Enise Enise - Frederik Rreshpja

Frederik Rreshpja

I lindur në vitin 1941 në Shkodër, Rreshpja edhe pse një shkrimtar tepër i talentuar, pikërisht për shkak të talentit do të vuante indiferencën dhe moskujdesjen e një jetimi social. I burgosur politik për 17 vjet, pikërisht në moshën më produktive të çdo shkrimtari, mes moshës 30 deri 50 vjeç Reshpja nuk ishte i përkëdheluri i regjimit të asaj kohe, por as i botuesve dhe përkthyesve edhe në vitet e mëvonshme. "Nuk kam qenë kurrë në parti, se partitë janë alternativa qeverisjeje. Mua nuk më intereson politika. Arti është më i gjerë. Do desha të shkruaja romane e poezi, por nuk kam asnjë të ardhur. Nga ky shtet nuk pres asgjë. Në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve po dihet, tërë kuadrot dhe ato që paguhen si shkrimtarë profesionistë janë ata që la monizmi. Po të mos flasim për LSHA-në, unë dua që të ekzistojë si organizatë, kjo është arsyeja që deri më sot nuk kam dalë publikisht nga kryesia e saj. Merreni me mend: dikur veprat e mia janë grisur nga tekstet shkollore me vendim të KQ të PPSH-së. Sot, në asnjë tekst a projekt s'është emri im. Pra komunistët s'ma falin dot", është shprehur në një intervistë të vitit 1994, Rreshpja. Por megjithëse jo pak vepra të tij nuk janë botuar, ai vjen para lexuesve shqiptarë me disa poezi në "Anthologie de la poésie albanaise" të Aleksandër Zotos (Chambéry, 1998), në "Antologjinë e poezisë shqipe", "Gjysmëshekulli i artë" të Ali Aliut (Tetovë, 2000), si dhe punimin e Gazmend Krasniqit "Poezi-Sprovë antologjike" (Tiranë, 2003).

Disa nga poezitë e tij janë përzgjedhur për t'u botuar në dy vëllime të mëdha poetike, më 1994 dhe më 2003. Vëllimi i fundit me poezi "Vetmi", i botuar më 2003 shënon një ndër vlerësimet e pakta, që shteti shqiptar i ka bërë Rreshpjes, pasi me të ai ka fituar një çmim kombëtar nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve. Poeti i madh nderroi jete me 17 Shkurt 2006.

[size=29]Qerret e lodhura si një kor tragjedish antike
[/size]
Hans-Joachim Lanksch

F rederik Rreshpja (a Reshpja, të dhanat luhaten), i lindun më 1941, a
1940, âsht nji legjendë për së gjalli. Njohësit seriozë të poezisë ia
nisin kuvendit të entuziazmuem sapo përmendet emni i Fred Rreshpes. Në
jetën publike dhe në skenën letrare të Shqipnisë, ai nuk âsht i
pranishëm. Përmbledhjet e poezisë së tij nuk gjenden mâ në shitje.
Kritika letrare në Shqipní, me sa ekziston, nuk e merr mâ në dijeni
poetin Reshpja.

Nga “Leksikoni i shkrimtarëve shqiptarë 1501 – 2001” i Hasan Hasanit
(Prishtinë, 2003) e mësojmë vendin e shkollimit dhe të studimeve si dhe
vjetët e botimit të librave të tij, kurse nuk mësojmë me asnji fjalë qi
Frederik Rreshpja ka kenë burgaxhi politik për 17 vjet, mu në moshën mâ
produktive të çdo shkrimtari, mes moshës 30-vjeçe dhe 50-vjeçe, gjâ qi e
mësojmë vetëm nga “Historia e Letërsisë Shqiptare” e Robert Elsie-t
(Tiranë – Pejë, 2003)…

…Poezitë e Frederik Reshpes s'përmbajnë barra të panevojshme, fjalë të
gzhollta. Çdo element teksti âsht me funksion. Tekstet, megjithatê, nuk
të duken të turnueme dhe të mpira, por janë plot ngrohtësi dhe jetë.

Sa e paqetë dhe e trazueme të jetë jeta e Frederik Reshpës për së
jashtmi, aq i përshkon poezitë e tij nji frymë e qetë dhe e rregulltë,
ku rregullsia dhe qetësia e vjershave të tij aspak nuk të bâhen sikur
kapak artificial mbi nji vulkan vlues.

Reshpja s'âsht poet i gazëllimit himnik, pa lëre ekzaltimin kombëtar.
Temat e tij janë humbja, dhimbja, vetmia, qi i derdh në vargje të nji
individualiteti dhe bukurie prekëse. Larg gjithë toposëve avazesh
albanocentrike, poezia e Frederik Rreshpes âsht letërsi e dorës së parë
të kalibrit europian.