Arianitet

Arianitet nuk ishin nje familje feudale por disa. Ne shekullin e XV ky fis shtrihej ne zoterimet e veta midis Dibres dhe Mokres, perreth Elbasanit dhe Myzeqese. Zoterimet e tyre formonin ndoshta nje shtet ku sundonte kreu i fisit. Keto zoterime nuk kane patur nje shtrirje te qarte dhe kane ndryshuar gjate shekujve, sipas zhvillimeve politike-ushtarake te kohes. I pari i tyre, i cili ndeshet ne dokumentet historike eshte Duka David Arianiti, strateg i Themes bizantine te Shkupit3, ne vitet 1001-1018. Pas tij permendet i biri, Kostandini edhe ky ushtarak i larte ne sherbim te Perandorise Bizantine. Ne nje dokument Anzhuin te vitit 1274 permendet Sevasti Aleks, vasal i Karlit I Anzhu. Anetar tjeter i kesaj familje ka qene edhe Mareshalli Guljelm Arianiti. Kete fakt e deshmon Gjon Muzaka ne shkrimet e kronikes se tij historike.




Ne shekullin XIV, Flav Komneni shkruan per lidhjen e rendesishme te krushqise, midis Arianiteve dhe familjes perandorake bizantine te Komneneve. Ndoshta nga kjo krushqi ata adoptuan si simbol te familjes se tyre stemen e Bizantit. Perveç emrit Komnen, Arianitet mbanin edhe emrat Golem dhe Topia. Ne shekullin e XV1 njeriu me i rendesishem i kesaj familjeje ishte konti Gjergj Arianit Komneni, i biri Komnenit dhe i vellai i Vladanit. Si zoterime te tij perveç Shpatit Himares, Çermenikes, Mokres, Kanines ishin edhe Mallakastra me Myzeqene e vogel (Seman- Vjose). Myzeqene e vogel Gjergj Arianiti e mori si prike nga e shoqja Marie Muzaka, ndersa per zoterimet e tij ne Mallakaster dokumentata heshtin edhe sot. Ekzistojne dy burime qe mund te vertetojne pranine e Arianiteve ne Mallakaster. Perveç fshatit Aranitas qe mund te kete qene feud personal i Gj.Arianitit, ndeshim edhe nje person tjeter qe quhej Gjergj Arianiti. Ky person qe ka jetuar ne shekullin e XIV mund te kete qene zot i Mallakastres, sepse ai eshte porosites i epitafit te Gllavinices i cili mbart kete mbishkrim: “U plotesua ky aeras i gjithenderuar dhe hyjnor i mbi shenjtores hyjlindese te patundur, mbi shpenzimet e mundimin e peshkopit te gjithehirshem, Kalistit te Gllavinices dhe Beratit, ne muajin mars, 22, te vitit 1373. Ne kohen e zoterimit te zoterve shume te larte te Serbise dhe Shqiperise, vellezerve Gjergj dhe Balshes. Dora e Arianitit dhe Hrisoklavarit”2. Porosites te veprave te artit ishte gjate mesjetes fisnikeria feudale, e cila bente here pas here dhurata kishave dhe manastireve qe ndodheshin ne territoret e zoterimeve te saj. Pra Mallakastra qysh ne vitin 1373 mund te kete qene zoterim i Arianiteve. Njihet dhe fakti se Skenderbeu, diten e betejes se Beratit ndodhej per dreke tek i vjehrri Gjergj Arianiti ne Kalane e Ballshit. Ishte prania e tij ketu, ajo qe i shpetoi jeten atij, pasi trupat shqiptare qe kishin rrethuar Beratin u shpartalluan plotesisht, nga ushtria turke e drejtuar nga Isa Bej Evrenozi. Gjergj Arianiti nga martesa e tij me Marie Muzaken pati tre djem dhe tre vajza: Thomain, Kostandinin, Arianitin, Doniken dhe dy vajza te cilat i martoi tek Çernojeviçet e Malit te Zi dhe Dukagjinet. Donika pati fatin te martohet me Skenderbeun. Ajo i solli atij nje prike, e cila zemeroi vellezerit me te atin. Gj.Arianiti vdiq ne vitin 1463. Pas vdekjes se tij territoret ne jug Semanin siç ishte dhe treva e Fierit mbeten me nderprerje nen sundimin osman.