DREJTSHKRIMI LUMTURI NDJEN KUR E SHKRUAN BUKUR GJUHEN

16 KORRIK 2012

LUMTURI NDJEN EDHE KUR E SHKRUAN BUKUR GJUHEN TENDE




DREJTSHKRIM


Tema e ditës

Rreth veprimtarisë së Këshilli Ndërakademik i Gjuhës Shqipe

Këshilli Ndërakademik i Gjuhës Shqipe nuk ka fuqinë e një kongresi për drejtshkrimin e s’mund të “përmbysë” vendimet e Kongresit të Drejtshkrimit (1972), nuk ka as fuqi urdhëruese a detyruese për shtetin, për arsimin, për median, për shoqërinë civile etj. Ky Këshill sugjeron mbi baza shkencore rastet kur drejtshkrimi duhet prekur
Jani Thomai
Në fillim pak fjalë për Këshillin Ndërakademik për Gjuhën Shqipe (KNGJSH), që mund të jenë të tepërta për ata që i dinë, por që mund të vlejnë për ata që nuk kanë informacionin e nevojshëm, megjithëse ky informacion, pak a shumë, është dhënë që në themelimin e këtij Këshilli, është përsëritur edhe në “Njoftim për median” për mbledhjen e muajit mars, si dhe në raste të tjera. KNGJSH u themelua me Vendimin e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe të Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, më 27 tetor 2004, “si organ me autoritet shkencor për shqyrtimin e të gjitha çështjeve që lidhen me përdorimin dhe zhvillimin e shqipes standarde”, pra, e theksoj, si organ shkencor, më tej për shqyrtimin e të gjitha çështjeve dhe në fund që lidhen me përdorimin dhe zhvillimin e shqipes standarde. Kjo do të thotë që ky Këshill diskuton në rrafsh shkencor çështjet që ai mendon se duhen diskutuar, jep argumente shkencore për një ndryshim të mundshëm ose kundër ndryshimit dhe, pas diskutimeve, formulon mendimin më të përgjithshëm për çdo çështje. Kjo do të thotë që ky Këshill nuk ka fuqinë e një kongresi për drejtshkrimin e s’mund të “përmbysë” vendimet e Kongresit të Drejtshkrimit (1972), i paraprirë nga Konsulta e Prishtinës (1968), të jetësuara në praktikën gjuhësore mbi dyzetvjeçare; nuk ka as fuqi urdhëruese a detyruese për shtetin, për arsimin, për median, për shoqërinë civile etj., kudo ku përdorimi i standardit është në fushën e vet. Dikush ia mohon të drejtën këtij Këshilli Ndërakademik e me përbërje kombëtare të diskutojë e të bëjë propozime për ndryshime në drejtshkrim, kur vetë boton fjalor drejtshkrimor me ndryshime të tilla pa ua ndier nevojën diskutimeve në ndonjë forum shkencor dhe çorienton kështu shkollën e gjithë ata që përdorin (e duhet të vijojnë të përdorin) rregullat e drejtshkrimit në fuqi që nga Kongresi i Drejtshkrimit. A janë shkelur të drejtat e autorëve të “Fjalorit drejtshkrimor të gjuhës shqipe” të vitit 1976 me botimin e këtij Fjalori të ri drejtshkrimor, nuk jam në gjendje ta gjykoj juridikisht. Në themelimin e tij Këshilli kishte 17 anëtarë nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia e diaspora arbëreshe: akademikët Shaban Demiraj (bashkëkryetar), Idriz Ajeti, Remzi Nesimi, Besim Bokshi (bashkësekretar), Rexhep Ismajli (bashkëkryetar), Francesk Altimari, Jani Thomai dhe profesorët Emil Lafe (bashkësekretar), Gjovalin Shkurtaj (tani akademik), Seit Mansaku, Mehmet Çeliku, Enver Hysa, Tomor Osmani, Isa Bajçinca, Shefkije Islamaj, Imri Badallaj, Abdullah Zymberi. Bashkëkryetarët dhe bashkësekretarët kryenin edhe funksionin e një kryesie të Këshillit. Vitin e kaluar, Këshilli u plotësua me 5 anëtarë të rinj: akademikët Kolec Topalli, Ethem Likaj dhe profesorët Shezai Rrokaj, i ndjeri Fadil Raka (i cili u zëvendësua me Rrahman Paçarrizin) dhe Bardh Rugova. Me këtë rast u krijua edhe një kryesi e re e KNGJSH prej 5 akademikësh (Jani Thomai, Rexhep Ismajli – bashkëkryetarë dhe Kolec Topalli, Besim Bokshi, Ethem Likaj – anëtarë). Këshilli dhe kryesia e tij funksionojnë sipas rregulloreve të veta. Siç shihet, Këshilli ka anëtarë nga të gjitha trojet e shqipes dhe nga të gjitha institucionet shkencore kryesore që merren me gjuhën (nga dy Akademitë, nga Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë i Tiranës, nga Instituti Albanologjik i Prishtinës, nga universitetet e Tiranës, e Elbasanit, e Shkodrës, e Prishtinës, e Prizrenit dhe e Kozencës. Çështjet që lidhen me emërtimin e Këshillit, me varësinë nga Akademitë që e kanë themeluar, me buxhetin etj., u takojnë Kryesive të dy Akademive. Në vitet 2005-2006 Këshilli zhvilloi (në Prishtinë) disa diskutime për çështje të leksikut e të drejtshkrimit, të përdorimit të shkronjës së madhe etj., pastaj pati një ndërprerje të gjatë, për shkak të reformës në Akademinë e Shkencave të Shqipërisë, dhe rifilloi në mars të këtij viti (6-8 mars në Tiranë) me diskutimin e problemeve që lidhen me leksikun, terminologjinë e huazimet leksikore (anglicizmat) në shqipen standarde. Njoftime për median janë dhënë gjithsaherë janë zhvilluar mbledhje të Këshillit. Përfundimet nga diskutimet u janë përcjellë dy Kryesive të Akademive. Pra, a mund të cilësohet ky Këshill si “ilegal”, “i fshehtë”, “i paaftë” etj.? Akademikët e nderuar Idriz Ajeti, Shaban Demiraj e Remzi Nesimi nuk kanë marrë pjesë në mbledhjet e sivjetme të Këshillit (për shkak të moshës), por për mbledhjen e marsit akademik, Shaban Demiraj i dha mendimet e veta me shkrim; po kështu veproi edhe profesor Emil Lafe. Mbledhja e fundit e Këshillit në Tiranë (26-28 qershor), siç është bërë e ditur nga “Njoftim për median”, diskutoi për probleme të drejtshkrimit të zanores ë të patheksuar në gjuhën standarde shqipe. Po në këtë njoftim është thënë që “diskutimet u përqendruan në disa raste konkrete të drejtshkrimit të kësaj zanoreje në pozicion paratheksor e pastheksor, u dhanë mendime e u bënë propozime për njësimin e rasteve të njëjta me zgjidhje të dyfishtë në drejtshkrimin e kësaj zanoreje, si gjatë fleksionit, ashtu edhe gjatë formimit të fjalëve, për mënjanimin a pakësimin e mundshëm e të dobishëm të përjashtimeve, për thjeshtimin e mëtejshëm të ndonjë rregulle të shkrimit të ë-së së patheksuar në pozicion paratheksor a pastheksor në pajtim me gjendjen e sotme të shqipes standarde etj.”. E dhashë të plotë këtë paragraf për të theksuar se ky është qëllimi dhe orientimi i diskutimeve në Këshill. Por a mbetemi plotësisht e gjithnjë këtu? Ka disa arsye që jo rrallë kapërcehen kufijtë e një orientimi të tillë dhe “ndizen” diskutimet. Po përmend vetën tri: Së pari, është vetë çështja shumë e gjerë dhe e ndërlikuar e zanores ë të patheksuar në gjuhën shqipe: paratheksore, pastheksore, fundore, në rrokje të hapur a të mbyllur, në grupe të veçanta bashkëtingëlloresh, në eptimin e fjalëve dhe në formimin e fjalëve, a është element i temës së fjalës apo është e shtuar (mbështetëse) etj. Së dyti, zanorja ë e patheksuar në gjuhën shqipe në shumë raste në të folurit e lirë nuk shqiptohet, jo vetëm në të folmet veriore, por edhe në ato jugore; mosshqiptimi bën trysni në prirjet për mospasqyrimin e saj në shkrim, veçanërisht në pozicione e fjalë të caktuara. Shihni në disa bulmetore si i shkruajnë: djath, gjalp, mjalt). Së treti, është e natyrshme që në 22 anëtarë të Këshillit të ketë koncepte të ndryshme për standardizimin gjuhësor ose për kufijtë e standardit, për raportin e ruajtjes së sistemit me afrimin e shkrimit me shqiptimin, madje ka edhe ndjeshmëri të ndryshme gjuhësore. Kjo duket jo vetëm në diskutimet në Këshill, por edhe në mendimet që jepen në media, me një larmi të madhe brenda kufijve të dy skajeve: të mos preket asgjë nga drejtshkrimi i sotëm ose, e kundërta, të ndryshojë thellë ky drejtshkrim. Kjo larmi mendimesh, sa kohë ka argumentim shkencor e mbetet në rrafshin e diskutimit shkencor, më duket e natyrshme. Prandaj edhe përfundimet e mbledhjes së fundit të Këshillit kanë dalë në këtë klimë, si mendime a propozime me mbështetje më të përgjithshme të diskutuesve të pranishëm, jodetyruese për t’u zbatuar menjëherë në fushat e përdorimit të standardit. Në procesin e zbatimit të çfarëdo zgjidhjeje drejtshkrimore nuk mjafton puna e gjuhëtarëve. Pasi përfundimet e Këshillit të botohen e t’i nënshtrohen një diskutimi të hapur e të gjerë, do të duhet një tjetër organ a organizëm, me fuqi ligjore (të dhënë nga qeveritë a parlamentet), që mund t’i bëjë ato të vlefshme për drejtshkrimin e standardit zyrtar. Dhe kjo nuk është punë javësh a muajsh. A duhet prekur drejtshkrimi i sotëm? Aty ku ndihet e nevojshme po. Është e shprehur edhe në Rezolutën e Kongresit të Drejtshkrimit. Fundja edhe Kushtetuta nuk është fare ose kurrë e paprekshme. Çështja është a ka vend për ndryshime dhe si ligjërohen ato. Siç duket, ka, sepse disave edhe vetë drejtshkrimi i sotëm ua ka hapur shtegun, ose ndonjë zgjidhje nuk i ka qëndruar kohës, ose ka ndonjë dukuri të pakodifikuar. Dhe gjuhëtarët nuk munden (e nuk duhet) t’i përvidhen përballjes me këto çështje. Për shembull, nëse në “Rregullat e drejtshkrimit” në fuqi këshillohet të shkruhet shkaktar, tregtar etj., është e mundur atëherë të shkruhet pa ë mbështetëse edhe harktar, lajmtar etj.; nëse shkruhet pa ë fundore të temës fjalëformuese lojtar, rojtar etj. (nga lojë, rojë), mund të shkruhet njësoj edhe gojtar etj. (nga gojë) (natyrisht me përjashtime të tipi luftëtar, naftëtar etj.). Nuk dobësohet sistemi edhe po t’i shkruajmë pa ë fundore disa emra mashkullorë me ë fundore (atë, lumë, djalë, kalë, ballë, gjalpë, djathë, drithë, ujë etj.), edhe me ndonjë përjashtim në fjalëformim. Po ashtu nuk dëmtohet sistemi po të shkruajmë sikundër i anasjelltë edhe i zhdërvjelltë, sikundër i yndyrtë edhe i lyrtë etj. Nga vetë parashtresat (që përgatiten nga grupe specialistësh të fushës) dhe nga diskutimet në Këshill, duken tri lloje dukurish: 1. Për raste të qarta, që mënjanojnë zgjidhjet dyfishe për njësi fonetike të njëjta, thjeshtojnë rregullat e mënjanojnë a pakësojnë përjashtimet, ka një pajtim thuajse të plotë mendimesh, sepse këto bëjnë përgjithësime më të mëdha në sistemin drejtshkrimor të shqipes standarde. 2. Për raste kur rrethanat fonetike e gjuhësore përgjithësisht janë të ndryshme, ka pasur më shumë diskutime të kundërta; edhe unë nuk pajtohem, fjala vjen, me propozimin që të bjerë ë-ja fundore e temës së përemrit gjithë gjatë formimit të fjalëve, si gjithfuqia, gjithkombëtar, gjithvjetor, sipas rasteve gjithmonë, gjithçka, gjithkund etj.; këtu kemi tipe të ndryshme të formimit të fjalëve: gjithmonë [ < gjithë+motin(ë)] është përngjitje dhe dihet që rënia e tingujve në formime të tilla është dukuri e zakonshme, kurse te gjithëfuqia kemi formim fjalësh me prejardhje, ku bashkohen tema të plota; thuajse e njëjta gjë edhe te formimet me vetë-. 3. Zgjidhje që, sipas meje, as është menduar e as mendohet se do të vihen në diskutim, siç janë përmendur disa shembuj, ndoshta për mosdije, në media, sikur këmba, zëri e bëra do të bëhen kamba, zani e bana, se nënës e babait do të shqiptohen nans e babs etj.! Kush i ka nxjerrë këto zgjidhje drejtshkrimore, le të japë burimin. Diskutimet janë regjistruar të plota në diktofon dhe në procesverbalin e mbledhjes dhe i kanë të dy Akademitë e Shkencave. Të mbledhjes së marsit janë edhe me figurë (të filmuara). Gjithsesi, më vjen ta marr për të mirë edhe këtë shqetësim. Çdo ndryshim që prek sistemin pa arsye bindëse, sidomos në dukuri kategoriale, nuk sjell dobi, sepse qëllimi i punës së Këshillit, larg çdo fryme krahinoriste a politizuese, nuk është të prishë a të ndryshojë sistemin e tanishëm drejtshkrimor, por ta bëjë atë më të thjeshtë e më të lehtë për t’u përvetësuar, nuk është të lëkundë, të dobësojë a të ndërrojë bazën e standardit të sotëm, por ta forcojë atë duke e çliruar nga kontradiktat, përjashtimet e vështirësitë. Sa për “teorinë” e tri standardeve gjuhësore të shqipes, mendja ime, të paktën, nuk e rrok dot që kjo është e mundur të bëhet brenda një Këshilli, do të duheshin tre këshilla të tillë që të luftonin secili për standardin e vet dhe jo të bashkoheshim në një Këshill. Nuk duam ta lëndojmë, aq më pak ta shkatërrojmë një vlerë kaq të çmueshme e me fuqi bashkuese kombëtare, që lumturisht e kemi arritur tashmë, siç është gjuha jonë e njësuar. Por do të diskutojmë. Dhe nuk është fjala “të operojmë një organizëm të shëndoshë”, por të kujdesemi për shëndetin e tij, që të jetë gjithnjë mirë, jetësor, i fuqishëm e i qëndrueshëm. Roli i shtetit, i shkollës, i mediave, i shkrimtarëve, i përkthyesve e i të gjitha bashkësive që kanë nevojë për standardin dhe duhet ta përdorin atë, tashmë dihet. Të paktën këtë bindje kam unë dhe kështu i gjykoj unë detyrat e të drejtat e këtij Këshilli. Për këtë qëndroj në Këshill.

Merita Xhanari, Edi Gashi, Rami Kamberi dhe 109 të tjerë e pëlqejnë këtë.

Festim Liti ·
Te shkruash bukur gjuhen e nenes,nuk eshte vetem nje lumturi e pakrahasueshme,por edhe nje detyre fisnike....

Ramadan Asllani
Po, miku im! Ajo që shkruhet, e sidomos kur drejtshkruhet është dëshmia që jeton edhe pas nesh, pra, kurrë nuk vdes!...

Filip Gjergji
gjuha shqipe sa e embel sa e mire sa e bukur sa e gjere urime

Gjergj Nikolla Te shkruash brenda normave dhe rregullave te drejtshkrimit eshte me e pakta qe duhet te bejme,te pakten ne qe shkruajme e botojme...

Te mos perdorim as ne te folur,as ne te shkruar,fjale e fjaleza te nderfutura me/pa qellim,vecanerisht nga shitamendasit modern,sidomos ato emigrante qe gjoja jane poliglote...
Eshte detyrim,vetem shqip!
Respekte mik,poet,shqipdashes i perhershem Kristaq!





Thanas Jani
Ka 40 vjet që u mbajt Kongresi i Drejtshkrimit dhe ne akoma nuk kemi mësuar të FLASIM SHQIP. Kërkojnë disa "Gjuhëtarë" që të bëhen ndryshime. Kjo është një çoroditje gjuhësore (është më e pakta kjo), që në Shqipërinë-100 vjet pavarësi, të mos dijmë se çfarë të belbëzojmë, me "ë" apo pa "ë"... Pse nuk kërkojnë këta Gjuhëtarë që të mbrohet me ligj pastërtia e gjuhës shqipe, se është për t'u vajtuar?!! Kemi nevojë për Bashkim e jo Veçim, të nderuar gjuhëtarë!


Gjergj Nikolla
Ndoshta e kane kete ide,ngaqe kur ndien ne media vizive se politikane te ndryshem kur nuk dine e s'kane c'te thone i ngopin nje shtate-tete here ne nje te vetme eeeeeeeeeeeeeeee...per te plotesuar intonacionin!

Filip Gjergji
duhet gjuhe e unisuar dhe e kuptueshme me gjuhet e tjera nderkombetare nuk mund te kthehemi mbrapa e ta shkruajme gjuhen te gjitha ato fjale qe munden te transformohen ne gjuhe standarde sot nuk eshte keq te unisohen edhe te formojme nje gjuhe unike te flasim te gjithe njesoj per kete kerkohet studim analiz kohe edhe mjete vetem duhet durim,puna dhe durimi e thejne qelikun.


Kristaq Shabani
Eshte koha qe ate, te cilen kemi arritur ne lartesimin e gjuhes sone te bukur shqipe ta ruajme si nje thesar te çmuar, por edhe te mundohemi ta pasurojme fondin e kesaj gjuhe me fjaleformime te reja mbi bazen e saj... Kete proces te bukur e realizojne krijuesit e vertete dh e evidentojne studiuesit e mirefillte. Keshtu dhe vetem keshtu me nje pune te studiuar shkencore mund te te behemi te "bukur". Tendencat e ndryshimit ne nivelit e perfaqesimit gjuhesor duhet te behen te "pjekura" dhe jo nga "politikane", te cilet asqe mund te mendohet se mund te sjellin ndryshueshmerine gjuhesore, veprime keto meskin epe rte rene ne sy dhe per te mbetur ne historine gjuhesore... Jemi merzitur nga te paaftet, te cilet shkelin mbi thesarin gjuhesor... me te foluren e tyre memece. Revolucion gjuhesir asqe mundte mendohet te behet , Gjuha zyrtare e unisuar eshte nje arme e fuqishme e te folures dhe e prezantimit.... Askush nuk ndalon perdorimin e dialekteve te bukur ate shqipes ne perdorimin eperditshem . n eketo dialekte duhet te qemtohen "perlat" gjuhesore " E bukura kurre nuk mposhtet , por ajo dritohet dhe rrugeton ne shekuj dhe mijevjeçare... Gjuha shqipe eshte nje gjuhe shume e pasur, e cila te krijon dhe te le hapesire te poetizosh, te kengerosh , te bilbilosh dhe te sfidosh , pasi eshte gjuha e gjuheve. Ne te perditshmen ndeshemi me me slogane , me huazime te panevojshme, me nje te folur "ngreç"... Le te japim kontributin tone ne kete veprim me thelb : Ruaje gjuhen tende, shkruaje dhe fole ate bukur e paster ... Krenoju per gjuhen tende , gjuhen tende te lashte, e bukura midis shoqeve !" Ne krijuesit , ku do qe ndodhemi te jemi protagonistet e ruajtjes se gjuhes sone ...

Lulzim Hajdari
Prsh miq.... Djalit tim mesuesja i kishte dhene noten 7 ne nje Hartim,..dhe korrigjuar emrin..Nanë.... Dhe me ate Nënë...BABI me thot ai..un nuk mund ta shqiptoj mire me ë..se duhet te forcohem e të shtrengohem....Jo Bir i them...Fjala Nanë eshte fjale Shqipe, e vjeter e stergjyshrve tane..e s mund ta mohojm ate....Dhe djali im ishte munduar te shkruaj gjuhen time, te stergjusherve tane....ate Shqipen e vjeter e te plote.....

Blerina Jaupaj
Me vjen mire qe ka akoma njerez qe kujdesen per drejtshkrimin e gjuhes sone te bukur shqipe. Fatkeqesisht kemi 99% te popullsise qe flasin nje gjuhe te bastarduar nga fjalet e huaja apo nje shqipe e shkruar keq, kur atje ku duhet "ë" mungon dhe atje ku s'duhet, i shtohet, ky shkronja "dh" behet "ll, apo th". Te dhembin syte kur sheh fjale te shkruara keq dhe te duhet perkthyes kur degjon lajmet ne televizionet shqiptare.


Demë Shala-Çeku ·
Une vi nga sektori teknik, Ju njerzt e letrav gjuhtart pse nuk behi ne nji mendim e me fshi prej shkronjau te analfabetit ton, gerrmen -ë- mduket qe ska vler kja shkronji. mjaft ishim te shujavt me shekuj tani edhe bota e modernizimit, ec e gjaje at dreq shkronje dhe ku me vu e mos me gabu ne drejtshkrim.


Ndue Shabaku
Dikutimi i pare SERIOZ e DINJITOZ qe shoh te trajtohet kaq me pasterti ne fb per gjuhen!!
Ne qofte se ka nje element kulturor qe mund te krahasohet me boten e qyteteruar dhe te ndjehemi KRENAR, eshte pikerisht gjuha e njesuar SHQIPE! Kjo mund te krahasohet pa frike me gjuhet e vendeve qe kane shkallen me te larte te zhvillimit e konsolidimit te gjuheve te tyre!
Pa perseritur shtoj qe gjuha eshte fenomen shoqeror, por problemet e gjuhes i njohin studjojne dhe rregullat i vendosin SHKENCETARET, ne rastin konkret LINGUISTET (shqipt gjuhetaret). Populli duhet te dije qe eshte çeshtje kryekeput e gjuhetareve me institucionet perkatese qe studjojne ...... te vendosin dhe te kerkohen shkeputje nga njesimi ne favor te dialekteve eshte REGRES!
E kunderta eshte te diskutohet mbi baza shkencore qe gjuha t'u pergjigjet nevojave e perspetivave te zhvillimit, dhe se ne forumet e LEGJITIMUARA te kete edhe permiresime!

Lulzim Hajdari

Zakonisht, kur kerkohet me u ndreqe dicka, njerezit nuk duhet me pase frike, frika vjen kur prishet dicka. Sepse, sidomos ne Veri dhe Kosove, problemi asht se po ka dallim te madh midis te folmes dhe asaj si shkruhet. Mesuesja ia merr gabim nxenesit nese shkruan: nana, hana, sIQ E THEKSOVA DHE ME LARTE..kur 70 % e shqiptareve e shqiptojne keshtu. Ose probleme me zanoret e panevojshme fundore, etj, etj.i Duhet nji afrim me i madh i dialekteve, tosknishtja asht gjuhe shqipe, si gegnishtja, gjuhe shqipe, dmth, variante qe afrojne gjuhen. Nese gjuhetaret do kembengulin ne 72-in, pa krye ndryshime, plotesime, ky asht gabim. Nese me mirekuptim, gjenden pikat ma te mira te dy dialekteve, kjo do ish mrekullia jo vetem gjuhesore...Ju prsh miq....


Tefta Sala Begu
Te shkruash mire gjuhen tende eshte detyrim qe duhet permbushur nga te gjithe besoj,sepse te gjithe mesojne ne shkolle sesi shkruhet gjuha..

Erol Sejdiu
Mr.Eroll Sejdiu-Gjuha është e hapur dhe u nënshtrohet zhvillimeve të kohës, por jo të prekim në kodin drejtshkrimor e gramatikor të elementeve të standardizuara sepse këtu ndryshimet janë të ngadalshme, bëhen sipas natyrës së gjuhës dhe nuk bëhen sipas ndryshimit të erërave politike.Shkrimtari i madh gjerman Gëte thoshte: “- Secili që flet kujton se mund të flasë edhe mbi gjuhën”.


Kristaq Shabani
Te mos kemi kurfare frikesim nga diskutimi apo nga dhenie e mendimit te lire. Secili pershfaq mendimin e vet, e argumenton ate, sipas kapacitetit, njohjeve te tij ne lemin gjuhesor. Ky diskutim ka aq vlere sa duhet te merret ne konsiderate nga gjuhetaret , te cilet jane te “pergjumur” dhe hera- heres te drejtuar. Kjo eshte e pafalshme dhe eshte ne dem te gjuhes. Ekzistojne organizma te posaçme, te cilat merren me gjuhesine... Shfaqen "kukafshehti" dhe diskutojne "symbyllazi". Para syve te tyre dhe syve tane ndodhin fatkeqesi te denatyrimit te gjuhes; arrihet deri atje sa fjalite dhe frazat pergjysmohen tragjedikisht; madje nxenesit dhe studentet, por fatkeqesisht dhe pedagoget nuk dine rregullat e drejtshkrimit. Ka prej syresh , te cilet nuk mund te marrin as note pakaluese te mjafte!... Kjo ka ndodhur edhe ndodh edhe sot... Ne qe merremi perditshmerisht me gjuhen, me shkrimin e saj veme duart ne koke kur shkruhet apo flitet ... Mos t'u vije keq ka studente, sidomos te "shkencave " te sakta e te perpikta , te cilat asqe mund ta marrin nje note kaluese ne Drejtshkrimin e gjuhes amtare. Ju e dini dhe e njihni pervojen e vendeve te tjera, te cilat i japin paresi maksimale drejtshkrimit te gjuhes se tyre, por edhe pervetesimit te Himnit Kombetar...Kur eshte per te miren e Kombit, disa gjera te tilla te rendesise se veçante behen me ligj ... Mund te vesh duart ne koke edhe ne shkrimin e emertimeve te njesive tregtare, apo te firmave e tjere .... Çuditerisht edhe ata, qe mund t'i shkruajne bukur numrat apo germat, duhet te japin provim per Drejtshkrimin e Gjuhes, i cili duhet te jete nje kusht kryesor per te ushtruar profesionin... Te gjithe politikanet apo te ashquajturit politikane, drejtuesit e pushteteve vendore , personeli i administrates e tjere, duhet te kalojne ne kete provim me detyrim.... Por edhe komisioni , i cili do te marre ne provim duhet te jete komision me nivel te larte dhe i pakorruptueshem... Masa te tilla te forta duhet te merren edhe per ata qe e quajne veten apo jane gazetare, apo jane te punesuar ne median e shkruar dhe ate elektronike..., pa u diplomuar ne kete drejtim. Ne kete kontekst duhet te behet nje "revolucion' Vetem duhet menduar mire per keto sa me siper... n enuk duhet te vrasim gjuhen, te pakesojme shkronjat (fonemat) te eliminojme shkronja se duam, kur gjuha jone tashma eshte burreruar, por edhe te plotesohen apo te eliminohen forma drejtshkrimi te paargumentuara...Nuk duhet te vrasin alfabetin tone te mbare!


Dragusha Ragip

Duke kerkuar ndjese si i paftuar nuk besoj se biseda juaj miq te jete kaq e ngushte aq ma shume kur kjo asht tashma e publikume ne f.b.. Autori dhe miku yne i nderuar zoti Kristaq Shabani ka treguar vertete nji perkujdesje duke informuar opinjonin dashamires ne lidhje me disa regulla ligjore te trajtimit te ketije problemi nga ku te gjithe jemi te interesuar. Zoti Shabani duke pare interesin e shumte ka marre kohen e mjaftueshme per te hedhur kete artikull qe kerkon patjeter nji pune profesionale . Faleminderit. Nisur dhe nga komentet e miqve tane te nderuar ne kete sofer me shume pergjegjesi verej se gati maximumi i te shkruarit te mendimit te miqve ashte gati ne vlere te barabarte te kodifikimit te derisotem te gjuhes shqipe. Kjo me len te kuptoj se masa e gjane e ka absorbuar tashma deri diku vendimin e 72 shit. Ndihem vertete i kenaqur nga kjo arritje qe gjithnji sipas mendimit tim , ashte faza ma e nalte e zhvillimit te nji shoqerie nese kemi te bajme me nji djalekt. Por ne diskutimin tim une nuk due te preke apsolutisht kete arritje te cilen une e shkruaj vete, por a kemi ba te njejtin hap dhe me djalektin tjeter te gegrishtes? Kush nga ju do ma pohonte nji gja te tille? Le te me thone pra perse kur flitet per persosje menjihere sjellin fjalen permbysje? Une me sa kam nxjerre mesime nga jete, kam verejtun se gjuha nuk ashte kurre matematike ekzakte por nje rrjelle brezash te cilet e persosin duke e njihesuar ate. A nuk ju vret veshim miqte e mi fjala qe nji personalitet i historise kombetare qe une kam shume respekt per te , te cilit per potencen intelektuale qe zoteron nuk po ja permend emrin, ku deklaroj dje ne nji kronik: Jo te permbyset historia ........ po perse duhet te dale kjo fjale bombe per logjiken time ne vend qe te thuhet historia ka nevoj te madhe per tu plotesuar ose dicka tjeter? A nuk jan pikerisht keto fjale qe po na japin flaken per tu corjentuar? Perse ne shqiptaret nuk kemi rezultante ndermjet dy exremeve siq e njeh te pakten dhe matematika? Ndaj miqte e mi duke i kerkue ndjese ne radhe te pare autorit si i paftuar qe jam mendoj qe gjithcka ne kete bote levize. Opsioni per te persosur nuk duhet te na trembe ose le te deklarojne me fakte qe gegrishtja asht zhvillue ne te njejtin hap siq asht persosun djalekti toske qe per mue ashte vertet fitore sepse asht dhe djalekti i nanes time. Faleminderit.


Dhimitraq Dhame Gjuha , Hymni dhe Flamuri Kombetar Nuk Duhen Prekur.

Kristaq Shabani
I nderuar Ragip Dragusha , ju mos e quani veten te paftuar ne kete diskutim, Kur eshte fjala per gjuhen e "gjirit" te gjithe jemi te ftuar te diskutojme per te miren dhe ecurine e saj, pasi ekemi nivelin te tille. Madje me merite mund te jeni dhe ne krye te tryezes se diskutimit. Ne kete tryeze kryeson vetem "mençuria " dhe "aftesia". Logjikat e rendeses dhe te permbysjes se gjuhes nuk ekzistojne tek asnje prej nesh, pasi do te notonim ne antilogjike. Ne te gjithe jemi dashamires te gjuhes sone per te cilen kemi krenimin qe e flasim. Jemi shume te perkushtuar per ecurin e gjuhes sone amtare. Krenohemi per te, si nje gjuhe shume lashte dhe paraprirese... Ndaj diskutimi eshte i drejte. Disa te veshur me petkun e gjuhetareve , te hedhur si mantel te profirte trupit te tyre, leshojne kushtrimin se, duke diskutuar kete apo ate rregull, do te kete pasoja! Shqiptaret jane mesuar dhe me aftesi kane vendosur shume kohe me pare per gjuhen e tyre te bukur dhe, natyrisht, ne kete " rregullsi te vendosur" edhe behen ndreqje , pa shpleksur esencen, thelbin, por ne te mire te perpareses... Shpesh here "gjuhetaret' nuk marrin pjese ne keto debate, i anashkaolojne, duke e bere te qarte se ata diskutojne ne "forume " akademike... Eshte koha te dilet ne arene dhe te "luftohet " haptas per te miren e gjuhes...

Erol Sejdiu
Si magjistër i gjuhës shqipe më duhet të them se nuk i është hyrë në hak dialektit të gegërishtes.Këtu do të marr në syzim vetëm elementet e gegërishtes që kanë mbetur dhe përdoren në gjuhën standarde shqipe.

Në vend të togut ua të toskërishtes u mor togu ue i gegërishtes, p.sh., banues, dëgjues, lexues, mësues, shikues.

Kështu ndodh edhe me mbiemrat e formuar me prapashtesën -shëm,
-shme e gegërishtes, p.sh., i dëgjueshëm, i pranueshëm,e paharrueshme, e kuptueshme etj.

Gjithashtu r- e rotacizuar e toskërishtes ka mbetur n- e gegërishtes e pa rotacizuar në disa fjalë të prejardhura, p.sh.,luginë, greminë,zallinë, kodrinë,rrethinë, kushërinia, frenoj, ardhmëni, hapësinor, grunishtë, ranishtë etj.

Ndërkaq si normë letrare të gjuhës standarde përdoren edhe disa forma fonetike të gegërishtes, siç është përdorimi i e-së te fjalët: gjendje,mendje, vend, zemër, brenda, qendra etj.

Po ashtu përdorimi i fonemës rr u mor nga gegërishtja, në të gjitha pozicionet, p.sh., marr, burrë, rreth, rregull, rrotë etj.


Kristaq Shabani
Vetem argumenti tipik lot rol dhe eshte mbushamendes, dhe jo deshira ..

Dragusha Ragip
Pikspari falenderoj miqte e mi per mikpritjen qe vertete rralle e gjeje si ne kete sofer.
Respekte per te gjithe ju miqte e mi te fjales se shkruar shqip.
Respekti im perfshine dhe secialistin qe me argumentet e tije bindes solli prane nesh nji diskutin te mirfillte profesional qe nuk ka nevoj ti bashkengjitet sqarimi (titull) mbasi vete argumenti e mbulon masemiri ate dhe ma shum. Faleminderit.
Por miqte e mi ne pyetjen time te thjeshte dhe shqip une do te deshiroja te di se sa kane evoluar kete dy djalekte ne te folurit dhe te shkruarit shqip? A kemi diferencime te thella apo ma keq definime ndermjet tyne. Ma qarte :A I ka mbrritun kete rekorde zhvillimi dhe djelekti gege?
Mue si person nuk me rezulton i tille ,mbase gabohem por dhe historia ku pershkon kete perpjekje te linguisteve tane me hedhe ne dyshim dhe ja perse. Fale nji literature te bollshme te trashiguar nga babai im ne Shkoder mbaje mend se konferenca e pare e gjuhes shqipe asht mledhun diku nga viti 46 ne Tirane ku dy fjalimet e personaliteteve te asaje kohe Prof.Kostallari dhe Shyteriqi permbyllin konferencen me kete fjale: Djalekti I jugut duhet te merret si baze I gjuhes Shqipe ashtu siq foli Partizani dhe shkruajti ai gjate lufte 1941-1945.(Respekte ne radhe te pare per ato qe me idealin nuk vune as jeten e tyre ne llogari dhe njikohesisht me duhet ti jap nji pergjigje kesaje thanije se ato ishin dhe veriore). Ne dy kandveshtrimet e mia dalloj nga njera ane perpjekjet e asaj kohe te Shqiperise se kenetave, per nje drejtim te ri gjuhesore por nga ana tjeter dhe nje minim qe ne oret e parat te kesaje perpjekje te „Kundershtarit“ qe ne ate kohe ishte dhe politik. Nje drejtim I tille i lokomotives gjuhesore kishte te vetmin qellim sipas meje. Hedhjen ne ere te armes me te madhe te shkruarit te gegnishtes qe nepermjet saje do likujdoheshim armiqte e popullit si Fishta,Prendushi,Koliqi etj etjere. Nuk e gjeje te rastit qe pas 27 vjeteve ne krye te rezolutes se kongresit te 72 te jete pikerisht Prof. Kostallari i cili ma pare kishte deklarue mohimin e njeres ane. Dikush nga miqte e mi ne nji argument qe sjelle me tregon me numer faqe se ku ndodhet kjo apo ajo fjale ne fjalorin shqip. E falenderoj per mundimin por une qe po shkruej mendimin tim ketu, nuk kam kundershtue ndonjihere se fjalori ne mbi 35 fjale ne shqip nuk i ka dhe fjalet ne gege por kam deklarue sa mund qe keto fjale te fotografohen nga mendimi ne drejtevizim te pendes gege qe nuk prishe rrjellen e logjikes kuhderthanese. Dihet tashma dhe nga masa e gjane e folesve dhe shkruarsve se ate fjale qe e flet nuk don te thote se mund ta shkruash ne drejteshkrim,sipas ligjit te vendosur ne kongres ,ndaj mendoj une ketu duhet te punojne specialistet per te sheshuar sa ma shume kete dallim qe e ben gjuhen amorf. Ajo qe mue me ben te shkruaj mendimin tim persona,l jane shinat ku duhet te kaloje gjuha dhe jo numri i gureve qe levizin sipas klimes dhe erozionit ne trase. Sa keto shina e cojne me dy rrota lokomotiven te sigurte ne stacionin e brezave . Nese duam te marrim shembullin e proves ma te mire te ketije guri te rande shikoni ruset c‘far i bane gjuhes se vet nga ku dhe ne u infektuam. Rasti i modelit te gjuhes se Dantes solli nje shtytje te fuqishme perpara per italjanet qe fati e solli qe te gjallerohej kjo klime duke pasue me Petrarka si dhe Boccaccio te cilet i dhane drejtimin perfundimtare gjuhes per tu pranue nga te gjitha trevat e gadishullit italjan gjuha tredegeshe qe mori emrin Fjorentin. Asgja nuk duhet hedhur per mendimin tim c’do gja une e koncsideroj arritje qofte kjo ne nji drejtim por perse reliket e gjuhes se kombit mos te jene dhe pjese e studimeve te mirfillta. Nuk dyshoj ne shpjegimin e specialistit qe vertete me krijoj respekt por mund te them se edhe gegrishtja asht shqip ndaj mos te habitemi perse ajo diku,diku ka zane vend ne drejteshkrim . Faleminderit.
para 33 minutash · Nuk e pëlqej · 1
Dragusha Ragip Korigjim: Numri 35 duhet te ishte 35000 (mije). Faleminderit.
para 27 minutash · E pëlqej
Kristaq Shabani I nderuari Ragip interesante paraqitja juaj me siper .. Ne keshtu duhet te llogjikojme dhe te diskutojme çilter... Duhet t'ju them se une rreth 15 vjet kame qenen e trevat verior ete Shqiperise dhe e njoh mire, per te mos thene "mjaft mire" dialektin gegenisht dhe te them te drejten me pelqen ky dialekt i pasur... Themelet jane vene qyshkur, tashme ne hedhim mendime te pjekura per ta shfaqur arkitekturen me bukur te kesaj gjuhe , e cila mund te them brenda nje periudhe te shkurter ka lulezuar dhe ka nje fond te madh te shkruar te saj .... Fjalesi i gjuhes sone eshte shume i pasur, por konstatoj se nuk perdoret fondi i ketij fjalesi. n elidhje me sa me siper une kam perfunduar nje liber , te cilin do ta çoj se shpejti ne botim.... Shpesh here duke biseduar me miqte e mi per kete larmitet ata tulaten dhe thone; 'Fjale te bukura, por nuk i njohim dhe nuk ua dime kuptimin..."... Shpesh diskutohet nga pozita mosnjohje , por ne kemi objekt njohjen... Vete njohja qe kemi per shkencen letrare dhe te gjuhes na detyron qe te jemi korrekte me te ...


Kristaq Shabani
I nderuari Erol, ju falenderoj per marrjen pjese nekete diskutim me aftesi njohje ...