Shërbimi psikologjik në institucionet arsimore parauniversitare përbën një risi për arsimin tonë kombëtar, çka hedh edhe një hap tjetër në përqasjen e sistemit tonë arsimor me sistemet bashkëkohore evropiane e botërore. Implementimi i tij fillon në vitin mësimor 2004-2005.
Shërbimi psikologjik në shkolla do të kryhet nga një specialistë. Specialisti i shërbimit psikologjik duhet të ketë përfunduar studimet universitare në degën e psikologjisë apo të jetë mësues me specializim pasuniversitar në këto fusha. Në mungesë të tyre, përzgjidhen specialistë të shkencave social-politike ose degëve të tjera të përafërta me to.
Specialisti i shërbimit psikologjik i shkollës, është një person kyç në mbarëvajtjen e veprimtarisë mësimore edukative të institucionit arsimor. Veprimtaria e tij zhvillohet në lidhje dhe bashkëpunim të ngushtë me stafin pedagogjik dhe drejtues të shkollës, me prindërit dhe komunitetin, ku ndodhet shkolla.
Qëllimi kryesor i punës së specialistit të shërbimit psikologjik në shkollë fokusohet në promovimin dhe zhvillimin mendor e fizik të nxënësve si dhe në ndihmesën dhe mbështetjen që jep për rritjen e cilësisë së procesit të mësimnxënies dhe mësimdhënies.
Specialisti i shërbimit psikologjik bashkëpunon me personelin administrativ dhe pedagogjik për konceptimin dhe realizimin e shërbimeve që lidhen me vlerësimin e rezultateve të nxënësve, me orientimin e karierës dhe me zhvillimin social dhe personal të nxënësve, nëpërmjet:
§ Sigurimit të shërbimeve të drejtëpërdrejta për fëmijët dhe nxënësit në nevojë..
§ Vlerësimit dhe interpretimit të rezultateve të nxënësve, të stafit pedagogjik të shkollës dhe të prindërve.
§ Shërbimeve këshillimore dhe trajnuese për stafin e shkollës dhe prindërit
§ Konceptimit dhe realizimit të shërbimit psikologjik në përputhje me politikat e zhvillimit të arsimit dhe të institucionit arsimor.
I. Detyrat e specialistit të shërbimit psikologjik
1. Këshillimi
Këshillimi realizohet përmes mbledhjeve me anëtarët e stafit pedagogjik të shkollës dhe komunitetit të prindërve për të diskutuar, identifikuar dhe parandaluar probleme të ndryshme si dhe për të programuar ndërhyrje dhe shërbime të nevojshme. Procesi këshillues përfshin:
§ Këshillimin e stafit pedagogjik në lidhje me nevojat e nxënësve.
§ Këshillon stafin për konceptimin dhe realizimin e planit të ndërhyrjeve në ndihmë të nxënësve.
§ Këshillon dhe ndihmon prindërit të njohin e të kuptojnë nevojat e fëmijëve dhe reralizon veprimtari kualifikuese me ta.
§ Ndihmon stafin pedagogjik dhe prindërit për hartimin e planeve të bashkëpunimit të shkollës me familjen.
§ Ndihmon nxënësit që kanë vështirësi e probleme përshtatjeje me ndryshimin e klasës, ciklit apo shkollës.
§ Bashkëpunon me shërbime të ndryshme të specializuara të komunitetit si: shërbimi shëndetësor, shërbimi social, OJF-të e ndryshme, etj.
1.1 Ndihma për këshillin e mësuesve të shkollës.
Specialisti i shërbimit psikologjik të shkollës, ndihmon këshillin e mësuesve dhe zhvillon konsultime me ta për mbarëvajtjen e procesit mësimor edukativ. Identifikon së bashku me mësuesit, nxënësit me probleme dhe parashtron planin e trajtimit të tyre. Detyrat kryesore të specialistit të shërbimit psikologjik në këtë rol janë:
§ Merr pjesë në analizat vlerësuese të veprimtarisë mësimore edukative në bazë klase, cikli dhe shkolle.
§ Zhvillon konsultime me mësuesit dhe prindërit.
§ Merr pjesë dhe ndihmon në hartimin dhe zbatimin e planit mësimor -edukativ të shkollës.
§ Ndihmon në mënyrë të veçantë në zhvillimin e veprimtarive edukative që lidhen me sjellje dhe etikën e nxënësve.
§ Koncepton ndëryhyrje dhe strategji veprimi aty ku e gjykon të arsyshme si dhe bën rekomandime të përshtatshme.
§ Kur është e nevojshme referon përpara këshillit të mësuesve për rastet tipike që janë trajtuar.
1.2 Këshillimi psikologjik individual
Specialisti i shërbimit psikologjik i shkollës zhvillon seanca psikologjike me nxënës të veçantë për probleme të caktuara. Gjatë ofrimit të këtij shërbimi specialisti duhet:
§ Të ruajë konfidencialitetin (fshehtësinë)
§ Informon drejtuesin e shkollës për atë çka duhet të dijë.
§ Informon prindërit dhe merr miratimin e tyre.
§ Lidhet me struktura të specializuara jashtë shkollës për të siguruar një trajtim më të mirë të nxënësve me probleme.
1.3 Këshillimi psikologjik në grup
Në veprimtaritë këshilluese në grup, specialisti i shërbimit psikologjik së bashku me dy ose më shumë nxënës, organizon seanca në mjediset e qendrës së shërbimit psikologjik për të zgjidhur probleme të caktuara. Gjatë ofrimit të këtij shërbimi specialisti duhet:
§ Të ruajë konfidencialitetin (fshehtësinë)
§ Informon drejtuesin e shkollës për atë çka duhet të dijë.
§ Informon prindërit dhe merr aprovimin e tyre për atë që bënë.
§ Lidhet me struktura jashtë shkollës për të siguruar një trajtim më të specializuar
2. Vlerësimi psikoedukativ
Vlerësimit psikoedukativ përmban të dhëna për sjelljet e nxënësve gjatë zhvillimit të procesit mësimor-edukativ. Qëllimi kryesor është identifikimi i faktorëve që ndikojnë në përparimin e nxënësve dhe realizimin e procesit mësimor edukativ. Ky informacion përdoret për t’ju dhënë përgjigje problemeve të shkollës. Gjatë ofrimit të këtij shërbimi specialisti duhet:
§ Të marrë në konsideratë tërësinë e informacioneve që lidhen me problemin.
§ Të vëzhgojë nxënësit gjatë procesit mësimor -edukativ.
§ Të realizojë vlerësimin e sjelljeve funksionale të nxënësve.
§ Të sigurojë instrumenta të vlerësimit individual.
§ Të interpretojë rezultatet e vlerësimit dhe të përcaktojë marrëdhëniet që ekzistojnë midis rezultateve dhe arritjeve të objektivave mësimore-edukative.
§ Të bëjë rekomandimet e nevojshme.
3. Edukimi special
Specialisti i shërbimit psikologjik, është anëtar i grupit të mësuesve të ngarkuar nga drejtoria e shkollës për edukimin special. Specialisti i shërbimit psikologjik ofron shërbime të tilla, si:
§ Ndihmon në përgatitjen e planit të veprimtarive për fëmijët me nevoja të veçanta.
§ Bën vlerësimin e ecurisë së fëmijëve me nevoja të veçanta.
§ Administron vlerësimet e bëra.
§ Bën rekomandimet e duhura.
§ Përgatit me shkrim raporte për vlerësimin.
§ Ndihmon në përgatitjen e programeve mësimore-edukative individuale.
§ Siguron ndërhyrjen e shërbimeve të specializuara sipas problemeve, që kanë fëmijët.
4. Veprimtari kualifikuese në ndihmë të stafit pedagogjik dhe prindërve
Specialisti i shërbimit psikologjik i shkollës zhvillon veprimtari kualifikuese me stafin pedagogjik dhe prindërit për të rritur dhe zhvilluar njohuritë e tyre në drejtim të krijimit të një mjedisi të përshtatshëm dhe nxitës për zhvillimin e shëndetshëm mendor të nxënësve. Detyrat kryesore të specialistit të shërbimit psikologjik në këtë drejtim janë:
§ Planifikon, zhvillon dhe koordinon veprimtari kualifikuese që trajtojnë tema për shëndetin mendor.
§ Siguron informacionin e duhur për komunitetin që lidhet me tema të shëndetit mendor.
§ Informon mësuesit e shkollës dhe komunitetin për shërbimet që ofron specialisti i shërbimit psikologjik i shkollës.
5. Veprimtari studimore
Është detyrë e specialistit të shërbimit psikologjik të përcaktojë natyrën, qëllimin dhe shtrirjen e shërbimeve që ofron në shkollë. Specialisti në bashkëpunim me drejtuesit dhe mësuesit e shkollës, koncepton dhe realizon planin e shërbimeve që i ofrohet shkollës. Në konceptimin e veprimtarisë planifikuese studimore specialisti i shërbimit psikologjik merr në konsideratë:
§ Rezultatet e shkollës, krahasuar me shkollat e tjera të rrethit dhe më gjerë.
§ Vlerësimet që janë bërë për shërbimin psikologjik.
§ Merr aprovimin e drejtuesve të shërbimit psikologjik.
§ Merr në konsideratë dhe përfshin komentet, sugjerimet e këshillit të mësuesve, këshillit të prindërve dhe përfaqësive të ndryshme të nxënësve.
6. Zhvillimi profesional
Praktika e zhvillimit të shërbimit psikologjik, si dukuri e re në shkollën tonë, do t’i nënshtrohet ndryshimeve të vazhdueshme që lidhen me konsolidimin e këtij shërbimi në përshtatje me zhvillimet e reja në fushën e psikologjisë. Realizimi i teknikave dhe procedurave të reja të vlerësimit etj., realizohet nëpërmjet njohjes dhe studimit të arritjeve të fundit të shkencës në këtë fushë. Specialistët e shërbimit psikologjik duhet të mbështeten, të ndihmohen dhe të nxiten të marrin pjesë në seanca kualifikuese, për të rritur dhe siguruar një nivel gjithmonë e më të lartë të shërbimit psikologjik. Për këtë qëllim, specialisti i shërbimit psikologjik i shkollës duhet:
§ Të marri pjesë në mbledhje dhe trajnime profesionale.
§ Të jetë në korrent të literaturës bashkëkohore.
§ Të marrë pjesë në veprimtari edukative mësimore.
Detyrat e përcaktuara më lart mundësojnë sigurimin e një shëbimi sa më cilësor në dobi të nxënësve. Me qëllim që ky shërbim të jetë sa më pranë nevojave të nxënësve, përcaktimi i prioriteteve të punës së specialistit të shërbimit psikologjik, do të bëhet në përputhje me nevojat e shkollës dhe komunitetit në të cilin gjendet shkolla.