Shqiptarët mes unitetit dhe përçarjes gjatë dy pavarësive

E njëjta situatë vazhdoi edhe pas njohës së Shqipërisë nga Fuqitë e Mëdha, të asaj kohe. Në momente kur shteti i ri shqiptar kishte nevojë më shumë se kurrë për një bashkim të të gjitha forcave politike në atë kohë, të dhimbshme janë momentet që përsëri i përshkruan autori dhe pjesëmarrësi i këtyre ngjarjeve Sejfi Vllamasi, rreth kërcënimit që i bëhej qeverisë së Vlorës nga ana e vetë shqiptarëve: “Bektashi Cakrani, i komprometuar për marrje te hollash nga Greqia, për ta zgjeruar kufirin e saj në dëm të tokave shqiptare, për shkak se nuk u pranua dëshira e tij për ta bërë Cakranin qendër nënprefekture, mbledh një fuqi dhe kërcënon qeverinë e Vlorës me kryengritje. Nga ana tjetër Dervish bej Biçaku, miku besnik i Esatit, në tetor te vitit 1913, mblodhi një fuqi kundër qeverisë së Vlorës, duke bërë propagandë në popull me kuran në dorë, për kryengritje kundër qeverisë”.
Edhe pasojat kombëtare të kësaj politike i njeh mirë Historia e popullit shqiptar. Gjatë Luftës së Parë Botërore, Shqipëria u shndërrua në arenë lufte nga ushtarët e Fuqive të mëdha dhe të shteteve fqinj, duke e vënë përsëri në rrezik pavarësinë e posafituar.
Moment tjetër që e karakterizoi shtetin shqiptarë pas pavarësisë është edhe fillimi i likuidimeve politike në Shqipëri. Më 22 mars të vitit 1919, vritet nënkryetari i parë i qeverisë së Durrësit, Preng Pasha, duke vazhduar pastaj vrasjet me prefektin e Durrësit Abdyl Ypi, Esat Pashën, plagosjen e Ahmet Zogut, atentatin vdekjeprurës ndaj Avni Rrustemit, vrasjen në Bari të Italisë të Luigj Gurakuqit, e kështu me radhë. Pa u futur në aspektin patriotik, të gjithë këto vrasje janë bërë për motive politike.
Ndërkohë, pothuajse një shekull më vonë, shqiptarët prapë u ndeshën me të njëjtën situatë, përpjekjet rreth pavarësisë së Kosovës. Por, këtë herë shqiptarët e Kosovës ishin më të bashkuar se kurrë drejt rrugës së krijimit të shtetit të tyre të pavarur. Dallimet mes vitit 1912 dhe 2008 ishin të mëdha. E para, që në Kosovë nuk kishte më “esadista” e “Haxhi Qamila”, si në kohën e pavarësisë së Shqipërisë, dhe e dyta, ky qëndrim unik i shqiptarëve të Kosovës padyshim që luajti një rol të madh në përkrahjen që pati Kosova nga SHBA-ja dhe Bashkimi Evropian, për njohjen e pavarësisë dhe integritetit territorial të Kosovës. Pra, pavarësia e Kosovës shënoi pjekurin më të lartë politike në historinë e shqiptarëve.

Por edhe pas pavarësisë së Kosovës, të drejtat e shqiptarëve akoma nuk janë zgjidhur në tërësi. Megjithatë uniteti i shqiptarëve të Kosovës padyshim që duhet të jetë rruga më e mirë e shqiptarëve për të ardhur deri te realizimi i kërkesave të tyre kombëtare. Në veçanti ky duhet të jetë një mësim i mire për partitë politike shqiptare në Maqedoni. Mosmarrëveshje politike ka gjithkund, por pasojat e këtyre mosmarrëveshjeve varen nga momentet politike në të cilën kalon një komb. Edhe pas vitit 1924 në Shqipëri vazhduan përçarjet politike, por në atë kohë shteti shqiptarë veç se kishte filluar të konsolidohet dhe pavarësia e Shqipërisë më nuk vihej në pikëpyetje. Në të ardhmen edhe në Kosovë mund të ketë mosmarrëveshje mes forcave politike të Kosovës, për zhvillimet e brendshme politike në vend. Por këto mosmarrëveshje asnjëherë nuk do ta kthejnë mbrapa Kosovën në planin e identitetit kombëtar. Ndërsa në këto momente ajo që duhet t’i shqetësoj shqiptarët, është përçarja e madhe që ekziston mes forcave politike shqiptare në Maqedoni. Shqiptarët e këtij vendi në vazhdimësi ballafaqohem me marrëveshje të çuditshme politike. Njëra në maj, e tjetra në mars. Njëra nga një forcë politike shqiptare, tjetra nga një forcë tjetër. Dhe, ajo që mbetet e përbashkët është se që të dy marrëveshjet janë vetëm në letër. Dhe do të vazhdojnë të ngelin në letër, derisa shqiptarët në Maqedoni do të vazhdojnë të përçarë të nënshkruajnë marrëveshje. Është për të ardhur keq, por pikërisht këto veprime të kujtojnë historinë e dhimbshme të shqiptarëve në vitin 1912. Veç se këtu më nuk dihet se kush është Esat Pasha, e kush është Haxhi Qamili, sepse të gjithë pretendojnë të jenë Ismail Qemali. Ndërsa nën maskën e këtyre pretendimeve, janë të drejtat e shqiptarëve në Maqedoni që vazhdojnë të mbesin në vend numëro. (Lajm)01.04.2008
nga Jahi JAHIU