Infeksionet seksualisht të transmetueshme.

Infeksionet seksualisht të transmetueshme.
Para disa ditësh u organizua seminari “Ditët e Sensibilizimit për Infeksionet Seksualisht të Transmetueshme (IST)” Sipas të dhënave të këtij seminari del se 20% e grave vuajnë nga chlamydia dhe 1% e tyre vuajnë nga sifilizi, gonorea, herpes genitalis etj. Sipas të dhënave të Institutit të Shëndetit Publik (ISHP), këto sëmundje në vendin tonë janë një problem në rritje pas viteve ’90, veçanërisht për adoleshentët.

Për këtë problem kaq të rëndësishëm, po sjell për lexuesit e këtyre faqeve disa konsiderata të përgjithshme lidhur me këto sëmundje.

1-Gratë janë më të prekshme se burrat prej IST

Kjo nuk do të thotë se gratë janë më të përdala seksualisht, por se gratë janë më të prekshme nga këto infeksione për arsye të anatomisë së tyre.

a-Infeksioni kalon më lehtë nga burrat tek gratë nga sa prej grave tek burrat.

b- Sëmundjet Seksualisht të Transmetueshme zbulohen më me vështirësi tek gratë.


2- Ka mbi 25 IST të ndryshme që njihen sot.

IST më të zakonshme janë Chlamydia, Gonorrhea, Hepatiti B, Herpesi gjenital, HIV/AIDS, Human Papilloma Virus (HPV), Siphilisi, morrat e pubisit dhe Trichomoniasis. Që nga viti 1980, listës së IST që njiheshin i u shtuan edhe më shumë se tetë IST që nuk njiheshin më parë. Midis këtyre tetë IST është edhe HIV/AIDS. Infeksionet Seksualisht të Transmetueshme shkaktohen nga viruset, bakteret dhe prej parazitëve.

3- IST mund të transmetohen edhe nëpërmjet seksit oral....

Ndryshe nga sa besojnë njerëzit, ju duhet të dini se edhe kur bëni seks oral, ju nuk luani seksualisht të sigurtë. E vërteta është se kush bën seks oral të pambrojtur, e fut veten në rrezik të lartë, veçanërisht për gonorrenë, syphilisin, herpesin dhe hepatitin B.

Gjithmonë kur bëni seks oral përdorni kondomin. Edhe kondomet femërore përdoren për të pakësuar rrezikun e IST. Këto lloj kondomesh mund të përdoren edhe kur bëni seks oral. ((Në një shkrim para disa muajve në “Shekulli” kam shkruar posaçërisht për rreziqet e seksit oral).

Me IST njerëzit infektohen kur bëjnë seks vaginal, anal ose oral. Këto infeksione kalojnë nga personi në person nëpërmjet spermës, lëngjeve vaginale dhe gjakut. Shkaktarët e disa IST mund të futen në trup edhe nëpërmjet prerjeve të vogla, ose gërvishtjeve në gojë, në gjenitale dhe në anus.

4. IST janë të trajtueshme, por nuk janë të gjitha të shërueshme ...

IST me shkak bakteret si chlamydia, Gonorrhea dhe syphylisi mund të kurohen. IST që shkaktohen nga viruset si hepatiti B, herpesi, HIV/AIDS dhe veruket gjenitale janë të pakurueshme, por ato mund të trajtohen. Të jetosh i infektuar me IST do të thotë që përveç shëndetit fizik të jetë prishur edhe shëndeti emocional. IST kanë një kosto të lartë edhe në marrëdhëniet romantike të çiftit.

Kush vuan nga një IST duhet t’i tregojë atij ose asaj me të cilin do të bëjë seks se është i sëmurë. Këtë duhet ta bëjë përpara se të kryejnë kontaktin seksual. I infektuari me një nga këto sëmundje duhet të jetë i drejtpërdrejtë, i hapur dhe i ndershëm. Ka disa vende në botë,që fshehjen e IST nga partneri seksual e konsiderojnë mësymje (offensë) kriminale dhe ky krim ndëshkohet me ligj! Është mirë që të rinjtë, sa herë që do të bëjnë seks me një partner të ri, të testohentë dy për IST.

5- Disa IST janë pa simptoma...

Për deri sa disa nga këto sëmundje nuk kanë shenja të dallueshme, askush nuk mund ta dijë se ai vetë ose partneri i tij seksual është i infektuar. Chlamydia, për shembull, është pa simptoma. Po kështu, duhen rreth dhjetë vjet ose më shumë, që një person i infektuar të zhvillojë shenjat e AIDS. Koha që i duhet një IST që të shfaqet varet nga lloj i sëmundjes.

Simptomat e IST shpesh ngjajnë me ato që shkaktohen nga infeksione të tjera jo seksuale. Është kjo arsyeja që IST ngatërrohen lehtësisht me infeksionet jo seksuale nga myku ose me infeksionet e tjera të traktit urinar.

Mbajeni mënd mirë këtë fakt: Edhe kur nuk janë shfaqur shenjat e IST që keni, ju jeni ngjitës për partnerin tuaj seksual.

Duke qenë se shumë IST janë pa shenja dhe personat e infektuar nuk mjekohen, është e vështirë të thuhet se sa njerëz infektohen me këto sëmundje çdo vit. Është kjo arsyeja që statistikat e dhëna për këto sëmundje janë shumë herë më pak nga realiteti.

6- Të infektuarit me IST që nuk mjekohen kanë pasoja serioze për shëndetin.

Gratë vuajnë më shpesh nga IST dhe ato kanë edhe komplikacione më serioze shëndetësore, nga sa kanë burrat e infektuar. Në kohën kur gratë vënë re shenjat e sëmundjes dhe shkojnë tek doktori, komplikacionet nga infeksionet e pamjekuara e kanë vënë në rrezik shëndetin e tyre.

IST mund të shkaktojnë sëmundjen inflamatore pelvike (PID), kancerin e qafës së mitrës dhe infertilitetin ose paaftësinë për të ngelur shtatzënë. Disa IST mund të kalohen nga nëna tek fëmija përpara, gjatë, ose pas lindjes. Gratë e infektuara me IST kur ngelen shtatzëna janë në rrezik të lartë për shtatzëni jashtë mitre, për dështime dhe lindje parakohe (premature). Por ka edhe më keq, syphilisi i pamjekuar mund ta çojë personin në vdekje.

7- Chlamydia është IST që raportohet më shumë

Siç theksohet në seminarin e para disa ditëve, 20% e grave në Shqipëri janë të infektuara me Chlamydia. Qendra për kontrollin e Sëmundjeve në Amerikë thotë se çdo vit ka 2,8 milion raste të reja me chlamydia. Shumica nuk diagnostikohen. Chlamydia infekton qafën e mitrës të shumicës së vajzave adoleshente që janë seksualisht aktive.Kjo zgjedhje e chlamydies për vajzat e reja, shpjegohet me faktin se qafa e mitrës tek adoleshentet pëson ndryshime anatomo-fiziologjike që lidhen me pubertetin dhe që favorizojnë zhvillimin e chlamydieve.

Shumica e grave me chlamydia nuk kanë shenja dhe nuk mjekohen. Por chlamydia e pa mjekuar shkakton Sëmundjen Infektive Pelvike ose PID, shtatzëni jashtë mitre dhe paaftësi për të ngjizur fëmijë (infertilitet). Kur zbulohet herët chlamydia mund të kurohet pa vështirësi me antibiotikë, sepse ajo është një infeksion bakterial.

8-Doktorët nuk e kanë bërë zakon që të kërkojnë në mënyrë rutine për IST tek pacientët e tyre.

Edhe në Amerikë sipas “The American Social Health Association”, vetëm 1/3 e doktorëve i ekzaminojnë pacientët për IST në mënyrë rutine. Kuptohet se si është zbulimi i këtyre sëmundjeve në kushtet e vendit tonë.

Mos mendoni se Pap-testi që kryen mjeku gjinekolog u jep grave një faturë shëndetësore të pastërt. Pap-testi vetëm zbulon ndryshimet në qelizat cervikale, por nuk tregon dhe nuk kontrollon për IST specifike. Ndërkaq, një Pap-test jo normal mund të tregojë se gruaja është e infektuar me Human Papilloma Virus (HPV), por duhet të bëhen analiza të tjera që të vërtetohet prania e virusit.

Kushdo që ka sjellje seksuale aktive bën mirë të kërkojë nga doktori të bëjë analiza për të zbuluar praninë e IST.

9-Kondomet nuk garantojnë 100% kundër IST.

Kondomet nuk janë plotësisht të sigurta. Por, përveç abstinencës (heqjes dorë vullnetarisht nga seksi), kondomet janë mbrojtja më e mirë kundër IST. Përdorni një kondom lateksi të ri, çdo herë që bëni seks oral, anal ose vaginal me një partner të ri, jashtë marrëdhënieve monogame.

10- Rreth 50% e grave seksualisht aktive infektohen Human Papilloma Virus (HPV), në një moment të jetës së tyre.

Njihen rreth 100 shtame të Human Papilloma Virusit (HPV). Nga këto vetëm rreth 30 shtame janë seksualisht të transmetueshme dhe vetëm rreth 10 shtame janë me “rrezik të madh” dhe çojnë në kancerin e qafës së mitrës. Shtamet me “rrezik të ulët” shkaktojnë lezët gjenitale.

Shumica e të infektuarve nuk e marrin vesh kurrë se janë të infektuar, nga që sistemi imun i eliminon vetiu format më pak agresive të HPV. Por, shtamet më agresive të HPV ngulen në organet gjenitale dhe shkaktojnë shumë probleme shëndetësore, siç është edhe kanceri cervikal. Për të zbuluar HPV ndihmon Pap-testi, kur ndryshimet prekanceroze në cerviks janë bërë të dukshme.

Në Qershor të vitit 2006, në Amerikë FDA aprovoi “Gardasil-in”,vaksinën për të mbrojtur gratë nga kanceri i qafës së mitrës. Vaksina duhet të bëhet përpara se vajza të jetë bërë seksualisht aktive, pra pa rënë në kontakt me HPV. Këshillohet ta bëjnë vajzat dhe gratë e moshës nga 9 vjeç deri 26 vjeç.

Gazeta Shekulli

Sëmundjet seksuale, mjekët japin alarmin për adoleshentët.
Sëmundjet seksualisht të transmetueshme po rrezikojnë seriozisht shëndetin e adoleshentëve. Kjo për arsye se ata kryejnë marrëdhënie të pambrojtura në moshë të vogël dhe me multipartnerë. Alarmi erdhi dje nga mjekët infeksionistë gjatë prezantimit të seminarit në “Ditën e Sensibilizimit për IST dhe Përdorimin e Kontraceptivëve”. Sipas mjekëve, infeksionet seksualisht të transmetueshme po bëhen gjithnjë e më problematike për shëndetin e popullatës pasi pas viteve ’90 numri i tyre është gjithnjë në rritje.

Adoleshentët

Adoleshentët shqiptarë janë të ekspozuar nga sëmundjet seksualisht të transmetueshme pasi kryejnë marrëdhënie në moshë të vogël dhe shumë herë në grup. “Janë të rinj ose të reja që bëjnë seks të pasigurt me multipartnerë, që nuk përdorin prezervativ ose kanë qenë në emigracion dhe kanë pasur marrëdhënie me punëtore seksi”,- pohon infeksionisti pranë spitalit të QSUT-së, Arjan Harxhi duke shtuar se të rinjtë janë të painformuar për këto sëmundje të rrezikshme, të cilat nëse diagnostikohen në kohën e duhur mund të mjekohen. Sipas tij, kryerja e një vizite te mjeku për sëmundje të tilla vazhdon të mbetet tabu, duke shkaktuar probleme serioze për shëndetin. Ndërkohë ai ritheksoi se grupet më të rrezikuara ndaj infeksioneve seksualissht të transmetueshme janë të rinjtë dhe veçanërisht përdoruesit e drogës, romët dhe homoseksualët.

Infeksionet

Krahas rritjes së infeksioneve me HIV/AIDS, për fat të keq, po shohim një rritje të numrit paralel të infeksioneve të tjera seksualisht të transmetueshme, si ato me sifiliz, me gonorrenë, klamidia, në moshat e reja. Kështu u shprehën mjekët infeksionistë duke theksuar se vendi vazhdon të ketë probleme me raportimin e numrit të rasteve të sakta me IST. Sipas mjekut Arjan Harxhi rritja e rasteve të IST ndodh si pasojë e mungesës së edukatës për t'u mbrojtur nga këto sëmundje, për t’u konsultuar me mjekun. Studimet tregojnë se me klamidia janë raportuar 20% e grave në moshë riprodhuese dhe pothuajse 1% e tyre janë raportuar me sifiliz, gonorre, herpes genitalis, etj. Për më tepër, vërehet një rritje e numrit të rasteve me gonorre të zbuluar nëpërmjet survejancës rutinë spitalore. “Për parandalimin e këtyre sëmundjeve nevojitet edukimi i opinionit publik në drejtim të njohjes së rrugëve të transmetimit të viruseve dhe shenjat, në mënyrë që të kërkojnë ndihmë mjekësore. Ky është mesazhi që përcjell edhe “Dita e Sensibilizimit për IST dhe Përdorimin e Kontraceptivëve”,- u shpreh Harxhi, sipas të cilit, paralelisht me ndërgjegjësimin e qytetarëve nevojitet aksesi në shërbimet shëndetësore, pasi kapacitetet diagnostikuese janë të ulëta.

25 lloje infeksionesh seksualisht të transmetueshme përhapen kryesisht

20% e grave në moshë riprodhuese janë me infeksionin klamidia

Çfarë janë IST

Infeksionet Seksualisht të Transmetueshme janë sëmundje që shkaktohen nga bakterie të cilat transmetohen përmes kontaktit seksual. Këto sëmundje janë ndër infeksionet më të përhapura në botë. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, incidenca e rasteve me IST në vit është 333 milionë raste, pa përfshirë HIV/AIDS-in. IST numërojnë 25 lloje infeksionesh, ndër të cilat më të përhapura janë gonorrea, sifilizi. Shqipëria ende konsiderohet vend me prevalencë të ulët të Infeksioneve Seksualisht të Transmetueshme (IST), edhe pse në vendin tonë këto sëmundje janë një problem në rritje, që pas viteve 90’, sipas Institutit të Shëndetit Publik (ISHP).

Shekulli




Nuk e di çfare u kushton njerezve qe te mbrohen kur kryejne marredhenie?
Eshte ndryshe kur je me dike prej shume kohesh dhe teper ndryshe kur kryen marredhenie thjesht per nje nate ose nje "epsh"!
Imagjinoni dike qe tradheton te dashurin ose te dashuren duke shkuar me dike tjeter te semure dhe arrin te semure veten dhe parteneren me te cilen ka aq kohe?
A ja vlen te rrezikojme jeten vetem per "nje marredhenie seksuale te pambrojtur",e cila mund te jete fatale?

Kontraceptivët të mbrojnë nga kanceri!
Nuk e di çfare u kushton njerezve qe te mbrohen kur kryejne marredhenie?
Eshte ndryshe kur je me dike prej shume kohesh dhe teper ndryshe kur kryen marredhenie thjesht per nje nate ose nje "epsh"!
Imagjinoni dike qe tradheton te dashurin ose te dashuren duke shkuar me dike tjeter te semure dhe arrin te semure veten dhe parteneren me te cilen ka aq kohe?
A ja vlen te rrezikojme jeten vetem per "nje marredhenie seksuale te pambrojtur",e cila mund te jete fatale?


Një studim i kryer së fundmi ka treguar se kontraceptivët sjellin efekte pozitive edhe pas shumë vjetësh nga përdorimi i tyre

Mund t‘i bëjë mirë dashurisë, por mund të ketë efekte negative në shëndet. Për plot 50 vjet kjo ka qenë dilema që ka shqetësuar studiuesit, të cilët kanë lidhur studimet e tyre me rrezikshmërinë që mund të paraqesë pirja e kontraceptivëve. Sipas tyre, këta të fundit rrezikojnë shfaqjen e sëmundjeve të ndryshme, sidomos të kancerit në gji. Por tani ka ardhur koha që të gjithë të ndryshojmë mendim. Nga studimet që janë kryer në Britaninë e Madhe, vijnë lajme pozitive. Kontraceptivët që përdorin femrat për t‘u mbrojtur nga shtatzënia e padëshirueshme, jo vetëm që nuk paraqesin rrezik për zhvillimin e kancerit, por ato pakësojnë në mënyrë domethënëse rrezikun e prekjes nga sëmundja e shekullit.

Lajmi i shumëpritur, i cili i është përgjigjur çdo dyshimi të mundshëm, është botuar në prestigjiozen "British Medical Journal". Nga analiza e të dhënave,të cilat janë kryer te 46 mijë femra të moshës 36-vjeçare, rezulton se rreziku për kancerin në zorrë, në mitër dhe në vezore pakësohet me rreth 12 për qind nëse kontraceptivët merren nga goja. Madje efektshmëria e tyre zgjat për një kohë të gjatë edhe 15 vjet pas marrjes së tyre. "Shumë gra dhe veçanërisht ato të cilat para shumë vjetësh (brezi i parë i femrave që merrnin kontraceptivë me një dozë më të lartë se normale e estrogjenit) do të jenë më të sigurta", thotë profesor Philip Hanaford nga Universiteti Aberdeen, i cili ka drejtuar studimin. "Ulja e rrezikut është e vogël, por edhe ky progres mund të përkthehet si avantazh i madh në fushën shëndetësore, pasi janë me miliona femra nga e gjithë bota të cilat ia kanë besuar veten kontraceptivëve". Studimi nuk jep prova se rreziku i kancerit në gji mund rritet, ose të pakësohet nëse përdorimi i pilulave kontraceptive është i shkurtër. Shoqata "Family Planning", si dhe shoqata të tjera britanike për kontrollin e lindshmërisë, kanë rënë dakord me këtë rezultat.

Sigurisht nuk mund të themi që kontraceptivët janë mrekullibërës në çdo aspekt. Studime të tjera, realizuar gjatë kohëve të fundit, kundërshtojnë pjesërisht të dhënat e mbledhura nga profesor Hannaford. Sipas tyre, përdorimi i këtyre pilulave mund të rrisë rrezikun e kancerit në gji dhe në organet e tjera. Kështu që ka ende vend për debat.

Diskutimi mbi kontraceptivët ka nisur që me krijimin e tyre dhe gjithmonë kanë qenë në qendër të vëmendjes nga ekspertët e fushës. Prezantimi i kontraceptivit në 1961 u shoqëruar me një erë të re zhvillimesh kulturore, morale dhe fetare: për herë të parë në histori dukej se aktiviteti seksual mund të ndahej plotësisht nga riprodhimi. Kontraceptivët e tjerë gjithmonë kanë ekzistuar, por nuk garantonin efektshmëri të plotë. Me marrjen e kontraceptivëve oralë, kryerja e marrëdhënieve seksuale mori një tjetër dimension. Mund të kënaqesh seksualisht dhe fizikisht pa sjellë efekte të padëshirueshme. Vatikani e dënon, ndërsa feministet e përshëndesin marrjen e kontraceptivëve. Më në fund femrat janë ato të cilat do të përcaktojnë se kur dëshirojnë të mbeten shtatzëna. Kështu që ato mund ta trajtojnë seksin në të njëjtën mënyrë që e trajtojnë edhe meshkujt. Gjithsesi kontraceptivët mbeten mbrojtësit më të sigurt dhe më të përdorshëm në të gjithë botën. Sido që të jetë, që nga viti 1961 e deri më tani e kanë përdorur 300 milionë femra dhe sot mbetet metoda më e këshillueshme. Tani jemi në pritje të një pilule të përafërt, e cila do të ketë efekt te meshkujt

historia

1951

15 tetor 1951, kimisti Carl Djerassi (në foto), austriaku me origjinë bullgare, krijoi pilulën e parë kontraceptive orale në Meksikë


1960

Në 1960, në SHBA doli në shitje pilula kontraceptive. Më 1 qershor 1961 pilula u prezantua në tregun evropian



1968

Vatikani e dënon shitjen e pilulave kontraceptive. Në vitin ‘69 pilula shitet në farmaci si ilaç për çrregullime të ciklit


1999

Ministri i Shëndetit në Japoni, në 1999 liberalizon shitjen e pilulës kontraceptive. Japonia është vendi i fundit i zhvilluar, i cili ka liberalizuar përdorimin e kontraceptivit


2001

Arrijnë pilulat e krijuara kohët e fundit, të cilat në përbërjen e tyre kanë më pak hormone. Një tjetër revolucion është pilula që merret brenda 72 orëve nga raporti që paraqet rrezik


Llojet

Pilulat nuk janë të gjitha të njëjta, ndryshojnë nga lloji dhe nga doza e hormoneve. Ka dyfazore, trefazore etj.


cikli

Estrogjenet e gjendura në pilulë sigurojnë një cikël të rregull një herë në 28 ditë


Si përdoren

Pilula e parë merret ditën e fundit të ciklit menstrual. Më pas merret një në ditë për 21 ditë rresht. Më pas bëhet një pauzë 7-ditore, gjatë të cilës do të nisë cikli menstrual


Hormonet

Cikli i një femre rregullohet nga një sërë hormonesh që prodhohen nën kontrollin e hipotalamusit. Më të rëndësishmit janë FSH (hormoni stimulues i folikulave) dhe LH (hormoni luteinizues), që sekretohen nga hipofiza

1951

15 tetori është data e krijimit të pilulës


100 milionë femra në botë përdorin kontraceptivë