE SEKRETE NGA MUZEU I KËRÇOVËS KU SHIHET SE JUGOSLAVËT PLANIFIKUAN LIKUIDIMIN EDHE TË KOMUNISTËVE SHQIPTARË

8Gusht 1943
Letër e Svetozar Vukmanoviq Tempo, drejtuar Komitetit të PKM në Kërçovë
...Me shtabin kryesor të Shqipërisë u takova. U skjarova se ne nuk kimi shansë të hymë ne Kerçovë.Dhe pas shumë debatesh dhe mospajtimeve,arrita ti bindë që një aradhë partizane nga Shqipëria nën komandën e Haxhi Lleshit, të vinte nga Elbasani drejt Dibrës Strugës e Kërçovës, dhe me flamurin shqiptarë e parolla shqip të hynte në Kërçovë e Zajaz. Kjo është mënyra e vetme për të hyrë në këto troje të mbrojtura nga Mefail Zajazi. (CK,KPJ. Origjinali i shkruar në sërbisht).
Ky plan i këtij spiuni serb ka qenë shumë i suksesëshëm. Kur vinë aradhat shqiptare, me flamuramurin shqiptar në jug të Kërçovës, askush nuk u del përpara, dhe ata lirshëm hynë në Kërçovë e Zajaz. Ali Ramë Dedja, bashkluftëtarëve i Mefail Zajazit, që ende është gjallë dhe ka qenë prezent aty, tregon se Mefail Zajazi u takua me Xhemë Gostivarin në Bukovik, për herë të fundit. Prezent ka qenë edhe Nafi Sulejmani, komandant i brigadës IV shqiptare dhe Nexhat Agolli, komesar politik.. Xhema e Mefaili u kishin thënë në atë takim se ata kurrë nuk do të pranonim që këto toka tua dorzonim forcave sllave për pa u shuar të tërë, por tash pasi është në pyetje aradha shqiptare më flamur shqiptar, ne do të ja dorzojmë tokat tona me shpresë që Shqipëria pastaj ti mbrojnë, e ne do të vdesim më ndërgjegje të pastër se këto toka nuk ua dorzuam komunistëve jugosllavë.

4 gusht 1944
Letër e Asan Përmetit, ku shihet se ka qenë antar i Komitetit të rrethit të PKM në Kërçovë, dërguar Zlate Treneskit, sekretar i të njejtit komiteti.
“… Shok i dashur Zllate,
Jemi para një rreziku shumë të madh. Dje, i gjith Zajazi është ngritur në këmbë dhe ka shkuar te Rexhë Rushit Zajazi, dhe kanë kërkauar që të pajtoheshin ballistët dhe komunistët shqiptarë,e Mefaili të bëhej komandanti kryesor i kësajë ane. Ata e kishin pyetur Xha Rexhan se e pret Rusinë apo Sërbinë. Ai u kishte thënë se ju mund të bëni si të doni por unë jam i pa fuqishqm që në këtë rast të ndryshoi diçka, por do të mundohem....Duhet të veprojmë sa më shpejt që të pengojmë pajtimin dhe bashkimin e shqiptarëve të Kërçovës....”

7 gusht 1944
Letër e Asan Përmetit antar i Komitetit të rrethit të PKM Kërçovë. Deri te Zlate Treneski Sekretar i të njejtit komiteti.
“Me datën 7 të këtij muaji, Mefaili mbajti një fjalim në Kërçovë ku kerkoi që të gjithë të armatosen, sepse pas tërhekjes së gjermanëve ne vetë do të luftojmë kundër komunistëve, dhe do ti mbrojme tokat tona. Fjalime mbajtën edhe Afmet Haxhi Sadiku, kryetari i Kërçovës, Himet Limani sekretar, dhe të tjerë. Populata e do shume Mefailin, por ne kemi marrë aktivitete të shumta që të shpifim dhe ngatërrojmë në mes veti ushtarët e Mefailit dhe ti largojme prej ti, duke popullarizuar Partinë Komuniste”.
Në bisedë me Hamza Halilin, veteran i arsimit shqip, Ali Ramë Dedja dhe Xhezo Dauti, luftëtarë të çetës së Mefailit, kam vërtetuar se Hasan Përmeti ka qenë i ardhur nga Shqipëria dhe është deklaruar si antarë i Ballit Kombëtar. Edhe kto persona që e kanë njohur e dinë si veprimtarë të zjartë të Balit, kurse nga ky dokument del se ai i ka raportuar shefit të OZN për Kërçovën, një farë Pepi Jovanoskit, për të gjitha aktivitetet dhe planet e Mefailit me shokë duke e përdorur edhe pseudonimin e tij si “Milçento” nga italishtja “Njëmijëenjiqind”.
Kur komunistët maqedonas fillojnë ti likuidojne edhe komunistët shqiptarë, që të mos u pengonin në rregullimin e shtetit pastër maqedonas, si komandantin e zonës së parë Hamdin Dema, komesarin politik të Brigadës së IV(më vonë Brigada e VII) shqiptare dhe ministër në qeverinë e parë të Maqedonisë së atëhershmë Nexhat Agolli, vllaun e tij Qemal Agolli, Hazem Morana; pastaj likuidimin edhe të Emin Kallnaga, Rexhë Rushit Zajazi e Mehmet Mehmeti me shokë të tjerë, ky far Asan Përmeti kishte ikur për në Shqipëri.

12 shtator 1943
Leter e Dobrivoje Radosavleviq, instruktor i KQ të PKJ deri te Strahil Gigov, antar i shtabit kryesor të LNC në Maqedoni.
Të dashur shokë,
“…Мефаил Шеху, некако да го убедиме и примиме под наша команда, и после да го пратиме на граница (со бугарите) каде че можеме и да го ликвидираме. Прво добро да се процени расположението на албанците према него и после да се види некако дали може да се исчисти”.
“…Со Џемо, ако имаме сили да се прими борба а ако немаме тогаш да се преговара со намера да се тој приближи до градот и после да се ликфидира”.
Nga luftëtarët e Mefailit tregohet se pas kapitulimit të Italisë, dhe me këmbënguljen e Tempos е Radosavleviqit, Mefail Zajazin e kishin bindur që tu bashkangjitej partizanëve. Ata si detyrë i ja kishin caktuar që ta mbronte kufirin ndaj ushtrisë bullgare që ishte i vendosur në lindje të Kërçovës. Pasi kishte filluar të dyshoi në planet e komunistëve sllavë, ai e braktis kufirin, takohet me forcat të Xhemë Gostivarit në Bukovik dhe e kishin marrë Kërçovën nga forcat poartizane për të pestën herë.
Si duket Mefail Zajazi e kishte kuptuar grackën që i është përgatitur nga vëllezërit jugosllavë. Po të mos i kishte braktisuar partizanët, edhe ai do të përfundonte si komunistët shqiptarë që i përmendëm më lartë e që u akuzuan se kishin luajtur nga vija partiake, sëbashku me shumë shqiptarë të tjerë nga Maqedonia, të cilët u kishin besuar gënjeshtrave të Tempos, Mugoshës, Popoviqit dhe Llazar Kolisheskit.
Autori është drejtor i Muzeut të Kërçovës dhe nënkryetar i Shoqates se Historinëve Shqiptarë ne Maqedoni.

Nga Laura Papraniku
Zbulohen gjurmët shqiptare në Republikën e Krushevës

Ilmi Veliu, magjistër i shkencave të Historisë dhe hulumtues e zbulues i rrënjëve shqiptare, këtu në Maqedoni, ka arritur që në Arhivin Qëndrorë të Maqedonisë të zbulojë dhe identifikojë një fotograsfi ku shkruan se është flamuri i Republikës së Krushevës, e që në të është e paraqitur një figurë e një shqiptari me kësulë të bardhë, tirçi e xhamadan, që jënë veshje kombtare shqiptare.
Z.Ilmi si qëndrojnë punët në këtë drejtim?
Deri më tash asnjë historian shqiptarë nuk e ka pasur në dorë Manifestin origjinal të Republikës së Krushevës. Nëse ai dokument nuk është humbur, dhe nëse do të nxirrej nga sirtarët secret të Arhivit të Maqedonisë do të mund të shihet se Kryengritjen e Ilindenit dhe Republikën e Krushevës e kanë organizuar kryesisht Shqiptarët. Ai Manifest është mëshehur ndhe nuk paraqitet në librat e historisë së shkollave fillore apo të mesme po as edhe në tekstet tjera universitare.Histporianët maqedonas prezentpjnë një manifest të falsifikuar ku nuk figurojjnë emrat e shqiptarëve ose dikund figuron vetëm emir I një Nikolla Bojari për të cilin një autor bullgarë thotë se ka qenë shqiptar..
Ku mund të gjejmë ndonjë të dhënë në lidhje me këtë temë.?
Është një autor bullgarë Angell Dinev, pjesëmarrës në kryengritje, I cili I përmend me emëra shqiptarët që kanë marrë pjesë në këtë kryengritje e që kanë qenë nga Zajazi e Cërvica e Kërcovës, nga Nerova dhe fshatra tjerë shqiptarë të Krushevës, nga Korça etj. Ai tregon se shqiptarët me kuaj e mushka kanë dërguar armatime dhe municione në Krushevë sepse si ata musliman, kanë mundur të lëvizin më lirshëm në terren dhe nuk kanë qenë shumë të kontrolluar nga policia turke.
A keni ndonjë personalitet shqiptarë që mund të na përmendëni për këtë rast?
Rilindasi dhe diplomati I madh kërçovarë, Jusuf Ali Bej Kërçova, ose në botimet e tij është prezentuar edhe si Jusuf Albani, e që ka jetuar në Sofje dhe aka botuar revistën e tij “Albania” dhe sipas një proklamate të vitit 1887 shihet se ai ka themeluar në Sofje një organizatë që është quajtur “Organizata Revolucionare shqiptaro Maqedone” që do tu kundërvehej planit grek “Megali Idea” dhe ati sërbë “Naçertanija” sipas të cilave plane do të duhej të ndaheshin tokat shqiptare në mes të Sërbisë dhe Greqisë. Pra ky ka pranuar të bashkëpunonte me “maqedonët” e sotëm, që atëherë jënë prezentuar si bullgarë, të luftonin sëbashku kundër Turqisë, Sërbisë e Greqisë dhe pastaj do të merreshin vesh në mes vedi se a do të jetonin maqedonët e sotëm në kuadër të shtetit shqiptarë apo në kuadër të shtetit bullgarë. Një ksi marrëveshje shqiptarët kishin edhe me maqedonët e jugosllavët gjatë Luftës së II Botërore e që pastaj nuk e përfillën. Proklamatën që ka dhënë kjo organizatë e që ekziston dokumenti në arhivin e Sofjes e që është në gjuhën shqipe, thirren shqiptarët e bullgarët (Maqedonët e sotëm) që të ngriteshin në kryengritje nën flamurin e Skënderbeut dhe flamurin e Republikës së Krushevës, ku pas çlirimit pastaj do të merreshin veshtë për krijimin e shteteve të tyre nacionale.
Për Kryengritjen e Ilindenit?
Duke u bazuar në parimet e organizatës që e përmendëm, është organizuar edhe Kryengritja e Ilindenit dhe Republika e Krushevës. Dmth se shqiptarët kanë luajtur rol kyq në mos edhe kryesorë. Kjo shihet edhe nga fotografia ku bullgarisht shkruan se është flamuri i Republikës së Krushevës, e ku është e vendosur figura e një shqiptari I veshur me tesha kombëtare shqiptare.
Historikisht, tirçit xhamadani dhe kësula e bardhë (çeleshja) qoftë e rrafshët ose e rrumbulklak, është kryekëput veshje kombëtare shqiptare e trashiguar nga Ilirët dhe nuk e posedon asnjë popull në botë. Në fotografi personi është me kësulë të bardhë të rrafshët që e kanë bajtur kryesisht shqiptarët e Vilajetit të Manastirit, Kërçova, Krusheva, Manastiri, Prilepi, Struga, Ohri,Dibra.
Të përsërisim edhe njiherë se kjo fotografi është një document I pa mohushëm se shqiptarët kanë luajtur rolin kryesorë në Kryengritjen e Ilindenit dhe organizimin e Republikës së Krushevës dhe nëse nuk ishte ashtu atëherë si mundi të arrijë që simboli dhe flamuri I kësajë republike të jetë figura e një shqiptari me kësulë të bardhë. Unë vetëm e fillova këtë “shamatë” dhe është detyrë edhe e kolegëve të mijë që të vazhdojme hulumtimet në këtë drejtim.Në përgjithësi jemi shumë mbrapa dhe na duhet punë e madhe për ta shkruar historinë tonë këtu në këto troje ku kemi jetuar gjithmonë.

Ilmi Veliu të përgëzojë për këto materiale kaq të vlefshme që ke sjellur për lexim....

Nuk di a ekziston ndonjë forografi në lidhje me flamurin e Republikës së Krushevës... sepse emri Krushevë ka shumë lidhje me Dardhanin të cilin emër me kohë sllavët e sllavizojnë nga Dardhani në Krusheva.