Kosovë hallemadhe

(sonet)



Autor: Afrim
Morina





I



Krahëhapur
gjithmonë na ke pritur

Orëmbarë në errësirën
që të kaplojë

Sy
shqiponje të gjithëve na ke rritur

Ortekun
për ta pritur kur të na vërshojë



Velin
e nusërisë ta ruajtëm gjithmonë

Ëndrrat
e të huajve për ty u zhbënë

Hallemadhe
në kraharor na shtrëngon

Armiqtë
do ti shtiem bari për të ngrënë



Llogoreve
qëndruam si shkëmb mali

Ende
na mbanë bashkë shpinë për shpinë

Mortajën
do ta heqim si djersë balli



Atdhe
e mëmëdhe ty të kemi

Dheu
mjaltë në ty më duket
E
kur të vdes varr në ty me më lënë

II



Krahëhapur
gjithmonë na ke pritur

Të rritur në mjerim e barkë thatë

Që të dalim zot na ka rritur

Gjithmonë nëpër luftëra shpatë më
shpatë



Nëpër djepa nënat ninullat na i
mësuan

Për bukurinë tënde të pa skaj

Dhe për vuajtjet tua na treguan

Që të pinte gjakun kjo fiskajë



Djepat përkunden ditë e natë

Këngët për ty vajin na e ndalin

Dëgjojë se si duhet shpëtuar nga kjo
lëngatë



Sot ato ninulla na kujtojnë

Na bëjnë të bashkuar të jemi

Plagët që ti shërojmë

III



Orëmbarë në
errësirën që të kaplojë

Me llapmë Diogjeni
rrugën na ndriçove

Pëllëmbë për pëllëmbë shtatin tënde
ta miklojë

Me begatinë dhe bukurinë tënde më mishërove



Shpatën e Demokleut
më mësove ta mbajmë

Nga llava e ujqve për të mbrojt

Që nga Karpatet u sulën të na
përlajnë

Orekset e veta për ti shuajt



Velin e errësirës ma shpërndave

Në horizont shikimin hodha

Dhe pashë vringëllimën e shpatave



Nënat djepat përkundin pa përtesë

Dhe ninullat për ty ua këndojnë
Qumështi u jep forcë guxim shpresë

IV



Sy
shqiponje të gjithëve na ke rritur

Ta shohim në thellësi bukurinë

Ti shohim dhe pusitë duke u ngritur

Për tua ndaluar të huajve lakminë



Të shohim të kaluarën tënde shpatë
zhveshur

Të përgjakur e nënat me duar në
djepa

Kur i mësonin fëmijët shpatat për ti
ngjeshur

Dhe jepnin vetë kushtrimin nëpër
shkrepa



Nënat djepat për ty me një anë i
ndanin

Me bekim për në luftë i nisën

Në sy tu pamë dhe kohën e jataganit



I pamë dhe varret duke u shtuar për
ditë

Duke rënë në luftë me ujqërit
Edhe sytë kur të lotonin për
tradhtitë

V



Ortekun
për ta pritur kur të na vërshojë

U ngritëm i madh e i vogël në këmbë

Bijtë tu në kufi si parzmore
qëndrojnë

Syrin pishë për armikut pa iu trembë



Uraganet me gjokse i pritëm

U ngritën nga detet valët mur

Me ty nëpër kohë u rritëm

Balli të shndrit si bilur



Nënat sërish pranë djepave plot

Duke përcjell çdo brez për log

Për lajme kobzeza në sy nuk ka lot



Llavat e ujqërve përsëri ia mësynin

Për të pushtuar pëllëmbë për
pëllëmbë

Dhe ku gjente pre eshtra thyenin

VI



Velin
e nusërisë ta ruajtëm gjithmonë

Ndër shoqe të jesh ballëhapur

Edhe atëherë kur zemra të rënkon

E të sulmonin luftë pa të shpallur



Bukuria e jote të tjerëve u shtonë lakminë

E lakmi më të madhe kishte ujku i çalë

Që për ty u mundua të krijoj mitin

Por fëmijët tu për te ishin bërë
halë



Hallemadhe për ty djepa përkundën

Nëpër breza për të mbajtur gjallë

Ujkut çalaman për t’ia prerë thundrën



Miti u shthur pa u bërë legjendë

Karpatet do ti lypin ujqërit

Që kur fëmijët tu dolën me penë

VII



Ëndrrat
e të huajve për ty u zhbënë

Kur pena jote doli në shesh

Ujkut çalaman qimet i kanë rënë

Se miti me të vërtetën u ndeshë



Çalamanin e shëndruan
në të shenjtë

E ngritën lartë në kupë të qelit

Këtë e kuptuan edhe fëmijët në shpërejë

Dhe sot më shumë na ndriçon dielli



Nëpër djepa nënat vënë pushkë e laps

Të kaluarën tënde në ninulla e
këndojnë

Bota sot nuk mundet për të zënë në kolaps




Ballëlartë qëndro hallemadhe sot e
mot

Për fëmijët tu që në djepa i përkund
Dhe mitet e legjendat që nuk zënë
vend dot

VIII



Hallemadhe
në kraharor na shtrëngon

Për ulërimë ujqish në djepa na
mësove

Dhe mitin për kylshin çalaman që
lodron

Për dhembje gëzime dhe atëherë kur
rënkove



Na kalite tu përballojmë stuhive

Me penë e armë të bëjmë roje

Me sy katër për të dalluar çdo hije

Nëse të mësyjnë ty hallemadhe



Parzmore të gjithë rreth teje gardh

Nga gjoksi yt jehon zëri i kushtrimit

Për ta larguar këtë fis barbar



Ninullat u këndohen djepave plotë

E nënat plotë jetë tok me fëmijë
Për të rënët në luftë asnjë pikë lot

IX



Armiqtë
do ti shtiem bari për të ngrënë

Edhe pse lakmia ende i mbanë

Nuk do tu lëmë vend as në shpella e
rërë

Për të mos i kthyer turitë në këto
anë



Ujkun çal ta ndjekin edhe të tjerët

Në daqin
në ferr a Karpate të shkojnë

Kundër teje hallemadhe as këta as të
tjerët

Për jetë të jetëve nuk do të ulërijnë



Nënat djepat do ti përkundin çdo
ditë

Ninullat më të bukura për ty ti
këndojnë

Filiza të rijnë për çdo brez për ti
rritë



Ballëlartë mes shoqeve të jesh plotë
jetë

Në dasma e lindje kënga le të buças
E rojet në kufi sy katër le të jenë

X



Llogoreve
qëndrove si shkëmb mali

Bukurinë tënde e ruajte me nder

Edhe atëherë kur mbi ty krisi
kiameti

E mbi shtat tëndin ulëriu ujk e derr



Të sulmuan nëpër shekuj një pas një

Llavë derrash arinj ujqish

Kushtrimi fëmijët i rreshtonte për
një

Bukurinë tënde askush për të mos e
grish



Dielli po lind e djepat janë plotë

Ninullat më të bukura do të dëgjojnë

Për të rënët asnjë pikë lot



Uraganit të fundit gjokset i kemi vu
beden

Kundër ujkut çalaman dhe këlyshëve
të tij
Nuk ka më legjendë as mitologji

XI



Ende
na bashkon shpinë për shpinë

Uraganit të fundit për ti bërë ballë

I madh e i vogël duhet lënë shtëpinë

Që hallemadhja në log burrash të
dalë



E di që zemrën ta lëndojnë
besëthyesit

Sidomos për ata që hynë në llavë

Ata janë sorollop sahanlëpirësish

E nuk din të gjorët se trajtohen skllav




Të atillëve djepat tua mallkoni

Njollat e turpit në ballë do ti kenë

Ndër shekuj o breza ti kujtoni



Si parzmore të ngjeshur në kufirin tënd

Me penë e urti mitin për ta zhdukur

Për Shën Savën
e çal në një këmbë

XII



Mortajën
do ta heqim si djersë balli

Që të ka molisur nëpër shekuj

Në këto troje nuk do të vallëzoj më
djalli

Në fron e lirë me shoqe për të ndej



Do të stolisim me lulëkuqe kurorë

E denjë je për stolisje të tillë

Do të bëhen dasma me nuse e dasmor

Kënga do të buças gjer në qiell



Duart e nuseve djepa do të përkundin

Së ardhmes do ti këndojnë ninulla

Stërkeqen e shekujve do ta shkundin



Shenjë murtaje nuk do të kesh në
mushkëri

Krenaria jote do të bartet ndër
breza
Jehu i këngës do të dëgjohet shtëpi
më shtëpi.

XIII



Atdhe
e mëmëdhe ty të kemi

Çdo pëllëmbë me gjak do ta mbrojmë

Se jemi krenar që bijtë tu jemi

Dhe lirinë me ty do ta gëzojmë



Plaga jote dhe mua më mundon

Në valle me fëmijët tu jam hedh

Kësaj radhe ujqërit do ti dëbojmë

Breznive nuk do tua lëmë këtë zgjedh



Nëna ninullat kur mi këndonte

Për ujqërit që në djep më tregonte

E për luftë e dasma vazhdonte



Fëmijëve të mi këtë murtajë mos me
ua lënë

Në valle me shok të mi kam hyrë

Nuk mund të më shmang nga kjo luftë
asgjë

XIV



Dheu
mjaltë në ty më duket

Edhe uji si verë njëqindvjeqe

Në luftë për lirifrika më humbet

Do të çrrënjosim nga ty çdo të keqe



Lumenjtë tu si damar gjaku

Fushat tua presin plor

E nëntoka forcën e krahut

Për të bërë më madhështor



Djepat përherë do të përkundën

Fëmijëve tu shëndet e jetë të gjatë

Ndër furtuna kurrë të mos tunden



Dielli ka filluar të shndrit qiellin

Fytyrat shndritin plotë shend

Nënëloket nëpër magje sitin miellin

XV



E
kur të vdes varr në ty me më lënë

Se një fron të bukur ndër shoqe ke

E të shoh fëmijët tu si dituritë
nxënë

Për të ecur përpara frikë mos ke



Të dëgjojë ditën më të bukur në jetë

Kur fëmijët tu me daulle e këngë

Do të japin kushtrimin për nëntor të
tretë

Për dasmë të madhe të ngritëm në
këmbë



Djepat ti dëgjojë kur përkundën

E vaji njomak të më vjen në vesh

Që eshtrat në dhe të më lëkundën



Dua të dëgjojë zërat gazmor të buçasin

Në shkollë punë dasma e kudo në jetë

E ushtarët në marsh tokën kur
shkasin



Shtator
1993
Burgu
i Qarkut, Prizren