Kompleti i veprave të Akademik Rexhep Qosja

Mexhid YVEJSI, Gjakovë

Botime të reja: Kompleti i veprave të Akademik Rexhep Qosja


Në fund të muajit dhjetor 2010, Instituti Albanologjik i Prishtinës ka botuar kompletin e veprave letrare e shkencore të akademik Rexhep Qoses, që është kurorë e veprimtarisë së tij krijuese gjysmëshekullore.
Krijimtarinë e Akademikut Rexhep Qosja e integron stili origjinal dramatik, erudicioni intelektual dhe imagjinata krijuese artistike e shkencore.
Krijimtaria letrare e shkencore e akademik Rexhep Qoses kap një spektër fushash e formash të diturisë albanologjike, që nga eseja, kritika, tregimi e drama deri te sintezat historiko-letrare, historike e tipologjike dhe strukturat moderne e postmoderne romanore.



Në parathënien e kompletit, i cili ka 29 vëllime, drejtori i Institutit Albanologjik të Prishtinës, prof.dr.Hysen Matoshi,shkruan:

“Botimi i kompletit të akademik Rexhep Qosjes është ngjarje e shënuar kulturore e përmasës gjithëkombëtare. Kultura jonë – e përfaqësuar në këtë vepër unike, edhe si studim shkencor, edhe si shprehje e veçantë e saj – pasurohet me punën gjysmëshekullore diturore e krijuese të njërës ndër figurat më emblematike të botës bashkëkohore shqiptare. Është shenjë e identitetit tonë kulturor vepra e historianit të letërsisë, e kritikut letrar, e romancierit, e tregimtarit, e dramaturgut, e autorit të historisë sonë kombëtare, e eseistit, e publicistit, e polemistit, e dëshmitarit, e akademikut Rexhep Qosja.”

Kompleti me 29 vëllime i akademik Rexhep Qoses është strukturuar në pesë cikle, të cilat përmbajnë këto vepra:

1. Veprat historiko-letrare: “Vazhdimësi”,” Panteoni i rralluar”, “ Asdreni – jeta dhe vepra”, “Prej letërsisë romantike deri te letërsia moderne”, “Anatomia e kulturës”, “Nocione të reja albanologjike”, “Historia e letërsisë shqipe - Romantizmi 1”, “Historia e letërsisë shqipe – Romantizmi 2”, “Historia e letërsisë shqipe – Romantizmi 3”, “Porosia e madhe”, “Tri mënyra të shkrimit shqip” dhe “Semantika e ndryshimeve historiko-letrare”.
2. Veprat letrare: “Antologjia e lirikës shqipe”, tregimi satirik “I ringjalluri i penduar”, dramat “Mite të zhveshura” dhe romanet “Vdekja më vjen prej syve të tillë”, “ Një dashuri dhe shtatë faje”, “Nata është dita jonë”, “Bijtë e askujt 1” dhe “Bijtë e askujt 2”.
3. Veprat historike dhe historiko-dokumentare: “Çështja shqiptare – historia dhe politika”, “Programet serbe për shpërnguljen e shqiptarëve”, “Paqja e përgjakshme”, “Tronditja e shekullit 1”, “Tronditja e shekullit 2” dhe “Rilindja e dytë”.
4. Veprat publicistike: “Populli i ndaluar”, “Strategjia e bashkimit shqiptar”, “Ligjërime paravajtëse”, “Fjalor demokratik”, “Demokracia e shpërdorur” dhe “Intelektualët, etika dhe politika”.
5. Veprat polemizuese: “Morfologjia e një fushate”, “Ideologjia e shpërbërjes”, “Realiteti i shpërfillur” dhe “Të vërtetat e vonuara” .

Në krijimtarinë e tij Akademik Rexhep Qosja shquhet për vetëdijen kritike, është kundër dogmatizmit dhe pushtetit autoritar.
Liria, e drejta dhe vërteta janë parime të vetëdijes së tij filozofike e etike.
Në shkrimet e tij Rexhep Qosja ka theksuar:
“E vërteta është mënyra e dashurisë sime për popullin tim dhe për kulturën e tij.”

Kush është Rexhep Qosja?

Rexhep Qosja ka lindur më 1936 katundin Vuthaj të Kelmendit, Mali i Zi. Mësimet e para i kreu në fshatin e lindjes, kurse tetëvjeçaren e mbaroi në Guci.
Shkollën e Mesme (Normalen) e mbaroi në Prishtinë. Në vitin 1964 diplomoi në degën Gjuhë-Letërsi në Prishtinë.
Studimet pasuniversitare i kreu në Universitetin e Beogradit, në Beograd, ku në vitin 1971 mori titullin "Doktor i shkencave filologjike” me temën "Asdreni - jeta dhe veprat".
Ishte punonjës shkencor në Institutin Albanologjik të Universitetit të Prishtinës dhe drejtor i këtij Instituti prej vitit 1972 deri më 1981.
Që në fillim të krijimtarisë së tij, Rexhep Qosja, duke folur për rolin e kritikës dhe modernitetit, pohoi se: "Realizmi socialist nuk është as realizëm, sepse është romantizëm".
Duke mbrojtur dhe ushtruar një kritikë të tillë dhe duke hequr dorë nga glorifikimi i një orientimi të vetëm u siguroi studimeve të veta dimensione të reja që i përkasin të gjitha kohërave.
Botimi i librit nga Ismail Kadare në vitin 2006 "Identiteti europian i shqiptarëve - sprovë" 1 ishte një ringjallje e një polemnike në mes të Qosjes dhe Kadares. Kështu ndërsa Kadare e vlerëson identitin shqiptar si perendimor, kurse Qosja në librin e tij të quajtur "Realiteti i shpërfillur" , e vlerëson atë si një përzierje të identitetit perendimor dhe lindor, pra të krishterë dhe mysliman. Identitetin mysliman të shqiptarëve Rexhep Qosja e dëshmoi me argumente të pakontestueshme dhe shumë të qëndrueshme...

Disa nga veprat e Rexhep Qoses:

Episode letrare - (1967)
Dialog me shkrimtarë - (1968)
Antologjia e lirikës shqipe - (1970)
Kontinuitete - (1972)
Asdreni - jeta dhe vepra - (1972)
Panteoni i rralluar - (1973)
Vdekja më vjen prej syve të tillë - (1974)
Shkrimtarë dhe periudha - (1975)
Anatomia e kulturës - (1976)
Mite të zhveshura - (1978)
Prej tipologjisë deri te periodizimi - (1979)
Morfologjia e një fushate - (1980)
Nocione të reja albanologjike - (1983)
Historia e letërsisë shqipe I - (1984)
Historia e letërsisë shqipe II - (1984)
Antologjia historike e letërsisë shqipe - (1985)
Historia e letërsisë shqipe III - (1986)
Porosia e madhe - (1986)
Populli i ndaluar - (1990)
Strategjia e bashkimit kombëtar - (1992)
Çështja shqiptare: Historia dhe politika - (1994)
Ligjërime paravajtëse - (1996)
Fjalor demokratik - (1997)
Paqja e përgjakshme: Konferenca ndërkombëtare për Kosovën - (1999)
Një dashuri dhe shtatë faje, roman, bot. Toena, Tiranë, (2001)
I ringjalluri i penduar, tregim satirik. Toena, Tiranë, (2002)
Realiteti i shpërfillur (Vështrim kritik mbi pikëpamjet e Ismail Kadaresë për identitetin shqiptar) - (2006)
Rilindja e dytë
Prej letërsisë romantike deri te letërsia moderne - 2007
Nata është dita jonë, - 2007 etj.

Të gjitha këto vepra dhe të tjera që tani janë në një komplet prej 29 vëllimesh, këto vepra janë një përmendore kulturore...

Mexhid YVEJSI, Gjakovë

Baba i kombit Shqiptare eshte Qosja

Penda e R. Qosjes dhe patriotizmi i tij nji, dhe trimeria e atdhetarismi i A.Demaqit dot mbesin lapidar ne memorjen e Kombit Shqipetar.