|
| Çka dini per qyteterimin Hundeza? | |
| | |
Autori | Mesazh |
---|
Leka i Madh V.I.P
Numri i postimeve : 1368 Vendi : Dielli lind nga malet! Registration date : 02/09/2007
| Titulli: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Tue Sep 18, 2007 8:20 pm | |
| Pershendetje forumiste te nderuar,
Njehere nje mik im i vlefshem, i mbarsur me ide te vyera dhe virtyte kombetare, ma beri: 'Shume me shume do te perfitonte Shqiperia po te dergonte drejt Azise nje ekspedite historianesh, arkeologesh e etimologesh sesa dergimi i trupave Komando ne Irak'.
Dhe shoku im nuk ishte larg nga e verteta. Ç'prej viteve te 90'ta e ketej, ka filluar te flitet gjithnje per qyteterimin e hunzakeve (hundezve) si nje produkt i drejtperdrejte pellazgo - ilir. Qe ne vleresimet e para, u muar vesh se hunzaket jane pasardhes te ushtareve te Klitit, te cilet ishin pjese perberese e ekspedites se madhe te Lekes se Madh.
Gjuha, zakonet, traditat, etnopsikologjia jane te njejta me te popullit shqiptar, pra nga sofra pellazgjike.
Forumiste, ju perftoj qe ne kete teme, te shkruani, te sjellni fakte te reja per te perplotesuar me mire nje pjese te historise sone ne lashtesi.
Rrjedhe te kendshme ne kete teme. | |
| | | Leka i Madh V.I.P
Numri i postimeve : 1368 Vendi : Dielli lind nga malet! Registration date : 02/09/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Tue Sep 18, 2007 8:28 pm | |
| Para se te sjell video nga kinemaja gjigante youtube.com, une fillimisht do te ndalesha ne disa fenomene goxha shqetesuese qe metojne te na mohojne afrine mes shqiptareve dhe hunzakeve.
Jane çuar ne kembe gjithfaresoj historianesh, spekulatoresh, dallkaukesh e regjisoresh sllavo - maqedon dhe duan te pervetesojne si te tyre qenesine e hunezakeve. Pra, sllavo - maqedonasit mburren se si ata qenkan te 'paret evropiane' qe pushtuan Azine. Ne anen tjeter, nje zhgan spekulatoresh grek po denjojne qe hunzakeve tu japin etiketa greke.
Qyteterimi Hundeza eshte pjese inherente, origjinale e qyteterimit me te lashte evropian: pellazgeve. | |
| | | Leka i Madh V.I.P
Numri i postimeve : 1368 Vendi : Dielli lind nga malet! Registration date : 02/09/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Tue Sep 18, 2007 8:38 pm | |
| Perposh keni nje rezyme te shkurter, shume te vlefshme te pergatitur nga profesor Saimir Lolja
Pjesa e meposhtme eshte marre nga libri i Aristidh P. Kolës, ?Arvanitasit dhe prejardhja e grekërve?, Sh. B. 55, Tirane, 2002.
Pergatiti Nen. Prof. Saimir Lolja
??. Rreth 6000 ushtare ilire pas vrasjes se Klitit nga Aleksandri i Madh e veçuan pozicionin e tyre prej tij dhe u enden neper Braktane derisa perfunduan ne Kafiristanin e sotem (midis Afganistanit dhe Pakistanit verior). Perpara pak vjetesh skenaristi Xhejms Hilton xhiroi nje dokumentar "Horizonte të humbura" (Lost Horizons). Banoret e asaj zone jane te gjate, te bardhe, me floke gështenjë dhe jetonje shume vjet. Lugina ku jetojne quhet dhe ne ditet e sotme Hundeza (Hundë e vogël) dhe me te vertete kjo fushë mbyllet me nje hundëz midis dy maleve qe e rrethojne. Nje tjeter vendosje moçalore quhet Balta. Dialekti i tyre quhet Burrusheski qe do te thote gjuhe e burrave. Reaguan ndaj imponimit te fese moslemane dhe megjithate edhe sot bejne dhe pijne (ne kundershtim nga te gjithe banoret e atjeshem) vere e madje te perziere me uje, siç benin te lashtet. Shume zakone dhe tradita te tyre deshmojne prejardhjen iliro-helene te tyre; (Shiko Ernesto Skura "Iliret ne Afganistan" ne gazeten "Lidhja" te Antonio Bellushit, Maj 1983)?.
* * * * * * * * Kerkimi ne internet nxorri shume informacione, sqarime, studime dhe botime per Hundëzën (Hunza ne internet) dhe gjuhën Burushaski (gjuhën e burrave), e cila eshte gjuhe e pashkruar. Nje liber gjuhesor eshte botuar nga Prof. Etienne Tiffou ?Hunza Proverbs?, University of Calgary Press, Calgary, 1993.
Kafiristan = Qafiristan = Vendi i Qafirëve = Vendi i të pafeve sipas moslemanizmit.
Tani Kafiristanin e quajne Nuristan, pasi thuhet qe banoret kane pranuar fene islame. Vendodhja e Kafiristanit eshte aty ku piqen Afganistani, Pakistani, Kina e Taxhikistani; Hundëza ndodhet ne pjesen e Pakistanit. Pllaja e Hunzës eshte 2300 - 2700 metra mbi nivelin e detit dhe tere lugina rrethohet nga male me lartesi 6000-7500 metra mbi nivelin e detit.
* * * * * * * * * Te dhenat e meposhtme jane nxjerre na libri i Dr. Jay Milton Hoffman ?Hunza: Fifteen secrets of the healthiest and oldest living people?, Professional Press Publishing Assoc., 5th Ed., Valley Center, 1985
Ne Tetor behet festa e veres (pije alkolike) dhe grate nuk jane te mbuluara me perçe. Vendi eshte malor porse pjellor me zarzavate, peme e drithera te ndryshme, p.sh. patate, bizele, kastraveca, grure, miser, elb, kajsi, dardhe, molle, pjeshka, kumbulla, fiq, qershi, rrush, shalqi, etj. Banoret jane bujq te shkelqyer dhe kane krijuar nje system te shkelqyer taracash dhe vaditjeje. Kanalet kullues qe ushqejne taracat me uje quhen KULLSE. Nje mal ngjitur me luginen eshte I mbuluar me akullnaja, te cilat rreshqasim me kalimin e kohes. Ky mal quhet RAKAPOSHI.
Banoret jetojne ne harmoni te plote, kane shendet shume te mire dhe rrojne gjate. Banoret e Hunzës jane te gjate, race e bardhe dhe me floke ngjyrë gështenjë. Banoret e Hundëzës rrojne 100-140 vjeç dhe nuk njohin ndonje semundje. Njerezit jane shume mikprites dhe ndihmues te njeri tjetrit. Nuk egziston ndonje lloj krimi ne Hunza. Nje djale I lindur ushqehet me gji per tre vjet kurse nje vajze per dy vjet dhe gjate kesaj periudhe burri dhe gruaja nuk kane marredhenie. Ne Hunza nuk ka ndarje te çifteve martesore.
Banoret pelqehen te quhen HUNZAKË (Hunzakuts), e cila tingellon saktë sipas shqipes. Nje valle popullore qe kercejne eshte Vallja e Shpatave qe kercehet vetem nga burrat dhe valltaret vishen me rrobe me ngjyra te quajtura KAMARBUNDE. Ne raste festimesh, me te vjetrit veshin pekerina leshi te qendisura te quajtura ÇUKA. Kryetari I Hunzës e ka titullin I MIRI (The Mir).
Festa me e rendesishme eshte festimi i Vitit te Ri diellor (ashtu si pellazgët, arbëreshët) qe festohet me 21 Mars. Ky festim quhet NA UROSH dhe dita e pare e vitit te ri bie me 21 Mars. Ne nje dite te vetme te Dhjetorit organizohen te gjitha martesat e vitit. Burrat veshin pantallona te bardha qe i quajne SHALLVARE (shal ? varë) ndersa grate bluzen e tyre e quajne KAMISHË. Banoret tregojne histori se si ata jane ngulmuar aty qe nga koha e Aleksandrit te Madh.
Nuk ka insekte perveç mizes se zakonshme. Derri nuk egziston atje dhe po ashtu edhe mishi I derrit nuk perdoret per t?u ngrene. Ato jane 99% vegjetariane. Nuk ka qen, mace, pula apo bretkosa. Veçan, Dr. J. M. Hoffman vërejti qe banoret hanin shume frutin e kajsisë dhe tulin e berthamës së kajsisë.
Të fshehtat e jetegjatesise se tyre jane permblidhur si me poshte nga Dr. J. M. Hoffman, i cili vizitoi dy here Hundëzën: 1- Te shendetshem dhe te shplodhur 2- Klima dhe ajri 3- Toke pjellore 4- Ushtrime fizike ditore duke iu ngjitur dhe zbritur taracave 5- Gjumi I plote dhe qetësi absolute per tere naten 6- Pirje e madhe uji qe rrjedh nga akullnajat 7- Pirje çaji me rrëshirë shkembi (qe e quajne shëlli-jete) 8- Mungesë shqetesimesh 9- Ushqim me vitamina dhe minerale (fruta, drithera, zarcavate) 10- Ushqime te pasheqerosura 11- Ushqime pa dhjamera dhe yndyrna 12- Mungese semundjesh 13- Jashteqitje e trashe tre here ne dite 14- Mosngrenia e mishit te derrit dhe te qenit pothuaj vegjetariane 15- Mospirje kafeje
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * ** | |
| | | Leka i Madh V.I.P
Numri i postimeve : 1368 Vendi : Dielli lind nga malet! Registration date : 02/09/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Tue Sep 18, 2007 8:42 pm | |
| Te dhena magjepese per hunezaket. Ja shihni:
Një libër gjuhësor i hollësishëm për rajonin e Hundëzës është botuar nga Prof. Etienne Tiffou, “Hunza Proverbs”, University of Calgary Press, Calgary, 1993. Nga ky libër tregohet se Hunzakët përdorin shprehjet apo fjalët e mëposhtme: I bukur si yll (gjinia mashkullore); E bukur si Hëna (gjinia femërore); Foljet kam dhe baj në zgjedhimet e tyre të ndryshme, si p.sh. e kam ba; Dhelpra e quan të tharët rrushin kur nuk e arrin; zor (vështirë); Shtrij kambët sa ke jorganin; BUE (buejt e arës); Ku damë na zer besa; Sheja si ka ra e ka da; IN (një); BAR; Agon, a ke ni (po agon, e ndjen); bubullima; Çila (hapa); kurban; beson; hunda; ballkon; etj.
| |
| | | Leka i Madh V.I.P
Numri i postimeve : 1368 Vendi : Dielli lind nga malet! Registration date : 02/09/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Tue Sep 18, 2007 8:43 pm | |
| Veqori te ndryshme per hunezaket
Banoret e Hundëzës rrojnë 100-140 vjeç dhe nuk njohin ndonjë sëmundje, çfardolloj qoftë. Njerëzit jane shume mikpritës dhe ndihmues të njëri tjetrit. Nuk egziston ndonjë lloj krimi në Hunza. Një djalë i lindur ushqehet me gji për tre vjet kurse nje vajzë për dy vjet dhe gjatë kësaj periudhe burri dhe gruaja nuk kanë marrëdhënie. Në Hunzë nuk ka ndarje të çifteve martesore. Banoret pëlqehen të quhen Hunzakë (Hunzakuts), e cila tingellon saktë sipas Shqipes. Vallet e Hunzakëve shoqërohen nga daullet, fyejt apo pipëzat dhe valltarët kërcejnë të kapur dorë më dorë në formë rrethi. Një valle popullore e rëndësishme është Vallja e Shpatave, që kërcehet vetëm nga burrat dhe valltaret vishen me rrobe me ngjyra të quajtura KAMARBUNDE.
Veçan shtohet se për Vallen e spikatur Shqiptare të Shpatave gjendet një pikturë madhështore në Vjenë e punuar nga një piktor i famshëm austriak. Në raste festimesh, më të vjetrit veshin pelerina leshi të qëndisura të quajtura Çuka. Kryetari i Hunzës e ka titullin I MIRI (The Mir). Në Tetor bëhet festa e verës (pijes alkolike). Gratë nuk janë të mbuluara me perçe. Festa më e rëndësishme është festimi i Vitit të Ri diellor (ashtu si pellazgët, arbëreshët) që festohet më 21 Mars. Ky festim quhet NA UROSH dhe dita e parë e vitit të ri bie më 21 Mars. Në një ditë të vetme të Dhjetorit organizohen të gjitha martesat e vitit. Burrat veshin pantallona të bardha që i quajnë SHALVARE (shal – varë) ndërsa gratë bluzën e tyre e quajnë KAMISHë. | |
| | | Leka i Madh V.I.P
Numri i postimeve : 1368 Vendi : Dielli lind nga malet! Registration date : 02/09/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Tue Sep 18, 2007 9:07 pm | |
| Ndersa po zhbiroja ngado neper boten e internetit, makina e papertueshme google.com me dha nder te tjerash edhe kete link:
http://www.mon-photo.com/Asia/Pakistan_2/
Ketu do keni mundesine te shihni me syte e juaj, boten e Hunzakeve, vendin e tyre dhe te dhena te pergjitshme lidhur me ta. | |
| | | Sofra Admin
Numri i postimeve : 7564 Registration date : 13/08/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Tue Sep 18, 2007 9:09 pm | |
| Temë shumë e mirë luboteni ...
Sa kam lexuar diku Hundëz është një vend diku në Pakistan ku kanë migruar një fis Ilir në kohën e Aleksandrit të Madh të cilët edhe sot janë mikpritës, janë të gjatë, flok ngjyrö gështenje dhe përdorin pijet verërat të cilat ishin pije që i përdornin Ilirët etj, etj... Vendi Hundëz nuk e di sa jam i sigurt por mund ta ketë emrin në lidhje me Hundën thirren Hundëzakët. Kaq për fillim ...
Edituar për herë të fundit nga në Tue Sep 18, 2007 9:15 pm, edituar 1 herë gjithsej | |
| | | Leka i Madh V.I.P
Numri i postimeve : 1368 Vendi : Dielli lind nga malet! Registration date : 02/09/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Tue Sep 18, 2007 9:12 pm | |
| Ngjyra jete nga Hundeza. Ne videon e meposhtem, do vereni karakteristikat e races se hunzakeve, dhe do bindeni per afrine e pakundershtueshme me racen e bardhe. Ne video jepen gjithashtu gazmende ne mesin e fshatareve hunezak. Ja dhe videoja:
https://www.youtube.com/watch?v=W8yz0mv7-no&mode=related&search= | |
| | | Leka i Madh V.I.P
Numri i postimeve : 1368 Vendi : Dielli lind nga malet! Registration date : 02/09/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Wed Sep 19, 2007 9:28 pm | |
| Shume e vertete Sofer,
Perse e ka marre ky lokalitet emrin Hundeza? Ngase konfiguracioni i malit aty afer i perngjason trajtes se hundes, andaj ka marre toponimin Hundeza. | |
| | | Ago Muji Ushtarak
Numri i postimeve : 2974 Registration date : 07/03/2008
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Fri Mar 07, 2008 4:43 pm | |
| Bravo Deli,Teme me vend dhe e qelluar,deh e nevojshme per ta ditur,mirpo sa e pash mungojn xhirimet dhe un po e dergoj nje video ku mund te shihet qarte raca ilire e Hunzakeve: https://www.youtube.com/watch?v=DsbDRRfALto shiko pikerisht minutat 7:30-10:00
Edituar për herë të fundit nga Ago Muji në Fri Mar 07, 2008 5:09 pm, edituar 1 herë gjithsej | |
| | | Leka i Madh V.I.P
Numri i postimeve : 1368 Vendi : Dielli lind nga malet! Registration date : 02/09/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Fri Mar 07, 2008 4:53 pm | |
| falemnderit Ago Muj, shume per videon shume argumentuese | |
| | | Euridika Anëtar i Besueshëm
Numri i postimeve : 1408 Vendi : Kosovë Registration date : 11/11/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Fri Mar 07, 2008 5:13 pm | |
| - luboteni shkruajti:
- Shume e vertete Sofer,
Perse e ka marre ky lokalitet emrin Hundeza? Ngase konfiguracioni i malit aty afer i perngjason trajtes se hundes, andaj ka marre toponimin Hundeza. fillimisht ju pergezoj per kete teme se vertete eshte shume interesante, nuk kam shume per te shtuar sepse edhe une nuk kam shume informacione pervec nje pjese te atyre qe keni cekë edhe Ju , qe diku rreth 6000 ushtar te Aleksandrit , mbeten ne ate pjese dhe vazhdojne jeten edhe sot etj. , ndersa per emertimin "hundëza" me ka ra te degjoi se ka mbete edhe prej asaj se; shqiptaret-Iliret i karakterizonte menyra krrabë ( e kthyer ) e hundes .. cila i bente keta njerez te dalluar nga te tjeret (pra ,rreth 6000mije ushtaret qe populluan ate zone )...!! vazhdim te mbare dhe nderime | |
| | | Sofra Admin
Numri i postimeve : 7564 Registration date : 13/08/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Fri Mar 07, 2008 5:14 pm | |
| | |
| | | Sofra Admin
Numri i postimeve : 7564 Registration date : 13/08/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Fri Mar 07, 2008 5:18 pm | |
| | |
| | | Ago Muji Ushtarak
Numri i postimeve : 2974 Registration date : 07/03/2008
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Fri Mar 07, 2008 5:32 pm | |
| Faleminderit shume "sofra",ajo qe ju keni vene ketu eshte jashtzakonisht e vlefshme | |
| | | Leka i Madh V.I.P
Numri i postimeve : 1368 Vendi : Dielli lind nga malet! Registration date : 02/09/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Fri Sep 19, 2008 11:41 am | |
| Ju lutem forumiste sillni materiale te vlefshme nese keni per kete race te etnise sone!
Shendet | |
| | | Vizitor Vizitor
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Fri Sep 19, 2008 1:09 pm | |
| Hundëza 6 mijë kalorësit ilirë Përgatiti: Prof. dok. Elmas Leci REVISTA MBROJTJA Paraardhësit tanë ilirët janë shpërndarë gjithandej. Pas betejave pa lavdi të prijësve të tyre, ata endeshin në kërkim të një atdheu të dytë, larg nënshtrimit dhe shfrytëzimit. Në librin “Arvanitasit”, historiani i madh me prejardhje shqiptare, Aristidh Kola, dëshmon një nga qindra histori të vendosjes së ilirëve në një shtet larg Ilirisë. Po ashtu, edhe një skenarist, i quajtur Hilton, xhiroi një fis në Pakistanin e largët. Vendi ku ishin vendosur këta njerëz quhej Hundëz. Hundëzakët një fis më prejardhje ilire tashmë edhe sot e kësaj dite me tradita, gjuhë dhe zakone të ndryshme është vendosur në Kafiristan, në pjesën e Pakistanit, aty ku e kanë kufirin e përbashkët Afganistani, Pakistani, Kina e Taxhikistani. Historia e hulumtuar deri më sot tregon se këta janë pasardhësit e 6000 luftëtarëve ilirë të larguar nga shteti i tyre pas vrasjes së mbretit Kliti, nga Aleksandri i Madh. Karakteristikat e banorëve të Hundëzës janë të ndryshme nga ato të pakistanezëve, ata jetojnë gjatë, janë shtatlartë dhe kanë flokë gështenjë, bëjnë dhe pijnë verë si askush tjetër nga zonat dhe rajoni ku jetojnë. Flasin një gjuhë të veçantë, e cila nuk shkruhet. Foto nga vendi ku jetojn sot : Shkrimi për Hundëzën po e fillojmë me një pjesë të marrë nga libri i Aristidh P. Kolës, “Arvanitasit dhe prejardhja e grekërve”, Sh.B. 55, Tiranë, 2002, ku shkruhet: “ Rreth 6 mijë ushtarë ilirë, pas vrasjes së Klitit nga Aleksandri i Madh, e veçuan pozicionin e tyre prej tij dhe u endën nëpër Braktane, derisa përfunduan në Kafiristanin e sotëm, midis Afganistanit dhe Pakistanit verior . Përpara pak vjetësh, skenaristi Xhejms Hilton xhiroi një dokumentar të titulluar “Horizonte të humbura” (Lost Horizons). Banorët e asaj zone janë të gjatë, të bardhë, me flokë gështenjë dhe jetojnë shumë vjet. Lugina ku jetojnë quhet në ditët e sotme Hundëza (Hundë e vogël) dhe me të vertëte kjo fushë mbyllet me një hundëz midis dy maleve që e rrethojnë. Një tjetër vendndodhje moçalore quhet Balta. Dialekti i tyre quhet Burrusheski, që do të thotë gjuhë e burrave. Reaguan ndaj futjes me detyrim të fesë myslimane dhe megjithatë edhe sot bëjnë dhe pijnë (në kundërshtim nga të gjithë banorët e atjeshëm) verë e madje të përzierë me ujë, siç bënin të lashtët. Shumë zakone dhe tradita të tyre dëshmojnë prejardhjen iliro-helene të tyre; këtë e dëshmon edhe Ernesto Skura në shkrimin e tij, “Ilirët në Afganistan” në gazetën “Lidhja” të Antonio Bellushit, maj 1983. Kërkimi në bibloteka dhe internet nxori shumë të dhëna, sqarime, studime, receta shëndeti dhe botime për Hundëzën dhe gjuhën Burushaski, gjuhën e burrave, e cila është një gjuhë e pashkruar. Sot Kafiristanin e quajnë Nuristan, pasi thuhet që banorët kanë pranuar fenë myslimane. Vendndodhja e Kafiristanit është aty ku piqen Afganistani, Pakistani, Kina e Taxhikistani dhe Hundëza ndodhet në pjesën e Pakistanit. Nga një shkrim në internet shpjegohet pse ai rajon është quajtur Kafiristan. Shpjegimi vjen nga fjala Qafiristan, që do të thotë vendi i qafirëve ose ndryshe, vendi i të pafeve sipas myslimanizmit. Tani Kafiristanin e quajnë Nuristan (vendi i dritës), pasi thuhet që banorët kanë pranuar fenë myslimane. Hundëzakët janë shumë të ndryshëm në krahasim me pakistanezët me lëkurë të errët apo me afganistanasit, taxhikistanasit e kinezët. Hundëzakët janë të bardhë dhe me mollëza të kuqe. Shumica e 50 mijë hundëzakëve kanë sy blu, të gjelbër ose bojë hiri dhe flokë që kalojnë nga e verdha e misrit tek e zeza e korbit. Disa fëmijë kanë edhe flokë të kuq. Lart në male është një fis i madh që quhet KALASH dhe ngjashmëria e tyre me paraardhësit evropianë të lë me gojë hapur. Perënditë e Kalasheve kryesohen nga perëndia Di-Zau (Diell-Zeus). Kalashët skalisin në portat e tyre edhe një gjë që shpreh origjinën e tyre të lashtë ilire dhe lidhjen e tyre me Aleksandrin e Madh: dy brirë dhije (edhe Skënderbeu dy brirë dhije kishte në përkrenare). Një lule të egër me ngjyrë të verdhë, që fëmijët e mbledhin në mal apo fushë e quajnë BISHA. Një libër gjuhësor i hollësishëm për rajonin e Hundëzës është botuar nga prof. Etienne Tiffou, “Hunza Proverbs”, University of Calgary Press, Calgary, 1993. Nga ky libër tregohet se hundëzakët përdorin shprehjet apo fjalët e mëposhtme: I bukur si yll (gjinia mashkullore); E bukur si Hëna (gjinia femërore); Foljet kam dhe baj në zgjedhimet e tyre të ndryshme, si psh., e kam ba; Dhelpra e quan të tharët rrushin kur nuk e arrin; zor (vështirë); Shtrij kambët sa ke jorganin; BUE (buejt e arës); Ku damë na zer besa; Sheja si ka ra e ka da; IN (nj_); BAR; Agon, a ke ni (po agon, e ndjen); bubullima; Çila (hapa); kurban; beson; hunda; ballkon etj. Ndërsa të dhënat e mëposhtme janë nxjerrë nga libri i dr.Jay Milton Hoffman “Hunza: Fifteen secrets of the healthiest and oldest living people”, Professional Press Publishing Assoc, 5th Ed., Valley Center, 1985. Titulli i këtij libri në shqip është: “Hunza: Pesëmbëdhjetë të fshehtat e njerëzve më të shëndetshëm dhe më të vjetër që jetojnë. |
| | | Vizitor Vizitor
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Fri Sep 19, 2008 1:11 pm | |
| Foto e nje femiu nga fisi HUNDEZA Hundëza, vendi i vendosjes së ilirëve Pllaja e Hundëzës është 2300-2700 metra mbi nivelin e detit dhe tërë lugina rrethohet nga male me lartësi 6000-7500 metra mbi nivelin e detit. Edhe pse vendi është malor, ai është shumë pjellor në prodhimin e zarzavateve, frutave e drithërave të ndryshme, si për shembull: patate, bizele, kastraveca, grurë, misër, elb, kajsi, dardhë, mollë, pjeshka, kumbulla, fiq, qershi, rrush, shalqi etj. Banorët janë bujq (ar-bërës) të shkëlqyer dhe kanë krijuar një sistem mahnitës e madhështor taracash dhe vaditjeje për to. Kanalet kullues, që lidhin dhe ushqejnë taracat me ujë quhen KULLSE. Një mal ngjitur me luginën është i mbuluar me akullnaja, të cilat rrëshqasin me kalimin e kohës; ky mal quhet RAKAPOSHI (Ra kah poshtë). Banorët jetojnë në harmoni të plotë, kanë shëndet shumë të mirë dhe rrojnë gjatë. Banorët e Hundëzës janë të gjatë, racë e bardhë dhe me flokë ngjyrë gështenjë. Banorët e Hundëzës rrojnë 100-140 vjeç dhe nuk njohin ndonjë sëmundje, çfardolloj qoftë. Njerëzit janë shumë mikpritës dhe ndihmues të njëri tjetrit. Nuk ekziston ndonjë lloj krimi në Hunza. Një djalë i lindur ushqehet me gji për tre vjet, kurse një vajzë për dy vjet dhe gjatë kësaj periudhe burri dhe gruaja nuk kanë marrëdhënie. Në Hunzë nuk ka ndarje të çifteve martesore. Hundëzakët, tradita të njëjta me shqiptarët e lashtë Banorët pëlqehen të quhen Hundëzakë (Hunzakuts), e cila tingëllon saktë sipas shqipes. Vallet e hundëzakëve shoqërohen nga daullet, fyejt apo pipëzat dhe valltarët kërcejnë të kapur dorë më dorë në formë rrethi. Një valle popullore e rëndësishme është Vallja e Shpatave, që kërcehet vetëm nga burrat dhe valltarët vishen me rrobe me ngjyra të quajtura KAMARBUNDE. Veçan shtohet se për Vallen e spikatur Shqiptare të Shpatave gjendet një pikturë madhështore në Vjenë e punuar nga një piktor i famshëm austriak. Në raste festimesh, më të vjetrit veshin pelerina leshi të qëndisura, të quajtura Çuka. Kryetari i Hunzës e ka titullin “ MIR” (The Mir). Në tetor bëhet festa e verës (pijes alkoolike). Gratë nuk janë të mbuluara me perçe. Festa më e rëndësishme është festimi i Vitit të Ri diellor (ashtu si pellazgët, arbëreshët) që festohet më 21 mars. Ky festim quhet NA UROSH dhe dita e parë e vitit të ri bie më 21 mars. Në një ditë të vetme të dhjetorit organizohen të gjitha martesat e vitit. |
| | | Vizitor Vizitor
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Fri Sep 19, 2008 1:12 pm | |
| Zakonet shqiptare: Burrat veshin pantallona të bardha që i quajnë SHALVARE (shal–varë), ndërsa gratë bluzën e tyre e quajnë KAMISHE. Banorët tregojnë histori se si ata janë ngulmuar aty që nga koha e Aleksandrit të Madh. Nuk ka insekte, përveç mizës së zakonshme. Derri nuk ekziston atje dhe po ashtu edhe mishi i derrit nuk përdoret për t’u ngrënë. Ata mund të quhen 99 për qind vegjetarianë, sepse mishin e dhive të egra e hanë me pakicë, vetëm në dimër. Nuk hanë qen, mace, pula apo bretkosa. Veçan, dr. Hofman vërejti që banorët hanin shumë frutin e kajsisë dhe tulin e bërthamës së kajsisë; biles dhe aq yndyrë sa përdorin e nxjerrin nga tuli i bërthamave të kajsive. Shkrimi për hundëzakët po mbyllet me të fshehtat e jetëgjatësisë së tyre, që janë përmbledhur si më poshtë nga dr. Hofman, i cili e vizitoi dy herë Hundëzën. Sipas Hofman, hundëzakët janë të shëndetshëm dhe të shplodhur. Jetojnë në një klimë të mirë, ku mbizotëron ajri i pastër. Hundëza është një vend me tokë pjellore në thellësi. Këta banorë kryejnë ushtrime fizike ditore, duke iu ngjitur dhe zbritur taracave. Po sipas Hofman, ata bëjnë gjum të plotë dhe në qetësi absolute për tërë natën. Prirja e këtyre banorëve është të pijnë ujin që rrjedh nga akullnajat. Preferojnë çajin me rrëshirë shkëmbi që e quajnë shëllir-jete. Hundëzakët nuk kanë shqetësime dhe ushqehen me vitamina dhe minerale frutash, drithëra të pasitur, zarzavate. Ushqehen me asortimente ushqimore të pasheqerosura, pa dhjamëra dhe yndyrna. Tek ata mungojnë sëmundjet dhe kryejnë jashtëqitje të trashë, tre herë në ditë. Nuk e hanë mishin e derrit dhe janë pothuaj jomishngrënës. Nuk e pinë kafenë. Rëndësia e studimit të hundëzakëve Veçan, studimi i Hundëzës dhe hundëzakëve ka rëndësi të madhe për kulturën shqiptare, sepse, ngaqë ka qenë një vend i izoluar për mijëra vjet, atje janë ruajtur të gjalla tiparet popullore, gjuhësore e zakonore pellazge-ilire-arbëreshe-shqiptare. Venbanimi i pasardhësve të ilirëve në Pakistan • Lugina ku jetojnë sot quhet Hundëza (Hundë e vogël) • Kjo fushë mbyllet me një hundëz • Rrethohet nga dy male 6000-7500 metra mbi nivelin e detit • Një vend moçalor quhet Balta • Pllaja e Hundëzës është 2300-2700 metra mbi nivelin e detit • Vendi ku banonin më pas u quajt Kafiristan (të pafetë) • Sot e quajnë Nuristan • Vendbanimi i tyre është aty ku takohen Afganistani, Pakistani, Kina, Taxhikistani, në pjesën e Pakistanit • Dialekti i tyre quhet Burrusheski (gjuhë e burrave), dhe e pashkruar • Reaguan ndaj futjes së fesë myslimane • Pijnë verë të përzierë me ujë, si paraardhësit e tyre Karakteristika të tjera gjasore • Lart në male një fis i madh, që quhet KALASH • Perënditë e Kalashëve kryesohen nga perëndia Di-Zau (Diell-Zeus) Kalashët skalisin në portat e tyre, që shpreh origjinën e tyre të lashtë ilire, dy brirë dhije • Edhe Skënderbeu dy brirë dhije kishte në përkrenare • Një lule të egër me ngjyrë të verdhë e quajnë BISHA Karakteristika të hundëzakëve • Gjithsej 50 mijë është numri i tyre • Janë të gjatë • Të bardhë • Me mollëza të kuqe • Shumica e tyre kanë sy blu, të gjelbër ose bojë hiri • Me flokë gështenjë, që kalojn nga e verdha e misrit tek e zeza e korbit • Jetojnë shumë vjet |
| | | Vizitor Vizitor
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Fri Sep 19, 2008 1:13 pm | |
| Studimi historik Aristidh Kola në librin e tij “Arvanitasit” Fisi heleno-pellazg u shpëtua midis shekujsh dhe mijëvjeçarësh, falë mundësisë së pafundme të rezervave që pozicioni gjeografik dhe morfologjia e terrenit i siguroi. Domethënë, burimi i madh i popullit tonë ndodhej në malet shkëmbore të Epirit dhe të Shqipërisë së sotme dhe prej andej, si lumenj grupesh popullore, kohë pas kohe zbriste për në Greqi, Itali dhe Azi të Vogël. Në këto vende si rezultat i kishteve pakrahasimisht më të mira, zhvillohej qytetërimi i saj dhe u ndryshua nga njëri vend në tjetrin sipas kushteve ekzistuese. Në çdo rast që popullsia në vendet e reja dobësohej për çdolloj arsye, kishim zbritje dinamike grupore nga origjina. Zbritja e fundit është ajo e arbëreshëve të shekullit të XIV. Tjetër nuk do të ketë. Fatkeqësisht historia na përgënjeshtroi dhe dëshmoi për vërtetësinë e teorisë sime pellazge…. Aleksandëri i Madh, ilir nga nëna e tij, i kishte fuqizuar legjionët e tij me ushtarë të zgjedhur ilirë. Po nga kjo periudhë veçojmë se, pas vrasjes së Klitit nga Aleksandri i Madh, rreth 6 mijë ushtarë ilirë e veçuan pozicionin e tij nga ky i fundit dhe u endën nëpër Braktane, derisa u përqëndruan në Kafiristanin e sotëm, midis Pakistanit dhe Afganistanit…. Aleksandri i Madh kishte gjak ilir në venat e tij, ashpërsia e tij ilirike nuk mund të krahasohet me atë të Periandrit, dhe as me të gjithë mitet të varianteve të Ali Pashë Tepelenës. Ilirët nuk e gjetën asnjëherë rrugën që të çon në bashkim, megjithëse përpjekjet për të krijuar një konfederatë ishin të shumta. Por, pas luftës së Peloponezit dhe hipjes së maqedonëve, ata luajtën një rol të rëndësishëm, megjithëse në Greqinë Jugore ashtu dhe atje nuk ishte e lehtë njohja e Aleksandrit të Madh, të cilit iu desh të jepte beteja të ashpra për të treguar vlerat e tij. Një nga armët më të forta të Filipit, aq dhe të Aleksandrit, nuk ishte dhe aq formacioni, rreshtimi i ushtrisë maqedonase sesa ari i Pangjeut. Pas Aleksandrit dhe pasardhësve kemi Pirron, i cili tregohet një nga prijësit më të aftë dhe më aktivë, që përpiqet që, me hir apo me pahir, të bashkojë ilirët.
Fund.. Nje studim shum i mire.. me pelqeu tej mase
Edituar për herë të fundit nga Vrana Konti në Fri Sep 19, 2008 1:16 pm, edituar 1 herë gjithsej |
| | | Leka i Madh V.I.P
Numri i postimeve : 1368 Vendi : Dielli lind nga malet! Registration date : 02/09/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Fri Sep 19, 2008 1:15 pm | |
| Nje tjeter prove magjepsese qe deshmon se hunzaket jane pasardhes te gjeneraleve te Lekes se Madh eshte ekzistenca e nje fshati me emrin Sikanderabad. Sikander dihet se eshte nje orientalizim i fjales pellazge shqipe 'Aleksander'. Pra, ai fshat eshte nje ngulim origjinal i ushtrise se Lekes. Kurse, sufiksi 'bad' mendoj me shume eshte rrjedhoje e gjuhes pakistaneze e cila shume qytete ne Pakistan i ka po me kete sufiks si peershembull: Islamabad, etj/ | |
| | | Ago Muji Ushtarak
Numri i postimeve : 2974 Registration date : 07/03/2008
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Thu Oct 02, 2008 9:55 pm | |
| | |
| | | Leka i Madh V.I.P
Numri i postimeve : 1368 Vendi : Dielli lind nga malet! Registration date : 02/09/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Mon Oct 27, 2008 11:08 pm | |
| | |
| | | Leka i Madh V.I.P
Numri i postimeve : 1368 Vendi : Dielli lind nga malet! Registration date : 02/09/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Mon Oct 27, 2008 11:11 pm | |
| Kurse ne nje nga gjuhet me ne verilindje te Hunzes ne gjuhen 'Shina', shprehja shqipe 'me pi uje' te ajo gjuhe ben: 'Weyi pi'
uej pi => pi uj/uj pi Nderkaq, babait i thone: 'babo' | |
| | | Leka i Madh V.I.P
Numri i postimeve : 1368 Vendi : Dielli lind nga malet! Registration date : 02/09/2007
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? Wed Jan 14, 2009 4:12 pm | |
| Ky qeni i Hunzes qe eshte aq i ngjashem me qenin e Sharrit tregon perfunimisht se hunzaket jane pasardhes te ndonje garnizioni ushtarak ilir te vendosur aty nga Leka i Madh per ti ruajtur pikat strategjike. Ushtaret ilir duhet te kene qene te pajisur edhe me qente te Sharrit per tu ruajtur nga pabesite e nates. edhe dicka: kjo rrezon perfundimisht hipotezen e pabazuar se gjoja qeni i Sharrit eshte i ardhur nga Nepali ose Lindja. Eshte e kunderta. Qeni i Hunzes eshte i ardhur nga Iliriku apo Sharri. Sepse sic dihet ekspedita e Lekes asnjehere nuk u kthye ne atdhe por mbeti poergjithnje atje ne malesite aziatike. E si u kthyen dot qente ne vendlindje pa te zotet? | |
| | | Sponsored content
| Titulli: Re: Çka dini per qyteterimin Hundeza? | |
| |
| | | | Çka dini per qyteterimin Hundeza? | |
|
Similar topics | |
|
| Drejtat e ktij Forumit: | Ju nuk mund ti përgjigjeni temave të këtij forumi
| |
| |
| |