Napoleoni dhe Iliria

Provincat ilire, ishte një njësi administrative e frëngjisht Napoleoni, i krijuar nga bashkimi i territoreve ceded nga austriake dhe e Mbretërisë së Italisë napoleonike në Francë si rezultat i Traktatit të Schönbrunn (1809).

Provincat ilire, e themeluar me kapital Ljubljana, duke përfshirë të gjithë të Dalmacisë, Istrias, bregdetin kroat (me territoret te "kufirit ushtarak Krajina), e Carniola, Qarkut dhe Gradisca Gorizia, Trieste dhe pjesët e Carinthia. U shpërndanë në 1813, kur u rizuren nga Austria.

Historia

Territori i provincave ilire u krijua si rezultat i dekretit e 14 tetor 1809, kur Perandoria e Austrisë ishte e detyruar të heq dorë nga Carinthia, e Carniola, Kroacia në jug-lindje të lumit Sava, Gorizia dhe Trieste i kaluan perandorit francez , pas Betejes ne Wagram, u be traktati i paqes rezultuar Schönbrunn.

Të gjitha këto territore shqyer Austri, së bashku me ato të Republikës së Ragusa (e pushtuar nga Franca që nga 1808) dhe Dalmacisë dhe Istria tashmë Veneto (mishëruar në Mbretërin e Italis nga Napoleoni në 1805), shkoi për të sjellë në njësi të reja administrative provincat ilire, i cili në mori emërin nga provincat e lashtë Illyria.

Në gusht 1813, Austria deklaroi luftës Francës dhe trupat austriake, të komanduar nga gjeneral Franc Tomassich, pushtuan provincat ilire, dhe në të njëjtën kohë u regjistruan defections nga trupat kroate, sllovene, Giuliani dhe dalmat te regjistruar në ustrin frënceze. Ne Raguza një kryengritje nzorri jasht francezet nga qyteti me shpresën e rivendosjes së vjetër të republikës, por qyteti u pushtua nga trupat austriake më 20 shtator 1813. Zara u dorëzua 6 dhjetor, pas një rrethimi prej 34 ditësh, ndërsa ai u pushtua nga forcat malazeze Cattaro që rezistoi deri në 11 qershor 1814, data në të cilën Princi i Malit të Zi, i dha territoret Austrisë. Anijet britanike u tërhoqen nga ishujt e bregdetit dalmat, në korrik 1815, pasi betejës se Waterloo.

Kongresi i Vjenës 1815 në konfirmoi sovranitetit të Austrisë në provincat ilire, të cilat nuk janë rindërtuar. Emri megjithatë ishte përfshirë në të Mbretërisë së Illyria, një njësi administrative e të Austrisë, i cili mbijetoi deri në 1849.

Ma merr mendja, se krijimi i Principatave Ilirike qe nga Istra gjer ne Dalmaci ishte nje nga planet strategjike te Napoleonit per te krijuar nje dige antiruse ne Ballkan. Une mendoj se Napoleoni ishte i interesuar te krijonte nje shtet shqiptar me permasa ilirike ne Ballkan! Ku e bazoj kete qe them?

E bazoj te pakten ne tri arsyeje? E para eshte se jane te mirenjohura lidhjet e shendosha diplomatike dhe ushtarake te Frances Napoloniane me Pashallakun e Janines ne krye me tigrin Ali Pashe Janina.

E dyta eshte se Napoleon Bonaparta ka ndihmuar me armatime e municione Pashallekun e Shkodres ne lufte kunder malazezeve qe ishin dore e zgjatun e Rusise.

E treta eshte formimi i Principates Ilirike.

Mes ketyre tri entiteteve qe u perkahen nga Napoleoni shohim se gati jane te nderlidhura gjeografikisht me njana tjetren, dmth ne Ballkanin Perendimor tere gjatesia e tij. I vetmi vend qe i ndan keto tri enitete ishte Mali i ZI. Prandaj, Napoleoni perkrahi luften e Karamahmut Pashe Bushatlliut kunder Malit te zi

napoleoni e perdori i pari termin illyrie ne kroaci, nuk e di a ka popullsi shqiptaresh andej si ne vende tjera te balkanit por shoh nga ana e kroatve shum propaganda per te risjell ket shtet dhe puetja ime mbet nje, ne si popull mund te perfitojme gje, a mund te shfrytezojm ket gje per te rindrtuar shtetin ton te humbur, ne kroatet sot mund ti kemi aleat? un shoh se napoleoni ka pasur influenc te malle tek kroatet, doja te postoja dhe ca foto ushtaresh shqiptar te cilet perkahen napolenin por nuk mi ben