E SA TË JEMI GJALLË

Beton shkruajti:

I nderuar Nezi Myrta une pajtohem me te tjerat kurre thue si suedishrja , norvegjishtja , anglishtja , daçishtja etj por nuk pajtohem me Finlandishten eshte gjuhe e veçante siç eshte gjuha Hungareze,e mendoj se ka ta beje ma shume me hungarishten se sa me keta gjuhe te tjera ....por kemi antare ne kete Forum edhe nga Finlanda e shpresoi keta antare futen ne teme e sqaroin kete.

FLM

historiku ndryshon, po edhe për finlandishten e hungarishten spjegova se ato dy rrënjë fjalësh; hun e fin, në shqipen dhe emri shkencor lat. për Finlanden është Fenia - që kanë lidhje, po duke mos anashkaluar edhe ndikimet gjermanike.


Historia e Finlandës



Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë








Shko te: navigacion, kërko

Historia e Finlandës
Sipas burimeve arkeologjike finlandeze, viset e tanishme të Finlandës kanë qenë të populluara rreth vitit 8500 p.e.s, gjatë kohës së gurit, kur është shkrirë akulli i viseve të brendshme në periudhën e fundit të ngricës. Banorët e parë duket se kanë jetuar nga ajo ç'ka kanë gjetur në tokë dhe burim tjetër i ushqimit ishte deti. Sipas këtyre burimeve supozohet se folësit e gjuhës fino-urgik, kanë arritur në këtë pjesë gjatë kohës së gurit, me gjasë kanë qenë vendbanimet e para të mezolitit. Si fillim i bujqësisë llogaritet të ketë qenë ardhja e kulturës së përpunimit të qeramikës në jug të Finlandës rreth 3200 p.e.s. Sido që të jetë këto burime thonë se ushqimi kryesor i popullatës së kësaj ane ka qenë peshku i peshkuar në det, e veçanërisht në pjesën veriore dhe lindore të Finlandës.
Koha e bronzit (1500-500 p.e.s.) dhe e hekurit (500 p.e.s.-1200), karakterizohet me një komunikim intensiv me skandinavët, banorët e Rusisë veriore dhe regjionit Baltikë. Të dhëna të shkruara për historinë e Finlandës para shekullit XII nuk ekziston, të vetmet burime janë mitet dhe legjendat të imagjinuara që vijnë nga vendet skandinave e që tërthorazi flasin për parin e fiseve finlandeze. Përkundër shkencëtarëve skandinavë, ata finlandezë janë më objektivë dhe nuk provojnë të krijojnë nga fantazia e dëshirës mite dhe legjenda.
Për gjenezën e Finlandës, burimet finlandeze përdorin mitet që lindin nga Suedia e të cilat thonë se Finlanda ishte e lidhur ngushtë me Suedinë për afro 700 vite, që nga 1154 sipas hipotezës: Eriku i kuq apo Mbreti Suedisë Eriku, ka filluar krishterimin e këtyre viseve. Ndërsa në anën tjetër thonë se familjet finlandeze kanë qenë të krishterë një mijë vjet më parë dhe se historikisht unioni ka filluar nga Birger Jarl's është marrë një ekspeditë nga pjesa qendrore të Finlandës në vitin 1249. Suedishtja ka filluar të bëhet gjuhë dominuese e administratës dhe edukimit (?), ndërsa shkrimi finlandishtes është përdorur për qëllime religjioze.

[redaktoni] Themelet e shtetit






Duka i Madh i Finlandës



Përgjatë shekullit XIII, kjo hapësirë nga pjesa tjetër e botës, si pjesë ruse, ndërsa nga paria vendase si e okupuar (1714-1721 dhe 1742-1743). Pas kësaj kohe në pjesë tjera të botë fillon të dominojë termi "Finlandë" për këtë hapësirë konkretisht në Suedi dhe Rusi e cila i premtonte kësaj parie mbrojtje (protektorat) nga Suedia.
Perandori rusë, Aleksandri I i nënshtrojë këto vise përsëri në vitin 1808 dhe nga kjo deri në vitin 1917 kjo ishte pjesë autonome e Dukës së Madh të Perandorisë Ruse. Gjatë kësaj kohe ndjehet një lidhje emocionale me Suedinë dhe paria finlandeze fillon një lëvizje nacionaliste të njohur si "fennomia" në vitin 1860. Pika kulminative në zhvillimin e ngjarjeve, publikime: se çfarë do të jetë epika nacionale, Kalevala, në vitin 1835; Finlandishtja merë statut të barabartë me suedishten në vitin 1892.




Lufra qytetare 1918, Tampere



Pak kohë pas Revolucionit Bolshevikë, 6 dhjetor 1917, finlandezët deklarohen për pavarësi e cila u aprovua nga Rusia bolshevike, mirëpo pas luftës qytetare që pasojë në Rusi dhe Finlandë, e komplikojë zgjedhjen e kësaj çështje.

[redaktoni] Histori e shtetit


Në vitin 1918 vendi e përshkruan një luftë e shkurtër por e përgjakshme, qytetare e cila la gjurmë për disa vite me radhë. Lufta u zhvillua në mes "të bardhëve" të ndihmuar nga Gjermania Imperialiste dhe "të kuqve" të ndihmuar nga Rusia Bolshevike. Në anën e "të kuqve" u radhitën shumica e punëtorëve dhe bujqve ndërsa "të bardhët" përbëheshin kryesisht nga borgjezia dhe politikanët e së "djathtës". Më ë fund "të bardhët" i mundën "të kuqët".




Pushkatimi i "të kuqve"



Kufiri i Finlandës me Rusin është rregulluar me traktatin e Tartur-it në vitin 1920, kufi që është i ngjashëm me kufirin historik porse ja bashkëngjitë Finlandës edhe Petsamo-në dhe gjirin e Detit Barentë.
Gjatë Luftës së II-të Botërore zhvilloj luftë me Rusët dy herë: Luftën e dimrit 1939-1940 dhe Lufta e Konstulacionit 1941-1944, pak pas fillimit të Operacionit Barbaroza me të cilin gjermanët filluan marshimin në Rusi. Kjo u përcoll me luftën në Lapland të viteve 1944-1945 në të cilën finlandezët dëbuan forcat gjermane.




Ne nuk duam luftë. Do i mbrojmë sovjetët
Afishe e bolshevike



Marrëveshjet e nënshkruara me BRSS-në në vitin 1947 dhe 1948, ishin të lidhura me obligime, restaurimi dhe rindërtimi në Finlandë "vis-à-vis" me BRSS-në si dhe konsensionet territoriale për Finlandën (sipas marrëveshjes për paqe të Moskës, 1940). Finlandës i ndahen pjesa më e madhe e Karelisë finlandeze, Salla dhe Pestsamo.
Pas Luftës II-të Botërore, në kohën e "Luftës së Ftoftë", Finlanda hynte në "zonën e gjelbër"- neutrale në mes të vendeve perëndimore dhe BRSS-së. Traktati YYA (Pakti Fino-Sovjetik i paqes, bashkëpunimit dhe asistencës) ju linte disa të drejta sovjetikëve politike duke cekur se garantimin e të drejtës për rusët që ë mund të mbrohen nga Gjermanët (praktikisht vendet e NATO-së). Shumë politikanë finlandezë, ndër ta edhe presidenti Kekkonen (1956-81), kanë përdorur lidhjet me Moskën ashtu që ndikimi i saj mund të vërehej. Tani (2005) finlandezët flasin paksa me krenari që kishin një sistem demokratikë në kufirin e BRSS-së.
Koha pas luftës, për Finlandën ishte kohë ndërtimi, zhvillimi e zgjerimi ekonomik, kohë stabiliteti. Nga bujqësia e luftës u mëkëmbë në një bujqësi agrare industriale të ekonomisë së tregut dhe duke i ruajtur elementet e sistemit të shoqërisë sociale.
Shpërbërja e BRSS 1991, për Finlandën ishte paksa e dhimbshme (ç rregullime ekonomike), miro ajo tani ishte e lirë të vazhdonte rrugën e saj. Kështu në vitin 1995 ju bashkëngjitë Bashkësisë Evropiane (BE) në të cilën ajo luan rolin e avokatit për federalistët e vendeve të veriut të cilat e mbështesin konfederalizmin.
Marrë nga "http://sq.wikipedia.org/wiki/Historia_e_Finland%C3%ABs"


Kategoritë: Historia e shteteve | Finlandë

kemi edhe këtë shenim:
Ne Skandinavi marrin pjese vecse dy shtete, Suedia dhe Norvegjia. Keto e perbejne gadishullin scandinavik. Kurse ne shtete nordike bejne pjese kto te dyja sikurse edhe Finlanda, Danimarka dhe Islanda.
Gjuha e moçme nordike eshte si baze e gjuhve ketu(kan ngjajshmeri me njera tjetren si psh, italishtja me spanjolishten).
Finlandishtja i takon nj grupi tjeter HUNGARO-FIN, qe jane finlandishtja, hungarishtja, estonishtja dhe turqishtja.Finlanda ka qene me par pjese e mbreterise se madhe suedeze ne te kalueren si dhe Norvegjia deri ne fillimin e shekullit te kaluar sikurse edeh shtetet baltike dhe pjesa e rusise tek St:Peterburg.Pjesa jugore e suedise(Skåne) i ka takuar Danimarkes por me lufte e fitoi Suedia (para disa shekujsh).

wikipedia ishte vetëm sa me u njoftë:
po unë e thashë edhe në shkrimin që kontestuat se - Fjalët HUN E FIN sikur janë rrënjë gjuhësore shumë të afërta, ku përcaktojnë gati të njejten gjenezë, a trung por që ndikimet e mëdha gjermane, bënë që të mbeten përzierje elementesh, e të mbesin në grupin e gjuhëve gjermanike. Kurse hunët e Atilës, pushtuesit ma të madh mongol
mbeten ma poshtë ndikimeve nordike gati të tjetërsuara - dhe pushtimet hune mongole, bënë tëveten duke formuar edhe një komb ballkanik - hungarez. Pra, origjina e emrit vie nga emri - HUN, emri i hunëve mongol, po gjuha pësoi ndryshime të shumëta nga ndikime të kohës, e kjo mbeti një shtyllë e veçantë linguistike, krahas asaj historike, duke u përballë me gjuhë e kulturë gjermanike në një anë, poashtu edhe me ndikime sllave në anën tjetër. Sot bëj pyetje a janë hungarezët sllav? Apo janë gjermanik apo janë - hun, hunët e lashtë të Atilas (mbretit të tmerrshëm mongol)?

Lidhja linguistike hune - fine, ekziston si lidhje e lashtë që përcakton qendresen e tyre përballë gjermanizimit e europianizimit - në esencë, por në sipërfaqe duket diçka krejt tjetër, që studimet e mirëfillta edhepse u bënë mbi historikun e atyre gjuhëve që mbeten si grup nordik ashtu sikur ata popuj nordik (veriorë europian) - përsëri i shohë si studime sipërfaqësore- ku mungos origjinaliteti historik!

Sa i përket prejardhjes se fjales "Shka" dhe perdorimit te saj si fyerje dhe nençmim ndaj serbëve, kjo mund të lidhet me veprimet e herëpashershme te shkijeve kundër nesh. Me ka rastisur te dëgjoj fjalën arabe "eshka" që do të thotë: njeri i prishur, kriminel.
Kjo fjalë përdoret në Kur'an në ajetin 15 te sures 92, duke iu referuar kriminelëve qe do të hynë në ferr, thuhet: "Që aty (d.m.th në xhehnem) nuk hyn tjëtër, pos atij që është më i prishuri. (esh-shka)".

xhavo_ shkruajti:

Sa i përket prejardhjes se fjales "Shka" dhe perdorimit te saj si fyerje dhe nençmim ndaj serbëve, kjo mund të lidhet me veprimet e herëpashershme te shkijeve kundër nesh. Me ka rastisur te dëgjoj fjalën arabe "eshka" që do të thotë: njeri i prishur, kriminel.
Kjo fjalë përdoret në Kur'an në ajetin 15 te sures 92, duke iu referuar kriminelëve qe do të hynë në ferr, thuhet: "Që aty (d.m.th në xhehnem) nuk hyn tjëtër, pos atij që është më i prishuri. (esh-shka)".

kjo është interesante... hahaaa

Nezir Myrta pajtohem plotesishte me ju kurre thoni Heun = Fin por nuk ka te ngjajshme me ata gjuhet tjera Finlandishja dhe ne kete foto shikoni se nuk ta te beje me (gjuhen Gjermanike Finlandishtja ) aspak.!

http://radio.weblogs.com/0126951/images/myPictures/2004/06/02/Indo-European%20Family%20of%20Languages.JPG

po dega verigjermane

po finlandisht?

faroe

.........GRUPI KENTUM........GRUPI SATEM

Gjuha finlandeze i takon familjes fino-ugrike, ky hynë dy grupe kryesore: Ugrike dhe Fino-permike. Në grupin e parë hyjnë gjuha hungareze dhe obugrike, ndërsa në grupin e dytë hynë ajo finlandeze e të tjera te grupit te saj.
Por ndikimet nordike dhe indo-gjermane janë te pranishme në atë gjuhë.

po dega verigjermane

po finlandisht?

faroe

I nderuar Nezir Myrta ujdhesat (farao ) gjografikishte kan nje distance te madhe me Finlanden keta gjuhe (farao) rrjeshin nga DANISHTJA....

xhavo_ shkruajti:

Gjuha finlandeze i takon familjes fino-ugrike, ky hynë dy grupe kryesore: Ugrike dhe Fino-permike. Në grupin e parë hyjnë gjuha hungareze dhe obugrike, ndërsa në grupin e dytë hynë ajo finlandeze e të tjera te grupit te saj.
Por ndikimet nordike dhe indo-gjermane janë te pranishme në atë gjuhë.

po pra, xhavo, ashtu është. Po kemi një tjetër synim:


EMRI EUROPA, EVROPA LIDHET ME EMRIN E PROFETIT HIBRAHIM-IBRAHIM

e skemat, pema linguistike, apo projektet linguistike siper këru të postuara (copy paste), ka me mijëra në botë, në Linguistiken Gjenerale, ku secila fuqi e kohës, ia përshtatë vetes vendin prioritar, dmth. secila pemë është politizuese, por çka është drastike as ajo pema e gjuhësisë në shqip atje, nuk përkon me realitetin, anipse shqipen e vën afër vendit të merituar.

Një gjë unë kontestoj gjithkund e gjithmonë: pse kemi dy kuptime konceptesh 1. grupi i gjuhëve indo-europiane dhe gjuha indoeuropiane, apo indoeuropianishtja edhe shkenca që merret me studimin e saj - indoeuropianistika? E gjermanët e marrin indogermanistika, duke abstrahuar krejtsisht emrin (indo) duke dalur para indishtes. Kurse shkenca gjenerike europiane - europianistika, e thekson termin indo, si fillesë, e para...

Kurse unë mendoj me fakte se koncepti - indo-europiane, është një kamoflazhë, mjergullë, për ta mbuluar një të vërtetë krejt tjetër - illiro-pellgazgjishten, e cila është baza, rrënja e linguistikes indo-europiane, kurse përdit shkenca botërore thotë se ''ekziston një burim i përbashkët i të gjitha gjuhëve indo-europiane'' e kush është ai burim, nuk e thonë, anipse e dijnë fortmirë, se është illirishtja edhe kësaj i thonë gjuhë e vdekur, tok me hittitishten, frigishten, latinishten etj...?

Përdeisa ka ekzistuar një popull i madh perandori illire, që kishte gjith Ballkanin tonë HILLIRIA, e na jemi pasardhësit e illirëve, e edhe e flasim gjuhën e tyre - pse illirishtja të mbetet gjuhë e vdekur. Na mund të mos e shkruajmë illirishten se kishte tjetër alfabet e shkronja e shkrim, por na e flasim atë gjuhë madhore dhe illirishtja është Ama e Shqipes!

Shqipja është gjallë me shqiptarët, pasardhësit illirian-pellgazgjik!

PO DROJA EUROPIANE ËSHTË: se po dual shqipja nëvendin e merituar, duhet ndrruar e gjithë historia e Evropes, ngase sipas studimeve të mia, vet fjala europë, është evropa = jevropa = jevrejka = evreja, që lidhet me emrin hevrej=hebrej=hebra=hibra lidhet me emrin Hibrahim, me emrin e profetit Hibrahim, ku kemi Hebron=Hibron=Hibra=Hibrahim! Mu për këtë shkak themelor linguistik (ngase linguistika ndryshon krejt historinë e botës) edhe dredhuan fonetikisht emrin EVROPA në EUROPA!!!

mars, 30.2008
nezir myrta

Beton shkruajti:

po dega verigjermane

po finlandisht?

faroe

I nderuar Nezir Myrta ujdhesat (farao ) gjografikishte kan nje distance te madhe me Finlanden keta gjuhe (farao) rrjeshin nga DANISHTJA....

I nderuari Beton, atë e dij mirë ku gjindet faroe, po pyetja është: ku është finlandishtja në atë Pemën tënde?

ku është finlandishtja në atë Pemën tënde?

Do te thote se nuk eshte e ngjajshme me ...norvegjishten,suedishten etj ne kete peme kete dua ta theme nuk ka ngjashmeri ...per me shume do te lexoi postimen qe ke bere replik Xhavos_ kure te keme kohe.

Pershendetje

drejt mju thon skom kuptu send se qka kini thon ama une si banore e suedis muj mju thon qe gjuha finlandeze me gjuhen suedeze ska ngjajshmeri aspak. Suedija edhe finlanda jonkond ni shtet per koh shum tgjat e pra ne finland ka qytete ku folin suedisht finlandezt, edhe nese nuk jom gabim edhe nshkoll msojn suedisht. Kshtuqe une mi fol ni finlandezit suedisht besoj qe mkupton, ama aj mem fol mu finlandisht une se marr vesh send. Gjuha Suedeze, Norvegjeze edhe Daneze jon gati njejt, kuptohemi mes veti dmth edhe morim pjes ne degen e gjuhes GJERMONE, ama finlanda veq se bon pjes ne SKANDINAVI sdmth qe osht njejt si kta tjert. Mduket ngjan me gjuhen e Hungaris.. :)

Beton shkruajti:

ku është finlandishtja në atë Pemën tënde?

Do te thote se nuk eshte e ngjajshme me ...norvegjishten,suedishten etj ne kete peme kete dua ta theme nuk ka ngjashmeri ...per me shume do te lexoi postimen qe ke bere replik Xhavos_ kure te keme kohe.

Pershendetje

unë kam PEMËN TIME, e nuk ju beso atyre pemëve, se frytet nuk i kanë të pjekura, po të diegura në diell hillir, PËMA IME është e rritur në hillin e dritës dhe është frytdhënëse ka 16mijë vite pk!

Ajo që është a kryesorja PEMA IME NUK ËSHTË E SHARTUAR por ka shije natyre edhe natyrë të shijes!

Pa PEMËN time nuk ka kopsht as bahqe as bukuri natyre!

UnikKatilja shkruajti:

drejt mju thon skom kuptu send se qka kini thon ama une si banore e suedis muj mju thon qe gjuha finlandeze me gjuhen suedeze ska ngjajshmeri aspak. Suedija edhe finlanda jonkond ni shtet per koh shum tgjat e pra ne finland ka qytete ku folin suedisht finlandezt, edhe nese nuk jom gabim edhe nshkoll msojn suedisht. Kshtuqe une mi fol ni finlandezit suedisht besoj qe mkupton, ama aj mem fol mu finlandisht une se marr vesh send. Gjuha Suedeze, Norvegjeze edhe Daneze jon gati njejt, kuptohemi mes veti dmth edhe morim pjes ne degen e gjuhes GJERMONE, ama finlanda veq se bon pjes ne SKANDINAVI sdmth qe osht njejt si kta tjert. Mduket ngjan me gjuhen e Hungaris.. :)

e cila është gjyha zyrtare në Finlandë, mbase qenkeni atje?

finlandishtja eshte gjuhe shpije, e jo kojshie e mahalle...ndoshta kete e dini - jam kurioz të dij mendimet tuaja.

fklmnd

Kurse unë mendoj me fakte se koncepti - indo-europiane, është një kamoflazhë, mjergullë, për ta mbuluar një të vërtetë krejt tjetër - illiro-pellgazgjishten, e cila është baza, rrënja e linguistikes indo-europiane, kurse përdit shkenca botërore thotë se ''ekziston një burim i përbashkët i të gjitha gjuhëve indo-europiane'' e kush është ai burim, nuk e thonë, anipse e dijnë fortmirë, se është illirishtja edhe kësaj i thonë gjuhë e vdekur, tok me hittitishten, frigishten, latinishten etj...?

I nderuarNezir Myrta pajtohem plotesishte dhe mbeshtes 200% kete mendim tuajn RESPEKT.

Eshte e vjeter e verteta;po qe te thuhet e verteta e gjithe kjo,del se e gjithe kulltura e Evropes i ka rrenjet tek Pellazget.!!!

njeashtu pajtohem me Fino = Hunë (finlanda)

Pa PEMËN time nuk ka kopsht as bahqe as bukuri natyre

Do të na e sjellishe vizatimin e pemes tuaj ne Forum,apo ende nuk e keni perfundu Vizatimin.!?

I nderuar beton,

pëmën e botoi sëpari me libër, tok me hartat tjera e dokumentet, kështuqë pa u botuar në libër nuk mund të postohet këtu, për arsyera authoriale.

Shpresoj të më kuptoni!

RESPEKT

Finlandishtja nuk gjendet në atë pemë, sepse ajo pemë është e gjuhëve te familjes indoeuropiane, ndërsa gjuha finlandeze i takon familjes fino-ugrike. Pra, është degë e një peme tjetër.

po gjuhë zyrtare e Finlandes është suedishtja, kurse finlandishtja është vetëm gjuhë pjesërisht që flitet në dialekte në disa pjesëtë saj - pra është gjuhë e folur.

Nezir Myrta shkruajti:

po gjuhë zyrtare e Finlandes është suedishtja, kurse finlandishtja është vetëm gjuhë pjesërisht që flitet në dialekte në disa pjesëtë saj - pra është gjuhë e folur.

Ne fakt është e kundërta. Edhe pse Finlanda i ka dy gjuhë zyrtare, atë finlandeze dhe suedeze, folësit e gjuhës finlandeze përbëjnë 91.7%, ndërsa suedeze 5.5%.

po finfolësit përbëjnë 91.7%, ngase vet emri tregon Finlandë - po suedishtja është 100% gjuhë zyrtare

Nezir Myrta shkruajti:

po finfolësit përbëjnë 91.7%, ngase vet emri tregon Finlandë - po suedishtja është 100% gjuhë zyrtare

Me kushtetutë te dyjat janë gjuhë zyrtare. Cdo komunë flet ose finlandisht ose suedisht ose i ka te dyjat zyrtare. Cdo komunë mund të bëhet dygjuhëshe nëse një minoritet arrin deri në 8% të popullsisë ose si alternativë te reprezentohet me mëse paku 3000 banorë. Sipas ndarjes se tanishme qe është ne fuqi deri në vitin 2012 në Finlandë 19 komuna e kanë gjuhë zyrtere suedishten, 43 komuna janë dygjuhëshe, ndërsa mbetja prej 354 komunave e kanë gjuhën finlandeze zyrtare.

Suedishtja e finlandës ka disa dallime nga suedishtja e lartë ( rikssvenska).

E SA TE JEMI GJALLE

kemi pyteje per Nezir Myrta .!!

C'far te ngjajshme kane ROMA dhe RUMANIA (ROM = RUM),do te thote eshte i njejti populle..!!!

Si dhe ka (maxhup) edhe ne qytetet tona siç dime, edhe keta thyren ROM = MAXHUP.!!!!

do te thote jane te njejtit brume te gjiythe keta popuje.!